TS. Phùng Mạnh Hùng
ThS Nguyễn Văn Dũng
ThS Vũ Thị Thúy Hằng
Trường Sĩ quan Pháo binh
(Quanlynhanuoc.vn) – Cải cách hành chính được xác định là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng, thể hiện quyết tâm xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tuy nhiên, xung quanh vấn đề này có rất nhiều âm mưu, luận điệu xuyên tạc, phủ nhận thành tựu, thổi phồng bất cập, hạn chế để lợi dụng, chống phá nhằm kích động, gây hoài nghi, mất niềm tin của quần chúng Nhân dân vào Đảng và Nhà nước. Bài viết phản bác các quan điểm sai trái đó; đồng thời, khẳng định tính đúng đắn, tất yếu của cải cách hành chính ở Việt Nam hiện nay.
Từ khóa: Cải cách hành chính; tinh giản bộ máy; nhận diện; đấu tranh; tư tưởng lý luận.
1. Đặt vấn đề
Những năm qua, công tác cải cách hành chính ở nước ta đã thu được nhiều kết quả quan trọng, góp phần xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, mạnh, hiệu quả, được các tầng lớp Nhân dân ủng hộ và bạn bè quốc tế đánh giá cao. Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phản động và một số phần tử cơ hội chính trị đã triệt để lợi dụng không gian mạng để lan truyền các quan điểm sai trái, xuyên tạc nhằm gây hoài nghi, làm suy giảm lòng tin của cán bộ, đảng viên và Nhân dân vào đường lối cải cách đúng đắn của Đảng. Trước tình hình đó, việc nhận diện và phản bác các quan điểm sai trái cần được thực hiện một cách toàn diện, có cơ sở lý luận, thực tiễn và dẫn chứng khoa học.
2. Nhận diện âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch về công cuộc cải cách hành chính
Các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch về công cuộc cải cách hành chính chủ yếu được chúng lan truyền thông qua các hình thức, như: mạng xã hội (Facebook, YouTube, Telegram…), blog cá nhân, các trang web trá hình, như: “Luật khoa tạp chí”, “Dân luận”, “Tiếng dân”, cũng như các tổ chức phản động lưu vong, như “Việt Tân”.
Thứ nhất, các thế lực thù địch rêu rao “cải cách hành chính là vỏ bọc cho chủ nghĩa hình thức”. Mục đích của chúng là nhằm xuyên tạc, phủ nhận những nỗ lực và kết quả của công cuộc cải cách hành chính do Đảng và Nhà nước ta thực hiện. Sâu sa hơn, chúng còn gieo rắc sự hoài nghi, mất niềm tin của Nhân dân vào bộ máy chính quyền và các chính sách cải cách của Nhà nước. Từ đó, làm suy giảm uy tín của Đảng và Nhà nước; đồng thời kích động tư tưởng bất mãn, phản kháng trong xã hội, làm cản trở tiến trình cải cách và hiện đại hóa nền hành chính nhà nước.
Thứ hai, các thế lực thù địch cho rằng “cải cách hành chính là để che đậy thất bại, hạn chế trong bộ máy công quyền”. Mục đích của chúng là phủ nhận chủ trương, chính sách đúng đắn của Đảng và Nhà nước, cố tình đánh đồng mục tiêu tích cực của cải cách hành chính với ý đồ che giấu khuyết điểm yếu kém, từ đó xuyên tạc bản chất tiến bộ của công cuộc cải cách, khiến Nhân dân hiểu sai về chính sách và làm lung lay niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo và năng lực quản lý của Đảng, Nhà nước và đội ngũ cán bộ.
3. Phản bác luận điệu xuyên tạc“cải cách hành chính là vỏ bọc cho chủ nghĩa hình thức, dùng để che đậy thất bại, hạn chế trong bộ máy công quyền”
Thứ nhất, luận điệu “cải cách hành chính là vỏ bọc cho chủ nghĩa hình thức” là luận điệu phiến diện, sai trái, xuyên tạc nguy hiểm, không phản ánh đúng bản chất, mục tiêu và những thành quả thực tế mà công cuộc cải cách hành chính ở nước ta đã đạt được. Cải cách hành chính là đòi hỏi khách quan, là xu thế chung của thời đại, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước và phục vụ Nhân dân tốt hơn, chứ không phải là một “vỏ bọc” được tạo ra một cách tùy tiện, không phải là hoạt động tự phát hay hình thức mà là chủ trương chiến lược được Đảng xác định là “khâu đột phá” trong nhiều nhiệm kỳ Đại hội.
(1) Đại hội Đảng lần thứ XI (năm 2011) đã xác định: “Tiếp tục hoàn thiện thể chế và đẩy mạnh cải cách hành chính”1 và “đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng xây dựng nền hành chính thống nhất, thông suốt, trong sạch, vững mạnh, có hiệu lực hiệu quả; tổ chức tinh gọn và hợp lý; tăng tính dân chủ và pháp quyền trong điều hành của Chính phủ”2.
(2) Đại hội Đảng lần thứ XII (năm 2016) cũng đặt ra yêu cầu: “Đẩy mạnh thực hiện Chương trình tổng thể cải cải cách hành chính nhà nước theo hướng xây dựng nền hành chính dân chủ, hiện đại, chuyên nghiệp, năng động, phục vụ nhân dân, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả. Hoàn thiện thể chế hành chính dân chủ – pháp quyền, quy định trách nhiệm và cơ chế giải trình của các cơ quan nhà nước; giảm mạnh, bãi bỏ những thủ tục hành chính gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp. Đề cao đạo đức công vụ, trách nhiệm công vụ xã hội, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong chỉ đạo và thực thi công vụ của cán bộ, công chức; đẩy nhanh việc áp dụng chính phủ điện tử”3. Bên cạnh đó, Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) đã đặt ra mục tiêu “đến năm 2021 cơ bản hoàn thành sắp xếp và kiện toàn một số tổ chức, đến năm 2030 hoàn thành việc nghiên cứu và tổ chức thực hiện mô hình tổ chức tổng thể của hệ thống chính trị trong giai đoạn mới”. Kết quả năm 2021, nước ta đã tinh giản được 11,67% biên chế vượt mức chỉ tiêu 10% đã đặt ra4.
(3) Đại hội XIII (năm 2021) khẳng định: “Tiếp tục thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính và hiện đại hóa nền hành chính quốc gia”5.
(4) Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Hiện nay đã là thời điểm, thời cơ; là sự cấp thiết, là đòi hỏi tất yếu khách quan cho cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả hay chưa? Câu trả lời là: Không thể chậm trễ hơn được nữa”6.
Từ năm 2001 đến nay, Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình cải cách hành chính rất đồng bộ, bài bản, cụ thể, như: Quyết định số 136/2001/QĐ-TTg ngày 17/9/2001 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001 – 2010; Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 – 2020, ban hành theo Nghị quyết số 30c/NQ CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ; Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 – 2030. Một số kết quả đạt được trong giai đoạn này được ghi nhận, như:
(1) Giai đoạn 2011 – 2020, cả nước đã đơn giản hóa hơn 3.800 thủ tục hành chính, cắt giảm hàng nghìn điều kiện kinh doanh, tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí xã hội. Trong năm 2021, kết quả thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính đối với cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh và tương đương đã giảm 1.440 phòng thuộc sở, giảm 208 chi cục thuộc sở, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện giảm 451 phòng. Sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã theo các nghị quyết của Quốc hội cũng đạt được những kết quả tích cực: giai đoạn 2019 – 2021 đã giảm được 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 561 đơn vị hành chính cấp xã7.
(2) Từ năm 2021 đến tháng 8/2024 có 3.001 quy định kinh doanh được cắt giảm, đơn giản hóa (chiếm 18.9% trong tổng số các quy định được rà soát)8.
(3) Chỉ số hài lòng của người dân đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) năm 2024 đạt trung bình là 83,94%, tăng 1.28% so với năm 2023. Mức độ hài lòng của người dân về việc xây dựng, tổ chức thực hiện chính sách năm 2024 đạt 83,84%, tăng 1.35% so với năm 2023. Mức độ hài lòng về cung ứng dịch vụ hành chính công năm 2024 đạt 84,09%, tăng 1,12%9. Kết quả này phản ánh sự chuyển biến rõ rệt trong chất lượng hành chính.
Như vậy, có thể khẳng định, nếu “cải cách chỉ là hình thức” như các trang mạng đã xuyên tạc thì không thể có được sự ghi nhận từ quốc tế, không thể có sự hài lòng ngày càng tăng từ phía người dân, doanh nghiệp mà ngược lại, “cải cách hành chính là chủ trương hoàn toàn đúng đắn, kịp thời, tiến bộ, nhân văn, khách quan và khoa học”, bởi cải cách hành chính đáp ứng được đòi hỏi bức thiết của thực tiễn cuộc sống và hội tụ đầy đủ “Ý chí của Đảng – nguyện vọng của Nhân dân”.
Thứ hai, luận điệu “cải cách hành chính là để che đậy thất bại, hạn chế trong bộ máy công quyền”. Đây là một luận điệu sai trái, mang tính chống phá. Đảng và Nhà nước ta luôn thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại, hạn chế, thậm chí là yếu kém của bộ máy công quyền (quan liêu, tham nhũng, thủ tục rườm rà…). Chính những nhận định này là động lực để thúc đẩy cải cách hành chính. Cải cách hành chính là để khắc phục, sửa chữa những hạn chế đó; hướng tới mục tiêu đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao đạo đức công vụ, tinh gọn bộ máy, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân. Đó là hành động cụ thể để giải quyết những hạn chế, chứ không phải che giấu chúng.
Thực tế cho thấy, cải cách hành chính ở Việt Nam đã và đang góp phần tinh gọn bộ máy, tiết kiệm chi ngân sách, đồng thời cải thiện rõ rệt về chất lượng thực hiện các nhiệm vụ chính trị và phục vụ người dân, doanh nghiệp:
(1) Cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ 2021 – 2026 có 17 bộ, ngành (gồm: 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ), giảm 5 bộ, ngành so với trước đây; Về tổ chức bên trong các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, giảm 13/13 tổng cục và tổ chức tương đương, giảm 519 cục và tổ chức tương đương, giảm 219 vụ và tổ chức tương đương, giảm 3.303 chi cục và tương đương chi cục; số lượng đơn vị sự nghiệp công lập của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ cũng như chính quyền địa phương đã giảm rất rõ rệt10; đối với các địa phương, 63 tỉnh và thành phố theo chỉ đạo chung của Chính phủ đã giảm 343 cơ quan chuyên môn và tương đương thuộc UBND cấp tỉnh; 1.454 cơ quan chuyên môn và tương đương thuộc UBND cấp huyện11;
(2) Sau quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy tại các Bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, số lượng biên chế tại các bộ, ngành giảm khoảng 22.323 người (đạt khoảng 20%)12;
(3) Việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công trực tuyến đã giúp người dân và doanh nghiệp giảm đáng kể thời gian và chi phí khi thực hiện các giao dịch hành chính, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội. Chẳng hạn: sau khi áp dụng Nghị quyết số 68/NQ-CP về cải cách thủ tục hành chính, thời gian đăng ký kinh doanh đã giảm từ 10 ngày xuống còn 5 ngày, giúp tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng chi phí mỗi năm cho cộng đồng doanh nghiệp; thủ tục khai giấy khai sinh; đăng ký tạm trú tạm vắng, nộp hồ sơ kinh doanh đều được làm online.
Có thể khẳng định rằng, cải cách hành chính ở Việt Nam không phải là hình thức hay che đậy, mà là một quá trình cải cách thực chất, đang đi đúng hướng và mang lại những thành quả cụ thể. Những thành quả này trực tiếp góp phần tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước.
4. Một số giải pháp đấu tranh với âm mưu, thủ đoạn, những luận điệu sai trái, xuyên tạc về công cuộc tinh gọn bộ máy hiện nay
Một là, cấp ủy, chính quyền các cấp; cán bộ, công chức, viên chức phải nhận thức đầy đủ và gương mẫu đi đầu trong triển khai cải cách hành chính, coi đây là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, thường xuyên, là “khâu đột phá” chiến lược. Đồng thời, có trách nhiệm giải thích rõ cho người dân những lợi ích mà công cuộc này mang lại cho sự phát triển của đất nước và đời sống người dân.
Hai là, khuyến khích Nhân dân tham gia đóng góp ý kiến, giám sát quá trình cải cải hành chính, tinh gọn bộ máy. Đây là cách để phát huy dân chủ, tạo sự đồng thuận xã hội; đồng thời giúp giảm thiểu sự lợi dụng của các thế lực thù địch chống phá công cuộc này.
Ba là, đẩy mạnh công tác thông tin, truyền thông chủ động, đa chiều: các cơ quan thông tin đại chúng cần chủ động, kịp thời cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về quá trình, kết quả và những bước tiến về công cuộc cải cách hành chính. Đặc biệt nhấn mạnh các con số, chỉ số đánh giá cụ thể (SIPAS, PAR Index, PCI, tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến…) để người dân dễ hình dung và kiểm chứng. Khi xuất hiện thông tin xuyên tạc, sai lệch về cải cách hành chính, cần có sự phản hồi, phản bác kịp thời, rõ ràng bằng các lập luận sắc bén, căn cứ khoa học và thực tiễn, tránh để thông tin xấu lan rộng, gây hoang mang dư luận.
Bốn là, tăng cường kiểm soát, giám sát các thông tin trên không gian mạng, kịp thời phát hiện và ngăn chặn các tài khoản, trang web, nhóm lợi dụng để phát tán thông tin xấu độc; đồng thời xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật đối với những trường hợp cố tình xuyên tạc, vu khống, phát tán thông tin sai lệch gây ảnh hưởng xấu đến công cuộc cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy.
Năm là, xây dựng Chính phủ số toàn diện. Tiếp tục đầu tư hạ tầng số, phát triển các nền tảng dùng chung, tích hợp các dịch vụ công trực tuyến lên một cổng duy nhất để người dân, doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận, sử dụng; đồng thời minh bạch hóa hoạt động của chính quyền, giảm thiểu sự can thiệp của yếu tố con người, qua đó hạn chế tham nhũng, tiêu cực.
Sáu là, cải cách hành chính không thể thực hiện rập khuôn, máy móc mà phải phù hợp với bối cảnh, đặc thù phát triển của từng địa phương, từng ngành, từng lĩnh vực. Mỗi địa phương có những khó khăn, thuận lợi riêng về hạ tầng, nhân lực, điều kiện kinh tế – xã hội, do đó không thể áp dụng một mô hình cải cách cứng nhắc. Việc phân cấp, phân quyền và linh hoạt trong tổ chức thực hiện là yếu tố quan trọng để tạo ra động lực cải cách từ cơ sở.
Chú thích:
1, 2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 250, 249.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 178.
4. Tỉnh táo trước luận điệu xuyên tạc việc tinh gọn bộ máy. https://nhandan.vn/tinh-tao-truoc-luan-dieu-xuyen-tac-viec-tinh-gon-bo-may-post865870.html.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 131.
6. Tinh gọn bộ máy – Cuộc cách mạng chưa từng có. https://vtv.vn/chinh-tri/tinh-gon-bo-may-cuoc-cach-mang-chua-tung-co-20241202201721225.htm.
7. Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo thực hiện cải cách hành chính nhà nước.https://tapchilichsudang.vn/dang-cong-san-viet-nam-lanh-dao-thuc-hien-cai-cach-hanh-chinh-nha-nuoc-2011-2021.html.
8. Hơn 3.000 thủ tục hành chính được cắt giảm, đơn giản hóa – tín hiệu vui và chưa vui. https://vneconomy.vn/hon-3-000-thu-tuc-hanh-chinh-duoc-cat-giam-don-gian-hoa-tin-hieu-vui-va-chua-vui.htm.
9. Chỉ số SIPAS năm 2024 đạt trung bình 83,94%, tăng 1,28% so năm 2023. https://nhandan.vn/chi-so-sipas-nam-2024-dat-trung-binh-8394-tang-128-so-nam-2023-post870471.html
10, 12. Dấu ấn cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy. https://baochinhphu.vn/dau-an-cuoc-cach-mang-tinh-gon-bo-may-102250318165651097.htm.
11. Giảm 343 cơ quan cấp tỉnh, 1.454 cơ quan huyện khi tinh gọn. https://laodong.vn/thoi-su/giam-343-co-quan-cap-tinh-1454-co-quan-huyen-khi-tinh-gon-1478452.ldo.
Tài liệu tham khảo:
1. Vũ Kiều Oanh (2009). Một số kết quả cải cách hành chính ở Nhật Bản. Tạp chí Thông tin Khoa học xã hội, số 3.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo thực hiện cải cách hành chính nhà nước (2011 – 2021). https://tapchilichsudang.vn/dang-cong-san-viet-nam-lanh-dao-thuc-hien-cai-cach-hanh-chinh-nha-nuoc-2011-2021.html.
3. Đẩy mạnh cải cách hành chính trên cả 6 lĩnh vực. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/02/16/day-manh-cai-cach-hanh-chinh-tren-ca-6-linh-vuc.
