Phan Minh Hoàng
Học viên Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội
TS. Bùi Thị Quyên
Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội
Trần Huyền Trang
Học viên Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong bối cảnh hội nhập kinh tế và toàn cầu hóa, văn hóa doanh nghiệp ngày càng được nhìn nhận như một yếu tố cốt lõi, đóng vai trò quan trọng trong việc giữ chân nhân sự, định hình bản sắc và tạo lợi thế cạnh tranh. Công ty Cổ phần Giao hàng tiết kiệm (Giao hàng tiết kiệm) đã xây dựng văn hóa doanh nghiệp đặc trưng với nền tảng công nghệ vững chắc, môi trường làm việc thân thiện, chú trọng con người và lấy khách hàng làm trung tâm. Văn hóa tại Giao hàng tiết kiệm thể hiện rõ qua cấu trúc hữu hình (logo, đồng phục, văn phòng), giá trị tuyên bố (sứ mệnh, tầm nhìn, cốt lõi) và niềm tin chung (thái độ, bản sắc, trách nhiệm cộng đồng). Việc không ngừng cải tiến và lan tỏa văn hóa giúp Giao hàng tiết kiệm khẳng định vị thế là một thương hiệu công nghệ hàng đầu Việt Nam.
Từ khóa: Văn hóa doanh nghiệp, Giao hàng tiết kiệm.
1. Đặt vấn đề
Nền kinh tế thị trường mở cửa tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt phát triển nhưng cũng đối mặt với thách thức về giữ chân nhân tài và xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp trở thành yếu tố cốt lõi, là lợi thế cạnh tranh và nền tảng cho phát triển bền vững. Trong bối cảnh đó, Giao hàng tiết kiệm nổi bật với năng lực công nghệ, tốc độ nhanh, mạng lưới rộng và liên tục đổi mới. Giao hàng tiết kiệm không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, khẳng định vị thế thương hiệu quốc gia. Công ty đang hướng tới phát triển bền vững, phù hợp với định hướng “Kỷ nguyên xanh” của đất nước.
2. Cấu trúc hữu hình và các biểu tượng trực quan
Logo không chỉ là một biểu tượng đơn thuần mà còn là đại diện cho bản sắc của doanh nghiệp. Thông qua logo, khách hàng có thể hiểu được ngành nghề, lĩnh vực hoạt động, giá trị cốt lõi, sứ mệnh và tầm nhìn của doanh nghiệp. Trong hơn 11 năm hình thành và phát triển, Giao hàng tiết kiệm đã trải qua nhiều lần thay đổi logo. Trong lần tái định vị thương hiệu gần đây nhất, logo đã được lột xác hoàn toàn. Chữ G được lấy cảm hứng từ bánh xe của xe máy, chữ H biểu tượng hình ảnh các con hẻm nhỏ trên bản đồ và chữ TK được vẽ ra từ hệ thống giao thông đang phát triển nhanh chóng.
Những yếu tố này là hình ảnh biểu tượng của giao thông Việt Nam và hình thành nên bản sắc của Giao hàng tiết kiệm. Cùng với biểu tượng thương hiệu mới “Nụ cười tự tin”, tập trung vào cận mặt biểu tượng nhà “Kiệm”, được thiết kế để áp dụng dễ dàng trên đa nền tảng kỹ thuật số và in ấn sản xuất, thể hiện niềm vui và sự tự tin của cả người gửi hàng và người nhận hàng. Với cảm hứng từ sự sôi động của giao thông và hệ thống vận chuyển của Việt Nam, tất cả các yếu tố như ánh sáng, tốc độ và âm thanh trở thành các nguyên tắc thiết kế cho các yếu tố thương hiệu, lựa chọn màu sắc và chuyển động của Giao hàng tiết kiệm.
Về kiến trúc, trong bối cảnh môi trường làm việc hiện đại đang ngày càng hướng tới việc cân bằng giữa hiệu suất lao động và sức khỏe tinh thần của nhân viên, việc tích hợp không gian thư giãn vào môi trường làm việc đã trở thành xu hướng phổ biến trong thiết kế văn phòng. Văn phòng của Giao hàng tiết kiệm được thiết kế với mục tiêu tạo nên một hệ sinh thái làm việc linh hoạt, trong đó, các khu vực chức năng như khu làm việc cá nhân, không gian họp nhóm (team meeting zone), khu vực đọc sách, không gian triển lãm nghệ thuật và đặc biệt là khu vực thư giãn như cầu trượt nội bộ đều được bố trí hài hòa. Thiết kế này không chỉ nhằm mục đích làm đẹp hay gây ấn tượng mà còn góp phần nâng cao hiệu suất làm việc, thúc đẩy tính sáng tạo, đồng thời tạo điều kiện tái tạo năng lượng cho nhân viên sau những giờ lao động căng thẳng. Sự phân bổ không gian hợp lý giữa các khu vực làm việc tập trung và khu vực thư giãn giúp tối ưu hóa trải nghiệm làm việc toàn diện cho nhân viên.
Về đồng phục, Giao hàng tiết kiệm xác định đầu tư rất lớn cho bộ nhận diện thương hiệu, đặc biệt cho các nhân viên – người trực tiếp tiếp xúc với khách hàng. Mẫu áo thun xanh với khẩu hiệu “IN F, WE BELIEVE” (Fast – Flexible – Friendly) không chỉ nhấn mạnh ba giá trị cốt lõi mà còn truyền tải thông điệp về một đội ngũ vận hành linh hoạt, thân thiện và hiệu quả. Ngoài áo thun, Giao hàng tiết kiệm còn trang bị áo khoác kéo khóa với các chi tiết thiết kế hiện đại, như: đường line thể thao, logo được bố trí khoa học, vừa tạo nên tính nhận diện thương hiệu, vừa phù hợp với môi trường làm việc ngoài trời thường xuyên thay đổi.
Mạng xã hội nội bộ là một trong những biểu hiện rõ nét của văn hóa doanh nghiệp ở cấp độ hữu hình chính là việc xây dựng và duy trì các nền tảng truyền thông nội bộ. Tại Giao hàng tiết kiệm, việc phát triển mạng xã hội nội bộ mang tên Giao hàng tiết kiệm News không chỉ là giải pháp kỹ thuật cho nhu cầu thông tin mà còn là một thiết chế văn hóa quan trọng, góp phần gắn kết tổ chức và định hình hành vi tập thể. Giao hàng tiết kiệm News đóng vai trò như một trung tâm kết nối thông tin, nơi tập hợp đầy đủ các tin tức về hoạt động vận hành, chiến lược phát triển, câu chuyện truyền cảm hứng từ đội ngũ nhân sự cũng như các chương trình thi đua, khen thưởng nội bộ. Nền tảng này giúp thu hẹp khoảng cách giữa các cấp quản lý và nhân viên, giảm thiểu tình trạng “truyền miệng sai lệch”, đồng thời đảm bảo rằng mọi thành viên đều được tiếp cận với thông tin một cách đồng đều, nhanh chóng và minh bạch.
Một trong những biểu hiện hữu hình nữa, đặc trưng cho việc “Lấy con người làm trung tâm” đó là tồn tại quỹ tên là Giao hàng tiết kiệm Care. Quỹ Nhân Ái Giao hàng tiết kiệm Care (hay Quỹ Giao hàng tiết kiệm Care) là quỹ được thành lập năm 2017 bởi Giao hàng tiết kiệm dựa trên sự chung tay đóng góp của các thành viên Giao hàng tiết kiệm và Công ty. Điểm đặc biệt nổi bật của Giao hàng tiết kiệm Care nằm ở cơ chế “đối ứng nhân đôi” đầy nhân văn và hiệu quả. Đối với mỗi khoản quyên góp do nhân viên tự nguyện đóng góp, công ty sẽ ngay lập tức đóng góp một khoản tương đương. Sự tồn tại và vận hành bền vững của Giao hàng tiết kiệm Care không chỉ minh chứng cho chính sách phúc lợi rõ ràng, nhân văn mà còn là một biểu tượng hữu hình của tình cảm gắn kết, lòng tin và sự sẻ chia giữa tổ chức với người lao động, góp phần củng cố bản sắc văn hóa doanh nghiệp bền vững và tạo ra giá trị xã hội ngay từ bên trong doanh nghiệp.
3. Các giá trị được tuyên bố, công bố
(1) Sứ mệnh và tầm nhìn.
Khác với đa số các công ty hoạt động cùng lĩnh vực, tầm nhìn của Giao hàng tiết kiệm không chọn việc chuyển phát là chính mà tập trung vào xây dựng một nền tảng (platform hậu cần) lấy công nghệ làm trung tâm: “Bán hàng ở mọi nơi và được hậu cần bởi Giao hàng tiết kiệm. Xây dựng nền tảng hậu cần Giao hàng tiết kiệm, lấy công nghệ làm trung tâm, lấy trải nghiệm khách hàng làm mục tiêu, ứng dụng sâu rộng công nghệ và dữ liệu để tạo nên phương thức vận hành tiết kiệm và hiệu quả cao cho khách hàng”.
Thương hiệu này thể hiện rõ tham vọng không chỉ dừng lại ở lĩnh vực giao và nhận mà còn muốn vươn mình trở thành một nền tảng công nghệ hậu cần trọn gói tại Việt Nam. Mỗi năm đơn vị này dành ra ít nhất 30% nguồn nhân lực của mình phục vụ cho phát triển công nghệ. Ít có doanh nghiệp trong ngành giao vận nào tiên phong chuyển đổi mình thành công ty công nghệ số, 40% lợi nhuận sau thuế của Giao hàng tiết kiệm cũng đã được được sử dụng để đầu tư nghiên cứu phát triển công nghệ, đây cũng là tỷ lệ được cho là cao so với các đơn vị nước ngoài.
Song song với tầm nhìn trên, Giao hàng tiết kiệm đưa ra sứ mệnh: “Bất kỳ ai ở bất kỳ đâu, không phân biệt thành phần hay độ tuổi, thành phố hay nông thôn, phổ thông hay đại học; chỉ với một chiếc điện thoại thông minh ở trên tay có thể tham gia kinh doanh trực tuyến, tham gia vào nền kinh tế số để nuôi ước mơ tự doanh tự lập đổi đời góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội tốt đẹp hơn”. Sứ mệnh này có tính bao trùm và không giới hạn đối tượng, nó mang đến cảm giác bình đẳng, mọi người đều có quyền và cơ hội như nhau để phát triển, bán hàng; bên cạnh đó, việc đưa vào “chỉ với một chiếc điện thoại” nhấn mạnh đến sự loại bỏ rào cản về công nghệ giúp nhiều người có thể tiếp cận được mô hình kinh doanh hiện đại ngày nay hơn.
(2) Giá trị cốt lõi.
Ở Giao hàng tiết kiệm, giá trị cốt lõi được thể hiện qua 3 chữ F. (1) Fast/Nhanh: là giá trị cốt lõi, Giao hàng tiết kiệm cam kết mang đến trải nghiệm tốt nhất với hàng hóa luân chuyển liên tục, cải thiện năng suất nhân viên, và tự động hóa quy trình giao hàng trên nền tảng công nghệ. (2) Flexible/Linh hoạt: Giao hàng tiết kiệm tin rằng, linh hoạt là lợi thế cạnh tranh, nỗ lực tối ưu hóa công nghệ để doanh nghiệp phục vụ khách hàng một cách linh hoạt và sáng tạo, tạo ra trải nghiệm mua sắm mới mẻ. (3) Friendly/Thân thiện: là điều tất yếu trong ngành dịch vụ, Giao hàng tiết kiệm chú trọng sự hài lòng cho khách hàng từ giao/nhận đến xử lý sự cố, đồng thời, đơn giản hoá hệ thống công nghệ và quy trình vận hành để thân thiện với mọi người dùng.
(3) Các giá trị, quan niệm chung.
Ngay từ những ngày đầu thành lập, Giao hàng tiết kiệm đã hình thành cho mình một bản sắc văn hóa tổ chức riêng biệt, dù ở thời điểm đó công ty còn ở quy mô khởi nghiệp và chưa có sự phát triển quy mô lớn như hiện nay. Giai đoạn đầu tiên được gọi là “Bản sắc 5C” với năm phẩm chất đặc trưng của người Giao hàng tiết kiệm: chính xác, chủ động, cẩn thận, chu đáo và chia sẻ. Đây là những đặc điểm tuy đơn giản, dễ hiểu nhưng có tính nền tảng, góp phần định hướng hành vi, lối suy nghĩ và cách làm việc của tập thể trong giai đoạn sơ khai.
Khi đã phát triển với quy mô lớn và xác lập rõ ràng định hướng trở thành một công ty công nghệ, Giao hàng tiết kiệm đã chủ động điều chỉnh và tái cấu trúc bản sắc văn hóa tổ chức nhằm thích ứng với bối cảnh mới. Việc thay đổi cấp độ sâu nhất trong mô hình văn hóa, nơi chứa đựng những giá trị cốt lõi, niềm tin và giả định vô thức – là điều vô cùng khó khăn, bởi chúng không dễ bị tác động và thường được duy trì trong thời gian dài. Tuy nhiên, Giao hàng tiết kiệm đã chấp nhận thay đổi, không ngừng làm mới mình để hướng đến những mục tiêu chiến lược dài hạn. Sự thay đổi này là quá trình kế thừa và phát triển. Bảy giá trị cốt lõi mới được xác lập bao gồm: trung thực, thần tốc, chăm chỉ, kỷ luật, linh hoạt, tận tâm, sáng tạo – vừa phản ánh tinh thần công nghệ, đổi mới của thời đại, vừa tiếp nối và mở rộng những nền tảng văn hóa đã được bồi đắp trong suốt hơn 11 năm hình thành và phát triển.
Tại Giao hàng tiết kiệm, mọi người làm việc với ý chí cầu tiến, tinh thần sẵn sàng vì công việc. Tận tâm tại Giao hàng tiết kiệm không đơn thuần là sự chăm chỉ hay nỗ lực vượt mức yêu cầu công việc. Đó là một biểu hiện của trách nhiệm nội tại, nơi mỗi cá nhân không bị thúc ép bởi mệnh lệnh hành chính mà hành động trên nền tảng của ý thức nghề nghiệp cao và tinh thần “làm đến nơi đến chốn”. Tận tâm tại Giao hàng tiết kiệm không phát sinh từ các yếu tố bên ngoài như thưởng phạt mà xuất phát từ động lực nội sinh – tức là việc nhân viên tự thấy giá trị bản thân được ghi nhận thông qua kết quả công việc. Môi trường tại Giao hàng tiết kiệm tạo điều kiện cho điều này phát triển bằng cách trao quyền chủ động, khuyến khích sáng tạo, minh bạch thông tin và duy trì một hệ thống đánh giá công bằng. Ở cấp độ sâu hơn, tận tâm không còn là hành vi cá nhân đơn lẻ mà là một yếu tố hình thành bản sắc tập thể – nơi mỗi nhân viên đều có chung niềm tin rằng sự tử tế, chính xác và hết lòng trong công việc là chuẩn mực được tôn vinh.
4. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp
Thứ nhất, công ty nên bổ sung một bộ chỉ số đo lường hiệu quả văn hóa doanh nghiệp. Việc thiếu đo lường văn hóa khiến doanh nghiệp khó duy trì tính bền vững và dễ lệch hướng theo thời gian, đặc biệt trong giai đoạn phát triển nhanh và mở rộng nhân sự liên tục như Giao hàng tiết kiệm. Nếu Giao hàng tiết kiệm xây dựng được bộ chỉ số văn hóa khoa học và minh bạch, đây sẽ là một bước tiến lớn trong việc chuyển văn hóa từ “niềm tin” thành “hành động có thể quản lý được”.
Thứ hai, tăng cường sự lặp lại và hiện diện liên tục của văn hóa. Nếu thiếu sự lặp lại có chủ đích, các giá trị văn hóa sẽ dần bị quên lãng, bị thay thế bởi những “văn hóa ngầm” hoặc lệch hướng theo môi trường vận hành thực tế. Văn hóa doanh nghiệp không thể “ghi nhớ một lần và mãi mãi”. Một số giải pháp có thể kể đến như tổ chức series mini email/infographics/video 1 phút về từng giá trị văn hóa cốt lõi gửi vào đầu mỗi tuần. Tổ chức workshop tái đào tạo văn hóa dành riêng cho cấp trưởng nhóm/quản lý trực tiếp để họ trở thành người “truyền lửa” hằng ngày trong vận hành. Đầu tư đúng cách vào chiến lược nhắc lại văn hóa, kết hợp truyền thông – đánh giá – khen thưởng – đào tạo thì văn hóa Giao hàng tiết kiệm sẽ không chỉ được “nhớ lại” mà còn được thấm sâu và tự nhiên lan tỏa.
Thứ ba, việc đầu tư một cách toàn diện và sâu sắc vào văn hóa doanh nghiệp là yếu tố then chốt đối với Giao hàng tiết kiệm. Mặc dù nhiều giá trị văn hóa hiện tại của công ty vẫn còn mang tính trừu tượng nhưng phần lớn lực lượng lao động tại Giao hàng tiết kiệm là những người làm các công việc phổ thông, điều này dẫn đến sự khác biệt lớn trong nhận thức về văn hóa tổ chức. Do đó, cần có sự cụ thể hóa các khái niệm trừu tượng như chủ đề làm việc của năm, các giá trị cốt lõi… bằng cách phân tách và diễn giải chi tiết để nâng cao khả năng tiếp nhận, hiểu và hình dung của người lao động. Quá trình này không chỉ giúp tăng tính nhất quán trong nhận thức văn hóa mà còn góp phần thúc đẩy sự đồng thuận về tư tưởng, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho sự phát trển bền vững của doanh nghiệp.
5. Kết luận
Văn hóa doanh nghiệp không chỉ là yếu tố mềm mang tính biểu tượng mà còn là nền tảng chiến lược quan trọng, đặc biệt trong các doanh nghiệp công nghệ vận hành quy mô lớn như Giao hàng tiết kiệm. Để văn hóa thực sự thấm sâu và lan tỏa, cần có sự đo lường thường xuyên, hiện diện liên tục và cụ thể hóa các giá trị trong ngôn ngữ, hành vi thường ngày. Với chiến lược văn hóa rõ ràng và đồng bộ, Giao hàng tiết kiệm đang dần khẳng định vai trò tiên phong trong ngành logistics công nghệ góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững trong “Kỷ nguyên xanh”.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2021). Báo cáo thường niên doanh nghiệp Việt Nam. H. NXB Thống kê.
2. Cameron, K. S., & Quinn, R. E. (2011). Diagnosing and Changing Organizational Culture: Based on the Competing Values Framework. Jossey-Bass.
3. Schein, E. H. (2010). Organizational Culture and Leadership (4th ed.). Jossey-Bass.
4. Hofstede, G. (2001). Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations. Sage Publications.
5. Trice, H. M., & Beyer, J. M. (1993). The Cultures of Work Organizations. Prentice Hall.
6. Denison, D. R. (1990). Corporate Culture and Organizational Effectiveness. Wiley.
7. Deal, T. E., & Kennedy, A. A. (2000). Corporate Cultures: The Rites and Rituals of Corporate Life. Perseus Books.
