ThS. Đào Ngọc Thủy
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
(Quanlynhanuoc.vn) – Tự do tôn giáo, tín ngưỡng luôn là lĩnh vực nhạy cảm, dễ bị các thế lực thù địch, các tổ chức phản động lợi dụng để xuyên tạc, phản ánh không đúng bản chất, thậm chí bịa đặt vô căn cứ nhằm thực hiện các mưu đồ chính trị, làm mất uy tín của đất nước với quốc tế, phá hoại an ninh trật tự xã hội, gây nhiễu loạn về tư tưởng, tinh thần của giáo dân nói riêng và Nhân dân nói chung. Trong thời đại công nghệ bùng nổ, việc thực hiện các âm mưu, thủ đoạn trên ngày càng trở nên dễ dàng, quy mô rộng khắp. Việc nhận diện chính xác, nhanh chóng các hình thức, luận điệu xuyên tạc về tự do tôn giáo ở Việt Nam hiện nay là rất cần thiết để làm cơ sở cho xây dựng, thực hiện các giải pháp đấu tranh, phòng ngừa, bảo vệ an ninh trật tự xã hội, bảo đảm tự do tôn giáo, tín ngưỡng cho người dân.
Từ khóa: Tự do tôn giáo; tín ngưỡng; quản lý nhà nước; dân tộc; tôn giáo; đấu tranh.
1. Nhận diện những hình thức và luận điệu xuyên tạc về tự do tôn giáo ở nước ta
Việt Nam là quốc gia có nhiều tôn giáo cùng tồn tại và bình đẳng với nhau. Tuy nhiên, các thế lực thù địch luôn xuyên tạc vấn đề tự do tôn giáo, tín ngưỡng ở Việt Nam cũng như lợi dụng vấn đề này nhằm thực hiện các âm mưu chính trị, gây bất ổn về an ninh trật tự vùng, miền, từ đó làm lệch lạc suy nghĩ của một bộ phận quần chúng, bôi xấu hình ảnh của đất nước trong mắt người dân và cộng đồng quốc tế.
Việc nhận diện những luận điệu xuyên tạc nhằm nâng cao ý thức cảnh giác, từ đó xây dựng nhận thức đúng đắn cho người dân về tình hình thực tế tự do tôn giáo của đất nước. Những hình thức và luận điệu xuyên tạc phổ biến như sau:
Thứ nhất, xuyên tạc, gây mâu thuẫn xung đột giữa các tôn giáo với nhau và giữa nội bộ các tôn giáo hòng chia rẽ đoàn kết. Các thế lực thù địch thường xuyên tuyên truyền sai lệch những vấn đề lịch sử để lại để phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tìm mọi cách chia rẽ đồng bào các dân tộc thiểu số với người Kinh, chia rẽ đồng bào dân tộc thiểu số với nhau, chia rẽ giữa các tôn giáo và chia rẽ nội bộ của các tôn giáo. Đây là chiêu thức không còn mới nhưng vẫn được chúng duy trì trong nhiều năm qua. Cùng với sự tiện lợi của công nghệ thông tin ngày nay, chúng càng dễ dàng phát tán thông tin bịa đặt, méo mó về các chính sách của Nhà nước, rêu rao Nhà nước ta không thực hiện bình đẳng giữa các tôn giáo, nhất là về cấp quỹ đất, ưu ái tôn giáo này, coi nhẹ tôn giáo khác… hòng gây ra bất bình giữa các tôn giáo, lâu dài sẽ gây mất đoàn kết toàn dân tộc.
Thứ hai, kích động, cổ súy tư tưởng chống đối và ly khai, hậu thuẫn thực hiện bạo loạn trong các cộng đồng dân tộc thiểu số hoặc theo đạo.
Đây là hoạt động diễn ra rất phức tạp, dài hạn và khó lường do các đối tượng phản động sử dụng các thủ đoạn ngày càng tinh vi, bất chấp đạo lý. Chúng thường hướng tới cộng đồng các dân tộc thiểu số, đặc biệt là khu vực Tây Nguyên, nơi có địa bàn quốc phòng trọng yếu, đời sống kinh tế người dân còn khó khăn, nhận thức pháp luật còn hạn chế, dễ bị mua chuộc, lôi kéo, kích động.
Ở khu vực Tây Nguyên, chúng vẫn đang không ngừng thực hiện âm mưu chống phá rất thâm độc, lâu dài, đó là thành lập “Nhà nước Đêga” nhằm biến Tây Nguyên thành khu vực tự trị, có tôn giáo và nhà nước riêng. Chúng vẫn sử dụng các chiêu bài cũ là lợi dụng tôn giáo lồng ghép các mục đích chính trị, kích động tư tưởng ly khai, tự trị, mị dân để tập hợp lôi kéo các đối tượng tham gia và phục vụ cho mưu đồ phản loạn. Các cá nhân tham gia đều bị dụ dỗ, được vẽ ra viễn cảnh về cuộc sống giàu sang, nhàn hạ hoặc bị “tẩy não” bằng các thông tin sai trái về chính sách của Đảng và Nhà nước, dẫn tới những người đó bị ngộ nhận và làm theo. Có thể kể đến các vụ bạo loạn, biểu tình năm 2001 tại các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk, Kon Tum (tỉnh Quảng Ngãi mới). Gần đây nhất là vụ khủng bố ngày 11/6/2023, tại tỉnh Đắk Lắk do hai nhóm đối tượng trang bị súng và vũ khí tự chế thực hiện làm 9 người chết, 2 người bị thương, bắt giữ 3 con tin1.
Ngoài ra, các thế lực thù địch còn tập trung vào khu vực, như: các tỉnh miền núi phía Tây Bắc với âm mưu thành lập “nhà nước Mông”; khu vực có nhiều người dân tộc Chăm sinh sống với âm mưu phục hồi vương quốc Chămpa; khu vực có đồng bào người Khmer tại Tây Nam Bộ với những thông tin, hình ảnh sai sự thật về vùng đất Tây Nam Bộ, công bố “bản đồ nhà nước Khmer Krôm”…
Thứ ba, bịa đặt về chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về tôn giáo, mượn tay một số tổ chức, diễn đàn để tuyên truyền, đưa thông tin sai lệch về tự do tôn giáo ở Việt Nam. Đây là thủ đoạn được các tổ chức phản động, đặc biệt là các thành phần tại nước ngoài thường xuyên sử dụng. Chúng thường cung cấp các thông tin sai sự thật cho một bên thứ ba gây ảnh hưởng xấu cho Việt Nam bằng các nhận định, tuyên bố không chính xác. Điển hình là Ủy ban Tự do tôn giáo quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF) – cơ quan tham vấn độc lập cho Quốc hội Mỹ trong việc đưa ra các quyết định liên quan đến chính sách của Mỹ với các quốc gia khác. Trong nhiều năm (khoảng từ năm 2000), USCIRF thường xuyên đưa ra những nhận định phiến diện, sai lệch về tình hình tự do tôn giáo ở Việt Nam trong các văn bản tự công bố dưới tên gọi “Báo cáo tự do tôn giáo” hằng năm. Từ năm 2022 đến nay, USCIRF đơn phương đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi đặc biệt (SLW – Special Watch List). Mới đây nhất, ngày 25/3/2025, trong bản phúc trình đánh giá về tình hình tự do tôn giáo đối với các nước trên thế giới, USCIRF tiếp tục “chỉ định” Việt Nam là một trong các quốc gia thuộc “Danh sách các quốc gia cần quan tâm đặc biệt về tự do tôn giáo” (Countries of Particular Concern – CPC), dựa trên những thông tin sai lệch được cung cấp bởi Ủy ban Cứu người vượt biển (Boat People SOS – BPSOS) – một tổ chức phản động lưu vong, không ngừng chống đối, xâm phạm trực tiếp đến an ninh quốc gia của Việt Nam, mặc dù, Việt Nam nhiều lần bác bỏ công khai, chính thức về những nhận định rất chủ quan và hoàn toàn không chính xác của USCIRF về tình hình thực tế tự do tôn giáo tại Việt Nam. USCIRF luôn phản ánh không đúng sự thật, không đúng bản chất, diễn giải các hiện tượng, sự việc tôn giáo ở Việt Nam theo tư duy chủ quan, định hướng dư luận theo hướng lôi kéo đồng minh. USCIRF còn cố tình đánh giá sai về hoạt động của các tổ chức tôn giáo, tìm cách khoét sâu, làm tăng thêm mâu thuẫn phức tạp của các nhóm, tổ chức tôn giáo chưa được công nhận hợp pháp; âm thầm ủng hộ cá nhân, tổ chức tôn giáo phạm pháp, tà giáo, mê tín dị đoan… Không những thế, USCIRF còn vu cáo chính quyền Việt Nam trong cách thức quản lý nhà nước trên lĩnh vực tôn giáo, lợi dụng dư luận để cài cắm, đưa ra yêu cầu vô lý Việt Nam sửa đổi Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016, gây dư luận xấu trong cộng đồng xã hội. Những nhận định sai trái, thiếu thiện chí trong thời gian dài của USCIRF đã cổ súy, tiếp tay cho các cá nhân, tổ chức phản động tìm cách lan truyền những quan điểm lệch lạc về tình hình tôn giáo tại Việt Nam.
Thứ tư, sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội để phát tán tài liệu, lan truyền thông tin sai lệch.
Trong thời kỳ mà công nghệ kỹ thuật hiện đại giúp cho con người dễ dàng tiếp cận với nguồn tin trên khắp thế giới, các thế lực phản động đã lợi dụng triệt để điều này nhằm thực hiện mục đích xấu xa của chúng. Các diễn đàn trực tuyến, mạng xã hội bùng nổ trở thành công cụ cho chúng phát tán nhanh chóng và liên tục các tài liệu, hình ảnh bị không đúng về tình hình tại Việt Nam, thậm chí hướng dẫn, chỉ đạo từ xa các phần tử xấu tiến hành thực hiện theo kế hoạch của chúng. Các thủ đoạn thường được chúng áp dụng là tạo lập các nhóm và mời gọi, thu hút người dân tham gia thành viên rồi đăng bài, chia sẻ các thông tin thất thiệt, tìm cách định hướng dư luận, cắt ghép chỉnh sửa thông tin thật giả lẫn lộn, lợi dụng thời gian trước và sau các sự kiện, vụ việc nhạy cảm về tôn giáo, chính trị để đăng bài gây ảnh hưởng xấu và lôi kéo dư luận…
Có thể kể ra một số vụ việc điển hình, như: sau khi bản phúc trình năm 2025 của USCIRF được công bố, BPSOS lập tức đăng bài trên nhiều diễn đàn trực tuyến, mạng xã hội để đưa thông tin không đúng về vấn đề tự do tôn giáo tại Việt Nam, gây mâu thuẫn giữa những người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo trong nước.
Lợi dụng sự bức xúc của dư luận về các vụ việc tại chùa Ba Vàng (như gọi hồn, thỉnh vong, xá lợi tóc của Đức Phật), các thành phần cực đoan cũng tung tin xuyên tạc về quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về tôn giáo. Chúng quy chụp và lèo lái dư luận xã hội chuyển sang công kích chính quyền, tìm cách hạ thấp uy tín của Phật giáo, thể hiện ủng hộ tăng ảnh hưởng của các tôn giáo khác và nhân cơ hội phá hoại đoàn kết tôn giáo.
Thứ năm, thành lập các tổ chức, tà đạo, núp danh tôn giáo, tín ngưỡng để tuyên truyền thông sai lệch tin, gây nhiễu loạn đời sống của cá nhân tham gia, từ đó thực hiện các âm mưu gây mất ổn định xã hội.
Bản chất của tôn giáo là niềm tin của con người tồn tại với hệ thống quan niệm và hoạt động bao gồm đối tượng tôn thờ, giáo lý, giáo luật, lễ nghi và tổ chức theo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016. Chính vì vậy, tôn giáo dễ bị các đối tượng phản động lợi dụng để thực hiện mục đích gây nhiễu loạn đời sống tinh thần, làm mất trật tự an ninh xã hội, phá vỡ chuẩn mực đạo đức, văn hóa dân tộc.
Rất nhiều tà đạo đội lốt tôn giáo đang xuất hiện và xâm nhập vào đời sống của một bộ phận người dân, đặc biệt là dân tộc thiểu số các vùng, miền núi và Tây Nguyên. Tại Điện Biên, tà đạo “Bà cô Dợ” đã lôi kéo được hàng trăm người tham gia với tư tưởng mê muội không làm mà vẫn có ăn khiến nội bộ gia đình lục đục bất ổn; những kẻ cầm đầu luôn tìm cách đả phá, công kích các tôn giáo khác để tôn vinh tôn giáo của mình mới là chính thống hòng gây mâu thuẫn, truyền bá tư tưởng ly khai thành lập “Nhà nước Mông”. Ngoài ra, còn các tà đạo khác đều đi ngược lại truyền thống văn hóa dân tộc, trực tiếp lôi kéo người dân vào các hoạt động chống phá chính quyền, gây mất đoàn kết cộng đồng.
Bên cạnh các tà đạo còn có các tổ chức đội lốt tổ chức sinh hoạt tôn giáo thông thường nhưng thực chất đều là các tổ chức phản động, tập hợp các tín đồ và thực hiện âm mưu chống phá chính quyền, chia rẽ đoàn kết, lợi dụng chiêu bài tự do tôn giáo để kích động một bộ phận người dân tin theo đứng lên đòi thành lập nhà nước riêng với tôn giáo riêng.
2. Một số giải pháp
Một là, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, chính sách về tín ngưỡng, tôn giáo và tình hình tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nước ta. Với người dân trong nước nói chung và đồng bào có đạo nói riêng, đây là giải pháp rất hiệu quả để nâng cao nhận thức, hiểu biết chung về các quy định phát luật, các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực tôn giáo, từ đó giúp người dân chủ động, có kiến thức trong việc nhận diện, đấu tranh với các thông tin xấu. Với tổ chức quốc tế, Nhân dân, bạn bè trên thế giới, đây là cách truyền đạt thông tin chính xác để họ hiểu rõ hơn cũng như hiểu đúng, đủ và kịp thời về pháp luật, về thành tựu mà đất nước ta đã đạt được trong việc tôn trọng, bảo đảm tự do tôn giáo, tín ngưỡng của Nhân dân, về thực tiễn tôn giáo tại đất nước. Với các thế lực thù địch, đây là căn cứ để phản bác lại các cáo buộc, xuyên tạc, bôi nhọ của chúng về tình hình tôn giáo của Việt Nam.
Hai là, tăng cường công tác quản lý nhà nước về dân tộc, tôn giáo. Các cấp chính quyền cần chủ động nắm vững, kiểm soát tình hình hoạt động tôn giáo tại địa phương; hướng dẫn, tạo điều kiện cho các tổ chức, tín đồ, chức sắc hoạt động trong lĩnh vực tôn giáo nhưng vẫn trên cơ sở tuân theo các quy định của pháp luật Việt Nam. Ngoài ra, cần chú ý thực hiện nghiêm túc, đều đặn công tác thanh tra, kiểm tra để có thể phát hiện, kịp thời xử lý, chấn chỉnh các biểu hiện vi phạm; thông qua công tác kiểm tra, cán bộ có cơ sở để đưa ra đề xuất, bổ sung ý kiến nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lý; bồi dưỡng, tập huấn cán bộ chuyên trách nâng cao nghiệp vụ, bám sát địa bàn để tìm hiểu sâu sát nguyện vọng, tôn trọng quyền tự do tôn giáo của người dân. Làm tốt công tác quản lý sẽ giúp cho việc phòng ngừa phát huy tác dụng mạnh mẽ, chặn đứng ngay từ mầm mống của các hoạt động lợi dụng tôn giáo phá hoại an ninh trật tự địa phương và đất nước.
Ba là, thường xuyên quan tâm, tìm hiểu và chăm lo nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc, tôn giáo trên tinh thần hài hòa lợi ích các dân tộc; chống kỳ thị chia rẽ dân tộc, tôn giáo; xây dựng đội ngũ cán bộ, nhất là cán bộ chủ chốt là người dân tộc thiểu số vững mạnh lập trường chính trị. Đối với các địa bàn nhạy cảm, đời sống người dân còn nhiều khó khăn, trình độ hiểu biết còn hạn chế dễ bị kẻ địch lợi dụng tuyên truyền, rao giảng tà đạo, tư tưởng chính trị sai lệch, như: khu vực Tây Nguyên, miền núi phía Bắc… Đây là giải pháp rất quan trọng, cần thực hiện nghiêm chỉnh và trong dài hạn.
Các cấp, các ngành cần tập trung xây dựng, triển khai chủ trương, chính sách, chương trình phát triển kinh tế – xã hội giúp đồng bào được tiếp cận với những tiến bộ trong đời sống, văn hóa – xã hội, khoa học – kỹ thuật nhiều hơn, nhanh hơn, từ đó, nâng cao trình độ, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống lâu dài cho đồng bào. Bên cạnh đó, cần chú ý xây dựng đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cán bộ dân tộc thiểu số có bản lĩnh, lập trường chính trị kiên định, đúng đắn, là yếu tố hạt nhân giúp lan tỏa các giá trị tốt đẹp của các chính sách về tôn giáo, tín ngưỡng nói riêng và đời sống nói chung đến với cộng đồng dân tộc và các tín đồ, giáo dân; củng cố lòng tin, ổn định tư tưởng của đồng bào vào đường lối của Đảng và Nhà nước, tạo thế trận nhân dân an toàn, vững mạnh, phát huy tinh thần yêu nước của đồng bào có đạo và đồng bào các dân tộc thiểu số. Các cấp chính quyền cần bảo đảm sự hài hòa lợi ích giữa các tôn giáo, dân tộc, chống kỳ thị, chia rẽ; tranh thủ sự ủng hộ hợp tác của giáo dân để phát hiện sớm, đấu tranh vô hiệu hóa các âm mưu truyền bá, kích động tư tưởng phản loạn, cực đoan, chia rẽ các dân tộc, các tôn giáo, gây mất trật tự xã hội, xâm phạm lợi ích an ninh quốc gia.
Bốn là, tích cực ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong công tác tuyên truyền, phổ biến; đồng thời, theo dõi, phát hiện các nguy cơ, mầm mống gây nhiễu loạn trong cộng đồng giáo dân và giữa các tôn giáo. Các cơ quan an ninh cần xây dựng đội ngũ chuyên trách có khả năng nắm bắt và sử dụng công nghệ nhanh nhạy, tinh thông để phản ứng kịp thời với các nguồn thông tin độc hại bất cứ lúc nào cũng có thể bị thế lực thù địch lợi dụng để tạo truyền thông “bẩn”. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại ngày nay trong việc rà soát, phát hiện, loại trừ sẽ giúp vô hiệu hóa một phần các thông tin lệch lạc; đồng thời, cũng là công cụ hiệu quả để tuyên truyền các thông tin chính thống, phản bác lại những luận điệu nhảm nhí, xuyên tạc một cách nhanh nhất. Các cơ quan báo chí, truyền thông cần chủ động, tích cực thực hiện lan truyền thông tin chính xác tình hình tự do tín ngưỡng, tôn giáo tại Việt Nam thông qua các trang web chính thức, qua mạng xã hội, qua tương tác với độc giả.
Năm là, đẩy mạnh hoạt động đối ngoại về tôn giáo với các quốc gia, các tổ chức tôn giáo chính thống trong khu vực và trên thế giới, xây dựng hình ảnh một đất nước Việt Nam bình đẳng giữa các tôn giáo, tôn trọng tự do tôn giáo của Nhân dân và nhất quán trong chính sách của Đảng và Nhà nước về tự do tôn giáo. Cần thực hiện hoạt động đối ngoại ở nhiều khía cạnh: hội nghị, tọa đàm, đào tạo, giao lưu quốc tế, chia sẻ kinh nghiệm…,vừa giúp các tổ chức tôn giáo nâng cao vị thế, vừa là cơ hội cho các tổ chức tôn giáo quốc tế tiếp cận và chứng kiến về thực tiễn tôn giáo tại Việt Nam. Ngoài ra, cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực tôn giáo cần mở rộng hợp tác trong nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm quản lý, tăng cường giao lưu, đối thoại với các tổ chức, đại diện các cơ quan của chính phủ, tổ chức quốc tế tại Việt Nam, gặp gỡ cộng đồng người Việt tại nước ngoài để lắng nghe nguyện vọng, từ đó trao đổi với các cơ quan nước sở tại để tạo điều kiện cho họ được sinh hoạt tôn giáo… Hình ảnh các hoạt động đối ngoại về tôn giáo sẽ là lời giới thiệu tự nhiên, chân thật nhất đến bạn bè quốc tế về một Việt Nam luôn tôn trọng, bảo đảm quyền tự do tôn giáo, tín ngưỡng của người dân.
Chú thích:
1. Nhận diện, đấu tranh làm thất bại âm mưu của các tổ chức phản động FULRO lưu vong qua vụ khủng bố xảy ra ngày 11/6/2023 tại huyện Cư Kuin. https://congan.daklak.gov.vn/-/nhan-dien-au-tranh-lam-that-bai-am-muu-cua-cac-to-chuc-phan-ong-fulro-luu-vong-qua-vu-khung-bo-xay-ra-ngay-11-6-2023-tai-huyen-cu-kuin
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Tôn giáo Chính phủ (2022). Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam.
2. Chính phủ (2005). Nghị định số 22/2005/NĐ-CP ngày 01/3/2005 hướng dẫn thi hành một số điều của Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo.
3. Chính phủ (2012). Nghị định số 92/2012/NĐ-CP ngày 08/11/2012 quy định chi tiết và biện pháp thi hành Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo.
4. Chính phủ (2017). Nghị định số 162/2017/NĐ-CP ngày 30/12/2017 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo.
5. Quốc hội (1946, 1959, 1980, 1992, 2013). Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980, 1992, 2013.
6. Quốc hội (2004). Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2004.
7. Quốc hội (2016). Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016.
8. Đấu tranh với âm mưu lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo gây bạo loạn, ly khai ở Tây Nguyên. https://tapchiqptd.vn/vi/phong-chong-dbhb-tu-dien-bien-tu-chuyen-hoa/dau-tranh-voi-am-muu-loi-dung-van-de-dan-toc-ton-giao-gay-bao-loan-ly-khai-o-tay-nguyen/14012.html
9. Nhận diện và phản bác luận điệu xuyên tạc, chống phá chính sách tự do tín ngưỡng, tôn giáo ở Việt Nam qua một số “hiện tượng mạng” liên quan đến tôn giáo. https://www.tapchicongsan.org.vn/dau-tranh-phan-bac-cac-luan-dieu-sai-trai-thu-dich/chi-tiet/-/asset_publisher/YqSB2JpnYto9/content/nhan-dien-va-phan-bac-luan-dieu-xuyen-tac-chong-pha-chinh-sach-tu-do-tin-nguong-ton-giao-o-viet-nam-qua-mot-so-hien-tuong-mang-lien-quan-den-ton-giao
10. Phản bác luận điệu “Việt Nam không có tự do tôn giáo”. https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/nghien-cu/-/2018/831702/phan-bac-luan-dieu-%E2%80%9Cviet-nam-khong-co-tu-do-ton-giao%E2%80%9D.aspx#
11. Phản bác những cáo buộc thiếu căn cứ trong phúc trình tự do tôn giáo của tổ chức USCIRF. https://cand.com.vn/Chong-dien-bien-hoa-binh/phan-bac-nhung-cao-buoc-thieu-can-cu-trong-phuc-trinh-tu-do-ton-giao-cua-to-chuc-uscirf-i763911
12. Vạch trần luận điệu vu khống, xuyên tạc của các thế lực phản động, thù địch về vấn đề tự do tôn giáo âm mưu chống phá Đảng và Nhà nước ta hiện nay. https://lyluanchinhtrivatruyenthong.vn/vach-tran-luan-dieu-vu-khong-xuyen-tac-cua-cac-the-luc-phan-dong-thu-dich-ve-van-de-tu-do-ton-giao-am-muu-chong-pha-dang-va-nha-nuoc-ta-hien-nay-p28599.html
