(Quanlynhanuoc.vn) – Sáng ngày 13/8/2025 tại Hà Nội, Học viện Hành chính và Quản trị công đã tổ chức Tọa đàm khoa học với chủ đề: “Nhận diện và tháo gỡ những vướng mắc của chính quyền cấp xã trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương hai cấp”. PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện và GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện đồng chủ trì Tọa đàm. Tọa đàm được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tới các điểm cầu các Phân hiệu: tại TP. Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng, tỉnh Đắk Lắk và qua đường truyền trực tuyến.
Dự Tọa đàm, về phía đại biểu, khách mời có: PGS.TS. Lê Minh Thông, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc hội; TS. Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội; ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ; PGS.TS. Tường Duy Kiên, Viện trưởng viện Quyền con người, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS.TS. Đặng Thị Ánh Tuyết, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý khoa học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS.TS. Hoàng Văn Hoan, Phó Vụ trưởng Vụ Các trường chính trị, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; một số cán bộ, công chức cấp xã của thành phố Hà Nội; TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Cà Mau.
Về phía Học viện Hành chính và Quản trị công có các Phó Giám đốc: PGS.TS. Lương Thanh Cường, TS. Bùi Phương Đình, TS. Hoàng Ngọc Hải; lãnh đạo các đơn vị thuộc, trực thuộc, đông đảo giảng viên, nghiên cứu viên, học viên của Học viện.
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến, Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công nhấn mạnh: việc sắp xếp lại đơn vị hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một chủ trương lớn, mang tầm vóc chiến lược của Đảng và Nhà nước trong kỷ nguyên mới nhằm xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, gần Nhân dân và phục vụ Nhân dân tốt hơn. Đây là một bước tiến mang tính cách mạng, phản ánh quyết tâm chính trị cao nhất của Đảng và Nhà nước trong việc tái cấu trúc bộ máy, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương theo nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai chính quyền địa phương 2 cấp, nảy sinh những khó khăn, vướng mắc, rào cản. Vì vậy, việc nhận diện và tháo gỡ những bất cập là vô cùng cần thiết và cấp bách trong giai đoạn hiện nay.
Tọa đàm mong nhận được các ý kiến trao đổi, thảo luận, làm rõ các nội dung: (1) Những vướng mắc về thể chế, chính sách, nguồn lực đối với chính quyền cấp xã trong tổ chức và vận hành theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. (2) Đề xuất từ phía địa phương và trao đổi, thảo luận từ các chuyên gia để tháo gỡ những vướng mắc khi vận hành theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Tọa đàm đã nhận được nhiều ý kiến trao đổi, thảo luận từ cán bộ, công chức đang hoạt động thực tiễn ở cấp phường, xã về những khó khăn, vướng mắc trong việc vận hành chính quyền hai cấp; đặc biệt, tập trung vào 8 vấn đề nổi cộm, như: (1) Nhiều cán bộ, đảng viên chưa hiểu hết mô hình chính quyền mới; còn lúng túng trong tiếp nhận thông tin và xử lý thông tin trong lãnh đạo, chỉ đạo; (2) Thu gọn đầu mối nên khối lượng công việc tăng, quá tải; (3) Sự phối hợp giữa sở, ngành thành phố và phường vẫn còn trục trặc, chưa gắn kết chặt chẽ; (4) Sự chênh lệch về năng lực của cán bộ, công chức khi nhận vị trí mới, cán bộ cấp xã thiếu chuyên môn để xử lý các thủ tục hành chính phức tạp; (5) Sự chồng chéo về văn bản quy định, chức năng, nhiệm vụ giữa các đơn vị dẫn đến tình trạng đùn đẩy công việc; (6) Còn vướng mắc về tổ chức bộ máy, xây dựng vị trí việc làm; việc áp dụng mô hình thôn và tổ dân phố còn bất cập; (7) Khối lượng thủ tục hành chính còn rất lớn tại Trung tâm dịch vụ hành chính công và sự khó khăn của người dân nông thôn trong việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến; (8) Hạ tầng chuyển đổi số chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân sau sáp nhập.
Từ các vướng mắc trên, các đại biểu cũng đã chia sẻ nhiều giải pháp để tháo gỡ những khó khăn, như: (1) Cần thiết phải thay đổi tư duy làm việc của cán bộ, công chức cấp xã; (2) Cần tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng, tăng cường phối hợp giữa các cấp và đầu tư hạ tầng, công dân số; (3) Cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, đẩy mạnh ý thức tự học của cán bộ, công chức; (3) Cần ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể, rõ ràng hơn; (4) Sớm triển khai mô hình thôn, tổ dân phố; (5) Cần xác định vị trí việc làm chính xác hơn, ban hành chế độ tiền lương phù hợp để giữ chân người có năng lực ở lại làm việc; (6) Cần tăng số lượng vị trí cấp phó để giảm tải công việc; (7) Cần ủy quyền một số nhiệm vụ cho các cấp để giảm tải cho cấp phó chủ tịch, bổ sung nguồn lực cho các bộ phận chuyên môn và tăng cường hỗ trợ người dân sử dụng dịch vụ số; (8) Bố trí lại cán bộ chuyên môn phù hợp, thành lập tổ quản lý nhanh để tháo gỡ khó khăn, tổ chức rà soát các công việc không cần thiết để giảm tải; (9) Cần đồng bộ hạ tầng, nâng cấp phần mềm và liên kết với Cổng dịch vụ công quốc gia.
Từ góc độ hoạch định chính sách, tại Tọa đàm, ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ, nhấn mạnh, thực tiễn sau khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp đến nay vẫn còn tồn tại một số vướng mắc, như: vướng về thể chế, chính sách, pháp luật; khối lượng công việc cấp xã rất lớn với hơn 1.065 nhiệm vụ; chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều; chưa phù hợp khi bố trí chuyên môn được đào tạo với vị trí việc làm; khó khăn về hạ tầng công nghệ phục vụ chuyển đổi số… Ông cho biết thêm, Bộ Nội vụ đang cập nhật tình hình việc triển khai mô hình mới này hằng ngày để báo cáo cấp thẩm quyền để nắm bắt, tháo gỡ; đồng thời, Bộ Nội Vụ cũng đang xây dựng báo cáo trình Chính phủ và Quốc hội để xem xét theo hướng không giới hạn số lượng cấp phó (trong đó có cấp phó của UBND xã/phường và phòng chuyên môn cấp xã/phường). Bên cạnh đó, xem xét về số lượng phòng chuyên môn theo hướng giao Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố quyết định vì mỗi địa phương có khối lượng công việc, quy mô khác nhau.
Từ góc độ chuyên gia, PGS.TS. Lê Minh Thông cho rằng, việc nảy sinh khó khăn, bất cập trong vận hành bộ máy là tất yếu khách quan. Vì vậy, ông đã đưa ra các giải pháp quan trọng để giúp tháo gỡ các vướng mắc trên, như: (1) Cần thay đổi tư duy từ quản lý nhà nước sang quản trị quốc gia; phải xã hội hóa dịch vụ công để giảm tải khối lượng công việc cho các cơ quan nhà nước; (2) Tái cấu trúc quan hệ giữa cấp tỉnh và cấp xã để tăng quyền tự chủ về ngân sách và nguồn nhân lực cho cấp xã; (3) Đầu tư hạ tầng, xây dựng cơ sở dữ liệu và liên thông cơ sở dữ liệu; (4) Phải quyết tâm giảm tải hơn nữa các thủ tục hành chính để phục vụ tốt hơn cho người dân và doanh nghiệp.
Đồng tình với quan điểm của PGS.TS. Lê Minh Thông, TS. Nguyễn Sỹ Dũng nhấn mạnh thêm, hiện nay khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp, mới có sự ủy quyền chứ chưa thực sự có sự phân quyền. Vì vậy, TS. Dũng đề xuất, cần cải cách toàn bộ hệ thống pháp luật, tổ chức bộ máy tương ứng với các dịch vụ công; đồng thời, đẩy mạnh nghiên cứu các mô hình phân quyền của các nước tiên tiến, như: Đức, Nhật Bản để áp dụng kinh nghiệm của các nước vào thực tiễn của nước ta.
Kết luận Tọa đàm, GS.TS. Nguyễn Quốc Sửu, Phó Giám đốc Học viện Hành chính và Quản trị công trân trọng cảm ơn các ý kiến tâm huyết của các đại biểu, các chuyên gia, nhà khoa học, các ý kiến chân thực từ các địa phương. Học viện Hành chính và Quản trị công tiếp thu đủ nội dung các ý kiến tham luận và cán bộ, giảng viên, nhà nghiên cứu của Học viện sẽ dành thời gian về địa phương tiếp tục để lắng nghe, cùng tìm giải pháp tháo gỡ; tư vấn, tham mưu chính sách cho các cơ quan chức năng trong thời gian tới.
Nguyễn Thùy, Đinh Hương
