Đối ngoại đảng và hợp tác giữa Đảng Nhân dân cách mạng Lào với các đảng phái chính trị ở Nga hiện nay

ThS. Nguyễn Thị Lý
Viện Nghiên cứu châu Á – Thái Bình Dương

(Quanlynhanuoc.vn) –  Trong bối cảnh địa chính trị phức tạp hiện nay, từ năm 2021 – 2025, chính sách đối ngoại của Đảng Nhân dân Cách mạng (NDCM) Lào đã thể hiện sự linh hoạt, đa chiều và hiệu quả. Một trong những trụ cột chiến lược của chính sách này là hoạt động đối ngoại đảng, đặc biệt là việc tăng cường quan hệ với các chính đảng tại Liên bang Nga. Mối quan hệ này không chỉ dựa trên nền tảng lịch sử sâu sắc từ thời Liên Xô mà còn được củng cố bằng những lợi ích chiến lược mới trong một trật tự thế giới đa cực. Quan hệ đối ngoại đảng là một bộ phận quan trọng trong chính sách đối ngoại của các đảng cầm quyền ở cả Lào và Nga. Từ kết quả nghiên cứu đối ngoại đảng và hợp tác giữa Đảng NDCM Lào với các đảng phái chính trị ở Nga, tác giả bài viết đưa ra một số hàm ý cho Việt Nam trong mối quan hệ với Đảng NDCM Lào¹.

Từ khóa: Đối ngoại đảng; hợp tác; Đảng Nhân dân Cách mạng Lào; đảng phái chính trị ở Nga.

1. Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lãnh đạo công tác đối ngoại

Từ khi thành lập (tháng 12/1955), đến nay, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân (CHDCND) Lào đã nhất quán thực hiện đường lối đối ngoại “Hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác, luôn đề ra và thực hiện chính sách mở rộng quan hệ hợp tác theo nhiều hướng, đa phương và dưới nhiều hình thức, theo nguyên tắc “tăng bạn, giảm thù”². Mục tiêu là mở rộng quan hệ với tất cả các quốc gia, không phân biệt thể chế chính trị, trên nguyên tắc tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng và cùng có lợi. Điều 12 Hiến pháp năm 1991 và 2015 của CHDCND Lào nêu rõ đường lối đối ngoại sau: “CHDCND Lào thực hiện chính sách đối ngoại hòa bình, độc lập, hữu nghị và hợp tác; mở rộng quan hệ và hợp tác với tất cả các nước trên nguyên tắc chung sống hòa bình, tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi. CHDCND Lào ủng hộ cuộc đấu tranh của nhân dân trên toàn thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội”³. Tính từ năm 1950 – 2024, Lào đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 151 quốc gia và vùng lãnh thổ và có quan hệ với 139 chính đảng ở 85 quốc gia trên thế giới⁴, đăng cai thành công Hội nghị Cấp cao ASEAN 44 – 45 và trở thành Đối tác đối thoại của SCO. Những thành tựu này góp phần nâng cao vị thế của Lào và tạo nền tảng vững chắc cho phát triển đất nước Lào đã thiết lập quan hệ ngoại giao. Điều này cho thấy Đảng NDCM Lào đã phát triển chính sách đối ngoại đảng toàn diện, rộng khắp và có chiều sâu.

Trong mô hình chính trị của CHDCND Lào, đối ngoại đảng không phải là một kênh ngoại giao bổ sung, mà là một trụ cột chiến lược. Vị thế độc quyền của Đảng NDCM Lào được hiến pháp quy định rõ ràng, định hình toàn bộ hoạt động đối ngoại của nhà nước. Do đó, đối ngoại đảng giữ vai trò nền tảng để xây dựng sự tin cậy chính trị và củng cố các liên minh ở cấp độ cao nhất. Ban đầu, trong bối cảnh chiến tranh lạnh, chính sách này chủ yếu tập trung vào các nước xã hội chủ nghĩa như Việt Nam và Liên Xô. Tuy nhiên, sau khi chiến tranh lạnh kết thúc, Đảng và Nhà nước Lào đã chuyển sang một chính sách ngoại giao tích cực và linh hoạt hơn. Đại hội IV của Đảng (năm 1986) đã đề ra đường lối đổi mới toàn diện, trong đó chính sách đối ngoại được xác định là “mở rộng quan hệ với tất cả các nước trên thế giới, không phân biệt thể chế chính trị và xã hội”⁵. Quan điểm này tiếp tục được củng cố và phát triển qua các kỳ Đại hội tiếp theo. Đại hội XI của Đảng (năm 2021) đã bổ sung “ngoại giao phòng ngừa” là một phương hướng quan trọng⁶. Cùng với nguyên tắc “thêm bạn – giảm thù” của Chủ tịch Kaysone Phomvihane, chiến lược này cho phép Lào đa dạng hóa quan hệ và không bị phụ thuộc quá mức vào bất kỳ cường quốc nào.

Ngay từ khi Đảng NDCM Lào thành lập (1955), Liên Xô đã là một trong những lực lượng quốc tế quan trọng ủng hộ phong trào cách mạng Lào. Đảng Cộng sản Liên Xô giúp Lào về đào tạo cán bộ, viện trợ kinh tế, quân sự, giáo dục, y tế, tạo điều kiện để Đảng NDCM Lào củng cố vai trò lãnh đạo đất nước. Sau khi Liên Xô tan rã (1991), hợp tác bị gián đoạn do Nga bước vào khủng hoảng kinh tế và cải cách chính trị. Quan hệ giữa Đảng NDCM Lào và các đảng phái ở Nga (kể cả Đảng Cộng sản Liên bang Nga và các chính đảng khác) duy trì ở mức độ trao đổi đoàn, chia sẻ kinh nghiệm. Nga vẫn coi Lào là đối tác chiến lược ở Đông Nam Á, nhưng trọng tâm chuyển nhiều sang hợp tác kinh tế – năng lượng – giáo dục hơn là hợp tác đảng. Đến đại hội XI (năm 2021), Đảng NDCM Lào tiếp tục đưa ra những chủ trương, đường lối, định hướng đối ngoại đúng đắn, kip thời. Trong đó nhấn mạnh: Tiếp tục duy trì và nâng cao quan hệ hữu nghị truyền thống với các nước kết nghĩa và Liên bang Nga, tăng cường quan hệ với các nước hữu nghị khác⁷.

2. Quan hệ giữa Đảng Nhân dân Cách mạng Lào và các đảng chính trị ở Nga

Mối quan hệ giữa Đảng NDCM Lào và các chính đảng tại Nga có một nền tảng lịch sử sâu sắc, bắt nguồn từ sự giúp đỡ của Liên Xô trong “sự nghiệp cách mạng của Nhân dân Lào trong quá khứ”. Từ năm 2011, hai nước có “quan hệ đối tác chiến lược”⁸.

Một là, cơ chế và các hoạt động đối ngoại.

Hiện nay (2025), các đảng phái chính trị lớn ở Nga, bao gồm 4 đảng chính đã giành được ghế trong Duma Quốc gia (Hạ viện) khóa VIII trong cuộc bầu cử năm 2021 và các đảng phái nhỏ hơn. Đảng Nước Nga Thống nhất (United Russia – ER): là đảng cầm quyền và ủng hộ Tổng thống Vladimir Putin. Đảng này tiếp tục duy trì vị thế áp đảo trong chính trường Nga, nắm giữ hơn 2/3 số ghế trong Hạ viện, giúp họ có quyền sửa đổi hiến pháp. Chủ tịch Đảng hiện tại là cựu Thủ tướng Dmitry Medvedev. Đảng Cộng sản Liên bang Nga (Communist Party of the Russian Federation – KPRF): là đảng lớn thứ hai và thường là lực lượng đối lập chính trong Duma. Đảng Dân chủ Tự do Nga:mặc dù tên gọi có chữ “Dân chủ Tự do”, đảng này lại theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan và chủ nghĩa toàn Slav. Đảng Nước Nga Công bằng – Vì Sự thật: là đảng theo chủ nghĩa xã hội dân chủ, được thành lập từ sự sáp nhập của một số đảng cánh tả⁹.

Đảng NDCM Lào duy trì cơ chế hợp tác với nhiều đảng phái chính trị ở Nga, chủ yếu là Đảng Nước Nga Thống nhất, Đảng Cộng sản Liên bang Nga và Đảng Cộng sản Những người Cộng sản Nga. Hoạt động đối ngoại của Đảng NDCM Lào với các Đảng chính trị ở Nga diễn ra một cách có hệ thống với nhiều đối tác khác nhau. Các hoạt động giao lưu đã diễn ra tích cực trong giai đoạn 2021 – 2025 theo các cơ chế hợp tác đa dạng khác nhau, như: (1) trao đổi đoàn cấp cao đảng – Chủ tịch Đảng Nước Nga Thống nhất (United Russia) và Đảng NDCM Lào gặp gỡ tại các dịp thăm viếng; ký các tuyên bố chung, Nghị định thư hợp tác¹⁰; (2) Hiệp định chính phủ và đảng kết hợp – hợp tác Đảng và  Chính phủ, thường song hành như ký kết với Bộ Giáo dục, Bộ Ngoại giao, Quốc phòng; (4) Ban công tác của Đảng và phối hợp thường xuyên: làm việc liên quan đến giáo dục; nhóm triển khai hiệp định về sử dụng năng lượng hạt nhân; hợp tác rà phá bom mìn như: ký kết thỏa thuận hợp tác giữa Văn phòng điều hành Hội đồng An ninh Liên bang Nga và Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Ban Chấp hành Trung ương Đảng NDCM Lào¹¹; (5) Chương trình học bổng & trao đổi học thuật: quy chế cấp học bổng, gửi sinh viên, cán bộ sang Nga, tiếp nhận trường đại học Nga vào hợp tác với trường đại học Lào; (6) Tập trận và hợp tác quốc phòng thường niên: Laros là ví dụ điển hình; tập luyện chung, trao đổi kỹ thuật, truyền đạt phương pháp và chiến thuật tác chiến hiện đại¹².

Trong quan hệ đối ngoại đảng với các chính đảng Nga, Đảng NDCM Lào duy trì cơ chế hợp tác với nhiều lực lượng khác nhau, trong đó chủ yếu là Đảng Nước Nga Thống nhất, Đảng Cộng sản Liên bang Nga và Đảng Cộng sản Những người Cộng sản Nga. Tuy nhiên, đối tác mà Đảng NDCM Lào giao lưu và hợp tác thường xuyên, sâu rộng nhất là Đảng Nước Nga Thống nhất. Do đây là đảng cầm quyền nền chính trị của Nga, có vai trò chi phối trong đời sống chính trị Nga, đồng thời, có liên hệ trực tiếp với chính phủ và lãnh đạo cấp cao. Hợp tác giữa hai đảng không chỉ giới hạn ở trao đổi lý luận, mà còn mở rộng sang các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, đào tạo cán bộ, qua đó, tạo nền tảng chính trị thuận lợi cho quan hệ toàn diện Lào – Nga. Trong khi đó, quan hệ với Đảng Cộng sản Liên bang Nga chủ yếu mang tính lý luận và hữu nghị truyền thống, còn giao lưu với Đảng Cộng sản Những người Cộng sản Nga chỉ diễn ra hạn chế ở một số diễn đàn quốc tế hoặc các kênh phi chính phủ. Sự hợp tác đồng thời với cả đảng cầm quyền và các đảng đối lập ở Nga cho thấy một cách tiếp cận ngoại giao khá khôn khéo và thực tế của Đảng NDCM Lào. Mối quan hệ với Đảng Cộng sản Liên bang Nga giúp Lào củng cố bản sắc tư tưởng cộng sản của mình, trong khi quan hệ với Đảng Nước Nga Thống nhất lại bảo đảm các lợi ích thực tiễn về mặt Nhà nước và Chính phủ.  

Hai là, hợp tác giữa Đảng NDCM Lào với Đảng Nước Nga Thống nhất.

Trong ba đảng nêu trên, Đảng Nước Nga Thống nhất là đối tác mà Đảng NDCM Lào giao lưu và hợp tác nhiều nhất, thường xuyên và hiệu quả nhất.

Ngày 23/5/2023, trong chuyến thăm chính thức Lào, ông Dmitry Medvedev, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, Chủ tịch Đảng Nước Nga Thống nhất, đã hội đàm với ông Thongloun Sisoulith, Tổng Bí thư Đảng NDCM Lào, Chủ tịch nước Lào. Hai bên đã ký Tuyên bố chung về quan hệ giữa Đảng Nước Nga Thống nhất và Đảng NDCM Lào, đồng thời ký Nghị định thư hợp tác cho giai đoạn 2023–2025 nhằm thúc đẩy hợp tác toàn diện giữa hai đảng¹³.

Hợp tác về giáo dục: Một trong những nội dung quan trọng của hợp tác giữa Đảng Nước Nga Thống nhất và Đảng NDCM Lào là hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực. Trong khuôn khổ chuyến thăm năm 2023, đã ký nhiều thỏa thuận hợp tác về giáo dục và ngôn ngữ: Đại học Quốc gia Lào và Đại học Sư phạm Quốc gia Gertsen (Nga) ký thỏa thuận hợp tác đào tạo và trao đổi; Đại học Tổng hợp Quốc gia Tomsk (Nga) ký kết hợp tác với Bộ Giáo dục và Thể thao Lào nhằm thúc đẩy giảng dạy và học tập tiếng Nga tại Lào¹⁴. Theo đó, đến tháng 9/2023, Việc giảng dạy tiếng Nga tại các trường học ở Lào đã được khôi phục sau 30 năm¹⁵.

Dự án khôi phục việc học tiếng Nga tại các cơ sở giáo dục ở Lào đã được Văn phòng đại diện Rossotrudnichestvo tại Lào khởi động vào đầu 2023 với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Nga. Trong dự án này, các trường học uy tín tại Viêng Chăn, tiếng Nga sẽ được giảng dạy như một ngoại ngữ. Tổng cộng đến 2025, Nga đã đào tạo hơn 8.000 chuyên gia dân sự và 2.000 chuyên gia quân sự cho Lào. Nhiều cựu sinh viên Liên Xô và Nga hiện đang nắm giữ các vị trí lãnh đạo trong bộ máy của Đảng và Nhà nước Cộng hòa DCND Lào; trong Quân đội và các cơ quan thực thi pháp luật của đất nước, đóng vai trò quan trọng trong khoa học, văn hóa, nghệ thuật và đời sống công cộng.

Hiện nay, đang có hơn 150 sinh viên Lào theo học tại các trường đại học Nga. Trong năm học 2025 – 2026, Lào đã được cấp 100 suất học bổng ngân sách¹⁶. Khác với việc tạo ra sự phụ thuộc kinh tế trực tiếp, Nga cung cấp học bổng và duy trì các trung tâm văn hóa là một chiến lược dài hạn. Chiến lược này nhằm mục đích xây dựng một thế hệ cán bộ lãnh đạo, kỹ thuật viên và chuyên gia Lào có lòng trung thành và sự hiểu biết sâu sắc về văn hóa, chính trị của Nga, từ đó, củng cố mối quan hệ chiến lược hai nước ở cấp độ tinh hoa và tư tưởng.

Hợp tác về quốc phòng và an ninh: Hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh đang được phát triển tích cực, bao gồm các hoạt động trao đổi phái đoàn thường xuyên, hỗ trợ đào tạo quân nhân cho Quân đội Nhân dân Lào và hợp tác quân sự – kỹ thuật, hợp tác trong tập trận, huấn luyện quân sự chung; cung cấp trang thiết bị; hỗ trợ kỹ thuật quân sự. Ngày 23/05/2023, Đoàn đại biểu Đảng nước Nga Thống nhất do ông Dmitry Medvedev dẫn đầu cũng đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Bộ trưởng Bộ Công an Lào. Tại các cuộc gặp, các bên đã ký kết văn bản hợp tác giữa hai Đảng và văn bản hợp tác trong lĩnh vực giáo dục quốc phòng¹⁷.  Đặc biệt, Nga có sự hỗ trợ nhân đạo trong công tác rà phá bom mìn chưa nổ, một vấn đề lớn cản trở sự phát triển của Lào. Văn phòng điều hành Hội đồng An ninh Liên bang Nga và Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Ban Chấp hành Trung ương Đảng NDCM Lào đã ký kết thỏa thuận hợp tác về hợp tác an ninh¹⁸. Lào cũng cử đại diện tham gia các sự kiện của Bộ Quốc phòng Nga, như Hội nghị An ninh quốc tế Moscow; tập trận LAROS được tổ chức luân phiên giữa Lào và Nga bắt đầu từ năm 2019, nhằm củng cố mối quan hệ hữu nghị giữa nhà nước, quân đội và nhân dân hai nước Nga và Lào ngày càng bền chặt¹⁹. Đến năm 2024, 80% vũ khí, trang thiết bị quân sự và đặc chủng mà Quân đội Lào vận hành được sản xuất tại Nga²⁰.

Hợp tác về kinh tế và năng lượng: mặc dù kim ngạch thương mại song phương còn khiêm tốn (23,8 triệu USD vào năm 2024, tăng 65% so với cùng kỳ), sang năm 2025 tốc độ tăng trưởng đạt khoảng 20%²¹; trong đó, lĩnh vực năng lượng đã nổi lên như một trụ cột mới. Gần đây nhất, vào tháng 8/2025, Lào và Nga đang đưa mối quan hệ hữu nghị 65 năm lên một tầm cao mới sau chuyến thăm Moscow của Tổng Bí thư Đảng NDCM Lào Thongloun Sisoulith từ ngày 30/7 – 01/8. Hai nước đã ký 7 thỏa thuận về năng lượng hạt nhân, y tế, giáo dục, môi trường và hợp tác pháp lý. Trọng tâm của chuyến thăm là kế hoạch hợp tác hạt nhân hòa bình giữa Nga và Lào nhằm mục đích sử dụng công nghệ hạt nhân để cải thiện y học, nông nghiệp, nghiên cứu khoa học và sản xuất năng lượng tại Lào²². Theo đó, thẻ thanh toán Mir của Nga hiện đã được chấp nhận tại Lào, và các cuộc đàm phán đang được tiến hành để triển khai thanh toán bằng mã QR nhằm đẩy nhanh các giao dịch kinh doanh. Hai nước cũng đã công bố kế hoạch về lộ trình hợp tác quân sự đến năm 2030. Chuyến thăm này là “một cột mốc quan trọng” trong quan hệ giữa Đảng NDCM Lào với Nga cũng như giữa hai Nhà nước Lào – Nga. Đây là cơ sở để hai nước cùng phát triển công nghệ hạt nhân dân sự, đồng thời mở rộng tiềm năng hợp tác trong lĩnh vực năng lượng tiên tiến tại Đông Nam Á.

Ba là, hợp tác thông qua các tổ chức Đảng.

Thông qua kênh tổ chức Đảng, quan hệ hợp tác giữa Đảng NDCM Lào và các đảng chính trị ở Nga ngày càng đa dạng, thực chất và có ý nghĩa chiến lược. Chuyến thăm Liên bang Nga từ ngày 27/3 – 03/4/2023 của đoàn đại biểu Ban Đối ngoại Trung ương Đảng NDCM Lào do đồng chí Thongsavanh Phomvihane dẫn đầu làm việc với 3 đảng: Đảng Cộng sản Liên bang Nga, Đảng Nước Nga Thống nhất và Đảng Cộng sản Những người Cộng sản Nga thể hiện rõ mục tiêu “tiếp tục củng cố và phát triển quan hệ hữu nghị với 3 đảng chính trị trên các khuôn khổ song phương và đa phương theo hướng hiệu quả hơn”²³. Hợp tác được cụ thể hóa qua các hoạt động, như: “ký Hiệp định sửa đổi về hợp tác giữa nước CHDCND Lào và Đảng Cộng sản Liên bang Nga trong giai đoạn mới”²⁴, tham dự hội nghị quốc tế do Đảng Nước Nga Thống nhất đăng cai, cũng như trao đổi về phương hướng hợp tác chính trị, kinh tế, thương mại, đầu tư và phát triển nguồn nhân lực. Đồng thời, việc Lào khẳng định “cam kết tiếp tục hợp tác và làm việc chặt chẽ với Đảng Nước Nga Thống nhất và các đảng bạn cũng như các lực lượng tiến bộ của các nước châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh và châu Âu”, cho thấy, đối ngoại Đảng không chỉ củng cố tình hữu nghị truyền thống Lào – Nga mà còn góp phần nâng cao vai trò và vị thế của Đảng NDCM Lào trong mạng lưới đảng chính trị quốc tế.

Bên cạnh hợp tác giữa các ban đảng, 2 Hội Hữu nghị Lào – Nga và Nga – Lào ngày càng thể hiện được vai trò mở rộng và là cầu nối thúc đẩy quan hệ kinh tế – xã hội và tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác tốt đẹp giữa 2 Đảng, 2 quốc gia, nhân dân Lào và Nga lên một tầm cao mới. Trong khuôn khổ chuyến thăm của Hội Hữu nghị Lào – Nga cùng đoàn đại biểu đã đến thăm và tham dự cuộc họp của Hội Hữu nghị Nga – Lào tại Liên bang Nga đã thúc đẩy việc kết nghĩa hữu nghị giữa huyện Kirzhach, tỉnh Vladimir, Liên bang Nga và huyện Vang Vieng, tỉnh Viêng Chăn, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào²⁵. Đồng thời, Chủ tịch Hội Hữu nghị Lào – Nga đề nghị phía Nga tăng số lượng học bổng và trợ cấp cho sinh viên Lào. Giữa 2 Hội hữu nghị thường xuyên tổ chức Hội nghị song phương nhằm tổng kết, đánh giá các hoạt động hợp tác thời gian qua, thảo luận và đề ra phương hướng hợp tác trong tương lai²⁶.

3. Triển vọng hợp tác giữa Đảng Nhân dân Cách mạng Lào với các đảng phái chính trị ở Nga và hàm ý cho Việt Nam

Trong thời gian tới, triển vọng hợp tác giữa Đảng NDCM Lào  và các đảng chính trị tại Liên bang Nga, đặc biệt là Đảng Nước Nga Thống nhất, được đánh giá là tiếp tục mở rộng, đa dạng hóa và gắn kết chặt chẽ hơn với hợp tác song phương giữa hai Nhà nước. Sự kiện ký Tuyên bố chung và Nghị định thư hợp tác giai đoạn 2023 – 2025 giữa Đảng NDCM Lào và Đảng Nước Nga Thống nhất đã xác lập cơ sở thể chế cho quan hệ đảng – đảng trong giai đoạn mới, tập trung vào các lĩnh vực giáo dục, đào tạo cán bộ, quốc phòng, an ninh và năng lượng. Đặc biệt, việc khôi phục giảng dạy tiếng Nga tại Lào, cùng với hàng nghìn chuyên gia Lào được đào tạo tại Nga, cho thấy, chiến lược của Nga hướng đến xây dựng nền tảng xã hội và tinh hoa chính trị thân Nga ở Lào, qua đó, củng cố bền vững quan hệ chiến lược lâu dài. Bên cạnh đó, hợp tác quốc phòng, nhất là thông qua các cuộc tập trận LAROS và hỗ trợ rà phá bom mìn, sẽ tiếp tục là một trụ cột quan trọng giúp Nga duy trì ảnh hưởng tại Đông Nam Á; đồng thời, giúp Lào giải quyết những thách thức an ninh phi truyền thống. Về kinh tế, các thỏa thuận mới trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân dân sự và thanh toán song phương bằng hệ thống thẻ Mir hứa hẹn mở ra một giai đoạn hợp tác kinh tế – công nghệ mới, dù kim ngạch thương mại hiện còn khiêm tốn.

Đối với Việt Nam, hợp tác Lào – Nga thông qua kênh Đảng mang lại một số hàm ý quan trọng.

Thứ nhất, quan hệ này cho thấy, Đảng NDCM Lào đang vận dụng linh hoạt đối ngoại đảng để tranh thủ nguồn lực phục vụ phát triển đất nước, đồng thời, giữ cân bằng giữa các đối tác lớn (Việt Nam, Trung Quốc, Nga). Điều này đặt ra yêu cầu đối với Việt Nam trong việc duy trì vai trò đặc biệt trong quan hệ với Lào, đồng thời, theo dõi sát những xu hướng hợp tác mới giữa Lào và Nga để tránh sự suy giảm ảnh hưởng mối quan hệ truyền thống.

Thứ hai, sự gia tăng hợp tác về đào tạo cán bộ và giáo dục bằng tiếng Nga cho thấy, Nga đang xây dựng một tầng lớp cán bộ, trí thức Lào có xu hướng gắn bó với Nga. Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa các chương trình hợp tác đào tạo nhân lực, đào tạo tiếng Việt, giao lưu nhân dân và trao đổi học thuật để tiếp tục củng cố vị thế trong xã hội Lào.

Thứ ba, việc Nga thúc đẩy hợp tác quốc phòng – an ninh với Lào, nhất là thông qua các hiệp định và tập trận chung, cũng là một yếu tố Việt Nam cần lưu ý trong bối cảnh khu vực có nhiều cạnh tranh chiến lược. Việt Nam và Lào đều coi Nga là đối tác truyền thống, do đó có thể cân nhắc cơ chế phối hợp ba bên Việt Nam – Lào – Nga trong một số lĩnh vực, như: an ninh phi truyền thống, đào tạo cán bộ, hoặc giáo dục. Triển vọng quan hệ đối ngoại đảng Lào – Nga cho thấy, không chỉ sự củng cố hợp tác song phương mà còn tác động đến cấu trúc quan hệ khu vực, trong đó, Việt Nam cần có sự điều chỉnh phù hợp để vừa duy trì quan hệ đặc biệt với Lào, vừa tận dụng được sự hiện diện của Nga nhằm tăng cường ổn định và phát triển ở Đông Nam Á.

4. Kết luận

Quan hệ đối ngoại đảng giữa Đảng NDCM Lào và các đảng chính trị tại Liên bang Nga, đặc biệt là Đảng Nước Nga Thống nhất, thể hiện tính liên tục, gắn kết và ngày càng mang ý nghĩa chiến lược trong tổng thể quan hệ Lào – Nga. Kênh đảng không chỉ củng cố hợp tác chính trị, kinh tế – xã hội, quốc phòng mà còn hỗ trợ hiệu quả đối ngoại nhà nước, giúp Lào mở rộng không gian đối ngoại và nâng cao vị thế quốc tế. Đối với Việt Nam, quan hệ Lào – Nga qua kênh đảng vừa mở ra cơ hội hợp tác ba bên trong đào tạo cán bộ, quốc phòng – giáo dục, vừa đặt ra yêu cầu theo dõi, điều chỉnh chiến lược để duy trì vai trò đặc biệt với Lào và bảo đảm lợi ích an ninh – phát triển trong bối cảnh cạnh tranh khu vực.

Chú thích:
1. Bài viết là kết quả của nhiệm vụ khoa học cấp cơ sở: “Hoạt động đối ngoại của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào trong bối cảnh mới”.
2. Bộ ngoại giao Lào (2025). Chính sách đối ngoại. https://www.mofa.gov.la/gweb/gweb/backend/web/index.php?r=site/detail&id=554.
3, 6. Ban đối ngoại Trung ương Đảng NDCM Lào (2022). Nội dung chủ yếu của chính sách đối ngoại của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào. https://www.cerccp.org.la/leaderships-detail.php?
4. Bộ Ngoại giao Lào (2025). List of State which the Lao PDR has established Diplomatic Relations Since 1950. https://www.mofa.gov.la/gweb.pdf.
5. Đảng NDCM Lào (1987). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IV. NXB Nhà nước, tr. 185.
7. Đảng NDCM Lào (2021). Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI. NXB Quốc gia, Viêng Chăn, tr. 18 – 19.
8. Nga và Lào hướng tới quan hệ đối tác chiến lược. https://en.nhandan.vn/russia-laos-move-towards-strategic-partnership-post3382.html.
9. Đảng Nước Nga thống nhất: Quá trình phát triển và những thành công. https://tapchicongsan.org.vn/tin-tieu-diem-10-06/-/2018/760/dang-nuoc-nga-thong-nhat–qua-trinh-phat-trien-va-nhung-thanh-cong.aspx#.
10. Lào và Nga ký kết thỏa thuận về quan hệ Đảng, giáo dục. https://www.vientianetimes.org.la/freeContent/FreeConten2023_Laos99.php.
11, 18. Trung tâm Năng lượng ASEAN (ACE) (2025). https://aseanenergy.org/news-clipping/laos-russia-announce-cooperation-in-numerous-fields/
12. Quân đội Lào bắt đầu tập trận tại Primorye trong khuôn khổ cuộc tập trận Laros 2024 (Phần 2). https://www.interfax-russia.ru/military/news_eng/413265.
13. Lào và Nga ký kết thỏa thuận về quan hệ Đảng, giáo dục. https://www.vientianetimes.org.la/freeContent/FreeConten2023_Laos99.php.
14. Chuyến thăm Lào của Medvedev đã mang lại nhiều văn bản song phương”. https://tass.com/politics/1621617,
15. Việc dạy tiếng Nga tại các trường học ở Lào được nối lại sau 30 năm. https://en.topwar.ru/225660-prepodavanie-russkogo-jazyka-v-shkolah-laosa-vozobnovljajut-spustja-30-let.html.
16. Quan hệ giữa Nga và Lào. https://ria.ru/20250731/laos-2032402797.html?utm_source=chatgpt.com.
17. Tăng cường đoàn kết giữa hai nước Lào – Nga. https://baokhanhhoa.vn/the-gioi/202305/tang-cuong-doan-ket-giua-hai-nuoc-lao-nga-7270bad/.
19. Nga – Lào tập trận chung LAROS-2024. https://hanoionline.vn/nga-lao-tap-tran-chung-laros2024-267396.htm.
20. Interfax-Russia (2024). Quân đội Lào bắt đầu tập trận tại Primorye trong khuôn khổ cuộc tập trận Laros 2024 (Phần 2). https://www.interfax-russia.ru/military/news_eng/413265.
21. Nga và Lào hợp tác phát triển năng lượng hạt nhân. https://mekongasean.vn/nga-va-lao-hop-tac-phat-trien-nang-luong-hat-nhan-44506.html.
22. Lào, Nga tăng cường quan hệ đối tác với lộ trình hạt nhân và các thỏa thuận quan trọng. https://laotiantimes.com/2025/08/01/laos-russia-strengthen-partnership-with-nuclear-roadmap-key-agreements/.
23, 24. Ban Đối ngoại Trung ương Đảng NDCM Lào (2023). Tăng cường quan hệ giữa Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và các đảng phái chính trị tại Nga. https://www.cerccp.org.la/leaderships-detail.php?
25. Ban Đối ngoại Trung ương Đảng NDCM Lào (2024). Đoàn đại biểu Hội Hữu nghị Lào – Nga thăm và làm việc tại Liên bang Nga. https://www.cerccp.org.la/leaderships-detail.php?
26. Ban Đối ngoại Trung ương Đảng NDCM Lào (2022). Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng chào mừng đoàn đại biểu Hội Hữu nghị Nga – Lào đến thăm và trao tặng kỷ niệm chương. https://www.cerccp.org.la/leaderships-detail.php?