ThS. Nguyễn Thị Ngọc
Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội
(Quanlynhanuoc.vn) – Văn hóa là một trong những lĩnh vực thuộc hình thái ý thức xã hội; văn hóa có vai trò quan trọng đối với sự phát triển con người cũng như xã hội. Văn hóa là hồn cốt, là bản sắc của dân tộc, nói lên bản sắc của dân tộc, văn hóa còn thì dân tộc còn. Hiện nay, các thế lực thù địch xác định đấu tranh, tấn công trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa là “mũi đột phá” làm hỗn loạn về tư tưởng, lý luận nhằm xóa bỏ thành quả cách mạng, sự nghiệp đổi mới của đất nước ta từ bên trong. Điều này đòi hỏi sự cần thiết các chủ thể phải bảo vệ nền tảng tư tưởng văn hóa của Đảng. Để thực hiện thành công nhiệm vụ này, không thể thiếu vai trò trực tiếp của đội ngũ giảng viên giảng dạy các học phần lý luận chính trị trong các trường đại học, cao đẳng thuộc Bộ Công Thương.
Từ khóa: Tư tưởng văn hóa; bảo vệ nền tảng tư tưởng; lý luận chính trị.
1. Đặt vấn đề:
Trong công cuộc đổi mới đất nước giai đoạn hiện nay, Việt Nam đã và đang đạt được rất nhiều thành tựu trên các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa – xã hội. Đời sống Nhân dân từng bước được cải thiện cả về vật chất và tinh thần, thu nhập bình quân đầu người tăng đáng kể… Tuy nhiên, quá trình bảo vệ thành quả cách mạng cũng như thực hiện nhiệm vụ thời kỳ đổi mới cũng không ít khó khăn, thách thức đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên, người dân Việt Nam nói chung và từng giảng viên giảng dạy lý luận chính trị nói riêng cần phải luôn nhận diện và thực thi nghiêm túc, kịp thời tình hình đất nước thời kỳ mới.
Hiện nay, các thế lực thù địch đang ra sức chống phá, xuyên tạc, công kích nền tảng tư tưởng của Đảng. Mục tiêu của chúng là làm suy giảm niềm tin của Nhân dân với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước. Để hiện thực mục tiêu đó, các thế lực thù địch coi tấn công trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa là “mũi đột phá” làm hỗn loạn về tư tưởng, lý luận nhằm xóa bỏ thành quả cách mạng, sự nghiệp đổi mới từ bên trong. Chính vì vậy, cần đẩy mạnh công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng văn hóa, trong đó đòi hỏi nhiều chủ thể tham gia, nhất là việc nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị tại các trường đại học, cao đẳng thuộc Bộ Công Thương. Họ chính là lực lượng nghiên cứu, truyền thụ hệ thống tri thức lý luận chính trị, quan điểm, đường lối của Đảng nói chung, tư tưởng văn hóa nói riêng, là cơ sở giúp người học từng bước xác lập thế giới quan, nhân sinh quan cộng sản khoa học và cách mạng.
2. Tầm quan trọng của việc nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị khối các trường đại học, cao đẳng thuộc Bộ Công Thương
Giáo dục – đào tạo bậc đại học trong hệ thống giáo dục quốc dân, có vị trí đặc biệt quan trọng gánh vác sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước qua các giai đoạn. Đối với đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị khối các trường đại học, cao đẳng nói chung và các trường trực thuộc Bộ Công Thương nói riênghọ không chỉ nghiên cứu, giảng dạy mà còn là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận công tác tư tưởng của Đảng. Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ, các trường đại học thuộc Bộ Công Thương bao gồm: Đại học Công nghiệp Hà Nội, Đại học Điện lực, Đại học Kinh tế – Kỹ thuật công nghiệp, Đại học Công nghiệp Việt – Hung, Đại học Công nghiệp Việt Trì, Đại học Công nghiệp Quảng Ninh, Đại học Sao Đỏ, Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Công nghiệp Thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao ngành kỹ thuật, kinh tế… để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đổi mới đất nước.
Là các nhà khoa học, hoạt động nghiên cứu và giảng dạy của đội ngũ giảng viên giảng dạy các học phần lý luận chính trị sẽ góp phần trực tiếp bảo vệ, bổ sung, phát triển quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong thực tiễn; đồng thời, có những đóng góp “nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho việc hoạch định, hoàn thiện đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước”1. Những kiến thức về khoa học chính trị được giáo dục ở bậc đại học được khái quát trong các môn học: Triết học Mác – Lênin, Kinh tế chính trị Mác – Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam và Tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là những môn khoa học cơ bản mang tính nền tảng và bắt buộc trong nội dung chương trình giáo dục bậc đại học. Đảm nhận nhiệm vụ nghiên cứu và giảng dạy các học phần lý luận chính trị, giảng viên trong quá trình giảng dạy cần nghiên cứu,. Thông qua kết quả các công trình nghiên cứu khoa học của đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị đã góp phần bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; cùng với đó, đề xuất nhiều phương hướng, biện pháp hữu hiệu, khoa học về công tác tư tưởng chính trị, góp phần đúc kết, khẳng định giá trị, bản chất khoa học, cách mạng bền vững của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời kỳ mới.
Cùng với đó, thông qua hoạt động giảng dạy, đội ngũ giảng viên lý luận chính trị đã trực tiếp trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản, từ đó, xây dựng, hình thành, bồi dưỡng cho sinh viên thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nhân sinh quan cộng sản, xây dựng niềm tin, lý tưởng, giáo dục đạo đức, lối sống và các phẩm chất cần thiết đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước giai đoạn hiện nay. Đồng thời, trang bị cho người học phương pháp đấu tranh chống lại những quan điểm xuyên tạc, phi khoa học cũng như đấu tranh chống lại những biểu hiện sai lệch về lối sống trong xã hội.
Là lực lượng có tầm ảnh hưởng sâu sắc và rộng rãi đến sinh viên, đến xã hội về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống và cả hành vi thực tiễn. Đội ngũ giảng viên lý luận chính trị với tri thức khoa học chính trị chuyên sâu, năng lực tư duy khoa học cũng như đạo đức, năng lực nghề nghiệp, họ là những người luôn có bản lĩnh chính trị, kiên định lập trường tư tưởng và là lực lượng nòng cốt trong đấu tranh phản bác lại các luận điểm sai trái, xuyên tạc, phản động của các thế lực thù địch.
3. Nhận diện các quan điểm sai trái thù địch chống phá tư tưởng, quan điểm của Đảng trong lĩnh vực văn hóa hiện nay
Văn hóa là một trong những lĩnh vực thuộc hình thái ý thức xã hội, có vai trò quan trọng đối với sự phát triển con người cũng như các vấn đề kinh tế – xã hội. Văn hóa thẩm thấu vào tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, điều chỉnh hành vi, ứng xử, suy nghĩ của con người trong xã hội. Nhận thức tầm quan trọng của văn hóa đối với sự phát triển xã hội, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Đảng ta luôn quan tâm chú trọng phát huy sức mạnh của văn hóa. Trong công cuộc đổi mới hiện nay, Đảng luôn khẳng định việc xây dựng, phát triển văn hóa, con người là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quá trình phát triển đất nước: “Xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân – thiện – mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”2, văn hóa là một trong bốn trụ cột để phát triển đất nước và nêu ra nhiệm vụ: “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa”3.
Tuy nhiên, cùng với quá trình hội nhập, tình hình trong nước và quốc tế phức tạp, khó lường. Những năm gần đây, các thế lực thù địch không ngừng thực hiện âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” nhằm chống phá Đảng, chống phá chế độ xã hội chủ nghĩa. Chúng đã và đang sử dụng những chiêu thức mới, tiếp cận theo hướng quan hệ “mềm dẻo” để thâm nhập sâu vào tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, từ đó tác động, phá hoại nền tảng tư tưởng, bản sắc văn hóa dân tộc.
Trong lĩnh vực truyền thông, chúng sử dụng triệt để internet, mạng xã hội, các đài phát thanh tiếng Việt ở nước ngoài, nhất là những video trên các nền tảng như YouTube, Facebook, Zalo, Instagram, Tiktok,… để chuyển tải các nội dung sai trái, thù địch. Các thế lực thù địch đã lợi dụng sự phát triển và những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chúng sẵn sàng mạnh tay đầu tư tài chính cho quảng cáo, đầu tư, tài trợ các chương trình nhằm tác động, dẫn dắt giới truyền thông hoạt động theo ý đồ, mục đích của chúng; đã có nhiều trang mạng blog, trang facebook fanpage, trang youtube, các tài khoản mạng xã hội facebook đăng tải hàng trăm ngàn tin, bài có nội dung xuyên tạc chống phá Đảng, Nhà nước… Việc kiểm soát các thông tin trên mạng xã hội của chúng ta chưa đạt hiệu quả cao, dễ dẫn đến lớp trẻ, trong đó có sinh viên tiếp cận với thông tin lệch lạc, lệch chuẩn.
Diễn biến thế giới ngày nay rất phức tạp, các thế lực thù địch luôn sử dụng nhiều hình thức, phương thức khác nhau trong đấu tranh chống phá sự nghiệp đổi mới của Đảng, Nhà nước. Lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ công bằng trong lĩnh vực tư tưởng văn hóa thế lực thù địch ra sức chống phá cách mạng Việt Nam. Các thế lực thù địch, phản động còn lợi dụng mạng xã hội để tiến hành các hoạt động chống phá kích động Nhân dân và thanh niên, sinh viên là đối tượng được hướng đến nhiều nhất, trong đó chúng tăng cường phát tán các sản phẩm đồi trụy, bạo lực, nhằm làm tha hóa thanh niên, sinh viên, khơi dậy những ham muốn bản năng, thói sống thích hưởng lạc, ích kỷ, lơ là học tập, rèn luyện, tu dưỡng, phấn đấu. Nhận diện được những vấn đề này, đội ngũ giảng viên của các trường cao đẳng, đại học thuộc Bộ Công Thương đã xây dựng các chương trình, giáo trình và phương pháp giảng dạy tích cực đểhướng sinh viên có thế giới quan khoa học, quan điểm lập trường chính trị, tư tưởng vững vàng, thái độ, niềm tin cũng như trách nhiệm đối với ngành văn hóa, du lịch… Đồng thời, giúp sinh viên có được kỹ năng nhận thức vấn đề khoa học, vấn đề chính trị – xã hội chính xác, từ đó hình thành kỹ năng giải quyết các vấn đề trong thực tiễn đúng quy luật.
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, thời gian qua đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị khối các trường đại học, cao đẳng thuộc Bộ Công thương vẫn còn bộc lộ một số hạn chế nhất định như: việc cập nhật thông tin lý luận chính trị mới để đưa vào giảng dạy còn chưa thường xuyên; có chủ đề thiếu gắn kết giữa vận dụng lý luận vào thực tiễn; một số giảng viên phương pháp giảng dạy chưa đổi mới, thiếu những kỹ năng số cần thiết để “hiện đại hóa” nội dung và phương pháp giảng dạy, dẫn đến hình thành tâm lý ngại học lý luận chính trị ở một số sinh viên. Hoạt động đấu tranh tư tưởng lý luận trên không gian mạng nhằm góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng có thời điểm chưa mang lại hiệu quả so với tiềm năng trí tuệ của đội ngũ giảng viên khối các trường đại học, cao đẳng thuộc Bộ Công Thương hiện nay.
4. Một số giải pháp
Để nâng cao công tác nghiên cứu, giảng dạy lý luận chính trị khối các trường đại học, cao đẳng thuộc Bộ Công Thương trong việc bảo vệ nền tảng tư tưởng văn hóa của Đảng đối với sinh viên, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Một là, với những hiểu biết sâu sắc về chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về đường lối, quan điểm chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam; đội ngũ giảng viên nghiên cứu giảng dạy lý luận chính trị tuyệt đối trung thành, kiên định về lập trường, tư tưởng chính trị, vững vàng, tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng; gương mẫu, tiên phong trong công tác, học tập, sinh hoạt, thực hiện nghiêm chỉnh đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; kiên quyết, kiên trì đấu tranh với những quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ vững chắc sự nghiệp đối mới của đất nước. Thường xuyên tham gia các lớp bồi dưỡng chính trị, đấu tranh chống lại nhưng tư tưởng phản diện của lực lượng thù địch trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng….
Hai là, bảo đảm tính đảng trong nghiên cứu, giảng dạy các học phần lý luận chính trị. Đây chính là nhiệm vụ xây dựng văn hóa trong Đảng của người giảng viên lý luận chính trị. Trong hoạt động nghiên cứu, giảng dạy, giảng viên giảng dạy lý luận chính trị phải lấy chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm cơ sở khoa học và căn cứ lý luận để xác định nội dung, hình thức, phương pháp giảng dạy. Phải đứng trên lập trường của giai cấp công nhân để xem xét, đánh giá mọi sự kiện chính trị, kinh tế – xã hội trong nước và quốc tế, hướng hoạt động giảng dạy vào việc tuyên truyền giáo dục và đấu tranh bảo vệ chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đồng thời kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với mọi luận điệu xuyên tạc của kẻ thù, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng. Từ đây, sinh viên sẽ có cách nhìn khách quan trong các quan điểm về văn hóa của Đảng ta và nhận diện rõ những quan điểm sai trái, có thái độ và trách nhiệm xã xội của chính mình.
Ba là, đội ngũ giảng viên nghiên cứu, giảng dạy các học phần lý luận chính trị trong các giờ lên lớp phải thường xuyên cập nhật, bổ sung vào bài giảng nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái thù địch. Đồng thời, phải vận dụng các phương pháp giảng dạy tích cực, hiện đại nhằm làm sáng tỏ tính lý luận với thực tiễn sinh động được đúc kết để đấu tranh, phản bác luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch. Tránh việc truyền đạt lý luận, lý thuyết một chiều, thiếu tính thực tiễn, sẽ mang lại sự nhàm chán, không thuyết phục được người học và sẽ không đạt được mục tiêu. Đặc biệt, quá trình giảng dạy phải hướng đến kết quả; sinh viên được đào tạo chuyên ngành kỹ thuật, kinh tế hiện tại cũng như tương lai luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm của bản thân, có ý thức rõ về vị trí, vai trò của mình với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa xã hội. Nhận diện và chủ động đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác luận điệu xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch, không mất cảnh giác để bị lừa, bị kích động, bị lôi kéo vào hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia thông qua lợi dụng hoạt động văn hóa, đặc biệt trên không gian mạng.
Bốn là, tích cực khẳng định giá trị của Đề cương văn hóa trong quá trình giảng dạy lý luận chính trị. “Đề cương về văn hóa Việt Nam” không chỉ mang ý nghĩa kiến tạo xây dựng một nền văn hóa mới, văn hóa tiến bộ, văn hóa cách mạng, mà còn là hiện thân cho tinh thần đấu tranh chống lại chính sách văn hóa thực dân, chống lại những tư tưởng phản động, những trào lưu văn nghệ không có lợi cho sự nghiệp cứu quốc, giải phóng dân tộc. Đề cương văn hóa chỉ rõ cách thức xây dựng nền văn hóa mới, văn hóa tiến bộ, văn hóa cách mạng phải bắt đầu từ đấu tranh chống lại cái phản động, cái phản tiến bộ. Qua đó, góp phần nâng cao sức đề kháng, phát huy bản lĩnh, trách nhiệm công dân của sinh viên trong việc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong lĩnh vực văn hóa.
Năm là, phát huy tính tích cực, chủ động, tự rèn luyện kỹ năng đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên mạng xã hội của sinh viên. Trong quá trình giảng dạy, giảng viên cần định hướng kỹ năng nhận diện, phương pháp đấu tranh trên không gian mạng cho sinh viên. Đây là biện pháp vô cùng quan trọng giúp phát huy nhân tố chủ quan của sinh viên, biến quá trình bồi dưỡng thành quá trình tự bồi dưỡng. Hướng dẫn sinh viên xây dựng kế hoạch tự học tập, rèn luyện, tự bồi dưỡng; thường xuyên quản lý, tổ chức, kiểm tra, giám sát việc tự học tập, tự bồi dưỡng kỹ năng đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên mạng xã hội. Tuyên truyền lối sống tích cực, lành mạnh cho sinh viên.
4. Kết luận
Để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng thì việc nghiên cứu, giảng dạy các học phần lý luận chính trịkhối trường cao đẳng, đại học thuộc Bộ Công Thương có vai trò rất quan trọng. Hoạt động có ý nghĩa nàykhông những khẳng định giá trị khoa học và sức sống của chủ nghĩa Mác – Lênin mà còn góp phần chứng minh sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh của Đảng trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và trong sự nghiệp đổi mới đất nước giai đoạn hiện nay. Việc nghiên cứu, học tập các học phần lý luận chính trị của các trường còn có vai trò quan trọng trong việc hình thành thế giới quan, phương pháp luận, hệ thống giá trị văn hóa nhân văn cho sinh viên của các trường cao đẳng, đại học; đồng thời, đẩy mạnh công tác nghiên cứu và giảng dạy các môn lý luận chính trị góp phần không nhỏ vào việc bảo đảm ổn định chính trị – xã hội của đất nước.
Chú thích:
1. Bộ Chính trị (2015). Quy định số 285–QĐ/TW ngày 25/4/2015 về dân chủ trong nghiên cứu lý luận chính trị trong các cơ quan đảng, nhà nước.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2014). Văn kiện Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI). H. Văn phòng Trung ương Đảng, tr. 48.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr.115 – 116.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Tuyên giáo Trung ương, Hội đồng Lý luận Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật (2025). Những vấn đề lý luận và thực tiễn về xây dựng văn hóa trong Đảng giai đoạn mới, Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc gia, H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
2. Bùi Đình Bôn (2013). Tác động của chiến lược “diễn biến hòa bình” đối với Việt Nam, H. NXB Quân đội nhân dân.
3. Vũ Văn Hiền (2020). Một số luận cứ phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, chống phá Đại hội XIII của Đảng. Tập 1, 2. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
4. Đỗ Mạnh Hòa (Chủ biên, 2018). Phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng. H. NXB Quân đội nhân dân.
5. Hội đồng Lý luận Trung ương (2017). Phê phán các quan điểm sai trái, xuyên tạc cuộc đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” về chính trị trong Đảng. H. NXB Chính trị quốc gia.
