ThS. Lê Trung Thành
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Từ năm 2010 đến nay, Đảng bộ và chính quyền thành phố Hà Nội đã có nhiều chủ trương, giải pháp cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển, góp phần thay đổi bộ mặt, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân Thủ đô. Bài viết phân tích, đánh giá sự lãnh đạo của Đảng bộ thành phố Hà Nội trong tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh; nhận diện hạn chế, bất cập; từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển trong bối cảnh mới.
Từ khóa: Đảng bộ thành phố Hà Nội, môi trường đầu tư kinh doanh, kinh tế tư nhân.
1. Đặt vấn đề
Với ưu thế là trung tâm của đồng bằng Bắc Bộ, nơi kết nối với các tỉnh, thành phố trong vùng và cả nước, đồng thời có vai trò đầu tàu trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của khu vực, Hà Nội hội tụ nhiều điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội nói chung và kinh tế tư nhân nói riêng. Giai đoạn từ năm 2010 đến nay đánh dấu một bước chuyển mình mạnh mẽ của Hà Nội trong việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, qua đó tạo dựng niềm tin vững chắc cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của Thành ủy, Ủy ban nhân dân (UBND) cùng với các sở, ban, ngành, Hà Nội đã thực hiện một loạt các giải pháp đồng bộ, đột phá, mang tính chiến lược nhằm khơi thông nguồn lực, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp đến với Thủ đô.
2. Chủ trương của Đảng bộ thành phố Hà Nội về tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh cho kinh tế tư nhân phát triển
Đại hội đại biểu lần thứ XV Đảng bộ thành phố Hà Nội (tháng 10/2010) xác định: “Xây dựng, điều chỉnh, bổ sung kịp thời các cơ chế, chính sách, bảo đảm thống nhất, đồng bộ, phù hợp với thực tiễn. Tiếp tục hoàn thiện môi trường sản xuất, kinh doanh, bảo đảm bình đẳng, minh bạch, an toàn, hiệu quả và có tính cạnh tranh cao. Tập trung nghiên cứu, rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính, công khai đối với doanh nghiệp và công dân. Chủ động đối thoại, tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư”1.
Để thực hiện chủ trương đó, Thành ủy Hà Nội chủ trương tập trung nâng cao năng lực cạnh canh cấp tỉnh (PCI), trong đó đẩy mạnh cải cách hành chính, giảm thiểu thời gian, chi phí tham gia và rút khỏi thị trường của doanh nghiệp; tăng cường công khai, minh bạch chính sách thu hút và ưu đãi đầu tư; tích cực nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách, bảo đảm sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế về cơ hội và khả năng lựa chọn các điều kiện để phát triển; tiếp tục tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, sửa đổi những quy định để kinh tế tư nhân có thể thụ hưởng những chính sách ưu đãi của Nhà nước và thành phố…
Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVI (tháng 11/2015) xác định: “Tạo môi trường sản xuất, kinh doanh thuận lợi cho các loại hình doanh nghiệp đầu tư, phát triển theo quy định của pháp luật; khuyến khích phát triển khu vực kinh tế tư nhân… hoạt động có hiệu quả”2.
Nghị quyết cũng xác định: “Đẩy mạnh thực hiện các giải pháp về xây dựng, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế đáp ứng yêu cầu phát triển Thủ đô. Hoàn thành xây dựng, khai thác có hiệu quả các khu, cụm công nghiệp, khu công nghệ cao, làng nghề tập trung trên địa bàn. Ưu tiên đầu tư và đẩy mạnh thu hút đầu tư xây dựng, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật, nhất là các dự án, công trình trọng điểm. Huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tập trung cho đầu tư phát triển, mở rộng liên kết kinh tế, đẩy mạnh xã hội hóa. Thực hiện các biện pháp đồng bộ nhằm cải thiện môi trường đầu tư, sản xuất, kinh doanh bảo đảm thông thoáng, minh bạch, bình đẳng, phù hợp tiến trình hội nhập quốc tế; tăng cường xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch”…
Ngày 03/6/2017, Hội nghị lần thứ 5, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Quán triệt và cụ thể hóa nghị quyết, ngày 01/9/2017, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình hành động số 18-CTr/TU về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Để đạt được mục tiêu: “Tạo môi trường kinh doanh, môi trường cạnh tranh bình đẳng để các thành phần kinh tế cùng phát triển. Cải thiện môi trường đầu tư, thúc đẩy, nâng cao hiệu quả đầu tư và sản xuất kinh doanh trên địa bàn Thủ đô”3.
Thành ủy Hà Nội đã xác định nhiều giải pháp trong đó tập trung vào việc rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút đầu tư tư nhân và bảo đảm hoạt động của theo cơ chế thị trường; Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích thành lập doanh nghiệp tư nhân; tạo điều kiện để đầu tư, phát triển sản xuất kinh doanh trong những ngành, lĩnh vực, địa bàn mà pháp luật không cấm, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của Thủ đô…
Tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn lực thị trường đất đai, tài nguyên một cách minh bạch, bình đẳng theo cơ chế thị trường; Phát triển đa dạng các định chế tài chính, các quỹ đầu tư mạo hiểm, các quỹ bảo lãnh tín dụng, các tổ chức tài chính… Bên cạnh đó, Thành ủy cũng nhấn mạnh việc: “Rà soát, xây dựng cơ chế, chính sách tạo điều kiện để kinh tế tư nhân tích cực tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Hỗ trợ kinh tế tư nhân tiếp cận, khai thác các cơ hội trong hội nhập quốc tê, mở rộng thị trường, đẩy mạnh đầu tư và thương mại quốc tế thông qua các chương trình xúc tiến đầu tư, thương mại”4.
Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tiếp tục được Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVII (tháng 10/2020) xác định là một trong các giải pháp đột phá để nâng cao hiệu quả quản lý kinh tế, thúc đẩy kinh tế Thủ đô phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững. Nghị quyết xác định: “Quyết liệt thực hiện các giải pháp cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, bãi bỏ các rào cản, tập trung vào việc nâng cao chỉ số tiếp cận đất đai, vốn đầu tư; tạo môi trường thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp phát triển theo quy định của pháp luật; hỗ trợ nghiên cứu phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động”5.
Tiếp đó, ngày 17/3/2021, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 02-CTr/TU về đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại mô hình kinh tế và hội nhập quốc tế, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, phát triển kinh tế Thủ đô nhanh và bền vững giai đoạn 2021 – 2025. Để tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo thuận lợi cho phát triển, Thành ủy xác định: “Kiên trì các giải pháp nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), phấn đấu trong nhóm có thứ hạng cao so với cả nước. Tập trung khắc phục và tiếp tục nâng cao các chỉ số thành phần còn xếp hạng thấp như: chỉ số môi trường cạnh tranh bình đẳng; chỉ số tính minh bạch… Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển doanh nghiệp tư nhân.
Thực hiện đồng bộ các hoạt động hỗ trợ sản xuất – kinh doanh, hỗ trợ pháp lý, các chương trình cho vay với lãi suất ưu đãi, các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai, nhân lực, khuyến khích ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, công nghiệp hỗ trợ, khuyến công, khuyến nông, sản xuất chế biến tiêu thụ nông sản. Rà soát, tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Ứng dụng công nghệ thông tin, tăng tính minh bạch hóa các quy trình, thủ tục hành chính. Tháo gỡ về thủ tục cho các nhà đầu tư, đẩy nhanh tiến độ cấp phép và triển khai thực hiện dự án. Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và thực hiện quyết liệt các giải pháp giải phóng mặt bằng, đấy nhanh tiến độ thi công và giải ngân vốn đầu tư”6.
Thực hiện sự chỉ đạo của Thành ủy, UBND thành phố cùng các sở, ban, ngành và UBND các quận, huyện đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo tổ chức thực hiện nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, như: Kế hoạch số 141/KH-UBND ngày 08/12/2011 của UBND thành phố về nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của thành phố Hà Nội giai đoạn 2011 – 2015; Kế hoạch số 117/KH-UBND ngày 27/5/2015 của UBND thành phố về triển khai thực hiện Nghị quyết số 19/NQ-CP ngày 12/3/2015 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh thành phố Hà Nội năm 2015 và 2016; Kế hoạch số 171/KH-UBND ngày 20/9/2016 của UBND thành phố về thực hiện Chương trình số 03-CTr/TU của Thành ủy về “Đẩy mạnh tái cơ cấu kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế, phát triển kinh tế Thủ đô nhanh, bền vững giai đoạn 2016 – 2020”; Kế hoạch số 130/KH-UBND ngày 07/6/2018 của UBND thành phố về triển khai thực hiện Nghị quyết số 19/2018/NQ-CP ngày 15/5/2018 của Chính phủ về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh thành phố Hà Nội (PCI) năm 2018 và các năm tiếp theo; Kế hoạch số 83/KH-UBND ngày 22/4/2020 triển khai thực hiện Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 01/01/2020 của Chính phủ về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2020 trên địa bàn thành phố Hà Nội; Kế hoạch số 167/KH-UBND ngày 07/6/2023 của UBND thành phố về nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (pci) và chỉ số xanh cấp tỉnh (pgi) năm 2023; Kế hoạch số 190/KH-UBND ngày 21/6/2024 của UBND Thành phố về nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), chỉ số xanh cấp tỉnh (PGI) năm 2024…
3. Những kết quả nổi bật trong tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho phát triển kinh tế tư nhân của thành phố Hà Nội
Về triển khai ứng dụng thông tin trong cung cấp dịch vụ công, cải cách thủ tục hành chính.
Thành phố đã triển khai Đề án “Xây dựng thành phố Hà Nội thông minh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; Đề án: “Tích hợp chữ ký số chuyên dùng Chính phủ với Hệ thống dịch vụ công trực tuyến dùng chung”… Nâng cấp mở rộng kết nối Cổng thông tin Hà Nội SmartCity; triển khai thực hiện Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030… Thành phố đã chỉ đạo đẩy mạnh các hoạt động trao đổi, hợp tác với các đơn vị, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận, triển khai các ứng dụng thông minh, như: hệ thống cung cấp thông tin đa chức năng; giải pháp thanh toán điện tử…
Hà Nội là địa phương đầu tiên ban hành quy định về việc thực hiện cơ chế “một cửa” và “một cửa liên thông” đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp, hợp tác xã có cung ứng dịch vụ công7. Đặc biệt, năm 2024 ứng dụng iHanoi đã ra mắt, tích hợp nhiều tiện ích phục vụ cho người dân và doanh nghiệp, tính đến hết tháng 6/2025 đã có khoảng 16 triệu lượt người truy cập, sử dụng ứng dụng iHanoi. Hiện có 1.446.705 người đăng ký tài khoản trên ứng dụng iHanoi, trong đó 70.573 người dùng đăng ký mới bằng VneID8.
Về triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp.
Để hỗ trợ các đơn vị của Hà Nội phát triển, năm 2017, Hà Nội khai trương và vận hành Cổng thông tin Hệ sinh thái khởi nghiệp (startupcity.vn). Năm 2018, thành phố đã ban hành Đề án hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp. Năm 2019, ban hành Đề án chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo giai đoạn 2019 – 2025. Năm 2020, thành phố đã thông qua chủ trương ban hành Đề án hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021 – 2025 và quy định một số chính sách, nội dung, mức chi hỗ trợ doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Từ năm 2020 đến nay, thành phố đã vận hành hiệu quả Cổng thông tin hỗ trợ doanh nghiệp thành phố Hà Nội (https://hotrodoanhnghiep.hanoi.gov.vn) nhằm kết nối, cung cấp các thông tin, dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp thông qua việc tích hợp thông tin về các chương trình, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, chương trình chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, mạng lưới tư vấn viên, tiếp nhận và phản hồi ý kiến của doanh nghiệp9.
Thành phố đã tư vấn, hỗ trợ miễn phí thủ tục pháp lý cho khoảng 20.000 lượt doanh nghiệp thực hiện các thủ tục đăng ký doanh nghiệp, đăng ký các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Hỗ trợ thúc đẩy chuyển đổi số cho 16.332 doanh nghiệp thành lập mới trên địa bàn thành phố Hà Nội (hỗ trợ kinh phí dịch vụ chứng thực 1 chữ ký số/doanh nghiệp/năm đầu hoạt động; hỗ trợ kinh phí khởi tạo, cài đặt phần mềm hóa đơn điện tử kèm gói 500 hóa đơn điện tử cho doanh nghiệp thành lập mới); tổ chức hơn 100 khóa đào tạo hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa của thành phố10. Bên cạnh đó, thành phố cũng triển khai hiệu quả mô hình “Cơ quan đăng ký kinh doanh thân thiện” hướng đến nền hành chính phục vụ, đem lại sự hài lòng, thuận tiện cho tổ chức, doanh nghiệp trong thực hiện các thủ tục đăng ký doanh nghiệp.
Về lĩnh vực thuế.
Để tạo điều kiện cho các đơn vị , cơ quan thuế đã tích cực đẩy mạnh tuyên truyền chủ trương, nội dung các chính sách hỗ trợ ưu đãi về thuế – phí, đến doanh nghiệp và người dân nộp thuế. Cục Thuế Hà Nội đã triển khai cơ chế liên thông thủ tục hành chính cấp giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh và giấy chứng nhận đăng ký thuế. Cơ quan thuế thường xuyên đối thoại, trao đổi thông tin, nắm bắt các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, người nộp thuế theo tinh thần “Tận tâm lắng nghe – Tận tình hướng dẫn – Tận tụy giải quyết”.
Đặc biệt, từ ngày 21/11/2024, Tổng Cục Thuế và UBND thành phố đã tổ chức lễ ra mắt trợ lý ảo hỗ trợ người nộp thuế, đây là ứng dụng được Tổng Cục Thuế thực hiện thí điểm tại Cục Thuế thành phố Hà Nội, là một trong những phân hệ ứng dụng đầu tiên trong dự án tổng thể ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý thuế.
Trợ lý ảo hỗ trợ người nộp thuế đã trả lời câu hỏi tự động, nhanh chóng, chính xác, tích hợp sẵn các mẫu biểu thủ tục hành chính hiện hành, những clip hướng dẫn trực quan, dễ hiểu. Người dân, doanh nghiệp có thể dễ dàng sử dụng, tương tác với trợ lý ảo 24/24 giờ, mọi lúc, mọi nơi, thông qua các thiết bị công nghệ ngay trên Cổng Thông tin điện tử ngành Thuế, ứng dụng thuế điện tử eTax mobile và trên ứng dụng iHanoi11. Đây là kênh hỗ trợ, tìm kiếm thông tin về thuế tiện lợi, nhanh chóng và hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong quá trình sản xuất – kinh doanh.
Về lĩnh vực hải quan.
Thành phố đã triển khai hải quan điện tử, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí sản xuất – kinh doanh. UBND thành phố ban hành Kế hoạch số 205/KH-UBND ngày 28/10/2020 về hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2020 – 2025. Đến năm 2025, Cục Hải quan thành phố đã áp dụng phương thức, quản lý hải quan hiện đại, giảm thiểu hồ sơ giấy tờ, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với hàng hóa, do đó thời gian thông quan 1 lô hàng được giảm từ 3 – 6 giờ xuống còn trung bình 15 phút. Tỷ lệ xử lý tự động của hệ thống đạt ổn định trên 99,4%12.
Về lĩnh vực tín dụng, ngân hàng.
Thành phố đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước thành phố Hà Nội sửa đổi, bổ sung cơ chế và thủ tục cho vay, bảo đảm tiền vay có tính đến đặc điểm riêng của khu vực. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tiếp cận được các nguồn vốn, các khoản vay từ các tổ chức tín dụng. Tiếp tục chỉ đạo các quỹ đầu tư phát triển, quỹ bảo lãnh tín dụng, quỹ xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch đơn giản hóa các thủ tục ưu đãi đầu tư để khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực mới, các ngành dịch vụ có chất lượng cao và sản xuất các sản phẩm mũi nhọn của Hà Nội.
Các tổ chức tín dụng trên địa bàn Hà Nội đã thực hiện nghiêm Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của Ngân hàng nhà nước Việt Nam về cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất – kinh doanh và khách hàng gặp khó khăn trả nợ vay phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng… Theo Cục Thống kê Hà Nội, đến 31/12/2024, tổng nguồn vốn huy động của các tổ chức tín dụng trên địa bàn thành phố ước tính đạt 5.805 nghìn tỷ đồng, tăng 0,65% so với cuối tháng trước và tăng 8,8% so với thời điểm 31/12/202313.
Về hỗ trợ mặt bằng sản xuất.
Xuất phát từ nhu cầu bức xúc về mặt bằng để sản xuất của các đơn vị, UBND thành phố đã đẩy mạnh việc xây dựng một số cụm, khu công nghiệp trên địa bàn. UBND thành phố ban hành Quyết định số 65/QĐ-UBND ngày 07/01/2022 về Đề án thành lập 02-05 khu công nghiệp mới giai đoạn 2021-2025. Đến năm 2025, đã có 3 khu công nghiệp mới được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư (khu công nghiệp sạch Sóc Sơn, khu công nghiệp Đông Anh, khu công nghiệp Phụng Hiệp) và 1 khu công nghệ cao được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thành lập (khu công nghệ cao sinh học Hà Nội)14.
Thành phố đã áp dụng nhiều cơ chế hỗ trợ đầu tư hạ tầng kỹ thuật trong các cụm công nghiệp, cung cấp điện, nước đến tận nơi sản xuất của doanh nghiệp… Nhìn chung, hệ thống hạ tầng kỹ thuật tại các khu công nghiệp gồm cấp, thoát nước, cấp điện, chiếu sáng, cây xanh, đường giao thông nội bộ, đường đấu nối với các tuyến giao thông được xây dựng đồng bộ. Các khu công nghiệp đều có đơn vị quản lý vận hành với chức năng nhiệm vụ quản lý, vận hành, kinh doanh các dịch vụ hạ tầng trong khu công nghiệp, bảo đảm vận hành tốt hệ thống các dịch vụ: an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường…
Theo thống kê đến năm 2025, trên địa bàn thành phố Hà Nội có 70 cụm công nghiệp đang hoạt động với tổng diện tích theo quy hoạch là 1.686ha, thu hút được khoảng 3.864 hộ sản xuất kinh doanh và doanh nghiệp vào đầu tư sản xuất – kinh doanh với gần 80.000 lao động, nộp ngân sách bình quân khoảng 1.100 tỷ đồng/năm15.
Bên cạnh đó, thành phố cũng tạo điều kiện về quy hoạch, hỗ trợ đầu tư xây dựng các chợ, trung tâm thương mại tạo điều kiện để các thành phần kinh tế kinh doanh, buôn bán. Đến hết năm 2024, toàn thành phố có 29 trung tâm thương mại, 135 siêu thị; 453 chợ; hơn 2.000 cửa hàng tiện lợi, địa điểm kinh doanh thực phẩm16… Việc xây dựng các cụm, khu công nghiệp vừa và nhỏ, các cụm sản xuất tiểu thủ công nghiệp tại các làng nghề và các chợ, trung tâm thương mại đã giải quyết nhu cầu rất lớn về mặt bằng cho các đơn vị sản xuất – kinh doanh.
Về lĩnh vực xây dựng.
Nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp rút ngắn thời gian trong các thủ tục cấp phép xây dựng, UBND thành phố đã chỉ đạo các đơn vị duy trì thời gian thực hiện thủ tục hành chính về đất là 45 ngày; thời gian hiện thủ tục hành chính quy hoạch là 15 ngày; thời gian thẩm định thiết kế cơ sở đồng thời với hồ sơ lấy ý kiến các cơ quan liên quan về chấp thuận đấu nối điện, nước, môi trường, phòng cháy chữa cháy là 40 ngày; hồ sơ thiết kế kỹ thuật hoặc thiết kế bản vẽ thi công đồng thời với hồ sơ cấp giấy phép xây dựng là 20 ngày.
Hoàn thành triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, mức độ 4 đối với toàn bộ thủ tục cấp phép xây dựng. Tiếp tục triển khai cấp giấy phép xây dựng trong thời gian 10 ngày làm việc (theo quy định của Luật Xây dựng là 30 ngày). Đặc biệt, ngày 09/6/2025, Hà Nội đã tiếp nhận 100% hồ sơ trực tuyến trong lĩnh vực xây dựng17. Đây là nỗ lực rất lớn nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ công, giảm thiểu phiền hà cho người dân, doanh nghiệp và hướng tới một nền hành chính công minh bạch, hiện đại.
Lĩnh vực công nghiệp, thương mại điện tử, dịch vụ logistic.
Hằng năm, UBND thành phố đều ban hành kế hoạch khuyến công và nhiều văn bản cụ thể để đẩy mạnh phát triển công nghiệp trên địa bàn, như: Kế hoạch số 286/KH-UBND ngày 30/11/2023 về Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ thành phố Hà Nội năm 2024; Kế hoạch số 302/KH-UBND ngày 15/12/2023 thực hiện đề án phát triển sản phẩm công nghiệp chủ lực thành phố Hà Nội năm 2024; Nghị quyết về “Quy chế quản lý kinh phí khuyến công và mức chi cho các hoạt động khuyến công thành phố Hà Nội” thay thế Quyết định số 21/2019/QĐ-UBND ngày 21/10/2019 của UBND thành phố Hà Nội về ban hành “Quy chế quản lý kinh phí khuyến công và mức chi cho hoạt động khuyến công thành phố Hà Nội”…
Các sở, ban, ngành cùng chính quyền các cấp đã tăng cường tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; hỗ trợ, tư vấn cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi từ các tổ chức tín dụng, các quỹ của trung ương và thành phố; triển khai các chương trình xúc tiến đầu tư, thương mại hỗ trợ doanh nghiệp quảng bá, giới thiệu sản phẩm, mở rộng thị trường, tổ chức các hoạt động kết nối cung cầu…
Để thúc mạnh phát triển thương mại điện tử, thành phố đã vận hành website “Bản đồ sắm thành phố Hà Nội” tại địa chỉ http://bandomuasam.hanoi.gov.vn; đẩy mạnh ứng dung công nghê thông tin trong hoạt động thương mai điện tử nhằm đưa mua sắm trực tuyến trở thành hình thức mua hàng phổ biến của người tiêu dùng. Phối hợp với Bộ Công thương giải quyết thủ tục về đăng ký/thông báo website thương mại điện tử theo quy định (thủ tục hành chính công mức độ 4). Tiếp tục đẩy mạnh hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại các chợ, tuyến phố thương mại trên địa bàn thành phố. Bên cạnh đó, các trung tâm thương mại, siêu thị và hơn 2.000 cửa hàng tiện lợi đã triển khai 100% hình thức thanh toán không dùng tiền mặt18.
Về phát triển dịch vụ logistics, thành phố tiếp tục triển khai Đề án “Quản lý và phát triển hoạt động logistics trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025”; Kế hoạch số 08/KH-UBND ngày 08/01/2019 của UBND thành phố về đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhắm giảm chi phí logistics kết nối hiệu quả hệ thống hạ tầng giao thông trên địa bàn thành phố; Kế hoạch số 122/KH-UBND ngày 13/4/2022 về triển khai lắp đặt máy bán hàng tự động tại địa điểm công cộng trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025… Đến năm 2025, trên địa bàn thành phố có 2 trung tâm logistics đang hoạt động (Trung tâm logistics Hateco; trung tâm logistics đường sắt Yên Viên; 3 dự án đầu tư xây dựng hạ tầng dịch vụ logistics đã được thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư; 9 dự án đang được nhà đầu tư đề xuất và đang hoàn thiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư19.
Về hỗ trợ đổi mới sáng tạo, hiện đại hóa công nghệ.
Thành phố đã tích cực hỗ trợ khuyến khích các doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, nghiên cứu ứng dụng khoa học – công nghệ trong sản xuất – kinh doanh. Đến năm 2025, Hà Nội có 16 quỹ đầu tư đổi mới sáng tạo, 67% doanh nghiệp tư nhân chế biến thực phẩm có hoạt động đổi mới sáng tạo.
Về đăng ký sáng chế, Hà Nội luôn thuộc nhóm dẫn đầu cả nước; trong 2 năm 2021 – 2022, có 14.537 công bố quốc tế, chiếm 39,5% của cả nước; có 29.816 doanh nghiệp đăng ký sở hữu công nghiệp, chiếm 34,4% và dẫn đầu cả nước; có 19.131 bằng/giấy chứng nhận sở hữu công nghiệp được cấp, chiếm 32,8% và đứng thứ hai cả nước; có 66/133 sản phẩm OCOP được hỗ trợ bảo hộ (đạt 49,6%)20. Hình thành hệ sinh thái ươm tạo, đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh các hoạt động thu hút đầu tư, tiêu biểu như các dự án trong Khu công nghệ cao Hòa Lạc: Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia; Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp khu vực phía Bắc; Trung tâm ươm tạo và đào tạo Công nghệ cao…
Tổng số nhiệm vụ khoa học và công nghệ (đề tài, dự án, đề án) triển khai thực hiện trong trong giai đoạn 2021 – 2024 là 401 nhiệm vụ. Tổng số nhiệm vụ khoa học và công nghệ thuộc Chương trình phát triển tài sản trí tuệ trên địa bàn thành phố đến năm 2030 giai đoạn 2021 – 2023 là 51 nhiệm vụ. Kết quả của 90% đề tài và 100% dự án sản xuất thử nghiệm sau khi nghiệm thu đã được áp dụng với các mức độ và quy mô khác nhau, đem lại hiệu quả tốt trong các lĩnh vực. Hà Nội đang dẫn đầu toàn quốc với 154 doanh nghiệp khoa học – công nghệ/tổng số khoảng 730 doanh nghiệp khoa học – công nghệ của cả nước (chiếm 21,1%)21.
Những kết quả đạt được trên nhiều lĩnh vực đó đã góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh của Hà Nội, tạo điều kiện thuận lợi cho của Hà Nội phát triển ngày càng mạnh mẽ. Năm 2023, có 31.660 doanh nghiệp thành lập mới với số vốn đăng ký là 353,9 nghìn tỷ đồng (tăng 7,1% về số lượng doanh nghiệp và tăng 7% vốn đăng ký so với cùng kỳ năm trước); năm 2024, số lượng doanh nghiệp thành lập mới là 28.937 với số vốn đăng ký là 290 nghìn tỷ đồng, giảm 8,6% và 17,9% vốn đăng ký so với cùng kỳ 2023). Lũy kế tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập trên địa bàn thành phố là 402.547 doanh nghiệp; trong đó, tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn là 211.608 doanh nghiệp22.
Khu vực có những đóng góp hiệu quả về tạo việc làm cho lao động tại Hà Nội (chiếm khoảng 80% tổng số lao động), trong đó các doanh nghiệp nhỏ và vừa đóng vai trò dẫn dắt trong việc thu hút lực lượng lớn lao động. Khu vực đóng góp trên 45% trong GRDP. Mức tăng bình quân là 35%, vốn đăng ký bình quân của doanh nghiệp mới khoảng 15 tỷ đồng/doanh nghiệp23.
Song bên cạnh đó, việc tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh cho phát triển doanh nghiệp tư nhân vẫn gặp một số khó khăn và hạn chế, như: chưa thực sự bình đẳng giữa các thành phần kinh tế trong tiếp cận các nguồn lực đặc biệt là về vay vốn tín dụng, trong việc thuê mặt bằng để kinh doanh, trong lĩnh vực thuế, hải quan, xây dựng… Theo thống kê, khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp qua hệ thống các ngân hàng thương mại còn hạn chế, có đến 70% doanh nghiệp chưa tiếp cận được nguồn vốn tín dụng ngân hàng. Trong đó, hơn 30% doanh nghiệp không thể tiếp cận nguồn vốn ngân hàng và 30% doanh nghiệp khác cho biết, rất khó tiếp cận nguồn vốn này. Gần 70% doanh nghiệp còn lại phải tiếp tục sử dụng nguồn vốn tự có hoặc vay từ nguồn vốn khác với chi phí rất cao, nhiều rủi ro24.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp tư nhân còn thiếu thông tin về thị trường và gặp nhiều rào cản về thủ tục hành chính khi gia nhập thị trường, đầu tư vào hoạt động sản xuất – kinh doanh… Nguyên nhân do ảnh hưởng của cơ chế cũ, còn chưa theo kịp với nhịp độ phát triển của thị trường và các loại hình kinh doanh mới, điều này tạo nên một môi trường tâm lý xã hội chưa thực cởi mở với khu vực, chính vì vậy, một bộ phận cán bộ, đảng viên, dân cư còn có cái nhìn chưa đúng về các doanh nghiệp tư nhân, gắn các doanh nghiệp với sự lạm dụng sức của người lao động, chỉ thấy mặt tiêu cực của doanh nghiệp, như: làm hàng giả, hang lậu, trốn thuế… đã dẫn đến tâm lý xem thường, phân biệt đối xử đối với các doanh nghiệp tư nhân. Bên cạnh đó, do hạn chế ở một số chính sách cũng như việc triển khai chính sách chưa đồng bộ nên khu vực tư nhân chưa được đối xử hoàn toàn bình đẳng với các thành phần kinh tế khác về các điều kiện phát triển thúc đẩy…
4. Một số giải pháp
Một là, tiếp tục đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức về đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước xóa bỏ mọi rào cản, định kiến, tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển lành mạnh và đúng định hướng, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của Thủ đô.
Hai là, hoàn thiện cơ chế, chính sách đồng bộ, nhất quán, tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh an toàn, ít rủi ro (bao gồm đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thiếu chi phí tuân thủ và tăng cường minh bạch trong hoạt động của các cơ quan nhà nước) nhằm thu hút đầu tư tư nhân và bảo đảm hoạt động của kinh tế tư nhân cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng theo cơ chế thị trường.
Ba là, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân tham gia rộng rãi thị trường mua sắm công, cung cấp dịch vụ công, nâng cao tính công khai, minh bạch và cạnh tranh bình đẳng.
Bốn là, tăng cường hỗ trợ tài chính cho, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân tiếp cận vốn vay ưu đãi, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đẩy mạnh cắt giảm hợp lý và mạnh mẽ các loại thuế, phí đối với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, thuế thu nhập cá nhân đối với lao động chất lượng cao.
Năm là, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp; thúc đẩy chuyển giao công nghệ, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và khuyến khích liên kết giữa doanh nghiệp tư nhân với các viện nghiên cứu và trường đại học. Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào chuỗi cung ứng.
Sáu là, khuyến khích, tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh mở rộng quy mô, nâng cao hiệu quả hoạt động, tự nguyện liên kết hình thành các hình thức tổ chức hợp tác hoặc chuyển đổi sang hoạt động kinh doanh theo mô hình doanh nghiệp thông qua các chính sách như: miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, tiền sử dụng đất trong những năm đầu hoạt động; tư vấn, hướng dẫn thủ tục thành lập doanh nghiệp, xây dựng phương án sản xuất – kinh doanh; tổ chức công tác tài chính, kế toán; cung cấp thông tin; hướng dẫn quản trị doanh nghiệp và tư vấn pháp luật.
5. Kết luận
Trong bối cảnh Hà Nội đang hướng tới trở thành một thành phố thông minh và hiện đại, khu vực có nhiều cơ hội lớn để phát triển. Để là một động lực quan trọng, nhất là lực lượng tiên phong cho thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đòi hỏi Đảng bộ và các cấp chính quyền của thành phố Hà Nội cần tiếp tục triển khai đồng bộ, kịp thời nhiều chính sách hơn nữa nhằm tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho kinh tế tư nhân phát triển, đóng góp tích cực vào công cuộc hiện đại hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân Thủ đô.
Chú thích:
1. Thành ủy Hà Nội (2010). Văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ XV Đảng bộ thành phố Hà Nội. H. NXB Hà Nội mới, tr. 86.
2. Thành ủy Hà Nội (2015). Văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ XVI Đảng bộ thành phố Hà Nội. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 90.
3, 4. Thành ủy Hà Nội (2018). Chương trình hành động số 18-CTr/TU ngày 01/9/2018 về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
5. Thành ủy Hà Nội (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu lần thứ XVII Đảng bộ thành phố Hà Nội. H. NXB Thông tấn, tr. 140.
6. Thành ủy Hà Nội (2021). Chương trình số 02-CTr/TU về đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại mô hình kinh tế và hội nhập quốc tế, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, phát triển kinh tế Thủ đô nhanh và bền vững giai đoạn 2021 – 2025.
7. Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội (2020). Báo cáo số 87/BC-UBND ngày 25/12/2020 về 03 năm tình hình thực hiện Nghị quyết số 98-NQ-CP về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
8, 11. Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội (2025). Báo cáo số 260/BC-UBND ngày 07/7/2025 về sơ kết 05 năm (2021 – 2025) thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 – 2030, đề xuất nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2026 – 2030 của thành phố Hà Nội.
9, 10, 14, 18, 20, 21, 22, 23, 24. Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội (2025). Báo cáo số 98/BC-UBND ngày 25/3/2025 về xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân.
12. Hải quan Hà Nội đẩy mạnh hiện đại hóa, chuyển đổi số. https://tapchitaichinh.vn/hai-quan-ha-noi-day-manh-hien-dai-hoa-chuyen-doi-so.html.
13. Cục Thống kê thành phố Hà Nội (2024). Báo cáo số liệu thống kê kinh tế – xã hội thành phố Hà Nội năm 2024.
15. Hà Nội phát triển cụm công nghiệp xanh, hiện đại. https://kinhtedothi.vn/ha-noi-phat-trien-cum-cong-nghiep-xanh-hien-dai.html.
16. Vươn tầm trung tâm thương mại của khu vực. https://nhandan.vn/vuon-tam-trung-tam-thuong-mai-cua-khu-vuc-post835918.html
17. Cải cách hành chính đột phá, Hà Nội tiếp nhận 100 hồ sơ trực tuyến lĩnh vực xây dựng. https://thanglong.chinhphu.vn/cai-cach-hanh-chinh-dot-pha-ha-noi-tiep-nhan-100-ho-so-truc-tuyen-linh-vuc-xay-dung-10325060918111083.htm.
19. Diện mạo hạ tầng thương mại Thủ đô thay đổi ngày càng hiện đại. https://thanglong.chinhphu.vn/dien-mao-ha-tang-thuong-mai-thu-do-thay-doi-ngay-cang-hien-dai-103230814095557558.htm.
