Vũ Văn Huân
NCS của Học viện Báo chí và Tuyên truyền
(Quanlynhanuoc.vn) – Công tác đào tạo, bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, lý tưởng cách mạng cho học viên trong các học viện, trường đại học Công an nhân dân không chỉ là trách nhiệm của các giảng viên mà còn là nhiệm vụ quan trọng của từng cán bộ, chiến sĩ trong toàn lực lượng. Do đó, cần chú trọng nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ cho học viên; đồng thời, khơi dậy lòng yêu nước, sự tận tụy với công việc và tình yêu thương con người, đó chính là nền tảng vững chắc giúp mỗi cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân vững vàng trong mọi tình huống, giữ vững phẩm chất đạo đức, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh.
Từ khóa: Giáo dục đạo đức cách mạng, học viên, học viện, trường đại học, chiến sĩ, hội nhập quốc tế.
1. Đặt vấn đề
Giáo dục đạo đức cho sinh viên nói chung, cho học viên các học viện, trường đại học Công an nhân dân nói riêng có vai trò quan trọng trong việc định hướng nhân cách, lối sống chuẩn mực và hệ giá trị đạo đức cho thế hệ trẻ, đây chính là nguồn nhân lực chất lượng cao và là chủ nhân tương lai của đất nước, vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng và văn minh”1. Những năm qua, lực lượng Công an nhân dân là thanh bảo kiếm bảo vệ Đảng, Nhà nước và bảo vệ công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội; có nhiều tấm gương tiêu biểu hy sinh trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ chủ quyền quốc gia, giữ vững trật tự an toàn xã hội, bảo vệ tài sản xã hội chủ nghĩa, tính mạng và tài sản của Nhân dân, nêu cao đạo đức, khí phách của người chiến sĩ cách mạng.
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, lực lượng Công an nhân dân vẫn còn phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, nhất là những yếu tố tiêu cực từ mặt trái của nền kinh tế thị trường vào đời sống công tác của một bộ phận chiến sĩ. Một số cán bộ, chiến sĩ, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, có thể rơi vào cám dỗ của những giá trị vật chất dẫn đến hành vi tham nhũng, tiêu cực, thậm chí là sai phạm trong công tác điều tra. Vì vậy, nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cách mạng cho cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân nói chung, học viên các học viện, trường đại học Công an nhân dân nói riêng là yêu cầu cần thiết, đặc biệt, trong tình hình mới như hiện nay. Đồng thời, tăng cường công tác bảo vệ an ninh, đấu tranh với các tội phạm công nghệ cao, tội phạm xuyên quốc gia và bảo vệ sự nghiệp xây dựng Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
2. Giáo dục đạo đức cách mạng cho học viên các học viện, trường đại học Công an nhân dân
Hiện nay, Bộ Công an có 8 học viện, trường đại học đào tạo trình độ đại học, bao gồm: Học viện An ninh nhân dân, Học viện Cảnh sát nhân dân, Học viện Chính trị Công an nhân dân, Trường Đại học An ninh nhân dân, Trường Đại học Cảnh sát nhân dân, Trường Đại học Phòng cháy, chữa cháy, Trường Đại học Kỹ thuật – Hậu cần Công an nhân dân, Học viện Quốc tế. Trong đó, đào tạo các ngành, như: nghiệp vụ an ninh, nghiệp vụ cảnh sát, phòng cháy, chữa cháy, trinh sát kỹ thuật, góp phần vào đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các trường và học viện Công an nhân dân đã triển khai nhiều biện pháp toàn diện để giáo dục đạo đức cho học viên, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng và ý thức phục vụ Nhân dân. Cụ thể, một số hoạt động tiêu biểu:
Thứ nhất, xây dựng phẩm chất đạo đức, cách ứng xử có văn hóa, trong đó, nâng cao ý thức chủ động, tự giác trong học tập, sinh hoạt thường ngày của mỗi học viên, giúp học viên tích cực, rèn luyện, xây dựng phẩm chất đạo đức tốt, có ý chí, tính kỷ luật cao, cách ứng xử nhân văn, tình người. Việc giáo dục đạo đức cách mạng đã được gắn liền với thực tiễn thông qua các hoạt động rèn luyện, trải nghiệm và cống hiến. Thông qua các phong trào thi đua, hoạt động tình nguyện, sinh hoạt chính trị – tư tưởng, học viên có cơ hội thể hiện tinh thần trách nhiệm, lòng yêu nước, ý thức tập thể và sự gắn bó với cộng đồng. Đây là môi trường thuận lợi để hình thành và phát triển giá trị đạo đức cốt lõi, như: trung thực, khiêm tốn, đoàn kết, nhân ái và tinh thần vượt khó.
Thứ hai, công tác bồi dưỡng lý tưởng cách mạng là một nhiệm vụ trọng tâm trong công tác giáo dục chính trị, tư tưởng tại các học viện, trường đại học Công an nhân dân. Các cơ sở đào tạo đã chú trọng nâng cao nhận thức cho học viên về vai trò, trách nhiệm của người chiến sĩ Công an trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự an toàn xã hội.
Việc bồi dưỡng lý tưởng cách mạng không chỉ được thực hiện thông qua các môn học lý luận chính trị mà còn được lồng ghép vào các hoạt động sinh hoạt chính trị – tư tưởng, học tập chuyên đề, giao lưu với các nhân chứng lịch sử, tham quan thực tế tại các đơn vị công an địa phương. Qua đó, học viên được tiếp cận trực tiếp với môi trường công tác, hiểu rõ hơn về sứ mệnh cao cả của lực lượng Công an nhân dân, từ đó, hình thành động lực học tập, rèn luyện và cống hiến.
Những năm qua, các cuộc vận động, như; “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Công an nhân dân học tập, thực hiện Sáu điều Bác Hồ dạy” được tổ chức thường xuyên, tạo môi trường thuận lợi để học viên thể hiện tinh thần trách nhiệm, ý chí phấn đấu và lý tưởng cách mạng. Ngoài ra, phương pháp nêu gương cũng được chú trọng, khi giảng viên, cán bộ quản lý thể hiện phẩm chất đạo đức, tác phong mẫu mực, trở thành hình mẫu lý tưởng để học viên noi theo. Việc kết hợp hài hòa giữa nhận thức lý luận, hành động thực tiễn và ảnh hưởng từ môi trường giáo dục đã tạo nên hiệu quả rõ rệt trong việc bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho học viên, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ công an tương lai có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng và tinh thần cống hiến vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Đây chính là nền tảng để xây dựng đội ngũ cán bộ công an tương lai có phẩm chất đạo đức trong sáng, kiên định, sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và phục vụ Nhân dân.
Thứ ba, giáo dục đạo đức nghề nghiệp trong các học viện, trường đại học Công an nhân dân đóng vai trò then chốt trong việc hình thành nhân cách và bản lĩnh nghề nghiệp cho học viên. Việc nhấn mạnh các giá trị, như: trung thực, liêm khiết, tận tụy, kỷ luật và tinh thần phục vụ không chỉ giúp học viên nhận thức rõ trách nhiệm của người chiến sĩ công an mà còn tạo nền tảng vững chắc để họ hành động đúng đắn trong mọi hoàn cảnh.
Thông qua các môn học chuyên ngành, các buổi sinh hoạt chính trị – tư tưởng, các cuộc vận động thi đua và hoạt động thực tiễn, học viên được rèn luyện phẩm chất đạo đức nghề nghiệp một cách toàn diện. Đặc biệt, việc xây dựng môi trường học tập nghiêm túc, kỷ cương cùng với sự nêu gương của giảng viên và cán bộ quản lý đã góp phần hình thành thói quen ứng xử có văn hóa, tinh thần trách nhiệm và ý thức phục vụ Nhân dân trong mỗi học viên. Đây là tiền đề để đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ công an vừa “hồng” vừa “chuyên” đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia trong tình hình mới.
Ngoài ra, phương pháp trải nghiệm thực tiễn đã được thực hiện thông qua các hoạt động công tác xã hội, thực tập tại địa phương, tham gia các phong trào thi đua, từ đó, giúp học viên rèn luyện phẩm chất đạo đức trong môi trường thực tế. Việc kết hợp giữa giáo dục nhận thức và hành động, giữa lý thuyết và thực hành đã tạo nên hiệu quả rõ rệt trong việc hình thành và phát triển đạo đức nghề nghiệp cho học viên Công an nhân dân. Vì vậy, giáo dục đạo đức cách mạng cho học viên các học viện, trường đại học Công an nhân dân không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức mà phải trở thành một quá trình nuôi dưỡng, khơi dậy lý tưởng sống tích cực và trách nhiệm xã hội cho thế hệ trẻ trước làn sóng biến động của thời đại.
Thứ tư, mở rộng cơ hội giao lưu văn hóa cho các học viện, trường đại học Công an nhân dân có điều kiện tiếp cận với những tiến bộ của nhân loại. Quá trình này không chỉ làm giàu thêm vốn văn hóa – đạo đức truyền thống mà còn góp phần đổi mới tư duy, khắc phục các biểu hiện hình thức, bảo thủ, trì trệ. Từ đó, trở nên năng động, chủ động, thực tế hơn trong hành động và suy nghĩ, giảm dần sự thụ động, ỷ lại. Như vậy, có thể khẳng định rằng việc tiếp thu có chọn lọc những giá trị đạo đức của nhân loại không chỉ góp phần hoàn thiện nhân cách học viên, mà còn là nền tảng vững chắc để gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong thời đại hội nhập.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác giáo dục đạo đức các mạng cho học viên các học viện, trường đại học Công an nhân dân cũng còn gặp nhiều khó khăn thách thức, như: một số học viên tiếp nhận ồ ạt và thiếu chọn lọc các luồng tư tưởng, giá trị mới từ bên ngoài nên đã xảy ra tình trạng sống gấp, chạy theo vật chất, thờ ơ với các giá trị đạo lý truyền thống ngày càng phổ biến trong giới trẻ, đe dọa sự bền vững của nền tảng đạo đức cách mạng trong môi trường giáo dục tại các học viện, trường đại học Công an nhân dân. Một số thế lực phản động lợi dụng các nền tảng truyền thông để truyền bá tư tưởng lệch lạc, xuyên tạc vai trò lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, từ đó, làm suy yếu nhận thức chính trị, đạo đức và ý thức công dân trong học viên.
Ngoài ra, giáo dục đạo đức cách mạng không thể chỉ dựa vào nhà trường mà cần sự chung tay của các tổ chức, đoàn thể và môi trường xung quanh học viên. Để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cách mạng cho học viên trong các học viện, trường đại học Công an nhân dân, cần có sự đổi mới về nội dung, phương pháp giảng dạy; đồng thời, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội.
3. Một số giải pháp
Một là, các học viện, trường đại học Công an nhân dân tiếp tục quán triệt sâu sắc hơn nữa chủ trương của Đảng, Nhà nước về vị trí, vai trò của thế hệ trẻ theo tinh thần Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 – 2030.
Tổ chức đoàn, hội chủ động phối hợp với các học viện, trường đại học Công an nhân dân, gia đình và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa cho học viên, chú trọng nội dung giáo dục học viên về bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống; tăng cường giáo dục cho thanh niên nắm vững tính cách mạng, khoa học những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về mục tiêu, lý tưởng của Đảng, của dân tộc; về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội; về truyền thống yêu nước và tinh thần quốc tế trong sáng của thanh niên.
Hai là, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giảng viên tại các học viện, trường đại học Công an nhân dân, đặc biệt là giảng dạy các môn khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Giảng viên cần áp dụng những phương pháp giảng dạy tích cực để định hướng cho học viên biết tìm đọc tài liệu tham khảo, tự học, tự nghiên cứu để thu nhận và mở mang tri thức. Bên cạnh đó, đa dạng hóa các phương pháp, như: thảo luận nhóm, tổ chức các tọa đàm, hội thảo liên quan đến nội dung học tập, tạo không khí học tập sôi nổi hấp dẫn cho học viên.
Ba là, sử dụng, phát huy vai trò của các công cụ hỗ trợ với công nghệ, phương tiện hiện đại trong công tác tuyên truyền, giáo dục lý luận chính trị nói chung, đạo đức cách mạng nói riêng. Cần phát huy tối đa ưu thế của các phương tiện truyền thông hiện đại, như: đài phát thanh, internet, mạng LAN, báo chí, mạng xã hội và các website chính thức của các học viện, trường đại học Công an nhân dân để đẩy mạnh công tác tuyên truyền về đạo đức cách mạng. Việc tuyên truyền cần được thực hiện một cách sâu rộng, có định hướng nhằm làm nổi bật tính cách mạng, tính khoa học và sự cần thiết của việc rèn luyện đạo đức cách mạng trong học viên. Thông qua đó, học viên sẽ nhận thức sâu sắc hơn về vai trò, nội dung, nguyên tắc và phương pháp xây dựng đạo đức cách mạng, từ đó, hình thành tư duy đúng đắn, tránh rơi vào lối học tập giáo điều, máy móc, cảm tính.
Bốn là, phát huy ý thức tự học tập, rèn luyện đạo đức cách mạng của học viên. Trong môi trường học viện, nơi đào tạo lực lượng nòng cốt cho sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, việc rèn luyện đạo đức không thể chỉ dựa vào sự áp đặt từ bên ngoài mà cần xuất phát từ nội lực, từ nhận thức và quyết tâm của mỗi cá nhân học viên. Ý thức tự học tập không chỉ giúp học viên tiếp cận tri thức một cách linh hoạt mà còn là cơ hội để họ tự soi chiếu bản thân, nhận diện những hạn chế và không ngừng hoàn thiện mình.
Tự rèn luyện đạo đức cách mạng cũng chính là quá trình hình thành bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, tinh thần trách nhiệm và thái độ phục vụ nhân dân – những giá trị cốt lõi của người chiến sĩ Công an nhân dân. Đặc biệt, trong bối cảnh xã hội có nhiều biến động nhanh chóng như hiện nay thì việc tự học và tự rèn luyện giúp học viên tránh được sự lệ thuộc, thụ động; đồng thời, tăng khả năng đề kháng trước những biểu hiện tiêu cực, sai lệch về tư tưởng và đạo đức. Vì vậy, các học viện, trường đại học Công an nhân dân cần xây dựng môi trường học tập khuyến khích sự chủ động, sáng tạo, có cơ chế hỗ trợ, đánh giá và ghi nhận quá trình tự học, tự rèn luyện của mỗi học viên một cách công bằng và hiệu quả.
Năm là, chú trọng nêu gương những người tốt, việc tốt, lấy nhân tố tích cực để đẩy lùi tiêu cực; đồng thời, phê phán, đấu tranh với những những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, vô trách nhiệm, vụ lợi cá nhân, vi phạm những chuẩn mực đạo đức, lối sống. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường dạy: “Một tấm gương sống còn hơn trăm bài diễn văn tuyên truyền”2.
Mỗi cán bộ, giảng viên, nhất là chỉ huy các đơn vị trong các học viện, trường đại học Công an nhân dân tiên phong, gương mẫu thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước, giữ gìn tư cách, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, gần gũi, chủ động nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của học viên, kịp thời thông tin, giải đáp những nhu cầu chính đáng của học viên. Chỉ như vậy những lời nói, hành động của họ mới thấm nhuần và thuyết phục được học viên, mới ngăn chặn hiệu quả những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong học viên. Học viên thấm nhuần truyền thống vẻ vang của dân tộc, của lực lượng Công an nhân dân, từ đó, ra sức phấn đấu, rèn luyện góp phần vào sự nghiệp đổi mới đất nước, vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
4. Kết luận
Giáo dục đạo đức cách mạng cho học viên các học viện, trường đại học Công an nhân dân không chỉ là một nội dung quan trọng trong quá trình hình thành nhân cách toàn diện của học viên mà còn là nền tảng tư tưởng vững chắc để xây dựng đội ngũ trí thức cách mạng trong lực lượng Công an nhân dân. Thông qua việc truyền thụ những giá trị lý luận khoa học tiên tiến nhất của thời đại, giáo dục đạo đức cách mạng góp phần hun đúc ở học viên phẩm chất đạo đức trong sáng, bản lĩnh chính trị kiên định, tư duy khoa học và tinh thần phụng sự Tổ quốc. Đây chính là tiền đề để hình thành thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng và phương pháp luận khoa học – những yếu tố cốt lõi giúp học viên trở thành lực lượng ưu tú, góp phần tích cực vào sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia và xây dựng chủ nghĩa xã hội trong thời kỳ mới.
Chú thích:
1. Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam trong tác phẩm một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/chinh-tri-xay-dung-dang/-/2018/877003/thoi-ky-qua-do-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-trong-tac-pham-mot-so-van-de-ly-luan-va-thuc-tien-ve-chu-nghia-xa-hoi-va-con-duong-di-len-chu-nghia-xa-hoi-o-viet-nam-cua-tong-bi-thu-nguyen-phu-trong.aspx
2. Hồ Chí Minh toàn tập (1995). Tập 1. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 552.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Bí Thư (2015). Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 – 2030.
2. Thủ tướng Chính phủ (2019). Chỉ thị số 31/CT-TTg ngày 04/12/2019 về tăng cường đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên.
3. Bồi dưỡng lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ. https://baoquankhu7.vn/boi-duong-ly-tuong-cach-mang-dao-duc-loi-song-van-hoa-nang-cao-long-yeu-nuoc-tu-hao-dan-toc-cho-the-he-tre-1669565309-0034650s34610gs
4. Một số giải pháp tăng cường công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay. https://btgtu.binhthuan.dcs.vn/Tintuc/post/22134/mot-so-giai-phap-tang-cuong-cong-tac-giao-duc-ly-tuong-cach-mang-dao-duc-loi-song-cho-thanh-nien-trong-giai-doan-hien-nay
5. Giáo dục lý tưởng cách mạng cho sinh viên Việt Nam trước bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/03/20/giao-duc-ly-tuong-cach-mang-cho-sinh-vien-viet-nam-truoc-boi-canh-cach-mang-cong-nghiep-4-0/
6. Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số và đổi mới, sáng tạo. https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/07/11/giao-duc-ly-tuong-cach-mang-cho-the-he-tre-viet-nam-trong-boi-canh-chuyen-doi-so-va-doi-moi-sang-tao/
7. Giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức, lối sống của sinh viên trước tác động của mạng xã hội. https://www.quanlynhanuoc.vn/2023/12/14/giai-phap-nang-cao-hieu-qua-giao-duc-dao-duc-loi-song-cua-sinh-vien-truoc-tac-dong-cua-mang-xa-hoi/
