ThS. Nguyễn Thị Huyền Trang
Phân hiệu Học viện Hành chính và Quản trị công tại tỉnh Đắk Lắk
(Quanlynhanuoc.vn) – Tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Phú Yên sáp nhập theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, mở ra cơ hội phát triển du lịch theo hướng mới. Tỉnh Đắk Lắk sau sáp nhập sở hữu không gian địa lý đa dạng, giàu bản sắc văn hóa và tiềm năng phát triển du lịch bền vững. Đây là điều kiện thuận lợi để xây dựng chuỗi sản phẩm đặc thù, kết nối vùng sinh thái – văn hóa – nghỉ dưỡng. Bài viết phân tích cơ hội, thách thức và định hướng phát triển du lịch tỉnh Đắk Lắk, nhấn mạnh vai trò của quản lý nhà nước trong quy hoạch không gian, liên kết vùng và thúc đẩy chuyển đổi số trong quảng bá, xúc tiến.
Từ khóa: Phát triển du lịch; Đắk Lắk; liên kết vùng; quảng bá; xúc tiến.
1. Đặt vấn đề
Ngày 30/6/2025, tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Phú Yên sáp nhập, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong tiến trình cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước theo Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Việc sáp nhập tỉnh không chỉ mang ý nghĩa về tổ chức hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả mà còn mở ra những triển vọng lớn về phát triển kinh tế – xã hội liên vùng, khi kết nối được không gian địa lý – sinh thái đặc thù: vùng cao nguyên đại ngàn Tây Nguyên với vùng duyên hải Nam Trung Bộ giàu tiềm năng biển.
Tỉnh Đắk Lắk (mới) sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên đa dạng, cảnh quan đặc sắc cùng nền văn hóa bản địa phong phú. Đây là nền tảng thuận lợi để phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, trong đó du lịch được xem là một ngành có nhiều lợi thế cạnh tranh, vừa thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, vừa tạo động lực lan tỏa phát triển bền vững.
Sự kết nối giữa không gian biển – rừng – cao nguyên không chỉ tạo nên những tuyến, điểm du lịch hấp dẫn mà còn đặt ra yêu cầu mới trong tổ chức lại hoạt động du lịch theo hướng tích hợp, liên kết và khai thác hiệu quả tài nguyên của từng vùng. Trong bối cảnh đó, vai trò của quản lý nhà nước trong quy hoạch không gian du lịch, điều phối liên vùng, hỗ trợ hạ tầng, thu hút đầu tư và chuyển đổi số trong xúc tiến, quảng bá trở nên đặc biệt quan trọng.
2. Tiềm năng phát triển du lịch của tỉnh Đắk Lắk
Việc sáp nhập hai tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên đã hình thành Đắk Lắk có diện tích hơn 18.000 km², dân số khoảng 3,34 triệu người, đứng trong nhóm 10 tỉnh có quy mô dân số và diện tích lớn nhất cả nước1. Về không gian địa lý – sinh thái, tỉnh mới sở hữu địa hình đa dạng, kết hợp giữa vùng duyên hải Nam Trung Bộ với đường bờ biển dài gần 190 km và vùng cao nguyên Tây Nguyên, nơi có hệ sinh thái rừng khộp, rừng đặc dụng và nhiều khu bảo tồn thiên nhiên đặc sắc.
Tỉnh mới đồng thời là nơi giao thoa giữa văn hóa biển – đồng bằng – bản địa, nổi bật với các cộng đồng người Êđê, M’nông, Jarai, Chăm… cùng hệ thống lễ hội dân gian, lễ hội cà phê Buôn Ma Thuột, lễ hội cầu ngư Sông Cầu (Phú Yên), làng nghề truyền thống và di tích lịch sử. Đây là nền tảng giàu tiềm năng để phát triển các loại hình du lịch có giá trị cao, như: du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, du lịch trải nghiệm và nghỉ dưỡng cao cấp.
Bên cạnh đó, tỉnh mới cũng thừa hưởng những thế mạnh về giao thông liên kết vùng. Hệ thống Quốc lộ 14, 26, 29, 1A kết nối thuận lợi giữa miền Trung và Tây Nguyên; tuyến đường sắt Bắc – Nam đi qua Tuy Hòa; cảng biển Vũng Rô và các dự án cao tốc, như: Buôn Ma Thuột – Khánh Hòa, Tuy Hòa – Gia Lai đang được đầu tư đã và sẽ mở ra trục phát triển du lịch biển – cao nguyên có tính chiến lược.
Sau sáp nhập, tỉnh Đắk Lắk mới đã sở hữu nguồn tài nguyên du lịch đặc sắc, phân bố đa dạng theo không gian sinh thái biển – rừng – cao nguyên. Khu vực duyên hải phía Đông (thuộc Phú Yên) nổi bật với các danh thắng độc đáo, như: Gành Đá Đĩa – di sản địa chất kỳ thú, Vịnh Xuân Đài, Đầm Ô Loan, Cù Lao Mái Nhà, cùng hệ thống bãi biển hoang sơ, như: Bãi Xép, Bãi Môn. Bên cạnh đó là các điểm du lịch tâm linh và di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, như: Mộ Hàn Mặc Tử, Tháp Nhạn, góp phần tạo nên không gian du lịch biển – văn hóa giàu bản sắc.
Khu vực cao nguyên phía Tây (thuộc Đắk Lắk) lại hấp dẫn du khách bởi thiên nhiên hùng vĩ và văn hóa bản địa nguyên sơ. Nổi bật có Vườn quốc gia Yok Đôn – khu bảo tồn thiên nhiên lớn nhất Việt Nam, hồ Lắk – hồ nước ngọt tự nhiên lớn thứ hai cả nước, thác Dray Nur – một trong những cụm thác đẹp nhất Tây Nguyên, Buôn Đôn – vùng đất nổi tiếng với văn hóa săn voi và không gian văn hóa cà phê đặc trưng. Các buôn làng truyền thống của đồng bào dân tộc Êđê, M’nông, Jarai… vẫn lưu giữ những giá trị văn hóa nguyên bản, tạo sức hút đặc biệt cho loại hình du lịch cộng đồng và trải nghiệm.
Chính sự tương phản và bổ sung giữa hai vùng biển – núi đã mở ra khả năng hình thành các sản phẩm du lịch liên vùng, theo chuỗi trải nghiệm đa dạng. Các tuyến du lịch có thể được thiết kế theo các chủ đề đặc sắc, như: Một ngày ba trải nghiệm – sáng đón bình minh trên biển, chiều khám phá núi rừng và tối hòa mình trong không gian văn hóa cộng đồng; Hành trình di sản – kết nối lễ hội truyền thống, làng nghề, ẩm thực dân gian của cả hai vùng; hay Du lịch sinh thái – văn hóa – nghỉ dưỡng – phù hợp xu hướng du lịch xanh, bền vững, cá nhân hóa đang ngày càng phổ biến trong nước và quốc tế.
Bên cạnh những lợi thế về tài nguyên, tốc độ tăng trưởng du lịch tại hai tỉnh trong giai đoạn 2023 – 2025 cũng cho thấy tiềm năng phát triển nhanh và ổn định. Năm 2024, Phú Yên đón khoảng 4 triệu lượt khách, doanh thu đạt hơn 8.000 tỷ đồng2; Đắk Lắk đón 1,5 triệu lượt khách, doanh thu hơn 1.255 tỷ đồng. Riêng quý I năm 2025, trước thời điểm chính thức sáp nhập, tổng lượt khách của hai tỉnh đã đạt hơn 1,8 triệu lượt, doanh thu hơn 3.000 tỷ đồng3. Những chỉ số này phản ánh nhu cầu du lịch lớn, khả năng hấp thụ thị trường tốt, tạo đà thuận lợi để tỉnh mới khai thác tối đa lợi thế liên vùng nhằm xây dựng thương hiệu điểm đến đặc sắc, có tính cạnh tranh cao.
3. Những rào cản, thách thức trong phát triển du lịch sau sáp nhập
Dù sở hữu nhiều lợi thế đặc thù về tài nguyên, không gian và thị trường, song quá trình phát triển du lịch tỉnh mới sau sáp nhập vẫn đối mặt với không ít rào cản và thách thức.
Thứ nhất, một trong những rào cản lớn là sự thiếu liên kết trong tổ chức không gian du lịch và sản phẩm đặc thù vùng, miền. Việc hình thành tỉnh mới trên nền hai không gian địa lý – sinh thái khác biệt dẫn đến khó khăn trong xây dựng các tuyến, cụm du lịch liên hoàn. Các sản phẩm du lịch hiện nay của Đắk Lắk và Phú Yên chủ yếu vẫn mang tính đơn lẻ, khai thác nội vùng, chưa có sự tích hợp trong quy hoạch, xúc tiến và chuỗi dịch vụ. Điều này dẫn đến hạn chế về thời gian lưu trú, chi tiêu du khách và khả năng tạo thương hiệu chung cho vùng du lịch biển – cao nguyên.
Thứ hai, sự chênh lệch về trình độ phát triển du lịch giữa hai khu vực cũng đặt ra thách thức lớn về điều phối và cân bằng vùng. Phú Yên có nền tảng phát triển du lịch sớm, hạ tầng lưu trú – dịch vụ tương đối hoàn thiện, trong khi Đắk Lắk còn thiếu cơ sở lưu trú cao cấp, thiếu sản phẩm đặc trưng được đầu tư bài bản và nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao. Tình trạng phát triển không đồng đều này có thể làm nảy sinh sự cạnh tranh nội vùng, khó thu hút đầu tư theo chuỗi và giảm hiệu quả xúc tiến chung.
Thứ ba, hạ tầng giao thông kết nối và dịch vụ hỗ trợ du lịch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển liên vùng. Mặc dù các tuyến cao tốc đang được triển khai, nhưng nhiều trục giao thông vẫn còn xuống cấp, thiếu tính liên hoàn, đặc biệt là các tuyến kết nối ngang giữa Tây Nguyên và vùng duyên hải. Hạ tầng du lịch phụ trợ, như: logistics, hệ thống vệ sinh, thông tin – tín hiệu du lịch, bảng chỉ dẫn đa ngữ… còn thiếu đồng bộ, ảnh hưởng đến trải nghiệm du khách, nhất là khách quốc tế.
Thứ tư, việc tổ chức lại bộ máy quản lý nhà nước về du lịch sau sáp nhập còn nhiều lúng túng và thiếu định hướng rõ ràng. Tỉnh mới chưa có thiết chế điều phối phát triển du lịch liên vùng một cách hiệu quả, trong khi cơ chế phối hợp giữa các đơn vị cũ còn mang tính hành chính địa phương. Một số chương trình xúc tiến, quy hoạch phát triển vẫn còn riêng lẻ theo tỉnh cũ, chưa tích hợp được nguồn lực và nội dung. Đây là điểm nghẽn quan trọng cần được tháo gỡ sớm để bảo đảm tính thống nhất trong lãnh đạo, điều hành và hoạch định chiến lược du lịch địa phương trong giai đoạn mới.
Thứ năm, việc ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số trong hoạt động du lịch còn hạn chế, đặc biệt ở các điểm đến thuộc vùng sâu, vùng cao. Hạ tầng số chưa phủ rộng; số hóa dữ liệu du lịch, bản đồ số, hệ thống đặt phòng, thanh toán trực tuyến còn manh mún. Trong khi đó, du khách hiện đại ngày càng kỳ vọng vào sự thuận tiện, cá nhân hóa và thông minh hóa trong trải nghiệm du lịch. Sự chậm trễ trong chuyển đổi số có thể khiến du lịch tỉnh mới bị bỏ lại trong cuộc cạnh tranh thu hút khách thời kỳ hậu Covid-19.
4. Định hướng và giải pháp phát triển du lịch sau sáp nhập
Trên cơ sở những lợi thế và khó khăn đã phân tích, phát triển du lịch tỉnh mới sau khi sáp nhập Đắk Lắk và Phú Yên cần được định hướng theo nguyên tắc: liên kết không gian – tích hợp sản phẩm – phát triển bền vững – giữ gìn bản sắc – đẩy mạnh chuyển đổi số. Trong tiến trình này, vai trò của quản lý nhà nước là hết sức quan trọng, vừa điều phối tổng thể, vừa tạo lập môi trường thuận lợi để các nguồn lực cùng phát triển.
Một là, tổ chức lại không gian phát triển và định hình sản phẩm du lịch liên vùng. Tỉnh mới cần khẩn trương tổ chức lại không gian phát triển du lịch theo hướng hình thành các cụm và hành lang du lịch liên kết giữa vùng biển – đồng bằng và cao nguyên – rừng núi. Việc quy hoạch cần tích hợp tài nguyên của cả hai vùng để xây dựng các tuyến, cụm du lịch đặc sắc như: cụm du lịch biển – văn hóa tâm linh Tuy Hòa – Vịnh Xuân Đài; cụm du lịch sinh thái – trải nghiệm hồ Lắk -Buôn Đôn – Yok Đôn; cụm du lịch nông nghiệp – văn hóa cà phê tại Buôn Ma Thuột – Cư Kuin. Cùng với đó, cần xây dựng thương hiệu du lịch tỉnh mới mang dấu ấn riêng, chẳng hạn như “Đắk Phú – Biển gọi đại ngàn” để gia tăng hiệu quả quảng bá và nhận diện trên thị trường trong nước và quốc tế.
Hai là, tăng cường vai trò điều phối, kiến tạo thể chế từ phía chính quyền địa phương. Chính quyền tỉnh mới cần chuyển từ tư duy “quản lý hành chính địa phương” sang tư duy “quản trị không gian phát triển liên vùng”. Trước mắt, cần thành lập Trung tâm điều phối phát triển du lịch tỉnh, với chức năng tham mưu chiến lược, kết nối các địa phương và doanh nghiệp, hỗ trợ xúc tiến đầu tư và điều phối vùng. Đồng thời, cần rà soát, tích hợp các quy hoạch du lịch cấp tỉnh cũ vào một quy hoạch thống nhất theo Luật Quy hoạch. Việc phân cấp, ủy quyền hợp lý cho các địa phương trong xúc tiến quảng bá, quản lý điểm đến, cấp phép cơ sở lưu trú cần được đẩy mạnh, đi kèm với cơ chế giám sát, đánh giá rõ ràng.
Ba là, đầu tư phát triển hạ tầng kết nối và dịch vụ du lịch hỗ trợ. Hạ tầng giao thông giữ vai trò quyết định trong việc hình thành các tuyến du lịch liên vùng. Tỉnh cần ưu tiên hoàn thiện các dự án, như: tuyến cao tốc Buôn Ma Thuột – Khánh Hòa, Tuy Hòa – Gia Lai, nâng cấp các Quốc lộ 29, 26, 1A và các tuyến kết nối ngang giữa vùng cao nguyên và duyên hải. Bên cạnh đó, cần đầu tư phát triển hệ thống lưu trú đa dạng, khu nghỉ dưỡng cao cấp, homestay cộng đồng đạt chuẩn và dịch vụ phụ trợ đồng bộ, như: trạm dừng chân thông minh, hệ thống thông tin chỉ dẫn du lịch đa ngôn ngữ, nhà vệ sinh công cộng, logistics hỗ trợ du khách.
Bốn là, thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển du lịch thông minh. Ứng dụng công nghệ số là xu hướng tất yếu trong quản lý và phát triển du lịch hiện đại. Tỉnh cần xây dựng bản đồ du lịch số toàn tỉnh, tích hợp thông tin điểm đến, tuyến đường, cơ sở lưu trú, hệ thống thanh toán, đặt dịch vụ và đánh giá phản hồi. Cùng với đó, việc thành lập trung tâm dữ liệu du lịch dùng chung sẽ giúp quản lý nhà nước, doanh nghiệp và khách du lịch có nền tảng tương tác, chia sẻ dữ liệu hiệu quả. Truyền thông và quảng bá cần tận dụng tối đa các nền tảng số, như: mạng xã hội, video ngắn, công nghệ thực tế ảo (VR), trí tuệ nhân tạo (AI) cá nhân hóa hành trình, hướng đến thế hệ du khách trẻ và khách quốc tế.
Năm là, huy động nguồn lực và thu hút đầu tư theo hướng công – tư . Tỉnh mới cần xác định du lịch là ngành kinh tế quan trọng để có kế hoạch bố trí ngân sách, huy động xã hội hóa và hợp tác quốc tế. Một trong những giải pháp thiết thực là xây dựng danh mục dự án ưu tiên kêu gọi đầu tư, công khai, minh bạch trên Cổng thông tin điện tử, đồng thời tổ chức các hội nghị xúc tiến đầu tư du lịch theo khu vực, theo thị trường tiềm năng. Đặc biệt, cần khuyến khích hình thành các mô hình hợp tác công – tư (PPP), và cụm doanh nghiệp du lịch liên vùng nhằm chia sẻ thị trường, phối hợp quảng bá, tiêu chuẩn hóa dịch vụ và nâng cao năng lực cạnh tranh toàn ngành.
5. Kiến nghị chính sách
Thứ nhất, Nhà nước cần xem xét ban hành cơ chế đặc thù cho tỉnh mới hình thành trên cơ sở sáp nhập các đơn vị hành chính, trong đó cho phép áp dụng mô hình quản lý liên vùng linh hoạt, đặc biệt trong lĩnh vực du lịch. Cơ chế này có thể bao gồm: ưu đãi đầu tư vào cụm du lịch liên vùng biển – cao nguyên; hỗ trợ ngân sách phát triển hạ tầng du lịch trọng điểm; thí điểm thành lập Quỹ xúc tiến du lịch liên vùng sử dụng ngân sách trung ương và vốn đối ứng địa phương. Ngoài ra, cần cho phép tỉnh thực hiện phân cấp sâu rộng trong cấp phép cơ sở du lịch, đấu thầu dịch vụ công, phê duyệt quy hoạch chi tiết các khu du lịch.
Thứ hai, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hướng dẫn tích hợp quy hoạch du lịch vào quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội toàn tỉnh, bảo đảm tính đồng bộ, liên kết và khai thác tối ưu lợi thế liên vùng. Đồng thời, tổ chức các chương trình đào tạo, bồi dưỡng nhân lực du lịch bản địa, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, hướng đến nâng cao kỹ năng nghề và quản lý điểm đến theo hướng chuyên nghiệp. Về xúc tiến, cần hỗ trợ địa phương tham gia các sự kiện du lịch quốc gia và quốc tế với tư cách là một điểm đến mới – đại diện tiêu biểu cho sự hòa quyện giữa biển và cao nguyên.
Thứ ba, chính quyền tỉnh mới cần sớm ban hành Đề án phát triển du lịch liên vùng đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, trong đó phân định rõ vai trò, trách nhiệm của từng huyện, thị xã, sở, ngành trong quản lý nhà nước về du lịch theo không gian vùng thay vì theo địa giới hành chính cũ. Đồng thời, cần triển khai cơ chế phối hợp liên vùng nội tỉnh, khuyến khích chia sẻ dữ liệu, nguồn khách, sản phẩm giữa các doanh nghiệp du lịch vùng biển và vùng cao nguyên. Việc thành lập Trung tâm điều phối phát triển du lịch tỉnh với chức năng công khai hóa các cơ hội đầu tư, xúc tiến và theo dõi hiệu quả chính sách là rất cần thiết.
Thứ tư, để thích ứng với xu hướng du lịch thông minh, tỉnh cần xây dựng chính sách khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số trong hoạt động quảng bá, quản lý, tương tác khách hàng. Cần ưu tiên đầu tư phát triển nền tảng bản đồ số du lịch tỉnh mới, trung tâm dữ liệu mở phục vụ công tác dự báo, đánh giá và điều phối du lịch theo mùa vụ, theo dòng khách. Song song, kiến nghị xây dựng cơ chế hỗ trợ tài chính và đào tạo kỹ năng số cho các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, đặc biệt là các hộ kinh doanh dịch vụ ở vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
6. Kết luận
Việc sáp nhập tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên tạo ra một không gian phát triển mới với tiềm năng du lịch đặc biệt phong phú, đa dạng và mang tính bổ trợ cao giữa các vùng sinh thái. Tuy nhiên, để phát triển du lịch trong bối cảnh mới, yêu cầu đặt ra là cần sớm tổ chức lại không gian phát triển du lịch theo hướng tích hợp – liên kết, cải thiện hạ tầng kết nối, nâng cao chất lượng dịch vụ, đẩy mạnh chuyển đổi số và quảng bá thông minh. Đồng thời, chính quyền địa phương cần chủ động kiến tạo thể chế, xây dựng cơ chế điều phối liên vùng, phân cấp hợp lý và huy động hiệu quả nguồn lực xã hội. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp, gắn kết giữa chính sách trung ương – điều hành địa phương – sáng kiến doanh nghiệp sẽ là chìa khóa giúp du lịch trở thành ngành kinh tế quan trọng, góp phần phát triển bền vững và hài hòa của tỉnh mới trong giai đoạn tới.
Chú thích:
1. Hợp nhất Đắk Lắk – Phú Yên và kỳ vọng phát triển hướng biển. https://plo.vn/hop-nhat-dak-lak-phu-yen-va-ky-vong-phat-trien-huong-bien-post847726.html.
2. Du lịch Phú Yên đạt hơn 8.000 tỉ đồng, còn nhiều tiềm năng khách quốc tế.https://tuoitre.vn/du-lich-phu-yen-dat-hon-8-000-ti-dong-con-nhieu-tiem-nang-khach-quoc-te-20241224143332636.htm
3. Đắk Lắk đón hơn 700.000 lượt khách du lịch trong quý I/2025. https://nhandan.vn/dak-lak-don-hon-700000-luot-khach-du-lich-trong-quy-i2025-post871456.html
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (2024). Báo cáo thường niên du lịch Việt Nam năm 2023.
2. Chính phủ (2023). Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 18/5/2023 về nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch hiệu quả, bền vững.
3. Nguyễn Văn Đính (2022). Phát triển du lịch bền vững gắn với bản sắc văn hóa địa phương. Tạp chí Quản lý nhà nước, số 314, tr. 45 – 48.
4. Tổng cục Thống kê (2024). Niên giám thống kê Việt Nam năm 2023. H. NXB Thống kê.
5. Liên kết vùng trong phát triển du lịch ở Tây Nguyên.https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/quan-triet-va-thuc-hien-nghi-quyet-dai-hoi-xiii-cua-dang/-/2018/825838/view_content
6. Phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, bảo vệ môi trường, thúc đẩy sự phát triển bền vững trong bối cảnh mới. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/kinh-te/-/2018/828175/phat-trien-du-lich-gan-voi-bao-ton%2C-phat-huy-cac-gia-tri-van-hoa%2C-bao-ve-moi-truong%2C-thuc-day-su-phat-trien-ben-vung-trong-boi-canh-moi.aspx
7. Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk (2025). Báo cáo tình hình hoạt động du lịch năm 2024 và kế hoạch năm 2025.
