Một số giải pháp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong đời sống xã hội hiện nay

Lê Đức Thắng
Trường Đại học Giao thông vận tải

(Quanlynhanuoc.vn) – Pháp luật không chỉ là trụ cột bảo đảm cho sự tồn tại và vận hành ổn định của xã hội, mà còn là nền tảng không thể thiếu trong việc gìn giữ và phát triển các giá trị đạo đức. Với vai trò là công cụ quản lý nhà nước hiệu quả, pháp luật, đồng thời kiến tạo một môi trường xã hội lành mạnh, tạo điều kiện thuận lợi để ý thức đạo đức được nuôi dưỡng và lan tỏa. Qua đó, pháp luật góp phần định hình, củng cố và nâng cao những giá trị nhân văn trong đời sống cộng đồng. Bài viết này đi sâu phân tích thực trạng ý thức chấp hành pháp luật của người dân hiện nay, đồng thời, đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao nhận thức và tinh thần thượng tôn pháp luật trong toàn xã hội.

Từ khóa: Ý thức chấp hành pháp luật; tuân thủ pháp luật; thượng tôn pháp luật.

1. Đặt vấn đề

Ở Việt Nam, pháp luật là công cụ chính trị sắc bén giúp Nhân dân đấu tranh chống các thế lực thù địch, bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự xã hội. Đồng thời, đó là phương tiện để Đảng Cộng sản Việt Nam thực hiện vai trò lãnh đạo, là nền tảng pháp lý cho tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước và là công cụ quản lý hiệu quả các lĩnh vực đời sống. Pháp luật còn góp phần kiến tạo công bằng xã hội, bảo đảm dân chủ xã hội chủ nghĩa, hình thành môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển các quan hệ tiến bộ, giáo dục con người mới và bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Qua đó, tạo điều kiện để các công cụ quản lý khác vận hành hài hòa, hướng tới một xã hội công bằng, văn minh, phát triển bền vững.

Đại hội XI của Đảng đánh dấu bước ngoặt trong tư duy lý luận về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Lần đầu tiên, nguyên tắc kiểm soát quyền lực được khẳng định rõ trong văn kiện Đại hội, phản ánh sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và phương thức lãnh đạo. Đại hội xác định: “mô hình Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân – nơi quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, được tổ chức trên nền tảng liên minh giữa công nhân, nông dân và trí thức, dưới sự lãnh đạo của Đảng. Quyền lực nhà nước là thống nhất, đồng thời được phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp. Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật và không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa”¹.

Kế thừa và phát triển quan điểm đề ra tại Đại hội XI, Đại hội XII của Đảng xác định: “Xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa phải tiến hành đồng bộ cả lập pháp, hành pháp, tư pháp và gắn với đổi mới hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và đổi mới kinh tế, văn hóa, xã hội,…”². Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định: “Xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong sạch, vững mạnh, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, vì Nhân dân phục vụ và vì sự phát triển của đất nước. Tăng cường công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, kiểm soát quyền lực gắn với siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động của Nhà nước và của cán bộ, công chức, viên chức”³.

2. Mối quan hệ của pháp luật với sự phát triển đất nước

Trong một Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nơi pháp luật đóng vai trò trụ cột để điều chỉnh hành vi của cá nhân, điều tiết các quan hệ xã hội và bảo đảm cho sự ổn định, phát triển bền vững của đất nước, pháp luật không chỉ đơn thuần là công cụ quản lý mà còn là nền tảng thiết yếu để xây dựng và vận hành bộ máy nhà nước. Thiếu pháp luật, không thể kiến tạo được một Nhà nước pháp quyền đích thực; thiếu Nhà nước pháp quyền, sẽ không thể duy trì được trật tự, kỷ cương, cũng như không thể bảo vệ được quyền con người, quyền công dân – những điều kiện căn bản để người dân có được cuộc sống an toàn, ấm no và hạnh phúc.

Pháp luật chỉ thực sự có giá trị khi được hiện thực hóa trong đời sống xã hội, trở thành một phần trong nhận thức và hành vi của mỗi người dân. Nếu pháp luật chỉ dừng lại ở những văn bản khô cứng, xa rời thực tiễn, thì không những không phát huy được vai trò định hướng và điều chỉnh mà ngược lại còn trở thành rào cản vô hình, cản trở sự vận động và phát triển của xã hội. Trong bối cảnh đất nước ta đang quyết liệt xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, yêu cầu đặt ra là Nhà nước phải được tổ chức và hoạt động một cách nghiêm minh, đúng pháp luật, đồng thời, quản lý xã hội một cách hiệu quả thông qua Hiến pháp và pháp luật – như đã được khẳng định tại Điều 2 và Điều 8 của Hiến pháp năm 2023.

Một quốc gia muốn phát triển bền vững phải xây dựng một hệ thống pháp luật nghiêm minh. Pháp luật là nền tảng chi phối toàn diện mọi lĩnh vực: từ kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường đến quốc phòng – an ninh. Trong kinh tế, pháp luật tạo khung pháp lý cho hoạt động kinh doanh, bảo vệ quyền tự do kinh doanh, khơi dậy tiềm năng xã hội và định hướng phát triển bền vững. Trong văn hóa, pháp luật giữ vai trò dẫn dắt góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, giàu bản sắc dân tộc.

Trong xã hội, pháp luật là công cụ hiệu quả để giải quyết các vấn đề phát sinh từ cơ chế thị trường. Trong quốc phòng – an ninh, pháp luật củng cố tiềm lực quốc phòng, giữ gìn an ninh quốc gia, tạo môi trường ổn định cho phát triển. Trong bối cảnh đổi mới hiện nay, việc đề cao vai trò pháp luật là yêu cầu tất yếu. Một hệ thống pháp luật chặt chẽ và được thực thi nghiêm túc không chỉ nâng cao đạo đức xã hội mà còn mở rộng ảnh hưởng tích cực của đạo đức trong mọi quan hệ và hành vi của con người.

Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Hiệu lực của pháp luật chỉ có được khi mọi người nghiêm chỉnh chấp hành. Ngay trong tám yêu sách của Nhân dân An Nam gửi tới Hội nghị Véc-xây, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Bảy xin hiến pháp ban hành/Trăm điều phải có thần linh pháp quyền”⁴.

Trong tiến trình phát triển kinh tế thị trường, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa đòi hỏi pháp luật phải thấm sâu vào đời sống xã hội, nuôi dưỡng ý thức pháp luật trong nhân dân. Những năm qua, Đảng và Nhà nước luôn coi công tác xây dựng, phổ biến, giáo dục pháp luật là nhiệm vụ trọng tâm để quản lý xã hội bằng pháp luật. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, ngành, hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện, góp phần xây dựng lối sống thượng tôn Hiến pháp và pháp luật. Lấy con người làm trung tâm, pháp luật Việt Nam không ngừng đề cao tính nhân văn, nhân đạo, bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân.

Hệ thống pháp luật và việc thi hành luật đã và đang định hình lối ứng xử văn minh, phù hợp với xu thế phát triển tiến bộ của thời đại. Trong đó, việc nâng cao ý thức chấp hành, tuân thủ pháp luật nghiêm minh của người dân, doanh nghiệp, cơ quan nhà nước và cộng đồng xã hội là một trong những điều kiện tiên quyết⁵.

3. Ý thức chấp hành pháp luật của người dân trong đời sống xã hội -Thực trạng và nguyên nhân

Ý thức pháp luật là thước đo trình độ hiểu biết và thái độ của người dân – bao gồm cả cán bộ, công chức, đảng viên – đối với pháp luật. Đặc biệt, với những người thực thi, áp dụng và bảo vệ pháp luật, ý thức này càng đóng vai trò then chốt. Nó không chỉ thể hiện qua tri thức mà còn qua thái độ: tôn trọng hay xem nhẹ, ủng hộ hay chống lại pháp luật.

Trong bối cảnh xã hội phát triển, nhận thức pháp luật của người dân dần được cải thiện. Nhiều người ý thức rõ hơn về nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, hành xử chuẩn mực và tự giác hơn. Tuy vậy, vẫn còn không ít hạn chế. Ở nhiều vùng sâu, vùng xa, người dân còn thiếu kiến thức pháp lý, vô tình vi phạm pháp luật do không hiểu quyền và nghĩa vụ của mình. Sự thờ ơ và thiếu hiểu biết này là rào cản lớn cho mục tiêu xây dựng xã hội pháp quyền, công bằng và văn minh.

Thực tế hiện nay, tình trạng vi phạm pháp luật ngày càng nghiêm trọng, trải rộng từ hình sự đến hành chính, với nhiều vụ việc nghiêm trọng như giết người, buôn lậu, trốn thuế,… Vi phạm giao thông phổ biến, tội phạm hình sự gia tăng. Đặc biệt đáng lo là tình trạng thanh thiếu niên sa vào tệ nạn, phạm pháp ngày càng phức tạp. Nhiều em bỏ học, sống buông thả, bị cuốn vào nghiện ngập, bạo lực, thậm chí giết người – phản ánh sự thiếu định hướng từ gia đình, nhà trường và xã hội.

Theo Bộ Công an, từ năm 2018 đến năm 2021, “cả nước có hơn 10.000 vụ người chưa thành niên vi phạm pháp luật, với 16.000 đối tượng có liên quan. Trong đó, nữ giới chiếm 5%, nam giới chiếm 95%. Chỉ tính riêng Thành phố Hồ Chí Minh, trong 2 năm (2020 – 2022) đã có hơn 1.500 trường hợp vi phạm pháp luật an toàn giao thông liên quan đến học sinh, sinh viên”⁶.

Cũng theo kết quả giám sát tình hình vi phạm pháp luật ở trẻ vị thành niên của Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội từ ngày 01/01/2018 – 31/12/2023 tại 30 quận, huyện, thị xã cho thấy, lực lượng Công an đã phát hiện 858 vụ với 3.150 đối tượng là người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật, chiếm 3,4% tổng số vụ phạm pháp hình sự xảy ra. Năm 2018, cơ quan chức năng phát hiện 100 vụ, 204 đối tượng, đến năm 2023 con số này đã tăng lên 231 vụ với 1.390 đối tượng (tăng 642% so với năm 2018). Điều đáng lo ngại là hình thức phạm tội ngày càng đa dạng, manh động và nguy hiểm hơn. Trong số 858 vụ, 3.150 đối tượng là người dưới 18 tuổi vi phạm pháp luật thì các loại tội phạm chủ yếu là giết người, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản, giao cấu với trẻ em, cố ý gây thương tích, gây rối trật tự công cộng, trộm cắp tài sản, tổ chức đánh bạc, sử dụng trái phép chất ma túy…

Số liệu thống kê của các cơ quan chức năng cũng cho thấy, độ tuổi vi phạm pháp luật ngày càng trẻ hóa, cụ thể: “Dưới 14 tuổi chiếm 2,1%, từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chiếm 25,3%, từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi chiếm 72,6%. Tình trạng học sinh vi phạm pháp luật có chiều hướng gia tăng, trong số 3.150 đối tượng vi phạm pháp luật dưới 18 tuổi thì có 1.278 đối tượng đã bỏ học (chiếm hơn 40%), còn lại là học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường (chiếm gần 60%)”⁷. Những thực trạng đó không chỉ phản ánh mà còn gióng lên hồi chuông báo động về sự gia tăng đáng báo động của các hành vi vi phạm pháp luật trong xã hội hiện nay.

4. Đề xuất giải pháp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân trong bối cảnh hiện nay

Thứ nhất, tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.

Đây là giải pháp then chốt, đặt nền móng cho việc nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân. Phần lớn hành vi vi phạm bắt nguồn từ sự thiếu hiểu biết pháp luật. Pháp luật do Nhà nước ban hành nhằm thiết lập trật tự, ổn định xã hội. Muốn pháp luật được thực thi hiệu quả, cần phổ biến rộng rãi đến từng người dân, tổ chức. Khi hệ thống pháp luật đồng bộ, khả thi và được truyền đạt đầy đủ, người dân hiểu và chấp hành nghiêm chỉnh, xã hội sẽ phát triển bền vững, văn minh và việc quản lý sẽ trở nên hiệu quả hơn. Đại hội XIII của Đảng tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu gắn chặt giữa công tác lập pháp với công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Đẩy mạnh việc hoàn thiện pháp luật gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật…⁸.

Để nâng cao hiệu quả của công tác này trong thời gian tới, cần tập trung triển khai đồng bộ một số giải pháp then chốt. Trước hết, cần kiện toàn, nâng cao năng lực và hoàn thiện tổ chức bộ máy cũng như đội ngũ cán bộ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật ở tất cả các cấp, từ trung ương đến địa phương. Song song đó, cần đảm bảo đầy đủ cơ sở vật chất và điều kiện tài chính phục vụ cho hoạt động tuyên truyền, tạo động lực và môi trường thuận lợi để cán bộ pháp luật phát huy năng lực, trách nhiệm.

Cần thiết lập cơ chế gắn trách nhiệm cụ thể với từng địa phương, từng ngành, thông qua các tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch về hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Đồng thời, phải phát huy vai trò của giới luật sư, coi đây là lực lượng nòng cốt góp phần lan tỏa tri thức pháp luật sâu rộng trong cộng đồng. Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền: từ sách báo, phim ảnh, chương trình phát thanh, truyền hình đến các hoạt động tư vấn pháp lý, giải quyết khiếu nại, tranh chấp; tận dụng mạnh mẽ các nền tảng khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin trong việc truyền tải pháp luật đến với người dân một cách sinh động, dễ tiếp cận.

Việc thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2013 của Ban Bí thư, Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật và các văn bản liên quan cần được coi là nhiệm vụ thường xuyên góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành đối với công tác này.

Thứ hai, tăng cường hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm hiện thực hóa Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.

Hệ thống pháp luật đóng vai trò trụ cột trong quản lý xã hội, hướng đến mục tiêu xây dựng một đất nước dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Tuy nhiên, khi pháp luật còn chưa hoàn thiện, tồn tại nhiều kẽ hở, thì đây chính là mảnh đất màu mỡ cho các hành vi phạm pháp gia tăng, làm phức tạp tình hình trật tự an toàn xã hội và gây bức xúc trong nhân dân.

Thực tế cho thấy, nhiều vụ vi phạm pháp luật nghiêm trọng diễn ra có nguyên nhân sâu xa từ chính sự thiếu đồng bộ, chồng chéo, thậm chí xung đột trong các quy định pháp luật hiện hành. Nhiều văn bản luật chưa theo kịp thực tiễn phát triển đất nước, dẫn đến tình trạng một số quy định kém khả thi, hiệu lực thi hành thấp.

Đại hội XIII của Đảng đã xác định rõ: “Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, do Đảng lãnh đạo là nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới hệ thống chính trị”⁹. Gần 40 năm đổi mới, công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và thi hành pháp luật đã đạt nhiều thành tựu, song vẫn còn những hạn chế cần khắc phục mạnh mẽ trong thời gian tới.

Trước yêu cầu phát triển mới cần đẩy mạnh việc hoàn thiện thể chế pháp luật với trọng tâm là: rà soát toàn diện hệ thống pháp luật, khắc phục tình trạng chồng chéo, bị động và kém hiệu quả; “Bịt kín” các lỗ hổng pháp lý trong lĩnh vực hình sự và phòng, chống tội phạm; nâng cao trách nhiệm quản lý, thanh tra, giám sát; đồng thời, phát huy vai trò của Nhân dân trong việc tham gia bảo vệ pháp luật; cải tiến phương thức hoạt động của Quốc hội, đặc biệt trong quá trình thảo luận, cho ý kiến và phản biện các dự luật; tăng cường vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội trong hoạt động phản biện xã hội đối với pháp luật.

Bộ Tư pháp cần chủ động tổng hợp các vướng mắc trong thực thi pháp luật để kịp thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung phù hợp; thúc đẩy sự phối hợp liên ngành giữa các cơ quan trung ương và địa phương trong xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật; mở rộng hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm lập pháp từ các quốc gia có nền pháp quyền phát triển. Việc xây dựng một hệ thống pháp luật đồng bộ, minh bạch, khả thi và phù hợp với thực tiễn chính là nền tảng để kiến tạo một xã hội ổn định, phát triển bền vững trong thời kỳ mới.

Thứ ba, phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong chấp hành pháp luật – nền tảng xây dựng xã hội pháp quyền.

Để pháp luật thực sự đi vào cuộc sống, trở thành thói quen và nét văn hóa trong đời sống xã hội, thì việc các tổ chức và cá nhân gương mẫu chấp hành pháp luật là điều kiện tiên quyết. Trong đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên có vai trò then chốt – họ phải là những người “thấm” luật trước, hiểu luật sâu, và thực hành pháp luật một cách nghiêm túc, gương mẫu. Từ đó, tinh thần thượng tôn pháp luật mới có thể lan tỏa mạnh mẽ trong Nhân dân.

Mỗi cán bộ, đảng viên cần nêu cao tinh thần trách nhiệm, tự giác học tập, tìm hiểu, nắm vững và nghiêm túc thực hiện các quy định của pháp luật; kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, đặc biệt là những vi phạm làm tổn hại đến uy tín của tổ chức và cá nhân trong hệ thống chính trị. Đồng thời, họ phải tích cực tham gia vào công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật góp phần nâng cao nhận thức pháp lý và ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng.

Trong bối cảnh đổi mới, bên cạnh những thành tựu lớn lao, nội bộ Đảng đã xuất hiện tình trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, kể cả một số cán bộ chủ chốt các cấp, suy thoái về phẩm chất đạo đức, yếu kém về năng lực; thiếu tinh thần chiến đấu, giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng, vi phạm pháp luật¹⁰.

Tình trạng cơ hội, chủ nghĩa cá nhân, lạm dụng quyền lực, đặc quyền, đặc lợi không những đi ngược lại mục tiêu phụng sự nhân dân, mà còn tiềm ẩn nguy cơ làm suy yếu niềm tin của xã hội vào thể chế và vai trò lãnh đạo của Đảng. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, nếu thiếu cơ chế kiểm soát bằng pháp luật và coi nhẹ công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho cán bộ, đảng viên, thì nguy cơ tha hóa quyền lực càng trở nên nghiêm trọng. Vì vậy, để phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong việc thượng tôn và thực thi pháp luật, cần tập trung thực hiện hiệu quả một số nhiệm vụ trọng tâm, gồm: phát huy tính chủ động, tự giác, trách nhiệm nêu gương của mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là trong việc nghiên cứu, học tập, am hiểu sâu sắc các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.

Đồng thời, cần thấm nhuần đạo đức cách mạng để bảo đảm thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ quản lý xã hội bằng pháp luật và xây dựng nền tảng đạo đức xã hội bền vững; đưa công tác phổ biến, quán triệt chính sách pháp luật – nhất là các văn bản mới – thành nội dung sinh hoạt thường kỳ tại các chi bộ, bảo đảm mỗi tổ chức đảng và từng đảng viên đều đóng vai trò nòng cốt trong học tập, tuyên truyền, hướng dẫn thực hiện pháp luật trong quần chúng; tăng cường công tác vận động, thuyết phục, cảm hóa quần chúng, tạo điều kiện để mọi người dân chủ động tiếp cận, tìm hiểu và nghiêm túc chấp hành pháp luật, qua đó xây dựng xã hội pháp quyền vững mạnh, nơi mà mọi công dân đều hành xử trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luật.

Thứ tư, xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm pháp luật.

Đại hội XIII chỉ rõ, chấp hành pháp luật nhìn chung chưa nghiêm; kỷ cương phép nước có nơi, có lúc còn bị xem nhẹ, xử lý vi phạm pháp luật chưa kịp thời, chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe¹¹. Để nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, cùng với việc đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền pháp luật trong quần chúng, phải nghiêm khắc trong xử lý các hành vi vi phạm pháp luật. Mọi công dân sống, làm việc đều phải hiểu và tuân thủ pháp luật, bất cứ cá nhân, tổ chức nào vi phạm pháp luật đều phải chịu chế tài xử lý của luật pháp, không phân biệt đẳng cấp, vị trí, không có vùng cấm và không có ai được phép đứng ngoài luật pháp.

5. Kết luận

Một xã hội văn minh không cho phép cá nhân hay tổ chức coi thường pháp luật, vì vậy, mọi vi phạm pháp luật đều phải được xử lý theo pháp luật, dù người đó là ai, đang giữ cương vị gì. Trong bài viết “Phát huy tính Đảng trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Sự thượng tôn pháp luật là biểu hiện của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, vì vậy, cán bộ, đảng viên phải gương mẫu, đi đầu trong chấp hành và tuân theo pháp luật”¹². Theo đó, cần tiếp tục đề cao tính kỷ luật, kỷ cương, vai trò, trách nhiệm của các cơ quan bảo vệ pháp luật trong lan tỏa tinh thần dân chủ và thượng tôn pháp luật đến Nhân dân. Trên cơ sở đó, phát huy dân chủ trong Nhân dân, bảo đảm mọi vi phạm pháp luật đều bị phát hiện, xử lý kịp thời, công bằng, nghiêm minh, làm cho mọi cá nhân, tổ chức đồng tình, ủng hộ với đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và chủ động tuân thủ, thực thi pháp luật.

Chú thích:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 85.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. Văn phòng Trung ương Đảng, tr. 39 - 40.
3, 8, 9, 11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, tr. 118, 285, 174, 89.
4. Hồ Chí Minh toàn tập (1995). Tập 1. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 438.
5. Ngày Pháp luật Việt Nam – lành mạnh hóa đời sống xã hội và góp phần bồi đắp những giá trị mới. https://tcnn.vn/news/detail/62626/Ngay-Phap-luat-Viet-Nam-lanh-manh-hoa-doi-song-xa-hoi-va-gop-phan-boi-dap-nhung-gia-tri-moi.html.
6. Thực trạng báo động học sinh, sinh viên vi phạm pháp luật. https://giaoducthoidai.vn/thuc-trang-bao-dong-hoc-sinh-sinh-vien-vi-pham-phap-luat-post648683.html.
7. Vi phạm pháp luật của trẻ vị thành niên diễn biến phức tạp. https://thanhtra.com.vn/theo-dong-thoi-cuoc/vi-pham-phap-luat-cua-tre-vi-thanh-nien-dien-bien-phuc-tap-227289.html.
10. Phòng chống tự diễn biến, tự chuyển hóa, nêu cao tính gương mẫu thực hiện chính sách, pháp luật của đảng viên. https://www.qdnd.vn/phong-chong-tu-dien-bien-tu-chuyen-hoa/neu-cao-tinh-guong-mau-thuc-hien-chinh-sach-phap-luat-cua-dang-vien-540765.
12. Thượng tôn pháp luật để sống đúng, sống cống hiến và hạnh phúc. https://dangcongsan.vn/tieu-diem/thuong-ton-phap-luat-de-song-dung-song-cong-hien-va-hanh-phuc-682763.html.