ThS. Trần Quang Hải
Trung tâm Chính trị Quận 3, TP. Hồ Chí Minh
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong công cuộc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đội ngũ giảng viên, báo cáo viên giáo dục lý luận chính trị giữ vai trò nòng cốt trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và kiên định con đường cách mạng của Đảng. Việc nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị là yêu cầu cấp thiết. Bài viết nghiên cứu và đề xuất các giải pháp trọng tâm xây dựng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị vững vàng về lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị và được bồi dưỡng toàn diện cả về lý luận lẫn thực tiễn; phải đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng truyền cảm hứng cách mạng, gắn với thực tiễn sinh động của đất nước. Bên cạnh đó, cần có cơ chế, chính sách phù hợp để thu hút, đãi ngộ và phát triển bền vững đội ngũ này.
Từ khóa: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đổi mới giáo dục lý luận, giảng viên lý luận chính trị, năng lực phản bác.
1. Đặt vấn đề
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, giáo dục lý luận chính trị (hay giáo dục chính trị) phải là quá trình truyền bá chủ nghĩa khoa học, tinh thần phê phán và năng lực tư duy phản biện, phải giúp người học nhận diện các xung đột lợi ích xã hội, biết phân tích hiện thực xã hội từ lập trường giai cấp công nhân và định hướng hành động để thay đổi hiện thực ấy theo hướng tiến bộ. Không có giáo dục chính trị đúng đắn thì sẽ không có con người chính trị đúng đắn mà thiếu con người chính trị đúng đắn thì không thể có một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Vì thế, triết lý giáo dục chính trị trong thời đại mới phải kết hợp giữa: (1) Truyền thụ hệ giá trị cốt lõi của dân tộc và chủ nghĩa xã hội; (2) Bồi dưỡng năng lực tư duy lý luận, khả năng phân tích xã hội; (3) Hình thành tinh thần hành động vì cộng đồng, vì lý tưởng phụng sự Nhân dân.
Trong việc hiện thực hóa triết lý giáo dục chính trị, đội ngũ giảng viên lý luận chính trị đóng vai trò then chốt, là người truyền đạt tri thức, là lực lượng trực tiếp tham gia vào quá trình “truyền lửa lý tưởng”, “gạn đục khơi trong” và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong môi trường giáo dục. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị còn có bất cập, một số chưa đáp ứng được yêu cầu về năng lực lý luận, tư duy phản biện, kỹ năng sư phạm hiện đại và khả năng sử dụng công nghệ trong giảng dạy. Tình trạng dạy lý luận chính trị một cách khô cứng, nặng về áp đặt, thiếu sức thuyết phục, còn tồn tại. Không ít giảng viên ngại tiếp cận vấn đề thời sự, né tránh phản biện các quan điểm sai trái hoặc không có đủ nội lực để dẫn dắt người học đối thoại tư tưởng trong bối cảnh cạnh tranh thông tin ngày càng gay gắt.
Thực tiễn đặt ra yêu cầu nếu không chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị thì mọi chủ trương đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục chính trị sẽ khó đạt được hiệu quả thực chất. Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc đấu tranh tư tưởng ngày càng phức tạp, tinh vi – nhất là trên không gian mạng – đội ngũ giảng viên không chỉ cần vững vàng về chuyên môn mà còn phải có bản lĩnh chính trị, năng lực truyền thông, khả năng cập nhật thời sự và dẫn dắt tư tưởng sinh động, thuyết phục.
Việc nâng cao chất lượng giảng viên lý luận chính trị vì thế không chỉ là yêu cầu mang tính chuyên môn sư phạm mà còn là nhiệm vụ chiến lược trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng từ bên trong hệ thống giáo dục. Điều này đòi hỏi phải có giải pháp toàn diện, thiết thực nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ góp phần gia tăng hiệu quả giáo dục chính trị trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập hiện nay.
2. Một số giải pháp
Giảng viên các môn lý luận không đơn thuần là người dạy học mà là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng – lý luận, trực tiếp tham gia bảo vệ, lan tỏa nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam – chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Do đó, cần có giải pháp đồng bộ và thực chất để xây dựng đội ngũ giảng viên vừa “hồng” vừa “chuyên”, đủ năng lực lý luận, bản lĩnh chính trị và khả năng thích ứng trong thời đại số.
Thứ nhất, cần rèn luyện và nâng cao lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị cho đội ngũ giảng viên.
Giảng viên lý luận chính trị không chỉ là những người đứng lớp, truyền đạt tri thức, mà là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa; là những người sẵn sàng dấn thân vào cuộc chiến đấu tư tưởng quyết liệt, sẵn sàng đối diện với mọi thế lực phản động, mọi luồng tư tưởng sai trái, thù địch, không chỉ để bảo vệ Đảng mà còn để tiến hành cách mạng tư tưởng trong xã hội. Mỗi giảng viên cần phát huy tinh thần nêu gương, tiên phong trong việc đấu tranh bảo vệ các quan điểm sai trái, thù địch trên mặt trận tư tưởng, lý luận và không gian mạng; luôn vững vàng, kiên định với nền tảng tư tưởng của Đảng theo đúng tinh thần chỉ đạo của Đại hội XIII: “toàn Đảng, toàn dân và toàn quân là phải kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”1.
Thực hiện đúng phương châm: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”2. Mỗi giảng viên chính trị cần nhận thức đúng vai trò, sứ mệnh của mình, từ đó có ý thức khắc phục những hạn chế, khó khăn để góp phần bảo vệ có hiệu quả nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Giảng viên lý luận chính trị phải luôn ý thức công việc không phải chỉ là truyền đạt lý thuyết mà là chiến đấu bảo vệ lý tưởng cộng sản, là mang đến cho học viên, người học sự khơi dậy niềm tin cách mạng, khơi dậy lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với chủ nghĩa xã hội. Để làm được điều này, đội ngũ giảng viên cần phải liên tục được bồi dưỡng, nâng cao trình độ lý luận, không chỉ qua các lớp học tập, nghiên cứu chuyên sâu mà còn qua những cuộc đấu tranh trực diện với những quan điểm sai trái, nguy hại đang được đưa vào đời sống chính trị, xã hội. Mỗi giảng viên lý luận chính trị chính là chiến sĩ tiên phong trong cuộc đấu tranh này. Đây được coi là một trong những vấn đề “mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, là nền tảng vững chắc của Đảng ta, không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động”3.
Giảng viên phải có dũng khí và bản lĩnh chính trị kiên cường, thể hiện qua việc không chỉ giảng dạy lý luận mà còn trong từng hành động sống mẫu mực, trong sự dám nói, dám làm, dám đấu tranh cho cái đúng. Giảng viên phải là hình mẫu cho học viên, là tấm gương về một con người kiên định với lý tưởng xã hội chủ nghĩa, thể hiện qua khả năng phản biện sắc bén, chống lại mọi quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng với tất cả tâm huyết và tinh thần cách mạng.
Bằng những phương pháp giảng dạy hiện đại, tinh thần đấu tranh không mệt mỏi, giảng viên cần khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần cách mạng và niềm tin sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng cho người học, giúp học viên không chỉ hiểu mà còn yêu và hành động theo những giá trị cách mạng, theo lý tưởng của Đảng đã lựa chọn.
Thứ hai, giảng viên lý luận chính trị cần được bồi dưỡng toàn diện về tri thức lý luận – thực tiễn.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một trong những nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa Mác – Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù quáng”4. Chất lượng giảng viên lý luận chính trị không chỉ là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng nền giáo dục cách mạng mà còn là trụ cột quyết định trong cuộc đấu tranh tư tưởng – lý luận vĩ đại của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Trong thời đại toàn cầu hóa, chuyển đổi số và sự bùng nổ của các hệ giá trị mới, bối cảnh xung đột tư tưởng toàn cầu, các tư tưởng phản động, thù địch và những quan điểm sai trái đang âm mưu phá hoại niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, giảng viên lý luận chính trị phải là những người không chỉ hiểu thấu lý luận Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh mà còn phải có khả năng phân tích sâu sắc và phản biện mạnh mẽ các quan điểm sai trái từ các thế lực phản động, xuyên tạc.
Việc bồi dưỡng giảng viên không chỉ đơn thuần là cung cấp tri thức lý thuyết, mà phải tạo ra một tầng lớp giảng viên có khả năng nhận diện và đấu tranh với các hiện tượng phản cách mạng, bảo vệ tính chân lý của chủ nghĩa xã hội trong mọi tình huống, nhất là trong bối cảnh toàn cầu hóa với sự du nhập của những giá trị tư tưởng trái ngược. Đồng thời, giáo dục cho giảng viên hiểu rằng: “Đấu tranh tư tưởng, lý luận phải nhằm khẳng định và bảo vệ chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, truyền thống tốt đẹp của dân tộc”5.
Giảng viên lý luận chính trị không chỉ đơn thuần giảng dạy mà còn phải là những nhà chiến lược, những chiến sĩ cách mạng. Họ phải trang bị cho mình công cụ tư duy biện chứng duy vật, một trí tuệ sắc bén để không chỉ giải quyết các vấn đề lý luận, mà còn phải là những người tham gia vào công cuộc bảo vệ và phát triển tư duy lý luận của Đảng trong hoàn cảnh mới. Lý luận phải gắn liền với thực tiễn và giảng viên phải có khả năng phân tích và lý giải các hiện tượng xã hội phức tạp từ lăng kính của chủ nghĩa Mác – Lênin, từ đó đưa ra những giải pháp cách mạng trong công cuộc phát triển đất nước.
Việc cập nhật lý luận phải được gắn với những bước đi phát triển thực tiễn, không chỉ đối chiếu với những diễn biến quốc tế, mà còn phải đặt trong bối cảnh sự phát triển của đất nước. Mỗi giảng viên lý luận chính trị phải không chỉ là người truyền đạt kiến thức, mà còn là người tạo ra mối liên kết mạnh mẽ giữa lý luận và thực tiễn. Họ phải giúp học viên hiểu rõ hơn về tình hình đất nước và đặc biệt là phải làm sáng tỏ mối quan hệ biện chứng giữa lý luận và thực tiễn, từ đó khẳng định lại một lần nữa rằng con đường đi lên chủ nghĩa xã hội mà Đảng ta lựa chọn là đúng đắn và không thể thay đổi.
Bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị cũng phải đi liền với việc tạo ra không gian để họ phát triển tư duy lý luận sáng tạo. VI.Lênin khẳng định: “Nếu không có một cơ sở triết học vững vàng thì tuyệt nhiên không có khoa học tự nhiên nào hay chủ nghĩa duy vật nào có thể tiến hành đấu tranh chống được sự lấn bước của những tư tưởng tư sản và sự phục hồi của thế giới quan tư sản”6. Giảng viên không chỉ là những người truyền bá lý luận mà còn phải là người phát triển lý luận, tham gia vào quá trình đổi mới tư duy lý luận của Đảng, qua đó làm tăng cường sức mạnh lý luận của Đảng trước các thử thách lớn. Họ phải có khả năng làm phong phú lý luận Đảng thông qua những nghiên cứu sâu sắc, những bài viết khoa học có tính chất cách mạng, dám nói lên sự thật, đồng thời khơi dậy trong mỗi giảng viên niềm tin và lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với lý tưởng xã hội chủ nghĩa.
Trong quá trình bồi dưỡng, giảng viên lý luận chính trị cần được tạo điều kiện tham gia vào các diễn đàn học thuật và nghiên cứu khoa học, nơi mà họ không chỉ nâng cao trình độ lý luận mà còn đóng góp vào việc phát triển tư duy lý luận của Đảng. Việc này không chỉ là sự đổi mới về nội dung mà còn là sự đổi mới về phương thức giảng dạy, giúp lý luận Đảng luôn phản ánh chính xác và sắc bén về thực tiễn phát triển xã hội. Hơn nữa, mối liên hệ giữa lý luận và thực tiễn phải là nguyên tắc vàng trong giảng dạy lý luận chính trị.
Thứ ba, đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng khơi gợi niềm tin và hành động cách mạng.
Giảng dạy lý luận chính trị không thể là những bài giảng khô khan, thiếu sức sống, bởi vì lý luận cách mạng chính là nguồn sáng dẫn đường cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng xã hội chủ nghĩa. Đại hội XIII của Đảng xác định: “Đổi mới căn bản chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục lý luận chính trị theo phương châm khoa học, thực tiễn, sáng tạo và hiện đại; đưa việc bồi dưỡng lý luận, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cấp chiến lược đi vào nền nếp, nhất quán từ trung ương đến cơ sở, phù hợp với từng đối tượng, chú trọng chất lượng, hiệu quả, siết chặt kỷ luật, kỷ cương”7. Trình độ, năng lực tư duy lý luận và thực tiễn; phẩm chất, nhân cách đạo đức, nhất là phương pháp giảng dạy của giảng viên sẽ quyết định đến khả năng tiếp nhận kiến thức lý luận chính trị của người học. V.I.Lênin đã khẳng định: “Trong bất kỳ một trường học nào, điều quan trọng nhất là phương hướng chính trị và tư tưởng của các bài giảng. Cái gì quyết định phương hướng đó? Hoàn toàn và chỉ là thành phần các giảng viên thôi”8.
Trong bối cảnh cuộc đấu tranh tư tưởng ngày càng quyết liệt, giảng viên lý luận chính trị phải trở thành những chiến sĩ cách mạng, không chỉ truyền đạt tri thức mà còn dẫn dắt người học vào hành động cách mạng. Giảng viên cần vận dụng linh hoạt công nghệ số, các tình huống thực tiễn để làm sáng tỏ và chứng minh tính đúng đắn, sự vĩ đại của chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Những tình huống thực tế trong cuộc sống, những vấn đề nóng bỏng của xã hội sẽ trở thành những bài giảng sinh động giúp người học thấy rõ sự liên hệ giữa lý luận và thực tiễn.
Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị phải khơi dậy khả năng tư duy độc lập, phản biện tích cực trong học viên. Mỗi bài giảng phải là một cuộc tấn công vào những tư tưởng sai trái, những hệ giá trị lệch lạc đang tồn tại trong xã hội, như: chủ nghĩa cá nhân, sự thờ ơ với chính trị, hay những quan điểm phản động, thù địch đang cố gắng phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng. Giảng viên phải dẫn dắt người học không chỉ hiểu mà còn phải cảm nhận sâu sắc lý tưởng cách mạng và tự nguyện tham gia vào cuộc đấu tranh bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.
Giảng viên lý luận chính trị cần phải kết hợp hài hòa giữa phương pháp truyền thống và công nghệ số nhưng phải đặt người học vào trung tâm của tiến trình nhận thức. Công nghệ số có thể giúp cho việc tiếp cận tri thức trở nên nhanh chóng, hiệu quả nhưng phương pháp giảng dạy phải khuyến khích người học tự nghiên cứu, tự phản biện và chủ động tham gia vào cuộc tranh luận học thuật, đồng thời, rèn luyện tư duy biện chứng – lịch sử, giúp học viên có thể phân tích một cách sắc bén những vấn đề từ nhiều góc độ và lập luận chặt chẽ.
Giảng viên lý luận chính trị cần thường xuyên tự học, tự rèn luyện, chủ động cập nhật tri thức mới, đặc biệt là những thành tựu mới của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong bối cảnh toàn cầu hóa, kinh tế tri thức và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Việc học tập không chỉ nhằm nâng cao kiến thức chuyên môn mà còn để làm mới tư duy lý luận, phát triển khả năng phân tích các vấn đề thực tiễn trong nước và quốc tế dưới ánh sáng của lập trường, quan điểm cách mạng khoa học. Đồng thời, giảng viên cũng cần thường xuyên trao đổi, giao lưu học thuật, tham gia các diễn đàn lý luận – chính trị nhằm củng cố bản lĩnh tư tưởng và làm giàu thêm phương pháp giảng dạy.
Đổi mới phương pháp giảng dạy lý luận chính trị phải gắn liền với đổi mới cách đánh giá kết quả học tập. Việc kiểm tra, đánh giá không nên chỉ dừng lại ở việc tái hiện kiến thức mà phải chú trọng đến năng lực tư duy độc lập, khả năng liên hệ thực tiễn, vận dụng tri thức lý luận vào giải quyết các vấn đề của cuộc sống và công tác. Chỉ khi người học được thách thức và khơi dậy tư duy lý luận – phản biện thì bài giảng mới thực sự có tác dụng định hướng và chuyển hóa thành hành động.
Thứ tư, xây dựng cơ chế chính sách thu hút, đãi ngộ và phát triển đội ngũ giảng viên lý luận chính trị.
Để xây dựng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị vững mạnh, không chỉ về mặt chuyên môn mà còn về lý tưởng cách mạng, Nhà nước và các cơ sở đào tạo phải thực hiện các chính sách đặc thù, thể hiện sự trân trọng tối đa với vai trò chiến lược của đội ngũ này trong sự nghiệp bảo vệ và phát triển nền tảng tư tưởng của Đảng. Đó là một cuộc đầu tư vào con người mang tầm nhìn chiến lược, không chỉ là về tri thức mà còn về niềm tin và lý tưởng của những người trực tiếp truyền bá tư tưởng của Đảng.
Cần phải tạo ra cơ hội học tập và nghiên cứu không chỉ trong nước mà còn quốc tế. Điều này không chỉ giúp giảng viên mở rộng khả năng nghiên cứu khoa học lý luận mà còn giúp họ tiếp cận xu hướng tư tưởng mới, đồng thời giữ vững tính chiến đấu và tính cách mạng trong giảng dạy. Đội ngũ giảng viên phải được tạo điều kiện tốt nhất để nâng cao trình độ chuyên môn và luôn bám sát thực tiễn phát triển đất nước, từ đó đóng góp vào sự phát triển toàn diện của lý luận chính trị trong giai đoạn mới.
Cần ưu tiên đầu tư các điều kiện dạy học hiện đại, trang bị đầy đủ phương tiện công nghệ thông tin và truyền thông để hỗ trợ giảng dạy lý luận chính trị, đáp ứng yêu cầu trong kỷ nguyên số. Việc sử dụng công nghệ số giúp giảng viên không chỉ truyền đạt tri thức một cách hiệu quả mà còn tạo cơ hội cho việc học tập trực tuyến, mở rộng các diễn đàn học thuật toàn cầu và nâng cao sự tương tác giữa giảng viên và người học.
Xây dựng hệ thống đánh giá toàn diện, không chỉ dựa trên các yếu tố kiến thức lý thuyết mà còn phải đánh giá tư tưởng chính trị và ảnh hưởng xã hội của giảng viên đối với người học. Việc này giúp nhận diện giảng viên không chỉ là những người truyền đạt tri thức, mà còn là những chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, có khả năng lan tỏa giá trị tư tưởng của Đảng, đồng thời định hướng đúng đắn cho thế hệ trẻ, đấu tranh với các quan điểm sai trái và phản động trong xã hội. Hệ thống đánh giá cần bao gồm các tiêu chí đạo đức, năng lực sư phạm, khả năng nghiên cứu và mức độ ảnh hưởng tư tưởng chính trị đối với người học. Điều này không chỉ giúp khích lệ giảng viên nâng cao phẩm chất đạo đức và năng lực sư phạm, mà còn tạo ra một môi trường giáo dục lý luận chính trị có chất lượng và hiệu quả cao, từ đó giúp lan tỏa tư tưởng của Đảng đến toàn xã hội.
Cơ chế tuyển chọn và đãi ngộ giảng viên lý luận chính trị phải là một hệ thống mở, linh hoạt để có thể thu hút những nhân tài từ các cơ sở lý luận của Đảng, các viện nghiên cứu, và những cựu cán bộ lãnh đạo có kinh nghiệm thực tiễn sâu sắc. Những cá nhân này không chỉ mang lại giá trị học thuật mà còn có thể truyền đạt kinh nghiệm thực tế trong các cuộc đấu tranh cách mạng, từ đó làm phong phú thêm cho nội dung giảng dạy và tăng cường tính thực tiễn trong quá trình đào tạo lý luận chính trị.
Cơ chế đãi ngộ cần phải tôn vinh những đóng góp lớn lao của đội ngũ giảng viên lý luận chính trị, đồng thời bảo đảm chế độ đãi ngộ hợp lý với công sức và cống hiến của họ. Việc thực hiện các chính sách đãi ngộ không chỉ là vấn đề về vật chất mà còn phải bảo đảm sự trân trọng về tinh thần nhằm giữ vững lòng trung thành tuyệt đối với lý tưởng của Đảng và khẳng định tầm quan trọng của việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Thứ năm, gắn giảng dạy lý luận chính trị với thực tiễn chính trị – xã hội.
Lý luận chính trị không thể tồn tại trong một không gian khép kín, tách biệt với đời sống xã hội. Nó chỉ thực sự có ý nghĩa khi được gắn với những chuyển động cụ thể của đất nước, với công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, giảng dạy lý luận chính trị cần được thực hiện trên nền tảng của sự kết hợp chặt chẽ giữa tư duy lý luận và thực tiễn sinh động, giữa giá trị tư tưởng cách mạng và những vấn đề thực tiễn của cuộc sống.
Giảng viên lý luận chính trị cần xây dựng các bài giảng sinh động bằng cách gắn nội dung lý luận với những ví dụ thực tiễn cụ thể, từ các thành tựu đổi mới đến những vấn đề tồn tại trong quá trình phát triển. Lý luận Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh không phải là những tư tưởng trừu tượng, xa vời mà là kim chỉ nam hành động, là phương pháp nhận thức và cải tạo thế giới. Do đó, mỗi bài giảng cần thể hiện được tinh thần biện chứng giữa lý luận và thực tiễn, làm rõ tính đúng đắn và sức sống bền vững của nền tảng tư tưởng của Đảng trong điều kiện hiện nay.
Giảng viên cần thường xuyên tham gia các hoạt động thực tế tại các địa phương, cơ sở, doanh nghiệp, lực lượng vũ trang, nơi mà đường lối, chủ trương của Đảng đang được triển khai. Việc “đi thực tế” không chỉ là cơ hội để giảng viên mở rộng tầm nhìn, nắm bắt được những vấn đề mới mà còn giúp họ thu thập chất liệu thực tiễn quý báu để đưa vào bài giảng. Những chuyến đi này sẽ làm sâu sắc thêm hiểu biết về xã hội, về con người, từ đó giúp giảng viên truyền tải nội dung lý luận một cách chân thực, giàu sức thuyết phục và cảm hứng.
Giảng viên phải có khả năng phân tích các tình huống thực tiễn bằng tư duy biện chứng – lịch sử, làm nổi bật mối liên hệ giữa lý thuyết và ứng dụng, giữa tư tưởng cách mạng và hành động cách mạng. Qua đó, người học không chỉ tiếp thu tri thức lý luận mà còn hiểu cách vận dụng lý luận vào thực tế công tác, đời sống cũng như nhìn nhận rõ vai trò của lý luận trong việc định hướng phát triển đất nước.
Cần xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và các cơ quan Đảng, chính quyền, đoàn thể nhằm tạo điều kiện cho giảng viên lý luận chính trị được tham gia vào thực tiễn xây dựng chính sách, tổ chức các phong trào quần chúng hoặc hỗ trợ công tác tư tưởng tại địa phương. Mối liên hệ này sẽ giúp giảng viên không chỉ là người dạy học mà còn là chủ thể tích cực trong việc phản ánh thực tiễn, lan tỏa giá trị tư tưởng và truyền cảm hứng hành động cho người học.
Thực tiễn chính trị – xã hội là môi trường nuôi dưỡng bản lĩnh tư tưởng và tinh thần cách mạng của giảng viên. Chính qua việc tham gia vào những vấn đề cụ thể của cuộc sống, giảng viên mới rèn luyện được khả năng vận dụng lý luận vào giải quyết các mâu thuẫn xã hội, qua đó nâng cao năng lực tư duy phản biện, tư duy chiến lược – những phẩm chất cốt lõi của người giảng dạy lý luận chính trị trong thời đại mới.
3. Kết luận
Đội ngũ giảng viên, báo cáo viên giảng dạy các môn lý luận chính trị không chỉ là những người làm công tác giáo dục mà còn là những chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, lý luận của Đảng. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và các thách thức về “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” thì nhiệm vụ của giảng viên lý luận chính trị càng trở nên cấp thiết trong bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; củng cố niềm tin, lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ và đội ngũ cán bộ, công chức.
Việc nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị không chỉ là một yêu cầu chuyên môn mà còn là nhiệm vụ chính trị có tính chiến lược lâu dài. Chỉ khi giảng viên lý luận chính trị thật sự “vừa hồng, vừa chuyên”, có năng lực khoa học, bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng và khả năng dẫn dắt tư tưởng người học thì mới thực hiện tốt sứ mệnh giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong nhà trường, đồng thời lan tỏa giá trị cách mạng, tinh thần đổi mới và lòng yêu nước trong xã hội.
Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, đội ngũ giảng viên lý luận chính trị cần không ngừng đổi mới, sáng tạo và hội nhập nhưng tuyệt đối không xa rời lập trường, quan điểm và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó chính là cốt lõi để giữ vững tính định hướng xã hội chủ nghĩa trong giáo dục và đào tạo; là điều kiện để bảo vệ và phát triển vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.
Chú thích:
1, 2, 3, 7. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập II. H. NXB. Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 33, 183, 95, 182 – 183.
4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 4. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 95.
5. Bộ Chính trị (2014). Nghị quyết số 37-NQ/TW ngày 09/10/2014 về công tác lý luận và định hướng nghiên cứu đến năm 2030.
6. V.I.Lênin toàn tập (2006). Tập 45. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 35.
8. V.I.Lênin toàn tập (2006). Tập 47. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 248.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2007). Nghị quyết số 16-NQ/TW ngày 01/8/2007 về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới.
2. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2016). Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30/10/2016 về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ.
3. Bộ Chính trị (2014). Nghị quyết số 32-NQ/TW ngày 26/5/2014 về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý.
4. Bộ Chính trị (2018). Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.
