Trung tá, ThS Lê Tuấn Anh
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho học viên ở Học viện Chính trị trong giai đoạn mới là một yêu cầu khách quan và cấp thiết. Điều này không chỉ giúp đội ngũ học viên ở Học viện Chính trị không ngừng “rèn đức, luyện tài” xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” mà còn đóng góp quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Đây chính là nền tảng vững chắc để xây dựng Đảng bộ Học viện Chính trị vững mạnh về chính trị, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong tình hình mới.
Từ khóa: Chuẩn mực đạo đức cách mạng; học viên; Học viện Chính trị.
1. Đặt vấn đề
Xây dựng chuẩn mực đạo đức cho học viên ở Học viện Chính trị là nhiệm vụ quan trọng, tạo nền tảng vững chắc để xây dựng Đảng bộ Học viện vững mạnh toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Trong quá trình lãnh đạo, quản lý học viên ở Học viện Chính trị, Đảng bộ Học viện luôn coi trọng công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng, bảo đảm hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Đại hội XVI của Đảng bộ Học viện xác định: “Triển khai đồng bộ các giải pháp giữ vững và phát huy phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” với các chuẩn mực: Kiên định vững vàng, động cơ trong sáng, trách nhiệm cao, hành động đẹp, đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, thực sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; có tri thức khoa học, trình độ quân sự, năng lực, phương pháp, tác phong công tác và sức khỏe tốt; dân chủ, kỷ luật tự giác, nghiêm minh; đoàng kết tôn trọng, gắn bó máu thịt với nhân dân, có tinh thần quốc tế trong sáng”1. Đồng thời, Đảng bộ Học viện cũng xác định cần “Xây dựng Đảng bộ Học viện vững mạnh về chính trị, tư tưởng, mẫu mực về đạo đức”2.
2. Sự cần thiết phải xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho học viên
Trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, sự bùng nổ của cách mạng khoa học và công nghệ, xu thế toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng đã tác động mạnh mẽ đến quá trình phát triển đạo đức cách mạng của học viên ở các nhà trường quân đội cả tích cực và tiêu cực. Hiện tượng lệch chuẩn đạo đức cách mạng đã xuất hiện ở một bộ phận học viên ở các nhà trường quân đội, trong đó có học viên ở Học viện Chính trị. Vì vậy, việc nghiên cứu xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của học viên ở Học viện Chính trị hiện nay là vấn đề cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
Thực hiện Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị (khóa XIII) về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, trong đó chủ đề: “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về ý chí tự lực, tự cường và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc” gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; chấp hành nghiêm mọi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, tìm mọi cách hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao; Nghị quyết số 847-NQ/QUTW ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới, Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Ban Chấp hành Trung ương quy định chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới.
Việc xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của học viên ở Học viện Chính trị trong giai đoạn mới xuất phát từ vai trò quan trọng của đạo đức đối với sự nghiệp cách mạng nói chung, đối với thực tiễn xây dựng, phát triển và trưởng thành của Học viện Chính trị nói riêng, trong đó có mỗi cán bộ, đảng viên ở Học viện Chính trị. Trong bản Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”3. Điều này càng trở nên cấp thiết trước những yêu cầu mới của cách mạng, trước tác động tiêu cực từ mặt trái của kinh tế thị trường, ảnh hưởng của internet và mạng xã hội, xu hướng toàn cầu hóa, nguy cơ suy thoái đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, và sự chống phá của các thế lực thù địch, phản động. Các chuẩn mực đạo đức cần được cụ thể hóa với nội dung phù hợp với từng đối tượng đào tạo trong Học viện, tạo cơ sở để học viên tự điều chỉnh hành vi, ứng xử trong quá trình học tập, công tác và đời sống hàng ngày.
Học viện Chính trị đã triển khai việc xây dựng chuẩn mực đạo đức của học viên, qua đó, phản ánh đầy đủ các giá trị đạo đức chung của người quân nhân cách mạng và thể hiện nét riêng của Học viện Chính trị. Điều này góp phần phát huy truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ”, hướng tới mục tiêu xây dựng Quân đội nhân dân tinh, gọn, mạnh vào năm 2025, tạo tiền đề vững chắc để đến năm 2030 xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó, là cơ sở vững chắc để: “Không ngừng nâng cao vị thế, uy tín của Học viện, luôn xứng đáng là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính trị và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn hàng đầu của Quân đội và Quốc gia”4.
3. Thực trạng xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng đối với học viên ở Học viện Chính trị
Quán triệt và thực hiện Quy định số 144-QĐ/TW để mỗi học viên Học viện Chính trị tự soi rọi, học tập và tu dưỡng. Tuy nhiên, trước tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế kinh tế thị trường, xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cùng với sự chống phá ngày càng tinh vi của các thế lực thù địch, một bộ phận học viên Học viện Chính trị, đã bộc lộ những biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc tăng cường giáo dục, rèn luyện chuẩn mực đạo đức cách mạng cho học viên.
Điều này đã Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng chỉ rõ: “Nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các chuẩn mực đạo đức cách mạng phù hợp với điều kiện mới và truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, làm cơ sở cho cán bộ, đảng viên tự giác tu dưỡng, rèn luyện và điều chỉnh hành vi ứng xử trong công việc hàng ngày”5. Đây là định hướng quan trọng để Học viện xây dựng và thực hiện các giải pháp hiệu quả nhằm xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho học viên, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Bên cạnh đó, trước sự tác động từ mặt trái của cơ chế thị trường, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, thực trạng suy thoái về đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, học viên trong Học viện, đặt ra yêu cầu càng phải quan tâm hơn nữa đến công tác giáo dục, rèn luyện chuẩn mực đạo đức cách mạng. Bởi làm tốt công tác này sẽ góp phần nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, ngăn chặn hiệu quả sự tác động của tiêu cực, trì trệ, lạc hậu, chủ nghĩa cá nhân, lối sống ích kỷ, thực dụng góp phần làm thất bại âm mưu, thủ đoạn chống phá của kẻ thù.
Thực tiễn hiện nay đang đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi học viên Học viện Chính trị phải giữ vững bản lĩnh cách mạng, không mơ hồ, dao động trước những tình huống khó khăn, phức tạp. Mỗi học viên cần có ý thức, trách nhiệm và thái độ kiên quyết trong đấu tranh chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; luôn tích cực, chủ động, tự giác trong học tập, rèn luyện và nâng cao nhận thức chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của bản thân; phát huy tinh thần trách nhiệm, tính tiền phong, gương mẫu của đảng viên, của người quân nhân cách mạng.
Thực trạng vi phạm kỷ luật, suy thoái về đạo đức, lối sống ở một bộ phận học viên Học viện Chính trị có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Trước hết, về nguyên nhân chủ quan, một số học viên đã phai nhạt lý tưởng cách mạng, tha hóa về phẩm chất đạo đức, thiếu tu dưỡng, rèn luyện, sa vào chủ nghĩa cá nhân, không đủ bản lĩnh để vượt qua những cám dỗ. Về nguyên nhân khách quan, có những thời điểm cấp ủy, chỉ huy các đơn vị chưa quan tâm đúng mức và có biện pháp thật sự phù hợp với công tác tuyên truyền, giáo dục, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng cho học viên.
Những học viên vi phạm kỷ luật, pháp luật có nguyên nhân căn bản từ việc thiếu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức. Mặc dù họ được học tập và rèn luyện trong môi trường có tính kỷ luật cao, tổ chức chặt chẽ; thường xuyên được giáo dục, tuyên truyền; tham gia đầy đủ các lớp học, các hội nghị; được quán triệt, học tập đầy đủ các nghị quyết, chỉ thị,… nhưng do chưa nhận thức đúng vai trò của tự tu dưỡng nên một số học viên buông lỏng bản thân, không có hoặc chưa có hoạt động tự tu dưỡng, rèn luyện đầy đủ, khiến phẩm chất đạo đức cách mạng của học viên không được bồi đắp, đi chệch hướng.
4. Một số giải pháp
Xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của học viên ở Học viện Chính trị trong giai đoạn mới có ý nghĩa rất quan trọng, là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ cấp bách trong xây dựng Đảng bộ Quân đội mẫu mực, thật sự trong sạch, vững mạnh. Để xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của học viên ở Học viện Chính trị trong giai đoạn mới phù hợp với thực tiễn, cần thực hiện tốt một số giải pháp sau:
Thứ nhất, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp trong triển khai, xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho học viên ở Học viện Chính trị.
Cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì các cấp phải có nhận thức đúng, xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm và sự cần thiết phải xây dựng, hiện thực hóa chuẩn mực đạo đức cách mạng của học viên ở Học viện Chính trị trong điều kiện mới. Từ đó, đưa việc thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của học viên vào nghị quyết lãnh đạo thường kỳ hoặc trong các buổi sinh hoạt, giáo dục chuyên đề của cấp ủy, tổ chức đảng sát với đặc điểm, nhiệm vụ của mỗi cơ quan, đơn vị. Hằng năm, chỉ đạo, tổ chức cho tập thể, cá nhân đăng ký, cam kết phấn đấu thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng gắn với đăng ký, cam kết thực hiện việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh…
Đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt, học tập trong cấp ủy, tổ chức đảng các khóa, lớp. Gắn việc học tập, nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên với đẩy mạnh tự phê bình và phê bình về kết quả thực hiện chuẩn mực đạo đức trong thực tiễn theo chức trách, nhiệm vụ. Qua đó, kịp thời sửa chữa, khắc phục hạn chế, khuyết điểm, ngăn ngừa những biểu hiện vi phạm kỷ luật, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo giáo dục, bồi dưỡng, phát huy vai trò của học viên trong thực tiễn giáo dục, đào tạo; xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật… Quan tâm, chăm lo phát hiện nhân tố mới, xây dựng, tuyên truyền, nhân rộng mô hình hay, cách làm sáng tạo, hiệu quả và kịp thời biểu dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến trong từng khóa, lớp, Hệ.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ lớp trong chấp hành kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội. Định kỳ tổ chức sơ kết, tổng kết việc thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên là học viên. Cán bộ Hệ thực hiện nghiêm túc cam kết tu dưỡng, rèn luyện theo chuẩn mực đạo đức cách mạng, trước hết là thực hiện nghiêm quy định của Đảng, Nhà nước, quân đội, đơn vị, nhất là quy định về nêu gương của cán bộ, đảng viên, về những điều đảng viên không được làm, về văn hóa công vụ trong quân đội,…
Hai là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho học viên.
Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng trong toàn Học viện về công tác tuyên truyền, giáo dục về xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng của học viên ở Học viện. Tăng cường đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, nghiên cứu, học tập các nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Nghị quyết của Thường vụ Đảng ủy Học viện, bảo đảm thiết thực, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm; đề cao trách nhiệm tự học, tự nghiên cứu của học viên trong toàn Học viện. Tăng cường nghiên cứu, biên soạn các chuyên đề về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên giai đoạn mới, làm tài liệu giáo dục cho học viên. Thường xuyên nắm, quản lý và giải quyết tốt tư tưởng của học viên, không để bị động, bất ngờ; chủ động thông tin, kịp thời định hướng tư tưởng trước những vấn đề phức tạp, nhạy cảm, góp phần nâng cao sức đề kháng, tinh thần cảnh giác cách mạng cho học viên trong toàn Học viện.
Ba là, nêu cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện và thực hành đạo đức cách mạng.
Mỗi cán bộ, đảng viên trong toàn Học viện nhất là đội ngũ cán bộ quản lý học viên trong Học viện phải không ngừng học tập, tu dưỡng, tự giác rèn luyện, phấn đấu theo những chuẩn mực đạo đức cách mạng, mẫu mực về nhân cách, lối sống. Thực hiện nghiêm các quy định về nêu gương của Đảng, thường xuyên “tự soi, tự sửa” và nêu cao danh dự, lòng tự trọng. Bổ sung, hoàn thiện các quy định để phát huy vai trò gương mẫu trong rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối công tác của cán bộ, đảng viên, học viên.
Cấp ủy, chính trị viên, chỉ huy Hệ và Phòng chính trị lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát việc đăng ký, cam kết phấn đấu thực hiện chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên và học viên trong toàn Học viện. Tăng cường xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, đạo đức, khuyến khích, cổ vũ cán bộ, đảng viên, học viên tự rèn luyện, tu dưỡng, mẫu mực trong thực hành đạo đức cách mạng. Gắn kết việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức cách mạng với Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới”, với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và các phong trào thi đua, các cuộc vận động của toàn quân, toàn quốc. Kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, lấy “xây” là cơ bản, “chống” phải quyết liệt, hiệu quả. Hằng năm, lấy kết quả tu dưỡng, rèn luyện và thực hành đạo đức cách mạng là cơ sở để đánh giá, bình xét thi đua, khen thưởng, thăng quân hàm, nâng bậc lương của cán bộ, học viên.
Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh xây dựng môi trường văn hóa, góp phần quan trọng xây dựng chuẩn mực đạo đức cách mạng cho học viên.
Cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, chỉ huy Hệ trong toàn Học viện tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, “nâng cao chất lượng xây dựng môi trường văn hóa quân sự lành mạnh, phòng, chống có hiệu quả tác động tiêu cực từ mặt trái cơ chế thị trường, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế”7. Tiếp tục triển khai thực hiện cuộc vận động xây dựng môi trường văn hóa quân sự, hình thành những tập thể quân nhân phấn đấu, rèn luyện, phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới. Kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng môi trường văn hóa với đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, với thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 (khóa XII), Kết luận Hội nghị Trung ương 4 (khóa XIII), về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới”; gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Thực hiện các chuẩn mực con người Việt Nam, giữ vững và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới gắn với thực hiện chuẩn mực đạo đức của cán bộ, đảng viên trong Quân đội, xây dựng “Đơn vị văn hóa” và đẩy mạnh phong trào “Thi đua Quyết thắng”, xây dựng điển hình tiên tiến, gương “người tốt, việc tốt” trong từng lớp, Hệ.
Quan tâm xây dựng đồng bộ các yếu tố của môi trường văn hóa, đặc biệt chú trọng xây dựng quan hệ ứng xử văn hóa, đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân – dân; thường xuyên chăm lo, bảo đảm đời sống văn hóa tinh thần tốt đẹp, lành mạnh, phong phú. Hoàn thiện, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa và các hoạt động văn hóa quân sự. Cán bộ, đảng viên các học viên cần tích cực, chủ động phòng ngừa sự xâm nhập, thẩm thấu của các yếu tố phản văn hóa, văn hóa “xấu, độc” vào đơn vị. Tăng cường đấu tranh, phản bác mạnh mẽ hơn nữa “đối với những quan điểm sai trái, thù địch, không chỉ trên báo chí, mà ngay trong nội bộ cũng như ngoài xã hội, tuyệt đối không để những quan điểm sai trái xuất hiện, tồn tại trong quân đội”8.
Chú thích:
1, 2, 4. Đảng bộ Học viện Chính trị (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Học viện Chính trị lần thứ XVI. Hà Nội, tr. 71 – 72, 93, 89.
3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, tr. 622.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 237.
6. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, tr. 360.
7. Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2020). Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025. H. NXB Quân đội nhân dân, tr. 68.
8. Nguyễn Phú Trọng (2022). Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 444.
