Đại tá, TS. Nguyễn Văn Thủy
Thiếu tá, ThS. Nguyễn Viết Tiến
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Hiện nay, đấu tranh tư tưởng, lý luận ở nước ta là một cuộc đấu tranh ý thức hệ, một nội dung cơ bản của đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc của Đảng và Nhà nước; có vai trò quan trọng trong bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch. Do đó, để bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đòi hỏi phát huy vai trò mọi tổ chức, mọi lực lượng mà trong đó có đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Bài viết tập trung luận giải và đề xuất một số giải pháp cơ bản nâng cao ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.
Từ khóa: Ý thức; giảng viên khoa học xã hội và nhân văn; nền tảng tư tưởng của Đảng.
1. Đặt vấn đề
Ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là sự thống nhất biện chứng giữa tri thức, thái độ và trách nhiệm được biểu hiện qua nhận thức về các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị, bất mãn, từ đó thúc đẩy họ tự giác đấu tranh, phản bác hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận, góp phần bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội.
2. Thực tiễn đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội là những sĩ quan được đào tạo cơ bản, chính quy về kiến thức chuyên ngành, liên ngành và nghiệp vụ sư phạm; được biên chế ở các khoa chuyên ngành; lực lượng nòng cốt tham gia công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học, đấu tranh tư tưởng, lý luận, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu đào tạo ở các học viện, trường sĩ quan.
Hiện nay, đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan có cơ cấu đa dạng; đại đa số được đào tạo cơ bản chuyên sâu về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; có kiến thức, năng lực khá toàn diện, có bản lĩnh chính trị vững vàng; luôn chủ động, trách nhiệm, tích cực tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Đội ngũ giảng viên này được quan tâm tạo nguồn, lựa chọn, đào tạo, bồi dưỡng bảo đảm chặt chẽ, có sự phát triển toàn diện cả về số lượng và chất lượng. Cụ thể: tỷ lệ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn của các nhà trường quân đội đạt trình độ tiến sĩ chiếm 21,01%, thạc sĩ: 58,96%, đại học: 20,63%; đạt tiêu chuẩn chức danh phó giáo sư là 2,73%1; số lượng đang học nghiên cứu sinh 488 (bảo vệ thành công 288), số lượng đào tạo thạc sĩ là 790 người, trong đó có 7 người đạt xuất sắc, 98 đạt loại giỏi, 676 loại khá, 1 trung bình và 8 không đạt; số lượng giảng viên khoa học xã hội và nhân văn là 48 người2.
Những năm qua, Đảng ủy, Ban Giám đốc (Ban Giám hiệu) các học viện, trường, các cơ quan, các khoa giáo viên đã có nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng cho đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn. Các nhà trường trong hệ thống giáo dục – đào tạo quân đội, như: Học viện Quốc phòng, Học viện Chính trị, Học viện Phòng không – Không quân, Trường sĩ quan Chính trị, Trường Quân sự Quân khu 1, Trường quân sự Quân khu 7, Trường Quân sự Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội, Trường Quân sự Bộ Tư lệnh Thành phố Hồ Chí Minh… đã tích cực đổi mới quy trình đào tạo theo hướng rút ngắn thời gian đào tạo tại nhà trường, xây dựng, điều chỉnh kịp thời chuẩn đầu ra các chương trình đào tạo, bảo đảm tính khả thi, cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiệu quả và đổi mới hình thức, phương pháp dạy học theo hướng hiện đại.
Chú trọng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học theo tinh thần Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội trong tình hình mới Đề án Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội giai đoạn 2023 – 2030 và những năm tiếp theo; Đề án về đổi mới công tác giáo dục khoa học xã hội và nhân văn trong nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam.
Qua đó, đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn đã nhận thức đầy đủ và sâu sắc chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, luật pháp của Nhà nước; có bản lĩnh chính trị vững vàng, lập trường kiên định, tư tưởng kiên quyết và tư duy sắc bén trong đấu tranh, góp phần vạch trần bản chất phản động, phản khoa học của các quan điểm, tư tưởng sai trái, thù địch; tích cực tham gia hiệu quả vào cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng.
Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân mà đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan vẫn còn những hạn chế, bất cập trong việc nâng cao ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, thể hiện rõ ở trách nhiệm trong xây dựng, đổi mới phương thức giảng dạy còn yếu; chưa phát huy hết được tiềm năng và thế mạnh của đội ngũ giảng viên trong khả năng phân tích, xử lý thông tin cũng như các kỹ năng, phương pháp đấu tranh.
Số giảng viên đạt trình độ tiến sĩ trở lên ở các học viện, các trường quân đội còn thấp, qua đó cũng cho thấy, các học viện, các trường vẫn chưa thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển đội ngũ giảng viên chất lượng cao cho chính trường mình; chưa đạt được yêu cầu đặt ra về phương thức đổi mới cho công tác giảng dạy khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan giai đoạn mới.
3. Giải pháp nâng cao ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn ở các học viện, trường sĩ quan quân đội
Một là, tăng cường giáo dục, nâng cao tri thức toàn diện, nhất là tri thức về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng cho giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.
Đây là biện pháp cơ bản, có ý nghĩa quyết định hiệu quả bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Bởi ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng của đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn chỉ được bảo đảm vững chắc trên cơ sở trình độ tri thức vững vàng, trong đó lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng: “Học tập, nghiên cứu, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là nội dung quan trọng hàng đầu của công tác xây dựng Đảng về mặt tư tưởng, vừa có vai trò nền tảng, vừa có vị trí then chốt trong tình hình hiện nay”3.
Nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng, Nhà nước và Nhân dân; những vấn đề đặt ra trong cuộc đấu tranh tư tưởng, lý luận trong thời kỳ mới. Theo đó, các khoa, các tổ, bộ môn cần tiến hành thông qua bài giảng chặt chẽ, nghiêm túc, kết luận những nội dung khoa học trong bài giảng cụ thể, rõ ràng, chính xác, chuẩn hóa; đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu cơ bản, khai thác tác phẩm của các nhà kinh điển để giảng viên nắm chắc, hiểu biết sâu sắc những luận điển gốc, làm cơ sở đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch có chất lượng, hiệu quả.
Cùng với đó, cần vận dụng đa dạng các hình thức giáo dục cho giảng viên tham gia các lớp tập huấn, lớp bồi dưỡng hoặc tổ chức tốt các diễn đàn, trao đổi, hội thảo, tọa đàm, hội nghị, thông tin chuyên đề,… để nâng cao ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng đối với đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.
Hai là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức Đảng, người chỉ huy đối với đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn.
Cấp ủy, tổ chức đảng ở các học viện, trường sĩ quan cần thường xuyên quán triệt các văn kiện, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, kế hoạch, hướng dẫn của Tổng cục Chính trị về nhiệm vụ đấu tranh trên mặt trận tư tưởng, lý luận; từ đó đề ra chủ trương, biện pháp phát triển phù hợp, sát thực. Các khoa giáo viên cần căn cứ vào tình hình nhiệm vụ cụ thể để ra nghị quyết chuyên đề về nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch cho phù hợp và khả thi; thường xuyên tổ chức, triển khai nhiệm vụ đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ở trong khoa thành nền nếp, nhu cầu nội tại trong mỗi cán bộ, giảng viên.
Cấp ủy, chỉ huy ở các khoa giáo viên cần xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình hành động cụ thể gắn với nhiệm vụ nâng cao hiểu biết lý luận, nâng cao ý thức bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; thường xuyên làm tốt công tác kiểm tra và kịp thời biểu dương những giảng viên có năng lực và trách nhiệm cao trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Đặc biệt, cán bộ lãnh đạo, chỉ huy khoa, bộ môn cần phải tiền phong, gương mẫu, trách nhiệm, phát huy tốt vai trò trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, phải thực sự trở thành tấm gương mẫu mực, mô phạm để giảng viên học tập, noi theo.
Ba là, tạo điều kiện thuận lợi cho giảng viên tham gia vào các hoạt động thực tiễn.
Quá trình tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch là môi trường thực tiễn quan trọng, giúp giảng viên rèn luyện tính tự giác, ý chí quyết tâm, sức chịu đựng trước những khó khăn, phức tạp, hình thành tư duy độc lập và sáng tạo. Vì thế, cấp ủy, chỉ huy các cấp ở các học viện, trường sĩ quan quân đội cần giao nhiệm vụ thử thách giảng viên thông qua các hoạt động thực tiễn với các loại hình khác nhau, như: giảng bài, xêmina; viết bài tham luận, hội thảo, tọa đàm; viết bài đăng báo và trên các phương tiện thông tin đại chúng, các trang mạng xã hội zalo, facebook, blogger, fanpage…; nghiên cứu đề tài khoa học; đặc biệt, giảng viên khoa học xã hội và nhân văn cần tích cực tham gia Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch…. Thông qua các hoạt động thực tiễn phong phú, sinh động sẽ giúp cho đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn có điều kiện nâng cao trình độ tư duy, trí tuệ, khả năng lập luận, rèn luyện phương pháp tiếp cận một vấn đề khoa học; bản lĩnh chính trị vững vàng, dũng khí, thái độ, lập trường giai cấp rõ ràng trong đấu tranh bảo vệ cái đúng, cái tiến bộ, phản bác những quan điểm lỗi thời, lạc hậu đi ngược với quan điểm lập trường giai cấp của giai cấp vô sản được thể hiện trong từng bài giảng và nội dung nghiên cứu khoa học.
Bên cạnh đó, các học viện, trường sĩ quan cần xây dựng, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách phù hợp, đây chính là hành lang pháp lý, động lực quan trọng để đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn an tâm công tác, phát huy cao nhất trách nhiệm chính trị trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của giảng viên khoa học xã hội và nhân văn trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Bên cạnh việc tích cực, chủ động, tự giác, nỗ lực tự học tập, tự nghiên cứu, rèn luyện để có kiến thức đầy đủ, sâu sắc về những nội dung cơ bản, giá trị và ý nghĩa thời đại của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; luận cứ sắc bén khi đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; hình thành cho bản thân khả năng tự đề kháng, không hoang mang, dao động trước mọi luận điệu xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch, trong quá trình giảng dạy, giảng viên cần cung cấp cho học viên thấy rõ bản chất những quan điểm sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, nhất là những quan điểm của các học giả tư sản có liên quan đến nội dung bài học; từ đó khẳng định những giá trị khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung bài học đang nghiên cứu; đồng thời chỉ cho người học thấy rõ đâu là chân lý khoa học, đâu là các luận điệu, quan điểm sai trái, phản khoa học để họ nâng cao tinh thần cảnh giác và tích cực đấu tranh phản bác.
Trong nghiên cứu khoa học, đội ngũ giảng viên cũng cần có tư duy chính trị sắc bén, năng động và sáng tạo khi tiếp cận thông tin; đồng thời biết cách chắt lọc thông tin chính xác để cung cấp cho người học một cách khách quan, khoa học. Thông qua thực tiễn giảng dạy, nghiên cứu khoa học và đấu tranh tư tưởng, lý luận, giảng viên cần chủ động nắm bắt, xem xét những vấn đề mới nảy sinh, còn vướng mắc mà lý luận chưa giải quyết, từ đó đề xuất, bổ sung hướng giải quyết góp phần đưa lý luận vào thực tiễn, làm phong phú hơn nền tảng tư tưởng của Đảng.
4. Kết luận
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch là nhiệm vụ khó khăn, phức tạp, bền bỉ và lâu dài, tuyệt đối không được chủ quan, lơ là, cần thường xuyên đổi mới, sáng tạo trên cơ sở kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Vì vậy, mỗi giảng viên khoa học xã hội và nhân văn cần có ý thức, bản lĩnh chính trị vững vàng, tâm huyết với Đảng, với sự nghiệp cách mạng, luôn tích cực, chủ động trong đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.
Chú thích:
1. Bộ Quốc Phòng (2023. Quyết định số 4111/QĐ-BQP ngày 30/8/2023 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về Đề án đổi mới công tác giáo dục khoa học xã hội và nhân văn trong nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam.
2. Bộ Tổng Tham mưu, Quân đội nhân dân Việt Nam (2024). Báo cáo Tổng kết năm học 2023 – 2024, phương hướng nhiệm vụ năm học 2024 – 2025.
3. Bộ Chính trị (2018). Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Tuyên giáo Trung ương (2021). Tăng cường công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. H. NXB. Chính trị quốc gia Sự thật.
2. Bộ Chính trị (2018). Chỉ thị số 23-CT/TW ngày 09/02/2018 về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập, nghiên cứu nghiên cứu, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong tình hình mới.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2007). Văn kiện Hội nghị lần thứ Năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
4. Đặng Quang Định (chủ biên, 2022). Triết học Mác – Lênin trong nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
5. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (2023). Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới qua đấu tranh chính luận, H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
6. Hội đồng Lý luận Trung ương – Học viện Chính trị (2022). Vai trò của Quân đội trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo về nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình hiện nay/ Kỷ yếu Hội thảo khoa học.
7. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự. https://tuyengiao.vn/nang-cao-chat-luong-doi-ngu-giang-vien-khoa-hoc-xa-hoi-nhan-van-quan-su-149561
8. Phát huy vai trò đội ngũ giảng viên khoa học xã hội và nhân văn trong giáo dục đào tạo ở các nhà trường quân đội hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2023/06/27/phat-huy-vai-tro-doi-ngu-giang-vien-khoa-hoc-xa-hoi-va-nhan-van-trong-giao-duc-dao-tao-o-cac-nha-truong-quan-doi-hien-nay/
