TS. Cao Trung Hà
ThS. Lê Minh Thu
ThS. Đỗ Duy Chinh
Học viện Kỹ thuật quân sự, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong bối cảnh hiện nay, khi các thế lực thù địch đang ráo riết đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa thì bản lĩnh chính trị của người quân nhân cách mạng, người cán bộ, sỹ quan trẻ lại càng đóng vai trò then chốt, gốc rễ, là tấm khiên vững chắc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện tự diễn biến, tự chuyển hóa. Bài viết tập trung nghiên cứu sự cần thiết và đề xuất một số giải pháp cơ bản nâng cao bản lĩnh chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện Kỹ thuật quân sự.
Từ khóa: Bản lĩnh chính trị; giải pháp nâng cao; học viên; Học viện Kỹ thuật quân sự.
1. Sự cần thiết phải nâng cao bản lĩnh chính trị cho học viên
Lịch sử loài người từ khi xuất hiện giai cấp, nhà nước, quân đội đến nay đã làm sáng tỏ một chân lý đanh thép: con người mà trước hết là bản lĩnh chính trị của họ bao giờ cũng là yếu tố quan trọng hàng đầu đối với việc tạo nên sức mạnh chiến đấu của quân đội. Chiến tranh càng hiện đại, con người càng sử dụng những vũ khí, phương tiện kỹ thuật cao và tối tân, đối phương càng tiến hành các thủ đoạn tinh vi và phức tạp, vai trò của con người mà nhất là bản lĩnh chính trị của họ lại càng tăng lên. Trong những năm tới, hòa bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn của thời đại nhưng tình hình chung sẽ có nhiều diễn biến phức tạp, bất trắc, khó lường. Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đang đặt ra yêu cầu ngày càng cao, đòi hỏi phải nâng cao chất lượng xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị, nhất là bản lĩnh chính trị của quân nhân nói chung và học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện Kỹthuật quân sự nói riêng, làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của quân đội, bảo đảm cho quân đội thực sự là lực lượng nòng cốt bảo vệ Đảng, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Theo Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam: “Bản lĩnh chính trị của một người (một tổ chức) đã phát triển đến mức có thể tự quyết định một cách độc lập, sáng tạo, làm chủ hành vi chính trị của mình trước những bước ngoặt và tình huống phức tạp về chính trị; không dao động, chùn bước trước gian khổ, khó khăn, kiên quyết đạt đến mục tiêu đã định”1. Như vậy, bản lĩnh chính trị của một chủ thể được phản ánh ở sự giác ngộ sâu sắc về lợi ích giai cấp, dân tộc, lòng tin vào sự tất thắng của sự nghiệp cách mạng. Bản lĩnh chính trị bao gồm: nhận thức, tư tưởng chính trị, niềm tin, lập trường, thái độ và trách nhiệm chính trị; các yếu tố này có quan hệ thống nhất biện chứng tác động lẫn nhau, được hình thành thông qua quá trình giáo dục, rèn luyện và hoạt động thực tiễn cho phép chủ thể luôn làm chủ, tự quyết định một cách độc lập, sáng tạo trước những tình huống, hoàn cảnh khó khăn, phức tạp và nguy hiểm.
Bản lĩnh chính trị của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện Kỹ thuật quân sự là biểu hiện cụ thể bản lĩnh chính trị của quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam, được hình thành, phát triển trong quá trình học tập, rèn luyện, phản ánh tổng hợp các phẩm chất chính trị, nghề nghiệp, đạo đức cùng với các năng lực cần thiết, để làm chủ bản thân, công việc, đáp ứng mục tiêu yêu cầu đào tạo của Học viện. Do đó, muốn học viên trở thành những cán bộ kỹ thuật vừa “hồng” vừa “chuyên”, phát huy tài năng, sức sáng tạo, tinh thần xung kích, nhiệt huyết cách mạng, đi đầu trong mọi nhiệm vụ khó khăn, gian khổ… cần phải coi trọng công tác giáo dục, nâng cao bản lĩnh chính trị cho học viên để định hướng, động viên và dẫn dắt họ theo mục tiêu lý tưởng của Đảng và cách mạng Việt Nam.
2. Công tác giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện Kỹ thuật quân sự
Nâng cao bản lĩnh chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các học viện, nhà trường trong quân đội thực chất là quá trình giáo dục, bồi dưỡng niềm tin về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, kiên định với mục tiêu, lý tưởng cách mạng; tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân; không mơ hồ, ảo tưởng trước những luận điệu xuyên tạc, phản động, kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu “diễn biến hòa bình” , “phi chính trị hóa” quân đội của các thế lực thù địch. Qua đó, làm cho mỗi học viên ý thức, trách nhiệm sâu sắc hơn về chức trách, nhiệm vụ của mình trong lĩnh hội, tiếp thu tri thức, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, rèn luyện; sau khi ra trường trên cương vị được giao làm tốt công tác quản lý đơn vị, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, “mẫu mực tiêu biểu”.
Những năm qua, công tác giáo dục, rèn luyện bản lĩnh chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện Kỹ thuật quân sự luôn được Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan chức năng, các khoa giáo viên, các đơn vị trong toàn Học viện triển khai thực hiện với nhiều chủ trương, biện pháp linh hoạt nhằm đáp ứng sự phát triển của thực tiễn. Trong đó, tập trung chú trọng đổi mới chương trình, nội dung giáo dục lý luận chính trị, hướng vào trang bị kiến thức cho học viên theo phương châm: Cơ bản – Hệ thống – Thống nhất – Chuyên sâu; vận dụng sáng tạo các hình thức, phương pháp giáo dục; tận dụng triệt để ưu thế của công nghệ số, phát huy vai trò của các thiết chế văn hóa, các tổ chức quần chúng ở đơn vị. Vì vậy, “Cán bộ, giảng viên, nhân viên, học viên, hạ sĩ quan, chiến sĩ nhận thức sâu sắc về trách nhiệm, nghĩa vụ của mình, có ý thức khắc phục khó khăn, phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao”2; đặc biệt, hệ thống tri thức chính trị, tình cảm, niềm tin, ý chí, hành vi chính trị của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội đã không ngừng được nâng lên, luôn kiên định, giữ vững lập trường, vững vàng với mục tiêu, lý tưởng đã lựa chọn.
Bên cạnh những ưu điểm, bản lĩnh chính trị của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện Kỹ thuật quân sự vẫn còn những hạn chế nhất định như: một bộ phận học viên chưa tích cực, chịu khó học tập, nghiên cứu; nhận thức chưa toàn diện về vai trò của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đối với quá trình hình thành, phát triển bản lĩnh chính trị; một số ít học viên thực hiện nền nếp chính quy, chấp hành kỷ luật chuyển biến chưa vững chắc. Điều đó dẫn đến chưa thực sự phát huy được tính độc lập, sáng tạo, kiên định về lập trường, thái độ chính trị; còn biểu hiện thiếu chính kiến sắc sảo đấu tranh tư tưởng lý luận, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Nguyên nhân của những hạn chế cơ bản trên xuất phát từ chất lượng công tác giáo dục, rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện vẫn còn những hạn chế nhất định. Một bộ phận học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội chưa phát huy tốt tinh thần trách nhiệm trong tự học, tự nghiên cứu, tự rèn luyện bản lĩnh chính trị; đây là nguyên nhân chủ quan có ý nghĩa quyết định chi phối đến quá trình hình thành, phát triển bản lĩnh chính trị của họ diễn ra nhanh hay chậm, vững chắc hay thiếu vững chắc. Những hạn chế đó ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính trị của Học viện.
3. Một số giải pháp
Để thực hiện tốt mục tiêu yêu cầu đào tạo, cung cấp đội ngũ cán bộ, sĩ quan thực sự tiêu biểu về bản lĩnh chính trị, những người chủ trì về công tác kỹ thuật trong các đơn vị quân đội, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội cách mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại thì vấn đề nâng cao bản lĩnh chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện Kỹ thuật quân sự là vấn đề cấp bách đặt ra. Theođó cần:
Một là, tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng cho học viên gắn với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới.
Đại hội lần thứ XIII của Đảng, xác định: “Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, thực hiện thường xuyên, sâu rộng, có hiệu quả việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị”3 Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025 nhấn mạnh: “…xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, quân đội vững mạnh về chính trị, cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, nắm vững chức trách, nhiệm vụ, tinh thông nghiệp vụ, đạo đức cách mạng trong sáng, giữ vững, phát huy bản chất cách mạng, phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao”4.
Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục về học tập chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng giúp học viên nhận thức sâu sắc, đầy đủ về giá trị to lớn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và thực hiện nghiêm túc Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới”. Giáo dục mục tiêu, lý tưởng, xây dựng niềm tin, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới, coi đây vừa là yêu cầu, vừa là giải pháp then chốt để phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, góp phần bồi đắp, phát triển phẩm chất, lý tưởng cách mạng cao đẹp cho học viên, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong thực hiện nhiệm vụ học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học. Phát huy tốt vai trò của các tổ chức quần chúng, đặc biệt là tổ chức Đoàn trong tuyên truyền, giáo dục, làm lan tỏa các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh và phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới; đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ tư tưởng Hồ Chí Minh; phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.
Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện hiệu quả việc xây dựng môi trường văn hoá tốt đẹp, phong phú, lành mạnh, mẫu mực, tiêu biểu, giàu tính giáo dục, nhân văn trong các đơn vị quản lý học viên, góp phần phát triển phong trào thi đua học tập, rèn luyện của học viên; tạo động lực để các tổ chức, cá nhân phấn đấu vươn lên hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao; phát huy và tô thắm truyền thống Học viện và phẩm chất cao quý “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới.
Hai là, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục lý luận chính trị cho học viên.
Quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc chỉ thị của Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Đề án đổi mới công tác giáo dục khoa học xã hội và nhân văn trong nhà trường Quân đội nhân dân Việt Nam. Nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị, chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chú trọng đổi mới nội dung bảo đảm tính mở, thường xuyên bám sát sự phát triển của lý luận và thực tiễn; linh hoạt các phương pháp giảng dạy theo hướng tăng cường ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện đại, ứng dụng nền tảng công nghệ số, phương pháp giảng dạy tích cực và chuyển đổi số. Triển khai xây dựng và thường xuyên nâng cấp các bài giảng chính trị điện tử truyền thống Powerpoint tích hợp với các phần mềm tạo bài giảng trực tuyến, sử dụng bảng tương tác như Activinspire, Ispring…
Bên cạnh các hoạt động học tập chính khóa trên lớp, cần tiến hành thường xuyên, có nền nếp công tác giáo dục chính trị – tư tưởng ở các tiểu đoàn quản lý học viên. Phát huy vai trò gương mẫu, nêu gương của đội ngũ cán bộ đơn vị, nhất là ở các đơn vị quản lý học viên và đội ngũ cán bộ Đoàn. Duy trì nghiêm túc các chế độ: thông báo chính trị – thời sự, đọc báo, nghe đài, xem truyền hình; phát huy thế mạnh của ngày sinh hoạt chính trị và văn hóa tinh thần ở đại đội, ngày pháp luật, tổ tư vấn tâm lý pháp lý quân nhân, tổ ba người; tận dụng triệt để thế mạnh của hình thức tuyên truyền miệng, các kênh thông tin hiện đại có ảnh hưởng rộng rãi như truyền thanh nội bộ, mạng nội bộ, mạng xã hội; chú trọng công tác tuyên truyền cổ động, bảng tin, pano, khẩu hiệu tại đơn vị…. giúp học viên chuyển biến sâu sắc về nhận thức, trách nhiệm trong học tập, rèn luyện.
Ba là, tăng cường các hoạt động ngoại khóa, hoạt động chính trị – xã hội.
Tăng cường hơn nữa, tạo điều kiện cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội được tham gia vào các hoạt động chính trị – xã hội, các hoạt động của Đoàn Thanh niên. Thường xuyên tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về Đảng, Bác Hồ, quân đội; thi tìm hiểu nghị quyết, pháp luật; thi Olympic các môn khoa học Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh… Tổ chức đa dạng các hoạt động phong trào, các hoạt động tình nguyện, đền ơn đáp nghĩa, xây dựng nông thôn mới, công tác dân vận như: “Ngày hội Hiến máu tình nguyện – Chủ Nhật đỏ”, “Tiếp sức mùa thi”, “Tháng Bảy tình nguyện”, “Mùa hè xanh”, hoạt động Tháng thanh niên, “Tháng Ba biên giới”, “Tết ấm – Xuân vui”… Tăng cường tuyên truyền, tôn vinh, nhân rộng những tấm gương điển hình tiên tiến, gương “người tốt, việc tốt” trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của Học viện. Thường xuyên tổng kết thực tiễn, chú trọng hình thức giáo dục định hướng về cội nguồn, tham quan, học tập truyền thống; mở các lớp, các khóa bồi dưỡng, huấn luyện chuyên môn kỹ thuật, các câu lạc bộ chuyên ngành, các câu lạc bộ phục vụ cho đời sống văn hóa của học viên. Đây cũng là cơ hội, là sân chơi để học viên được rèn luyện kỹ năng xã hội, xây dựng tinh thần đoàn kết và ý thức trách nhiệm với cộng đồng.
Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện, các cơ quan chức năng, các tổ chức quần chúng trong Học viện cần tổ chức nhiều diễn đàn chính trị – xã hội, hội thảo, tọa đàm, các buổi sinh hoạt đối thoại dân chủ, tạo điều kiện, cơ hội để học viên có thể trình bày những băn khoăn, thắc mắc trong quá trình sinh hoạt, học tập và rèn luyện. Từ đó, kịp thời giải đáp, giải quyết những nhu cầu chính đáng của học viên; hướng dẫn, định hướng tư tưởng, hành vi chính trị đúng đắn cho học viên, đồng thời, tạo bầu không khí vui tươi, dân chủ trong đơn vị.
Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động của học viên trong tự rèn luyện nâng cao bản lĩnh chính trị.
Trong sự hình thành, phát triển bản lĩnh chính trị của học viên, yếu tố bên trong bao giờ cũng là nhân tố quyết định nhất. Đó là quá trình tự giác, tự giáo dục, tự rèn luyện, tự đấu tranh giải quyết mâu thuẫn trong chính bản thân mỗi học viên để không ngừng củng cố, rèn luyện, phát triển bản lĩnh chính trị. Vì vậy, bản thân mỗi học viên không những phải có động cơ, nhu cầu, thái độ, trách nhiệm học tập, rèn luyện đúng đắn mà còn phải có ý chí quyết tâm cao để vượt qua mọi khó khăn thử thách, có niềm tin vào khả năng của bản thân, luôn tỉnh táo và tìm mọi cách để vượt qua những cám dỗ, mua chuộc từ lực lượng bên ngoài cũng như những đòi hỏi ham muốn, tính toán ích kỷ của cá nhân trỗi dậy từ bên trong. Thường xuyên kiên trì, rèn luyện đạo đức cách mạng, lối sống, nếp sống, bền bỉ nỗ lực, phấn đấu vươn lên. Đạo đức, lối sống trong sáng lành mạnh có ý nghĩa quan trọng đối với sự hình thành phẩm chất, nhân cách của học viên, là cơ sở nền tảng để họ phát triển tài năng quân sự và tư duy biện chứng duy vật.
Lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong Học viện cần xác định rõ trách nhiệm của mỗi tổ chức, đơn vị mình trong quán triệt, hướng dẫn việc tự học, tự rèn luyện cho học viên. Đây là hoạt động thường xuyên, liên tục để khắc phục tình trạng lười học, nhất là học tập các môn lý luận và tình trạng lười rèn luyện. Đồng thời, cần ban hành các nghị quyết của tổ chức đảng các cấp, tùy theo từng cấp, từng thời điểm và yêu cầu nhiệm vụ để đề ra mục tiêu, biện pháp cụ thể. Quan tâm, động viên, khuyến khích học viên không ngừng phấn đấu, bên cạnh đó xây dựng môi trường văn hóa – xã hội lành mạnh, phong phú, bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất, tinh thần, tạo cơ chế thuận lợi nhất để học viên tự giác học tập, rèn luyện.
4. Kết luận
Bản lĩnh chính trị của học viên Học viện Kỹ thuật quân sự là phẩm chất xã hội cơ bản, chủ đạo trong hệ thống các phẩm chất nhân cách, phản ánh chất lượng và giá trị của người học về mặt giác ngộ giai cấp, giác ngộ dân tộc, hình thành trong quá trình dạy học, giáo dục, rèn luyện và tham gia các quan hệ xã hội của học viên. Bản lĩnh chính trị của người học viên luôn vận động, phát triển trong sự quy định của các điều kiện kinh tế, chính trị của đất nước, tình hình và nhiệm vụ chính trị của quân đội, của Học viện trong từng giai đoạn cách mạng nhất định.
Quá trình nâng cao bản lĩnh chính trị cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Học viện là quá trình khó khăn phức tạp, lâu dài, luôn đan xen, gắn bó chặt chẽ với các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị; hoạt động dạy học; nghiên cứu khoa học, rèn luyện kỷ luật. Đồng , diễn ra liên tục trong suốt thời gian đào tạo, rèn luyện; tuân theo logic của quá trình giáo dục, từ nâng cao nhận thức, bồi dưỡng tình cảm, niềm tin, theo mục tiêu đào tạo của Học viện. Để thực hiện tốt mục tiêu yêu cầu đào tạo, cung cấp đội ngũ cán bộ thực sự tiêu biểu về bản lĩnh chính trị, các tổ chức, lực lượng cần triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp, góp phần xây dựng các học viện, nhà trường, trong quân đội vững mạnh toàn diện, “mẫu mực, tiêu biểu”, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong tình hình mới.
Chú thích:
1. Trung tâm Từ điển Bách khoa quân sự, Bộ Quốc phòng (2004). Từ điển Bách khoa quân sự Việt Nam, H. NXB Quân đội nhân dân, tr. 50.
2. Đảng bộ Học viện Kỹ thuật quân sự (2020). Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ khóa IX tại Đại hội đại biểu Đảng bộ lần thứ X, nhiệm kỳ 2020 – 2025, tr. 13.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 183.
4. Tổng Cục Chính trị (2020), Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 (dùng cho cán bộ, đảng viên trong Đảng bộ Quân đội). H. NXB Quân đội nhân dân, tr.46 – 47.
