Nguyễn Văn Lên
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, công tác thanh niên luôn giữ vị trí chiến lược trong sự nghiệp cách mạng. Đồng Nai là một tỉnh công nghiệp trọng điểm phía Nam, tập trung đông đảo lực lượng thanh niên, nhất là thanh niên công nhân. Những năm qua, Đảng bộ tỉnh Đồng Nai đã có nhiều chủ trương, nghị quyết và cách làm sáng tạo nhằm lãnh đạo công tác thanh niên, đạt được nhiều kết quả quan trọng. Những kinh nghiệm đó tiếp tục được vận dụng linh hoạt trong bối cảnh mới hiện nay, góp phần xây dựng lớp thanh niên vừa “hồng”, vừa “chuyên”, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của tỉnh và đất nước.
Từ khoá: Công tác thanh niên; vị trí chiến lược; kinh nghiệm lãnh đạo; Đảng bộ tỉnh Đồng Nai.
1. Đặt vấn đề
Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, giữ vai trò xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà. Thật vậy nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”1. Từ đó cho thấy, trách nhiệm của Đảng đối với công tác lãnh đạo, giáo dục, bồi dưỡng và phát huy vai trò thanh niên.
Đồng Nai là một trong những tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có đông đảo lực lượng thanh niên, đặc biệt là thanh niên công nhân làm việc trong các khu công nghiệp. Tính đến tháng 7/2025, tỉnh Đồng Nai có diện tích tự nhiên là 12.737,18 km2, quy mô dân số là 4.491.408 người2 (sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của tỉnh Bình Phước). Đây là một lợi thế song cũng đặt ra nhiều vấn đề phức tạp về công tác tập hợp, quản lý và phát huy thanh niên. Nhận thức rõ điều đó, Đảng bộ tỉnh Đồng Nai đã có nhiều chủ trương, biện pháp lãnh đạo công tác thanh niên, gắn liền với thực tiễn phát triển của tỉnh và định hướng chung của Trung ương. Những kinh nghiệm quý báu từ giai đoạn này tiếp tục được vận dụng trong giai đoạn hiện nay, khi công tác thanh niên đứng trước những cơ hội và thách thức mới từ quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng, chuyển đổi số và yêu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
2. Một số kinh nghiệm trong lãnh đạo công tác thanh niên trong những năm qua
Thứ nhất, gắn công tác thanh niên với các nghị quyết, chủ trương lớn của Trung ương và của tỉnh, bảo đảm tính thống nhất trong chỉ đạo.
Đảng bộ tỉnh Đồng Nai luôn quán triệt và vận dụng sáng tạo các nghị quyết của Trung ương về công tác thanh niên, trong đó có Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Tỉnh uỷ đã chủ động ban hành loạt văn bản chỉ đạo, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác thanh niên vừa cụ thể hóa các văn bản của cấp trên vừa phù hợp với đặc thù địa phương, như: Kế hoạch số 96-KH/TU ngày 29/12/2008 về việc thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW của Trung ương; Chỉ thị số 24-CT/TU ngày 14/7/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Kết luận số 80-KL/TW ngày 25/12/2013 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 28/01/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Triển khai các nghị quyết của Tỉnh ủy, Ban Cán sự Đảng Uỷ ban nhân dân (UBND) tỉnh đã chỉ đạo UBND tỉnh triển khai đồng bộ các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành về các chương trình, đề án, kế hoạch, chiến lược phát triển thanh niên trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2014 – 2024 và những năm tiếp theo. Trong đó có: Báo cáo số 912-BC/BCSÐ của Ban Cán sự Đảng UBND tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 24-CT/TU ngày 14/7/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy thực hiện Kết luận số 80-KL/TW ngày 25/12/2013 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 28/01/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã cho thấy tính định hướng rõ ràng cho toàn hệ thống chính trị của địa phương, từ đó nâng cao nhận thức của các cấp ủy, chính quyền về vai trò của thanh niên, đồng thời thể hiện sự nhất quán và liên tục trong công tác lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh đối với thanh niên.
Thứ hai, coi trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh niên.
Đảng bộ tỉnh Đồng Nai luôn xác định giáo dục lý tưởng cách mạng, bồi dưỡng đạo đức và lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ là nhiệm vụ thường xuyên, có ý nghĩa then chốt trong công tác xây dựng thế hệ thanh niên “vừa hồng, vừa chuyên”. Nhiều hình thức giáo dục đa dạng, phù hợp với từng nhóm đối tượng thanh niên đã được triển khai, như: sinh hoạt chi đoàn, các phong trào hành động cách mạng, các đợt sinh hoạt chính trị lớn. Nhờ đó, nhận thức chính trị và niềm tin của thanh niên vào sự lãnh đạo của Đảng, vào con đường xã hội chủ nghĩa ngày càng được củng cố.
Đặc biệt, việc thực hiện cuộc vận động, đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã được phát động rộng rãi, tạo sự chuyển biến tích cực trong thanh niên về tinh thần trách nhiệm, ý thức rèn luyện đạo đức, tác phong công tác. Phần lớn thanh niên trong tỉnh được học tập lý luận chính trị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Điều đó cho thấy nỗ lực rất lớn trong việc đưa các giá trị tư tưởng, đạo đức, pháp luật đến với thanh niên, từ đó định hướng hành vi, lối sống chuẩn mực cho họ.
Thứ ba, phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên gắn với nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Đồng Nai đã khéo léo gắn công tác thanh niên với những nhiệm vụ trọng tâm về phát triển kinh tế – xã hội, coi đây vừa là trách nhiệm, vừa là môi trường để thanh niên rèn luyện và trưởng thành. Các phong trào lớn, như: “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Tuổi trẻ Đồng Nai chung tay xây dựng nông thôn mới” đã để lại nhiều dấu ấn sâu đậm, góp phần lan tỏa tinh thần trách nhiệm, ý chí cống hiến trong thế hệ trẻ.
Qua các phong trào này, nhiều công trình, phần việc thanh niên đã được triển khai hiệu quả góp phần cải thiện đời sống dân sinh, xây dựng nông thôn mới, bảo vệ môi trường, phát triển đô thị văn minh. Đặc biệt, trong bối cảnh là một trong những tỉnh có lực lượng thanh niên công nhân đông đảo, hoạt động đoàn thể đã thực sự trở thành chỗ dựa tinh thần, tạo điều kiện để công nhân trẻ được tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao, rèn luyện kỹ năng, nâng cao đời sống tinh thần, đồng thời, hun đúc tình đoàn kết, ý thức trách nhiệm xã hội.
Thứ tư, chú trọng xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn – Hội – Đội vững mạnh, coi đây là “trường học xã hội chủ nghĩa” của thanh niên.
Nhận thức rõ tổ chức Đoàn chính là lực lượng nòng cốt trong công tác giáo dục, tập hợp và phát huy thanh niên, Đảng bộ tỉnh đã quan tâm chỉ đạo củng cố, mở rộng các cơ sở đoàn, hội, đội. Nhờ đó, mạng lưới tổ chức Đoàn ngày càng phát triển. Tính đến năm 2024, toàn tỉnh có 785.813 thanh niên từ 16 đến 30 tuổi. Cụ thể: nhóm tuổi 16 – 20 tuổi có 235.394 người; nhóm 21 – 25 tuổi có 249.259 người; nhóm 26 – 30 tuổi có 301.160 người. Số thanh niên nông thôn chiếm 57,5% và số thanh niên đô thị chiếm 42,5% tổng số thanh niên toàn tỉnh3. Thanh niên Đồng Nai tiếp tục là nguồn nhân lực dồi dào góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế – xã hội giữ vững quốc phòng – an ninh trên địa bàn tỉnh. Các cơ sở Đoàn không chỉ là môi trường để đoàn viên sinh hoạt, học tập, rèn luyện mà còn là “trường học xã hội chủ nghĩa”, nơi bồi dưỡng lý tưởng, hun đúc niềm tin, nuôi dưỡng hoài bão cống hiến và đào tạo lớp cán bộ kế cận cho Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị – xã hội.
Thứ năm, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng cán bộ Đoàn.
Đảng bộ tỉnh Đồng Nai nhất quán quan điểm coi công tác cán bộ là khâu then chốt trong mọi công việc, trong đó có công tác thanh niên. Vì vậy, tỉnh đặc biệt chú trọng đến việc đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch và sử dụng cán bộ Đoàn. Những lớp cán bộ này phải vừa có bản lĩnh chính trị vững vàng, vừa có kỹ năng vận động, tập hợp thanh niên, vừa năng động, sáng tạo và gương mẫu trong công việc. Từ thực tiễn, nhiều cán bộ Đoàn đã trưởng thành, trở thành nguồn nhân lực trẻ quan trọng bổ sung cho hệ thống chính trị ở cơ sở và cấp tỉnh. Họ không chỉ mang nhiệt huyết, trí tuệ của tuổi trẻ mà còn thể hiện sự gắn bó mật thiết với Nhân dân với phong trào thanh niên, từ đó tạo dựng uy tín chính trị và năng lực quản lý, lãnh đạo.
Thứ sáu, kết hợp chặt chẽ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và sự phối hợp của các tổ chức chính trị – xã hội đối với công tác thanh niên.
Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã xác định trách nhiệm cụ thể của từng cơ quan, ban, ngành trong việc phối hợp chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng và phát huy thanh niên. UBND tỉnh đã ban hành Chương trình phát triển thanh niên Đồng Nai giai đoạn 2012 – 2020, tạo hành lang pháp lý và định hướng lâu dài cho công tác này. Bên cạnh đó, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị – xã hội cũng tích cực tham gia vận động, tập hợp thanh niên, hình thành một mạng lưới phối hợp đồng bộ, hiệu quả. Nhờ sự lãnh đạo, quản lý và phối hợp chặt chẽ này, công tác thanh niên của Đồng Nai có bước phát triển toàn diện, vừa bám sát chủ trương, nghị quyết của Đảng, vừa phù hợp với thực tiễn phong phú của địa phương. Qua đó, lực lượng thanh niên ngày càng thể hiện vai trò là lực lượng xung kích trên mọi lĩnh vực, đóng góp to lớn cho sự phát triển bền vững của Đồng Nai.
Những kinh nghiệm trên đã tạo nền tảng quan trọng để công tác thanh niên Đồng Nai trong những năm qua đạt được nhiều kết quả, góp phần xây dựng lực lượng thanh niên đông đảo, có chất lượng, xứng đáng là lực lượng xung kích trong sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.
3. Sự vận dụng các kinh nghiệm trong giai đoạn hiện nay
Sau hơn 2 tháng triển khai Nghị quyết số 202/2025/QH15, Đồng Nai tiếp tục giữ vững vai trò là một trong những trung tâm công nghiệp, đô thị và dịch vụ quan trọng của vùng Đông Nam Bộ và cả nước. Quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, hội nhập quốc tế và đặc biệt là chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, đặt ra nhiều cơ hội và thách thức cho sự phát triển của tỉnh.
Trong bối cảnh mới, lực lượng thanh niên – vốn đông đảo, đa dạng về thành phần, nghề nghiệp và trình độ vừa là nhân tố quyết định sự thành công của các nhiệm vụ phát triển, vừa chịu tác động không nhỏ từ mặt trái của kinh tế thị trường, toàn cầu hóa và mạng xã hội. Nhận thức sâu sắc điều này, Đảng bộ tỉnh Đồng Nai tập trung vào những nội dung sau:
Một là, tiếp tục hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước và chính sách về thanh niên, kế thừa kinh nghiệm về xây dựng hành lang pháp lý vững chắc từ giai đoạn trước. Ban Cán sự Đảng lãnh đạo, chỉ đạo triển khai đồng bộ các văn bản chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương về các chương trình, đề án, kế hoạch, chiến lược… phát triển thanh niên trên địa bàn tỉnh. Việc cụ thể hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng về thanh niên thành các cơ chế, chính sách, chương trình, kế hoạch mang tính địa phương phải là ưu tiên hàng đầu. Tập trung các chính sách hỗ trợ các nhóm thanh niên đặc thù, như: thanh niên dân tộc thiểu số, thanh niên hoàn lương… nhằm giúp họ tái hòa nhập cộng đồng và phát huy tiềm năng của mình. Chú trọng kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác thanh niên và cán bộ Đoàn các cấp bảo đảm có đủ phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn và năng lực thực tiễn, ngang tầm với nhiệm vụ được giao trong thời kỳ mới.
Hai là, đẩy mạnh giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao, nguồn lao động của tỉnh. Ưu tiên đào tạo, bồi dưỡng và bố trí cán bộ trẻ, hình thành đội ngũ cán bộ khoa học – kỹ thuật, cán bộ quản lý trẻ có năng lực, đồng thời tiếp tục mở rộng các chương trình hỗ trợ sinh viên xuất sắc và cán bộ khoa học trẻ về công tác tại tỉnh, góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh. Cùng với đó, làm tốt công tác đào tạo nguồn lực để bổ sung vào lực lượng lao động của tỉnh. Trong đó, chú trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng thực hiện với nhiều hình thức đa dạng, phong phú; đào tạo nghề gắn với nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động; gắn với nhóm đối tượng cụ thể, như: thanh niên nông thôn, bộ đội xuất ngũ… giúp thanh niên có việc làm ổn định và nâng cao thu nhập.
Ba là, chú trọng các nhóm thanh niên đặc thù và xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, như: (1) Đối với thanh niên công nhân: tiếp tục duy trì và tăng cường công tác tập hợp, đặc biệt là ở khu vực nhà trọ; các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao cần được đẩy mạnh nhằm đáp ứng nhu cầu giải trí lành mạnh cho đối tượng này. (2) Đối với thanh niên dân tộc thiểu số và tôn giáo: hỗ trợ giảm nghèo, ứng dụng khoa học – công nghệ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. (3) Nhóm thanh niên học sinh – sinh viên: đẩy mạnh các phong trào thi đua học tập, nghiên cứu khoa học và hoạt động tình nguyện… nhằm định hướng lối sống đẹp, tránh xa tệ nạn xã hội.
Bốn là, đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý trong bối cảnh mới là yếu tố then chốt. Việc ứng dụng công nghệ – thông tin như một công cụ quan trọng trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống và tập hợp thanh niên. Điều này, giúp tiếp cận thanh niên hiệu quả hơn và truyền tải thông tin kịp thời. Đồng thời, công tác tăng cường phối hợp và kiểm tra, giám sát việc thực hiện công tác thanh niên ở các đơn vị, địa phương nhằm kịp thời đôn đốc, nhắc nhở các đơn vị thực hiện chưa đúng, chưa kịp thời, bảo đảm các chủ trương, chính sách đi vào thực tiễn một cách hiệu quả nhất.
4. Kết luận
Kinh nghiệm lãnh đạo công tác thanh niên của Đảng bộ tỉnh Đồng Nai đã tạo ra một nền tảng vững chắc với sự đồng bộ từ các văn bản chỉ đạo cấp trên đến các hoạt động cụ thể ở cơ sở. Thành công này đến từ việc xác định đúng vai trò của thanh niên, ban hành các chính sách phù hợp với thực tiễn và phát huy vai trò của toàn bộ hệ thống chính trị. Đặc biệt là công tác thanh niên được đẩy mạnh và nâng cao; nhiều phong trào thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp, sáng tạo, tình nguyện được lan tỏa mạnh mẽ và ngày càng khẳng định vai trò trong sự nghiệp phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng – an ninh. Bằng cách kết hợp những bài học từ quá khứ với những giải pháp hiện đại, Đảng bộ tỉnh Đồng Nai sẽ tiếp tục lãnh đạo thành công công tác thanh niên, xây dựng một thế hệ trẻ phát triển toàn diện, góp phần quan trọng vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa quê hương, đất nước.
Chú thích:
1. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 216.
2. Quốc hội (2025). Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.
3. Ban Cán sự Đảng Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai (2024). Báo cáo số 912-BC/BCSĐ ngày 27/6/2024 về tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 24-CT/TU ngày 14/7/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2008). Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 25/7/2008 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
2. Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai (2012). Quyết định số 1400/QĐ-UBND ngày 24/5/2012 về ban hành Chương trình phát triển thanh niên tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2012 – 2020”.
3. Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai (2014). Kế hoạch số 12267 KH-UBND ngày 31/12/2014 về triển khai thực hiện Đề án Công tác lãnh đạo và quản lý thanh niên trên địa bàn tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2014 – 2020.
4. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chỉnh huấn cán bộ trong xây dựng cán bộ cơ sở ở tỉnh Đồng Nai. https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/06/12/van-dung-tu-tuong-ho-chi-minh-ve-chinh-huan-can-bo-trong-xay-dung-can-bo-co-so-o-tinh-dong-nai/
