Hà Minh Hoàng
Học viện Báo chí và tuyên truyền
(Quanlynhanuoc.vn) – Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội tham gia xây dựng Đảng là một yêu cầu tất yếu khách quan, phản ánh mối quan hệ giữa công tác Đảng với công tác Mặt trận, cũng là phản ánh mối quan hệ bản chất giữa Đảng với Nhân dân nhằm củng cố và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng. Vì vậy, cần phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc của thành phố trong công tác xây dựng Đảng bộ thành phố Hà Nội trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, về tổ chức và đạo đức cán bộ.
Từ khóa: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Đảng bộ, thành phố Hà Nội.
1. Đặt vấn đề
Thành phố Hà Nội là trung tâm chính trị – hành chính quốc gia, nơi đặt trụ sở các cơ quan của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị – xã hội, cơ quan ngoại giao và các tổ chức quốc tế; đồng thời là trung tâm lớn về kinh tế, tài chính, văn hóa, giáo dục, khoa học – công nghệ của cả nước. Sau gần 40 năm đổi mới, thế và lực của đất nước, sức mạnh tổng hợp quốc gia, uy tín quốc tế của đất nước ngày càng được nâng cao. Bên cạnh thời cơ, thuận lợi, đất nước ta đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức… đặt ra yêu cầu khách quan phải nâng cao hơn nữa chất lượng tham gia xây dựng Đảng của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nói chung và của thành phố Hà Nội nói riêng.
2. Thực tiễn thực hiện vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong xây dựng Đảng bộ thành phố Hà Nội
Trong tiến trình xây dựng và phát triển Thủ đô, công tác Mặt trận của thành phố đã và đang khẳng định rõ vị trí, vai trò quan trọng trong công tác xây dựng Đảng, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ Thành phố.
Thứ nhất, Mặt trận Tổ quốc thành phố đã thực hiện tốt chức năng tập hợp, phát huy khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tạo sự đồng thuận xã hội, qua đó củng cố nền tảng chính trị – xã hội vững chắc cho sự lãnh đạo của Đảng bộ Thành phố; tham mưu, đề xuất, đóng góp ý kiến trong thực hiện tập hợp, đoàn kết nhân dân, lãnh đạo thành công sự nghiệp cách mạng, sự phát triển của Thành phố trong bối cảnh mới. Nhiều phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động đã được tổ chức, như: “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, Mặt trận thành phố đã góp phần khơi dậy tinh thần sáng tạo, trách nhiệm công dân, đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.
Mặt trận thành phố đã tập trung nâng cao chất lượng trang thông tin điện tử (Website), Bản tin Dân chủ và đoàn kết, các ấn phẩm tuyên truyền được xây dựng và triển khai trong toàn hệ thống Mặt trận và trên mạng xã hội qua các trang cộng đồng (Fanpage), các nhóm zalo… để tuyên truyền, vận động, tập hợp các tầng lớp Nhân dân; củng cố, tăng cường, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa1.
Thứ hai, Mặt trận thành phố đã thực hiện vai trò giám sát và phản biện xã hội, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Hằng năm, xây dựng kế hoạch giám sát với các nội dung cụ thể, như: tiến độ thực hiện dự án; thực hiện cơ chế, chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư; giải quyết kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trong quá trình thực hiện dự án. Riêng năm 2024, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận các cấp đã chủ trì 810 cuộc giám sát; tham gia 1.899 cuộc giám sát, kiểm tra do cấp ủy, Thường trực Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp của Thành phố thực hiện2. Thông qua hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu; giám sát việc thực hiện các chính sách dân sinh, Mặt trận thành phố đã kịp thời phát hiện, kiến nghị, đề xuất các giải pháp chấn chỉnh những hạn chế, khuyết điểm, qua đó nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình của các tổ chức Đảng, chính quyền.
Thứ ba, Mặt trận thành phố là cầu nối giữa Đảng với Nhân dân, trực tiếp nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, phản ánh ý kiến của quần chúng, giúp Đảng bộ, chính quyền Thành phố Hà Nội kịp thời điều chỉnh chủ trương, chính sách cho phù hợp thực tiễn góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng.
Mặt trận các cấp của Thành phố Hà Nội đã tổ chức 698 hội nghị lấy ý kiến góp ý vào Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) và đã có hơn 11.912 ý kiến tham gia của Nhân dân tại các hội nghị này. Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận các cấp trên địa bàn thành phố Hà Nội đã phối hợp với chính quyền tổ chức thành công 2.456 hội nghị tiếp xúc cử tri trước và sau các kỳ họp Quốc hội và HĐND các cấp (nhiệm kỳ 2021-2026) với 176.148 lượt cử tri tham dự. Thông qua 12.964 ý kiến của các cử tri tại các kỳ họp tiếp xúc cử tri đã kịp thời phản ánh tâm tư, nguyện vọng của cử tri Thủ đô tới các cấp chính quyền đối với những quyết sách của trung ương, bộ, ban, ngành và chính quyền các cấp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, những vụ việc còn tồn tại3. Qua đó, Mặt trận thành phố đã phát huy tốt tính tích cực chính trị và bảo đảm quyền dân chủ của quần chúng nhân dân.
Thứ tư, Mặt trận thành phố đã tham gia tích cực vào công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là trong việc giới thiệu, bồi dưỡng, giám sát những cán bộ, đảng viên tiêu biểu tham gia ứng cử đại biểu HĐND các cấp, đóng góp ý kiến trong công tác quy hoạch, đào tạo, sử dụng cán bộ. Thành phố Hà Nội là địa phương có số lượng đại biểu ứng cử và tự ứng cử lớn nhất cả nước, song, Mặt trận đã thực hiện nghiêm túc quy trình 5 bước, 3 hội nghị hiệp thương, 4.941 hội nghị cử tri nơi công tác và nơi cư trú đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội (khóa XV) và đại biểu HĐND các cấp (nhiệm kỳ 2021 – 2026). Các hội nghị tiếp xúc cử tri được tổ chức dân chủ, đúng pháp luật, đúng quy định, phù hợp yêu cầu thực tiễn đời sống nhân dân, tỷ lệ cử tri đi bầu đạt 99,13%4.
Tuy nhiên, thực tế cũng còn một số hạn chế, như: công tác tuyên truyền, vận động, nắm tình hình Nhân dân của Mặt trận các cấp chưa đồng đều. Hoạt động của các hội đồng tư vấn, ban tư vấn, tổ tư vấn và đội ngũ cộng tác viên đã có nhiều cố gắng hơn nhiệm kỳ trước nhưng chưa phát huy hết tiềm năng; chất lượng hoạt động giám sát, phản biện xã hội một số nơi còn hạn chế; các phong trào thi đua, các cuộc vận động ở một số nơi còn mang tính hình thức…
3. Một số giải pháp
Một là, tăng cường định hướng chính trị, tư tưởng cho hoạt động của Mặt trận thành phố.
Để Mặt trận Tổ quốc thành phố thực sự trở thành bộ phận quan trọng trong xây dựng Đảng bộ Thành phố, cần tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm của Đảng về phát huy vai trò của Mặt trận trong hệ thống chính trị, nhất là Nghị quyết Đại hội XIII và Nghị quyết Đại hội XVII Đảng bộ Thành phố. Hoạt động của Mặt trận Tổ quốc của thành phố phải bám sát yêu cầu xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức; kiên định định hướng xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tính thống nhất trong triển khai. Đây là điều kiện tiên quyết để Mặt trận không bị hành chính hóa, hình thức hóa mà phát huy đúng bản chất là tổ chức liên minh chính trị, nơi tập hợp sức mạnh đại đoàn kết toàn dân.
Hai là, đổi mới nội dung, phương thức tập hợp và phát huy sức mạnh đại đoàn kết Nhân dân.
Mặt trận Tổ quốc thành phố không phải là tổ chức của một nhóm người mà là một liên minh chính trị rộng lớn, bao gồm các tổ chức thành viên và đại diện của các dân tộc, tôn giáo, các nhân sĩ, trí thức tiêu biểu. Sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc thành phố vì thế mang tính đại diện rộng rãi, bảo đảm sự đa dạng các ý kiến, góc nhìn, từ đó phản ánh một cách toàn diện đời sống xã hội. Các quy trình giám sát, phản biện, góp ý của Mặt trận Tổ quốc thành phố cần được công khai, minh bạch để Nhân dân được biết, được bàn và được giám sát. Điều này giúp tăng cường lòng tin của Nhân dân vào hoạt động, phương thức tổ chức của Mặt trận và tính nghiêm túc của công tác xây dựng Đảng.
Thực tế cho thấy, các phong trào, cuộc vận động do Mặt trận phát động đã tạo hiệu ứng xã hội tích cực, nhưng vẫn còn nơi chưa thật sự hấp dẫn, chưa gắn chặt với lợi ích thiết thực của Nhân dân. Do đó, cần đa dạng hóa cách thức triển khai, gắn các phong trào như “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” với chương trình chuyển đổi số, xây dựng đô thị thông minh, bảo vệ môi trường, giảm nghèo bền vững. Việc phát huy vai trò của các tổ chức thành viên, nhân sĩ trí thức, chức sắc tôn giáo, người có uy tín trong cộng đồng cũng phải được coi là giải pháp trọng tâm để củng cố nền tảng xã hội vững chắc cho Đảng bộ.
Ba là, nâng cao chất lượng giám sát và phản biện xã hội.
Từ thực tiễn hiện nay, tính chuyển hóa của các kiến nghị thành chính sách cụ thể vẫn chưa cao, phản ánh tình trạng “nói nhiều, tiếp thu ít”. Vì vậy, cần thiết lập cơ chế ràng buộc trách nhiệm giữa cơ quan, tổ chức chịu sự giám sát và Mặt trận; định kỳ công khai kết quả tiếp thu, giải trình, tạo niềm tin cho Nhân dân.
Ngoài ra, đội ngũ cán bộ tham gia phản biện phải được bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kỹ năng phân tích, lập luận khoa học để tăng chất lượng, hiệu lực của ý kiến phản biện, tránh hình thức, chung chung. Các ý kiến góp ý, kết quả giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận phải xuất phát từ thực tiễn khách quan, có số liệu, dẫn chứng cụ thể. Đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc thành phố phải tổ chức các buổi làm việc, hội nghị, diễn đàn để lắng nghe và tiếp thu một cách đầy đủ, chính xác, công khai ý kiến của các tổ chức thành viên, các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, tôn giáo và các nhân sĩ, trí thức để phát huy dân chủ, tạo sự đồng thuận tập thể để báo cáo cấp ủy Đảng xem xét.
Bốn là, phát huy vai trò cầu nối giữa Đảng với Nhân dân.
Thực tế, một số cuộc đối thoại còn mang tính hình thức, chưa tạo diễn đàn thực sự để Nhân dân bày tỏ bức xúc, nguyện vọng. Do đó, cần đổi mới hình thức tiếp xúc, lắng nghe ý kiến người dân theo hướng trực tuyến – tương tác – công khai, qua đó rút ngắn khoảng cách giữa ý chí Đảng và nguyện vọng Nhân dân. Khi Nhân dân thấy tiếng nói của mình được lắng nghe, phản ánh và xử lý kịp thời thì uy tín của Đảng sẽ càng được củng cố.
Năm là, xây dựng và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp.
Thực tiễn cho thấy, năng lực cán bộ không đồng đều, nhiều nơi còn lúng túng khi triển khai giám sát, phản biện. Vì vậy, Thành phố Hà Nội cần có chính sách đầu tư xứng đáng cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Mặt trận, đặc biệt về kỹ năng nghiên cứu chính sách, tham vấn cộng đồng, đối thoại xã hội. Cùng với đó là bảo đảm chế độ, chính sách để cán bộ yên tâm công tác, có động lực cống hiến lâu dài.
Sáu là, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động của Mặt trận Tổ quốc thành phố.
Mặt trận thành phố cần khai thác hiệu quả nền tảng số để mở rộng kênh phản ánh nguyện vọng của Nhân dân, xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất phục vụ công tác giám sát, phản biện. Việc tổ chức các diễn đàn trực tuyến, cổng góp ý điện tử sẽ giúp Nhân dân dễ dàng tiếp cận, từ đó mở rộng sự tham gia của cộng đồng vào quá trình hoạch định và giám sát chính sách của Đảng bộ. Đặc biệt, Mặt trận thành phố cần vận động quần chúng nhân dân tích cực tham gia vào phong trào bình dân học vụ số, từ đó nâng cao năng lực làm chủ của quần chúng nhân dân trong thời đại số.
Bảy là, tăng cường phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc thành phố với cấp ủy, chính quyền và các tổ chức chính trị – xã hội.
Mặt trận Tổ quốc thành phố là liên minh chính trị, vì vậy sự phối hợp giữa các tổ chức thành viên, như: Liên đoàn Lao động, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân… là rất quan trọng. Mỗi tổ chức sẽ phát huy thế mạnh để thu thập thông tin, ý kiến từ các tầng lớp nhân dân mà mình đại diện, từ đó tạo nên sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị.
Để các ý kiến góp ý, kết quả giám sát của Mặt trận được tiếp nhận và xử lý cần có sự phối hợp chặt chẽ với các cấp ủy Đảng của Thành phố. Trước khi triển khai một hoạt động giám sát, phản biện, Mặt trận Tổ quốc thành phố cần thông báo, trao đổi với cấp ủy để có sự đồng thuận, tạo điều kiện thuận lợi. Trong công tác giám sát, phản biện xã hội đối với các chính sách, việc phối hợp với các cơ quan chuyên môn của chính quyền là rất cần thiết.
Ngoài ra, hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện phụ thuộc nhiều vào sự phối hợp đồng bộ. Do đó, cần thiết lập cơ chế trao đổi định kỳ giữa Mặt trận với các ban xây dựng Đảng, HĐND, UBND, đoàn thể để bảo đảm sự thống nhất trong triển khai nhiệm vụ. Đây cũng là cách để tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả quản trị của hệ thống chính trị Thủ đô.
4. Kết luận
Mặt trận Tổ quốc thành phố là một bộ phận của hệ thống chính trị thành phố Hà Nội, là cơ sở chính trị của chính quyền, nơi thể hiện ý chí, nguyện vọng, tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, nơi hiệp thương, phối hợp và thống nhất hành động của các thành viên nhằm xây dựng Thành phố vững mạnh về chính trị, phát triển về kinh tế – xã hội, bảo đảm vững chắc về quốc phòng – an ninh, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Mặt trận Tổ quốc thành phố có vai trò quan trọng tham gia xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức cán bộ. Trước yêu cầu đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, cần phát huy tốt vai trò của Mặt trận Tổ quốc thành phố trong công tác xây dựng Đảng bộ Thành phố Hà Nội. Đây là vấn đề quan trọng, để công tác mặt trận góp phần cùng các chủ thể và lực lượng khác xây dựng Đảng bộ, chính quyền Thành phố Hà Nội trong sạch, vững mạnh, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu, tăng cường mối liên hệ giữa Đảng và Nhân dân, thực hiện tốt quy chế dân chủ, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, tạo cơ sở chính trị vững chắc cho tổ chức đảng, chính quyền các cấp của Thành phố.
Chú thích:
1, 3. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội (khoá XVII). Báo cáo trình Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2024 – 2029.
2. Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội (2024). Kết quả công tác Mặt trận năm 2023, Chương trình phối hợp và thống nhất hành động năm 2024.
4. Ban Dân chủ – Pháp luật Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội (2025). Báo cáo kết quả công tác dân chủ – pháp luật năm 2024; phương hướng nhiệm vụ trọng tâm năm 2025.
