NCS. Tiêu Vân Trang
Trường Đại học Tài chính – Marketing
(Quanlynhanuoc.vn) – Nghiên cứu đánh giá mức độ thỏa mãn với công việc, sự gắn kết và lòng trung thành của giảng viên đại học tại TP. Hồ Chí Minh. Thông qua khảo sát 516 giảng viên tại các trường đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Kết quả cho thấy, mức độ thỏa mãn với công việc của giảng viên nhìn chung ở mức khá cao, đặc biệt là với thu nhập, phúc lợi và cơ hội đào tạo, thăng tiến. Sự gắn kết với tổ chức cũng được ghi nhận ở mức tích cực, thể hiện qua cảm giác yêu mến, tự hào và mong muốn tiếp tục gắn bó với trường. Lòng trung thành với tổ chức cũng được đánh giá tốt. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một tỷ lệ đáng kể giảng viên chưa có ý định làm việc lâu dài, đặt ra thách thức trong việc giữ chân nhân sự chất lượng cao.
Từ khóa: Sự thỏa mãn với công việc; sự gắn kết; lòng trung thành; giảng viên đại học; TP. Hồ Chí Minh.
1. Đặt vấn đề
Trong kỷ nguyên chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng, giáo dục đại học Việt Nam đang đứng trước những yêu cầu cấp thiết về nâng cao chất lượng, hiện đại hóa phương pháp giảng dạy và xây dựng đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn cao, tâm huyết và gắn bó lâu dài với nghề. Trong bối cảnh đó, giảng viên đại học với vai trò là lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học và chuyển giao tri thức trở thành nhân tố then chốt quyết định sự phát triển bền vững của các cơ sở giáo dục đại học cũng như hệ thống giáo dục quốc dân.
Một trong những yếu tố có ảnh hưởng sâu sắc đến hiệu suất làm việc, chất lượng đào tạo và sự ổn định nguồn nhân lực trong các trường đại học chính là mức độ thỏa mãn với công việc, sự gắn kết, và lòng trung thành của giảng viên đối với tổ chức. Theo Robbins & Judge (2019), sự hài lòng với công việc không chỉ tác động đến hiệu quả công việc mà còn góp phần hình thành cam kết tổ chức và giảm thiểu ý định rời bỏ nghề. Đặc biệt trong lĩnh vực giáo dục, nơi mà yếu tố con người giữ vị trí trung tâm, sự hài lòng và gắn kết của giảng viên chính là điều kiện nền tảng để tạo ra môi trường học thuật tích cực, nuôi dưỡng sự đổi mới sáng tạo, và thúc đẩy nâng cao chất lượng giáo dục đại học một cách bền vững.
TP. Hồ Chí Minh với vị thế là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục lớn nhất cả nước; là nơi tập trung nhiều trường đại học trọng điểm, thu hút đội ngũ giảng viên đa dạng về chuyên môn, kinh nghiệm và kỳ vọng nghề nghiệp. Tuy nhiên, đây cũng là khu vực có mức sống cao và áp lực cạnh tranh lớn, đặt ra yêu cầu ngày càng cao đối với các cơ sở giáo dục đại học trong việc xây dựng chính sách đãi ngộ, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, năng động.
2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nghiên cứu này, tác giả tiến hành phỏng vấn sâu để thu thập thông tin về sự thỏa mãn với công việc, gắn kết và lòng trung thành đối với tổ chức của giảng viên đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Đối tượng phỏng vấn là giảng viên đang công tác tại các trường đại học tại TP. Hồ Chí Minh, với thời lượng phỏng vấn khoảng 60 phút. Các câu hỏi tập trung làm rõ về các khía cạnh của sự thỏa mãn với công việc, gắn kết với tổ chức, mức độ của lòng trung thành; mối quan hệ giữa thỏa mãn công việc tới sự gắn kết và lòng trung thành đối với tổ chức của giảng viên đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Sau khi thực hiện phỏng vấn sâu, bảng hỏi được tinh chỉnh để bảo đảm chính xác về thuật ngữ và đưa ra bảng hỏi hoản chỉnh để tiến hành khảo sát.
Mẫu tổng thể của nghiên cứu này bao gồm toàn bộ giảng viên đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, việc điều tra toàn bộ mẫu nghiên cứu sẽ rất khó khăn do vấn đề thời gian, chi phí cũng như tính khả thi không cao. Do đó, để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp điều tra chọn mẫu. Để bảo đảm tính tin cậy cho các phân tích, nhiều phương pháp chọn mẫu khác nhau đã được đề xuất bởi các nhà nghiên cứu. Hiện nay, cũng chưa có sự thống nhất về cách xác định cỡ mẫu từ các nhà nghiên cứu.
Đối với các nghiên cứu sử dụng phân tích khẳng định nhân tố, thường đòi hỏi cỡ mẫu tương đối lớn. Một quy tắc lấy mẫu khá phổ biến cho các nghiên cứu xã hội học là quy tắc nhân 5 (tức là nhân 5 lần số biến quan sát trong nghiên cứu để thu được cỡ mẫu tối thiểu cần thiết). Theo Tabachnick và Fidell (2007), có thể sử dụng công thức kinh nghiệm sau để xác định cỡ mẫu tối thiểu: n >= 50 + 8p, trong đó n là cỡ mẫu tối thiểu, p là số nhân tố (biến độc lập) trong mô hình nghiên cứu sử dụng hồi quy.
Để bảo đảm tính tin cậy cho nghiên cứu này, nghiên cứu sinh thực hiện quy tắc lấy mẫu theo quy tắc của Comrey và cộng sự (1992) ở mức “rất tốt” với cỡ mẫu xác định là 500. Cỡ mẫu này cũng đáp ứng tính tin cậy của tất cả các quy tắc lấy mẫu khác.
Vì đây là một nghiên cứu về mối quan hệ ba bên giữa sự thỏa mãn công việc, gắn kết và lòng trung thành của giảng viên các trường đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh nên các đối tượng khác không phải giảng viên tại các trường đại học sẽ không bao quát hết được các khía cạnh cần nghiên cứu. Do đó, đối tượng khảo sát được lựa chọn là giảng viên tại các trường đại học, vì họ chịu trách nhiệm về hoạt động giảng dạy, đào tạo và các hoạt động khác của trường đại học.
Dữ liệu của nghiên cứu này được thu thập thông qua phỏng vấn trực tiếp. Phiếu khảo sát được thiết kế và được tác giả khảo sát 525 giảng viên đại học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Sau khi loại bỏ những phiếu trả lời không hợp lệ, số phiếu thu được là 516 phiếu.
3. Kết quả nghiên cứu
Qua kết quả khảo sát về sự thỏa mãn với công việc, sự gắn kết và lòng trung thành với tổ chức của giảng viên đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh, như sau:
Thứ nhất, đánh giá “Sự thỏa mãn với công việc” của giảng viên đại học.
Bảng 1: Giá trị trung bình của các yếu tố thuộc “Sự thỏa mãn với công việc của giảng viên đại học”
| STT | Mã yếu tố | Tên yếu tố | Giá trị trung bình |
| 1 | MT | Môi trường làm việc | 3.89 |
| 2 | TN | Thu nhập và phúc lợi | 4.12 |
| 3 | TCVC | Tính chất công việc | 3.805 |
| 4 | DT | Cơ hội đào tạo và thăng tiến | 3.94 |
| 5 | LD | Lãnh đạo | 3.807 |
| 6 | DN | Đồng nghiệp | 3.82 |
| 7 | VH | Văn hóa tổ chức | 3.76 |
Kết quả thống kê của ở Bảng 1 cho thấy, tất cả các yếu tố của biến “Sự thỏa mãn với công việc” của giảng viên đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đều có điểm trung bình ở mức khá. Như vậy, giảng viên đại học trên địa bàn thành phố khá hài lòng với công việc tại trường đại học nơi mình đang công tác.
Thu nhập và phúc lợi là yếu tố có giá trị trung bình cao nhất, cho thấy sự hài lòng với thu nhập và phúc lợi của giảng viên là tương đối tốt. Đây là một dấu hiệu tích cực, cho thấy, hầu hết giảng viên cảm thấy tương đối hài lòng với chế độ đãi ngộ tại trường đại học của họ. TP. Hồ Chí Minh là một trung tâm kinh tế, văn hóa và giáo dục lớn của Việt Nam, nơi mà chi phí sinh hoạt cao hơn so với nhiều vùng khác. Mức lương và phúc lợi ở đây cần phải tương xứng với chi phí sinh hoạt và mức độ cạnh tranh cao của thị trường lao động.
Cơ hội đào tạo và thăng tiến là yếu tố có giá trị trung bình cao thứ hai, giảng viên đánh giá cao cơ hội được đào tạo và thăng tiến, mặc dù vẫn cần có sự cải thiện để đạt mức hoàn toàn hài lòng. Điều này cho thấy rằng các cơ hội phát triển nghề nghiệp chưa được đánh giá thực sự là tốt và có thể là một vấn đề mà các trường đại học trên địa bàn. TP. Hồ Chí Minh là thành phố năng động và môi trường cạnh tranh cao, điều này đòi hỏi các trường đại học trên địa bàn thành phố cần cung cấp nhiều cơ hội phát triển hơn để thu hút và giữ chân giảng viên tài năng. Điều này có thể bao gồm việc tạo các cơ hội phát triển về sự nghiệp, tăng cường các chương trình đào tạo, cung cấp các cơ hội nghiên cứu, tài trợ cho các dự án khoa học và tạo điều kiện cho giảng viên tham gia vào các hội nghị, hội thảo quốc tế. Bên cạnh đó, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học – công nghệ và nhu cầu hội nhập quốc tế, việc cung cấp cơ hội đào tạo và thăng tiến giúp giảng viên nâng cao trình độ và kỹ năng là rất cần thiết.
Yếu tố Môi trường làm việc có mức điểm trung bình là 3.89, cho thấy, giảng viên đánh giá môi trường làm việc khá tốt, tuy nhiên, vẫn có những yếu tố cần cải thiện để tăng mức độ hài lòng. Bên cạnh đó, kết quả này còn phản ánh sự cam kết của các trường đại học trên địa bàn thành phố trong việc tạo ra một môi trường làm việc tích cực cho giảng viên. Mức độ hài lòng về môi trường làm việc của giảng viên có thể bị ảnh hưởng bởi văn hóa tổ chức của từng trường đại học. Các trường đại học có văn hóa tổ chức tốt, chính sách hỗ trợ giảng viên, môi trường làm việc thân thiện, chuyên nghiệp và cơ hội phát triển sẽ làm cho giảng viên có mức độ hài lòng cao hơn. Các trường đại học nên tiếp tục duy trì và phát huy những yếu tố tích cực trong môi trường làm việc hiện tại.
Yếu tố đồng nghiệp có mức điểm trung bình là 3.82, điều này cho thấy, mối quan hệ với đồng nghiệp của giảng giảng viên được đánh giá khá cao, sự hỗ trợ và hợp tác tốt giữa các giảng viên. Sự đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau giữa các giảng viên tạo ra môi trường làm việc thân thiện và hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và nghiên cứu.
Yếu tố tính chất công việc và lãnh đạo có điểm trung bình là 3.8, cho thấy, giảng viên cảm thấy tương đối hài lòng với tính chất công việc và sự hỗ trợ từ lãnh đạo. Tính chất công việc phù hợp với năng lực và sở thích, cùng với sự hỗ trợ và chỉ đạo tốt từ lãnh đạo, giúp giảng viên phát huy tối đa năng lực của mình.
Văn hóa tổ chức là yếu tố có giá trị trung bình thấp nhất, cho thấy cần có sự cải thiện về văn hóa tổ chức tại các trường đại học trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh để tăng sự hài lòng của giảng viên. Trường Đại học xây dựng được văn hóa tổ chức mạnh mẽ, rõ ràng và hỗ trợ sự phát triển cá nhân sẽ tạo ra môi trường làm việc tích cực, động lực và sự thỏa mãn cho giảng viên.
Thứ hai, đánh giá “Sự gắn kết với tổ chức” của giảng viên đại học trên địa bàn.
Bảng 2: Giá trị trung bình và độ lệch chuẩn của biến: “Sự gắn kết với tổ chức của giảng viên đại học”
| STT | Tiêu chí | Các chỉ báo | Giá trị trung bình |
| 1 | GK01 | Tôi cảm thấy yêu mến và gắn bó với trường đại học của mình. | 3.95 |
| 2 | GK02 | Tôi tin rằng tiếp tục làm việc ở trường đại học hiện tại là lựa chọn tốt nhất cho tôi về mặt tài chính | 3.75 |
| 3 | GK03 | Tôi tin rằng tiếp tục làm việc ở trường đại học hiện tại là lựa chọn tốt nhất cho tôi về môi trường làm việc | 3.8 |
| 4 | GK04 | Tôi tự hào nói với người khác rằng về trường đại học nơi tôi đang công tác | 3.78 |
Kết quả thống kê của ở Bảng 2 và Hình 1 cho thấy, tất cả các tiêu chí của biến “Sự gắn kết với tổ chức của giảng viên đại học” đều có điểm trung bình ở mức khá. Như vậy giảng viên đại học trên địa bàn thành phố có sự gắn kết khá cao với công việc và tổ chức của mình.
Đối với tiêu chí: “Tôi cảm thấy yêu mến và gắn bó với trường đại học của mình” có điểm trung bình khá cao (điểm trung bình là 3.95). Điều này cho thấy giảng viên cảm thấy yêu mến và gắn bó với trường đại học của mình. Đây là một chỉ số tích cực, phản ánh sự hài lòng và sự cam kết của giảng viên đối với môi trường làm việc. Đánh giá về tiêu chí này thì có 2% và 5% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 50% và 23% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý. Với 73% giảng viên Hài lòng hoặc Rất hài lòng và điểm trung bình 3.95, tiêu chí này được đánh giá cao, cho thấy một sự gắn bó mạnh mẽ giữa giảng viên và trường đại học. Điều này có thể phản ánh một môi trường làm việc tích cực, các mối quan hệ đồng nghiệp tốt và sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo. Mức độ gắn bó cao của giảng viên với trường đại học cho thấy, các trường đại học tại TP. Hồ Chí Minh đã thành công trong việc tạo ra môi trường làm việc tích cực và hỗ trợ.
Đối với tiêu chí: “Tôi tin rằng tiếp tục làm việc ở trường đại học hiện tại là lựa chọn tốt nhất cho tôi về mặt tài chính” có điểm trung bình ở mức khá cao (điểm trung bình là 3.8). Đánh giá về tiêu chí này thì có 3% và 7% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 40% và 20% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý. Để duy trì sự gắn kết cao của giảng viên với công việc và trường đại học thì các trường nên tiếp tục duy trì và cải thiện các chính sách tài chính để bảo đảm giảng viên cảm thấy hài lòng và được bảo đảmvề mặt tài chính.
Đối với tiêu chí: “Tôi tin rằng tiếp tục làm việc ở trường đại học hiện tại là lựa chọn tốt nhất cho tôi về môi trường làm việc” có điểm trung bình ở mức khá (điểm trung bình là 3.8). Điểm trung bình 3.8 trên thang điểm 5 cho thấy, giảng viên cảm thấy khá hài lòng với môi trường làm việc và tin rằng tiếp tục làm việc tại trường đại học hiện tại là lựa chọn tốt nhất. Đây là một mức điểm khá cao, phản ánh sự hài lòng và gắn kết của giảng viên với môi trường làm việc. Đánh giá về tiêu chí này có 2% và 8% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 45% và 20% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý.
Đối với tiêu chí: “Tôi tự hào nói với người khác rằng về trường đại học nơi tôi đang công tác có điểm trung bình ở mức khá (điểm trung bình là 3.78). Đây là một mức điểm khá cao, phản ánh sự hài lòng và sự tự hào của giảng viên đối với trường đại học nơi họ công tác. Đánh giá về tiêu chí này có 2% và 8% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 43% và 20% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý. Như vậy, với 63% giảng viên hài lòng hoặc rất hài lòng và điểm trung bình 3.78, tiêu chí này được đánh giá khá cao. Điều này cho thấy các trường đại học tại TP. Hồ Chí Minh đang làm tốt trong việc xây dựng danh tiếng và uy tín, khiến giảng viên cảm thấy tự hào khi nói về nơi làm việc của mình. Các trường đại học nên tiếp tục duy trì và phát triển các yếu tố làm cho giảng viên cảm thấy tự hào về trường, chẳng hạn như việc nâng cao chất lượng giảng dạy, nghiên cứu và các hoạt động xã hội.
Thứ ba, đánh giá: “Lòng trung thành với tổ chức của giảng viên đại học”.
Bảng 3: Giá trị trung bình và độ lệch chuẩn của biến “Lòng trung thành với tổ chức của giảng viên đại học”
| TT | Tiêu chí | Các chỉ báo | Giá trị trung bình |
| 1 | TT01 | Tôi luôn tự hào là một phần của trường đại học của tôi. | 3.8 |
| 2 | TT02 | Tôi luôn muốn giới thiệu cho người khác về trường đại học của tôi là một nơi tốt để làm việc. | 3.94 |
| 3 | TT03 | Tôi nói tích cực về trường đại học của mình với bạn bè và gia đình. | 3.85 |
| 4 | TT04 | Tôi bảo vệ trường đại học của mình khi những người khác chỉ trích nó. | 3.80 |
| 5 | TT05 | Tôi có ý định làm việc tại trường đại học của mình lâu dài | 3.5 |
Đối với tiêu chí: “Tôi luôn tự hào là một phần của trường đại học của tôi” có điểm trung bình ở mức khá (điểm trung bình là 3.8). Điều này phản ánh rằng đa số giảng viên cảm thấy tự hào là một phần của trường đại học của mình. Đánh giá về tiêu chí này thì có 2.28% và 7.82% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 34.73% và 35.2% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý. Mức độ tự hào cao của giảng viên có thể phản ánh sự thành công của các trường đại học trong việc tạo ra môi trường làm việc tích cực và đáng tự hào. Mặc dù, tỷ lệ giảng viên không hài lòng là thấp, các trường đại học vẫn cần xem xét và giải quyết những phản hồi tiêu cực để cải thiện hơn nữa môi trường làm việc.
Đối với tiêu chí: “Tôi luôn muốn giới thiệu cho người khác về trường đại học của tôi là một nơi tốt để làm việc” có điểm trung bình ở mức khá cao (điểm trung bình là 3.94). Điều này phản ánh rằng đa số giảng viên cảm thấy rất tích cực và sẵn lòng giới thiệu trường về trường đại học của mình là một nơi tốt để làm việc. Đánh giá về tiêu chí này thì có 1.19% và 4.77% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 30.36% và 49.14% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý. Việc giảng viên sẵn lòng giới thiệu trường của họ là một nơi tốt để làm việc trong bối cảnh này cho thấy sự thành công của các trường đại học trong việc tạo ra môi trường làm việc hấp dẫn và đáng tự hào.
Đối với tiêu chí: “Tôi nói tích cực về trường đại học của mình với bạn bè và gia đình.” có điểm trung bình ở mức khá cao (điểm trung bình là 3.85). Điều này phản ánh rằng đa số giảng viên cảm thấy tích cực khi nói về trường đại học nơi họ công tác với bạn bè và gia đình. Đánh giá về tiêu chí này thì có 1.98% và 6.87% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 34.94% và 37.98% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý. Có tới 72.92% giảng viên hài lòng khi nói tích cực về trường đại học của mình. Điều này cho thấy một phần lớn giảng viên tự hào và có những ấn tượng tốt về trường của họ.
Đối với tiêu chí: “Tôi bảo vệ trường đại học của mình khi những người khác chỉ trích nó.” có điểm trung bình ở mức khá cao (điểm trung bình là 3.8). Điều này phản ánh rằng đa số giảng viên cảm thấy sẵn sàng bảo vệ trường đại học của mình khi bị chỉ trích. Đánh giá về tiêu chí này thì có 2.28% và 7.82% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 34.73% và 35.2% ý kiến đánh giá là Đồng ý và Rất đồng ý. Kết quả này còn phản ánh phần lớn giảng viên cảm thấy có trách nhiệm, tự hào cũng như sẵn sàng bảo vệ trường đại học của mình khi bị chỉ trích.
Đối với tiêu chí: “Tôi có ý định làm việc tại trường đại học của mình lâu dài” có điểm trung bình là 3.5. Điều này cho thấy phần đông giảng viên tham gia khảo sát có ý định làm việc lâu dài tại trường đại học hiện tại của mình. Đánh giá về tiêu chí này thì có 3.09% và 10.91% giảng viên tham gia khảo sát Rất không đồng ý và Không đồng ý, trong đó có tới 33.24% và 28.76% ý kiến đánh giá là Đồng ývà Rất đồng ý. Có tới 14% không có ý định làm việc lâu dài tại trường đại học của mình, điều này sẽ là thách thức không nhỏ đối với các trường đại học trên địa bàn Thành phố trong việc giữ chân giảng viên khi mà các trường đại học ngày càng đưa ra nhiều ưu đãi cả về vật chất lẫn tinh thần để thu hút và giữ chân giảng viên.
4. Kết luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy, giảng viên đại học tại TP. Hồ Chí Minh nhìn chung có mức độ hài lòng, gắn kết và trung thành khá cao với tổ chức. Những yếu tố được đánh giá tích cực nhất, bao gồm: thu nhập và phúc lợi, cơ hội đào tạo và thăng tiến, môi trường làm việc và mối quan hệ với đồng nghiệp. Tuy nhiên, văn hóa tổ chức và ý định làm việc lâu dài là những điểm cần cải thiện.
Các trường đại học tại TP. Hồ Chí Minh cần tiếp tục duy trì các chính sách đãi ngộ phù hợp, đầu tư vào phát triển nghề nghiệp cho giảng viên và xây dựng văn hóa tổ chức tích cực để nâng cao mức độ gắn bó và lòng trung thành. Đồng thời, việc chú trọng lắng nghe và phản hồi những ý kiến chưa hài lòng của giảng viên sẽ là chìa khóa để giữ chân đội ngũ giảng viên chất lượng, từ đó, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học và phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay.
Tài liệu tham khảo:
1. Châu Văn Toàn (2009). Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thỏa mãn công việc của nhân viên khối văn phòng ở TP. Hồ Chí Minh. Luận văn thạc sĩ kinh tế. Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh.
2. Nguyễn Thanh Hoàng (2017). Đo lường ảnh hưởng của sự thỏa mãn tiền lương đến dự định nghỉ việc của nhân viên khối văn phòng tại TP. Hồ Chí Minh. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh.
3. Nguyễn Thị Thu Hằng và Nguyễn Khánh Trang (2013). Các yếu tố ảnh hưởng đến sự trung thành và sự hài lòng của giảng viên viên chức tại các trường cao đẳng, đại học tại Lâm Đồng. Tạp chí Phát triển khoa học và kỹ thuật, số 16 (3).
4. Nguyễn Thị Thu Thủy (2011). Khảo sát các yếu tố tác động lên sự thỏa mãn công việc của giảng viên tại TP.Hồ Chí Minh. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh.
5. Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace: Theory, research, and application. Sage Publications.
6. Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2019). Organizational Behavior (18th ed.). Pearson Education.https://www.pearson.com/en-us/subject-catalog/p/organizational-behavior/P200000000228/9780134729329.
