Trung tá Vũ Minh Thành
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Hạ sĩ quan, binh sĩ là lực lượng thực hiện nhiệm vụ chủ yếu ở các trung đoàn bộ binh trong quân đội hiện nay. Công tác giáo dục chính trị là hoạt động trực tiếp tác động toàn diện đến hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh. Bài viết khái quát vai trò và đề xuất các biện pháp phát huy vai trò của công tác giáo dục chính trị trong nâng cao chất lượng đội ngũ hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh trong quân đội hiện nay.
Từ khóa: Chất lượng; giáo dục chính trị; hạ sĩ quan, binh sĩ; trung đoàn bộ binh.
1. Vai trò công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh
Theo Quy chế 438/QĐ-CT ngày 21/3/2016 của Tổng cục Chính trị về “Giáo dục chính trị trong Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ Việt Nam” đã chỉ rõ: “Công tác giáo dục chính trị là một hình thức cơ bản của công tác tư tưởng, văn hóa; một nội dung cơ bản, trung tâm, có ý nghĩa quyết định đến việc củng cố trận địa tư tưởng của Đảng trong quân đội và lực lượng dân quân tự vệ”1.
Các trung đoàn bộ binh trong Quân đội nhân dân là nơi trực tiếp giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất, năng lực cho hạ sĩ quan, binh sĩ. Công tác giáo dục chính trị ở các trung đoàn bộ binh là một nội dung, biện pháp quan trọng trong công tác tư tưởng của các chủ thể, lực lượng nhằm nâng cao trình độ phẩm chất toàn diện và động viên tính tích cực, tự giác của hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh, góp phần thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao, xây dựng các tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh tiêu biểu, đơn vị vững mạnh toàn diện.
Từ cách tiếp cận trên có thể quan niệm: công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam là toàn bộ hoạt động lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng; chỉ đạo, quản lý của cán bộ chủ trì và tham gia của các tổ chức, lực lượng nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhiệm vụ của cách mạng, của quân đội và đơn vị; nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật, cổ vũ, động viên hạ sĩ quan, binh sĩ nỗ lực, phấn đấu hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, mẫu mực tiêu biểu, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Thứ nhất, công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh trực tiếp hình thành thế giới quan, phương pháp luận khoa học, tạo nền tảng vững chắc cho xây dựng, củng cố lập trường, tư tưởng, bản lĩnh chính trị phát triển, hoàn thiện nhân cách người quân nhân cách mạng.
Công tác giáo dục chính trị ở các trung đoàn bộ binh trực tiếp trang bị cho hạ sĩ quan, binh sĩ những hiểu biết cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ quân đội, đơn vị và những kiến thức về chính trị, quân sự, văn hóa – xã hội, lịch sử truyền thống, xây dựng thế giới quan khoa học, phương pháp luận đúng đắn, hiểu rõ, tin tưởng vào quan điểm, đường lối của Đảng. Thông qua đó bồi dưỡng nhận thức, nâng cao giác ngộ cách mạng, củng cố niềm tin vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, của Nhân dân; củng cố lập trường tư tưởng vững vàng, không dao động trước những khó khăn, thử thách, luôn nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng trước nhưng âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch; quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Thứ hai, công tác giáo dục chính trị góp phần xây dựng, củng cố, nâng cao ý chí trách nhiệm sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao của hạ sĩ quan, binh sĩ.
Phẩm chất nhân cách của hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh, bao gồm: hệ thống phẩm chất chính trị, đạo đức, kỷ luật, lối sống, trong đó phẩm chất chính trị giữ vai trò đặc biệt quan trọng. V.I.Lênin đã chỉ rõ: “Trong mọi cuộc chiến tranh, rốt cuộc thắng lợi đều tùy thuộc vào tinh thần của quần chúng đang đổ máu trên chiến trường. Lòng tin vào cuộc chiến tranh chính nghĩa, sự giác ngộ rằng cần phải hy sinh đời mình cho hạnh phúc của những người anh em, là yếu tố nâng cao tinh thần của binh sĩ và làm cho họ chịu đựng được những khó khăn chưa từng thấy”2.
Xây dựng, củng cố, nâng cao ý chí trách nhiệm cho hạ sĩ quan, binh sĩ được tiến hành bằng nhiều con đường, cách thức, biện pháp và được bắt đầu bằng công tác tư tưởng, trong đó, công tác giáo dục chính trị là hình thức cơ bản, giữ vị trí chủ đạo. Trên cơ sở trang bị thế giới quan, phương pháp luận khoa học giúp hạ sĩ quan, binh sĩ xác định đúng mục tiêu, lý tưởng, có định hướng tư tưởng chính trị, nghề nghiệp đúng đắn, từ đó hình thành ý chí, tình cảm, phẩm chất, nhân cách người chiến sĩ trong quân đội.
Thứ ba, công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh góp phần nâng cao phẩm chất đạo đức, lối sống; ý thức tự giác chấp hành pháp luật, kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ.
Công tác giáo dục chính trị góp phần định hướng chuẩn mực đạo đức con người mới xã hội chủ nghĩa, các giá trị đạo đức của dân tộc, của người đảng viên, đoàn viên và chuẩn giá trị đạo đức của người quân nhân cách mạng mà hạ sĩ quan, binh sĩ cần phấn đấu để có được. Thông qua việc tăng cường truyền bá truyền thống đạo đức của dân tộc, tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các tấm gương về đạo đức đội ngũ cán bộ, đảng viên, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ trong quân đội đã góp phần cổ vũ, khích lệ hạ sĩ quan, binh sĩ tự giác tu dưỡng phẩm chất đạo đức, lối sống.
Bên cạnh đó, công tác giáo dục chính trị ở các trung đoàn bộ binh còn góp phần hình thành ý thức tự giác chấp hành pháp luật, kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ. Thông qua giáo dục pháp luật, kỷ luật làm cho hạ sĩ quan, binh sĩ trong đơn vị nhận thức sâu sắc nội dung, yêu cầu, vai trò quan trọng của giáo dục pháp luật, rèn luyện kỷ luật; từ đó, tự điều chỉnh, tự rèn luyện, chấp hành nghiêm Hiến pháp và pháp luật, điều lệnh, điều lệ, các chế độ quy định của quân đội, của đơn vị, nâng cao chất lượng chấp hành kỷ luật, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Trên cơ sở kết hợp chặt chẽ giữa tuyên truyền, giáo dục pháp luật với nắm tình hình tư tưởng, tâm tư, nguyện vọng của hạ sĩ quan, binh sĩ sẽ giúp cho cấp ủy, chỉ huy các cấp kịp thời phát hiện, nắm chắc và xử lý những vướng mắc nảy sinh, làm cho các nội dung pháp luật thấm sâu vào từng hạ sĩ quan, binh sĩ trong đơn vị. Đây là tiền đề quan trọng để phòng ngừa, ngăn chặn suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, vi phạm pháp luật, kỷ luật ở hạ sĩ quan, binh sĩ trong các trung đoàn bộ binh.
Thứ tư, công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh góp phần xây dựng đơn vị vững mạnh về chính trị, từ đó nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ xây dựng cho chiến sĩ có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Thông qua giáo dục chính trị, đội ngũ hạ sĩ quan, binh sĩ được trang bị những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm cơ sở để xây dựng thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nâng cao năng lực tư duy và hành động; hiểu rõ mục tiêu, lý tưởng chiến đấu, từ đó xây dựng tinh thần đoàn kết, thống nhất cao, cùng nhau phấn đấu vì mục tiêu chung. Công tác giáo dục chính trị góp phần định hướng cho chiến sĩ có nhận thức đúng đắn về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, có tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao, có khả năng đối phó hiệu quả với các tình huống xảy ra. Thông qua đó, các trung đoàn bộ binh vững mạnh về chính trị, nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
2. Biện pháp phát huy vai trò của công tác giáo dục chính trị trong nâng cao chất lượng đội ngũ hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh
Một là, quán triệt đường lối quan điểm của Đảng, Nhà nước, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên về công tác giáo dục chính trị và điều tra, nghiên cứu tình hình liên quan đến giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh.
Đường lối, quan điểm của Đảng, Nhà nước, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên là cơ sở để xác định nội dung, chương trình, hình thức giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh. Do đó, quán triệt đường lối, quan điểm của Đảng, Nhà nước, chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên; điều tra, nghiên cứu tình hình liên quan đến giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh là một biện pháp quan trọng. Các chủ thể cần thường xuyên truyền đạt, phổ biến và làm cho các lực lượng trong trung đoàn hiểu rõ các chủ trương, chính sách, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, cũng như các chỉ thị, hướng dẫn của cấp trên về công tác giáo dục chính trị.
Mục tiêu là thống nhất nhận thức, tạo sự đồng thuận trong toàn đơn vị, từ đó phát huy tốt vai trò trong thực hiện các nội dung, chương trình, hình thức giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ. Bên cạnh đó, cần tăng cường điều tra, nghiên cứu tình hình liên quan đến giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ. Hoạt động này bao gồm thu thập thông tin, phân tích, đánh giá thực trạng công tác giáo dục chính trị ở các trung đoàn bộ binh, xác định những khó khăn, vướng mắc, những vấn đề cần giải quyết. Từ đó, đề xuất các giải pháp phù hợp, hiệu quả để nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ, bảo đảm cho hạ sĩ quan, binh sĩ có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Hai là, giáo dục, tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng trong công tác giáo dục chính trị.
Nhận thức, trách nhiệm đúng đắn là cơ sở quan trọng để các tổ chức, lực lượng phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong tiến hành công tác giáo dục chính trị. Do vậy, cần chú trọng một số vấn đề sau: đa dạng nội dung giáo dục, nâng cao nhận thức cho các tổ chức, lực lượng, nhất là về giáo dục chính trị và công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ; thực hiện chặt chẽ việc gắn kết quả tham gia công tác giáo dục chính trị với bình xét, phân loại cán bộ, tổ chức đảng, đảng viên, đoàn viên, hội viên; đẩy mạnh việc hình thành ý thức trách nhiệm tham gia đúng đắn cho các tổ chức, lực lượng trong trung đoàn; tăng cường xây dựng thái độ, trách nhiệm trong tiến hành các nội dung, hình thức giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ; khắc phục tình trạng chạy theo số lượng, bệnh thành tích hoặc thiếu tính kế hoạch, trông chờ, ỷ lại, thiếu đổi mới sáng tạo trong tiến hành giáo dục chính trị.
Ba là, tổ chức thực hiện các nội dung, hình thức giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ theo chương trình, kế hoạch đã xác định.
Thực hiện các nội dung giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ theo đúng quy chế giáo dục chính trị, hướng dẫn thực hiện các hoạt động giáo dục chính trị của Cục Tuyên huấn, hướng dẫn của cơ quan chính trị cấp trên và thực tiễn tình hình của đơn vị, nhất là các hoạt động huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng chính quy và rèn luyện kỷ luật hoặc những nhiệm vụ đột xuất, khó khăn, phức tạp mà trung đoàn phải đảm nhiệm.
Thường xuyên đề xuất các nội dung mới trong phạm vi đơn vị tự xác định để tiến hành giáo dục cho bộ đội. Duy trì nghiêm túc, chặt chẽ nền nếp, chế độ và kế hoạch tổ chức các hình thức giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ như: học tập chính trị, thông báo chính trị – thời sự, đọc báo, nghe đài, xem truyền hình, “Ngày chính trị và văn hóa tinh thần”, sinh hoạt chính trị tư tưởng; học tập chính trị qua mạng máy tính nội bộ… Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong từng hình thức giáo dục chính trị để nâng cao hiệu quả tiến hành.
Bốn là, kết hợp giữa công tác giáo dục chính trị với các hoạt động khác của công tác tư tưởng để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh.
Công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh có mối quan hệ chặt chẽ với hoạt động thực hiện nhiệm vụ, phong trào thi đua, các cuộc vận động, kỷ niệm các ngày lễ lớn của dân tộc, của Đảng, của Quân đội, ngày truyền thống của đơn vị và địa phương; hoạt động văn hóa, văn nghệ và các thiết chế văn hóa, thiết chế dân chủ trong Quân đội.
Củng cố, nâng cao trình độ nhận thức về chủ nghĩa Mác – Lênin cho cán bộ, chiến sĩ, biến nhận thức, tư tưởng thành hành động cách mạng trong thực hiện các nhiệm vụ. Qua đó, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm cách mạng, nâng cao năng lực hoạt động thực tiễn, phát huy tài năng, trí tuệ của cán bộ, chiến sĩ trong xây dựng đơn vị, xây dựng mối quan hệ đoàn kết thống nhất trong các tổ chức của đơn vị; đồng thời, thông qua các hoạt động đó đánh giá chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị và kết hợp công tác giáo dục chính trị với các hoạt động khác.
Chú trọng nâng cao nhận thức cho các chủ thể, lực lượng về vai trò, mối quan hệ giữa công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ với các hoạt động thực tiễn ở đơn vị; đẩy mạnh việc gắn kết nội dung, hình thức, biện pháp công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ với nội dung, hình thức tiến hành các hoạt động thực tiễn, nhất là thi đua quyết thắng, xây dựng môi trường văn hóa trong đơn vị…
Năm là, phối hợp và phát huy vai trò của các tổ chức, lực lượng trong và ngoài đơn vị.
Mỗi tổ chức, lực lượng ở các trung đoàn bộ binh có vị trí, vai trò khác nhau nhưng đều góp phần rất quan trọng nhằm tạo nên sức mạnh tổng hợp trong tiến hành công tác giáo dục chính trị. Phát huy vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì, nhất là trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị; nâng cao năng lực tham mưu, tư vấn của cơ quan chính trị các cấp; phát huy vai trò của các tổ chức quần chúng, hội đồng quân nhân, đội ngũ sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp và hạ sĩ quan, binh sĩ; đồng thời, phát huy vai trò của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể địa phương trên địa bàn đóng quân; xây dựng quy chế, tăng cường phối hợp hoạt động, trao đổi kinh nghiệm giữa các tổ chức, lực lượng trong và ngoài đơn vị.
Sáu là, bảo đảm cơ sở vật chất, phương tiện cho công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh.
Cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ công tác giáo dục chính trị có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ. Vì vậy, các tổ chức, lực lượng ở các trung đoàn bộ binh cần phát huy tính năng động, sáng tạo, chủ động, tích cực trong bảo đảm cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ.
Duy trì nghiêm chế độ quản lý cơ sở vật chất, thường xuyên kiểm tra chất lượng, báo cáo xin bổ sung từ cấp trên, chú trọng đẩy mạnh nâng cao nhận thức cho sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp và hạ sĩ quan, binh sĩ trong sử dụng, bảo quản, giữ gìn các cơ sở vật chất, phương tiện; đồng thời, kết hợp việc bảo đảm của trên với phát huy sáng kiến, cải tiến mô hình, học cụ, phương tiện của cán bộ, chiến sĩ trong trung đoàn và tranh thủ sự hỗ trợ, giúp đỡ của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể địa phương trên địa bàn đóng quân.
3. Kết luận
Các trung đoàn bộ binh trong Quân đội nhân dân là lực lượng nòng cốt trong thực hiện các nhiệm vụ của các sư đoàn bộ binh. Hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh là lực lượng đông đảo, có tuổi đời trẻ, trình độ nhận thức tư tưởng, bản lĩnh chính trị đang trong quá trình phát triển nhân cách người quân nhân cách mạng nên rất cần được giáo dục, rèn luyện về mọi mặt.
Giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh là hoạt động quan trọng nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhiệm vụ của cách mạng, của quân đội và đơn vị; nhằm nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật cho hạ sĩ quan, binh sĩ. Công tác giáo dục chính trị cho hạ sĩ quan, binh sĩ ở các trung đoàn bộ binh trong Quân đội nhân dân Việt Nam có vai trò quan trọng trong giáo dục, phát triển nhân cách cho bộ đội, góp phần xây dựng trung đoàn vững mạnh toàn diện, mẫu mực tiêu biểu, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Chú thích:
1. Tổng cục Chính trị (2016). Quyết định số 438/QĐ-CT ngày 21/3/2016 về Quy chế Giáo dục chính trị trong Quân đội nhân dân và Dân quân tự vệ Việt Nam.
2. V.I.Lênin toàn tập (2005). Tập 12. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 147.
