ThS. Mai Thúc Định
PGS. TS. Nguyễn Tiến Hải
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội có vai trò đặc biệt quan trọng, là những người đứng đầu, giữ trọng trách cao nhất trong chi bộ. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của các chi bộ phụ thuộc một phần quan trọng ở chất lượng của đội ngũ bí thư chi bộ. Trước những biến đổi nhanh chóng của tình hình thế giới, trong nước và nhiệm vụ của cách mạng, của Quân đội càng khẳng định vai trò quan trọng của đội ngũ bí thư chi bộ. Bài viết làm rõ yêu cầu về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay.
Từ khóa: Bí thư chi bộ; phẩm chất; năng lực; phương pháp; tác phong; học viện; trường sĩ quan quân đội.
1. Đặt vấn đề
Đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội là nơi trực tiếp quản lý, giáo dục, rèn luyện, xây dựng, phát triển, hoàn thiện nhân cách cho học viên theo mô hình, mục tiêu đào tạo, có vai trò rất quan trọng trong xây dựng học viện, trường sĩ quan quân đội chính quy, tiên tiến, mẫu mực. Tổ chức cơ sở đảng đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội là hạt nhân chính trị, lãnh đạo các mặt công tác và mọi hoạt động của đơn vị, trọng tâm là lãnh đạo nhiệm vụ quản lý, giáo dục, rèn luyện học viên, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho quân đội và Nhà nước. Đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội là một bộ phận quan trọng trong đội ngũ cán bộ của Đảng trong Quân đội. Phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả lãnh đạo, uy tín của chi ủy, chi bộ và uy tín cá nhân của họ.
2. Vai trò của đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội
Chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội là một bộ phận trong hệ thống tổ chức của các đảng bộ học viện, trường sĩ quan quân đội, được thành lập ở các lớp, đại đội quản lý học viên theo quy định của Điều lệ Đảng và Ban Chấp hành Trung ương, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đảng ủy cơ sở đơn vị quản lý học viên, là hạt nhân chính trị, lãnh đạo mọi mặt hoạt động ở lớp, đại đội, xây dựng chi bộ trong sạch vững mạnh, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội là người đứng đầu, chủ trì công tác của chi ủy, chi bộ và chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của chi ủy, chi bộ. Vai trò của đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội được thể hiện:
Một là, đội ngũ bí thư chi bộ là trung tâm đoàn kết trong chi ủy, chi bộ nhân tố trực tiếp quyết định kết quả xây dựng chi bộ trong sạch vững mạnh.
Xây dựng, củng cố, kiện toàn và nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của chi bộ là nhằm làm cho chất lượng, hiệu quả lãnh đạo của chi bộ ngày càng được nâng lên. Chất lượng, hiệu quả lãnh đạo của chi bộ được thể hiện đầy đủ ở các khâu, các bước trong quy trình lãnh đạo, thể hiện trên tất cả các nhiệm vụ lãnh đạo của chi bộ, thể hiện ở mức độ hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị. Trên tất cả các khâu, các bước của quy trình lãnh đạo, đội ngũ bí thư chi bộ đều tham gia và có vai trò nổi bật. Đội ngũ bí thư chi bộ là lực lượng trực tiếp nghiên cứu, quán triệt nghị quyết, chỉ thị, quyết định, quy định, quy chế, kết luận của trên, chuẩn bị dự thảo, triệu tập hội nghị ra nghị quyết; quán triệt, triển khai tổ chức thực hiện nghị quyết; nắm tình hình kết quả, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm; duy trì thực hiện các nguyên tắc tổ chức, chế độ, nền nếp sinh hoạt đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, giải quyết các mối quan hệ nội bộ. Đồng thời, có ảnh hưởng rất lớn đến xây dựng, củng cố đoàn kết trong chi ủy, chi bộ; có vai trò quan trọng, trực tiếp góp phần tăng cường hiệu lực, uy tín của người chỉ huy, tạo điều kiện thuận lợi để người chỉ huy hoàn thành tốt nhiệm vụ.
Bằng uy tín trước chi ủy, chi bộ và đơn vị, cùng với người chỉ huy, bí thư chi bộ có ảnh hưởng rất lớn đến xây dựng, giữ gìn mối quan hệ gắn bó giữa cán bộ với học viên, nhân viên, chiến sĩ, giữa đảng viên với quần chúng, góp phần tạo nên sự đồng thuận, đồng cảm trong đơn vị, hướng mọi người cùng nỗ lực phấn đấu vì mục tiêu chung, hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học của các học viện, trường sĩ quan quân đội.
Hai là, đội ngũ bí thư chi bộ là nhân tố trực tiếp quyết định chất lượng quản lý, giáo dục, rèn luyện, phát triển đảng viên, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.
Đối với các chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội, đội ngũ bí thư chi bộ có vai trò, ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành, phát triển, hoàn thiện nhân cách của đảng viên, quần chúng là học viên trong đơn vị. Nhiệm vụ của bí thư chi bộ chủ trì công tác quản lý, giáo dục, rèn luyện, phát triển đảng viên, nhiệm vụ rất quan trọng trong quy trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Bí thư chi bộ trực tiếp tiến hành công tác giáo dục chính trị tư tưởng, xây dựng động cơ, ý chí phấn đấu, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng và rèn luyện bản lĩnh chính trị; đồng thời, quản lý chặt chẽ đội ngũ đảng viên, quần chúng cả về về số lượng, chất lượng, các mối quan hệ xã hội. Trên cơ sở đó, đề xuất với cấp ủy, tổ chức đảng, lãnh đạo, chỉ huy các cấp nội dung, biện pháp xây dựng đội ngũ đảng viên, quần chúng là học viên có đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng chuẩn đầu ra của các học viện, trường sĩ quan quân đội.
Ba là, đội ngũ bí thư chi bộ là nhân tố góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị, xây dựng đơn vị và các tổ chức vững mạnh.
Ở chi bộ đơn vị quản lý học viên, đa số bí thư chi bộ đồng thời là chính trị viên đại đội, lớp phó, học viên kiêm chức trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức tiến hành công tác đảng, công tác chính trị ở lớp, đại đội quản lý học viên. Chất lượng, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị là tổng hòa kết quả, giá trị các hoạt động, nội dung, các mặt, các khâu, các bước của hoạt động công tác đảng, công tác chính trị. Biểu hiện ở năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của chi ủy, chi bộ; phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, ý thức trách nhiệm, kinh nghiệm, kỹ năng tiến hành các hoạt động công tác đảng, công tác chính trị của đội ngũ cán bộ, đảng viên, trong đó có đội ngũ chi ủy viên, bí thư chi bộ; biểu hiện ở động cơ, trách nhiệm, kết quả hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên, quần chúng; sự vững mạnh của các tổ chức trong đơn vị. Thực tiễn cho thấy, ở đơn vị nào bí thư chi bộ có phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác tốt, ở đó hiệu lực, hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị được bảo đảm, góp phần quan trọng xây dựng đơn vị và các tổ chức vững mạnh, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của đơn vị.
3. Yêu cầu phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội
Căn cứ Quy định số 89-QĐ/TW, ngày 04/8/2017 của Ban Chấp hành Trung ương về khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp và Quy định số 842-QĐ/QU ngày 06/8/2018 của Quân ủy Trung ương về tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá, xếp loại cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Căn cứ vào vai trò, chức trách, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác, yêu cầu cơ bản về phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội tập trung vào những vấn đề sau:
Thứ nhất, yêu cầu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật quân đội.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Một người cán bộ tốt phải có đạo đức cách mạng. Quân sự giỏi song nếu không có đạo đức cách mạng thì khó thành công”1. Đảng cũng khẳng định rõ: “Mỗi cán bộ, đảng viên phải không ngừng tu dưỡng, rèn luyện về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng, thực sự là một tấm gương về phẩm chất, đạo đức, lối sống”2. Phẩm chất là “gốc” của người đảng viên và cán bộ lãnh đạo, quy định động cơ, thái độ, trách nhiệm và uy tín của bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội; là vấn đề mang tính cốt lõi, định hướng chính trị cho sự hoàn thiện và phát triển nhân cách của người bí thư chi bộ và cho mọi đảng viên trong chi bộ; đồng thời giữ vững định hướng chính trị cho đơn vị trong mọi tình huống. Vì vậy, bí thư chi bộ phải thật sự tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, ý thức tổ chức kỷ luật. Đây là yêu cầu cần thiết bảo đảm chắc chắn cho bí thư chi bộ làm tròn chức trách, nhiệm vụ của mình và là cơ sở hình thành, phát triển, hoàn thiện các phẩm chất khác.
Bí thư chi bộ bên cạnh lập trường kiên định chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu, lý tưởng về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đường lối đổi mới của Đảng, tuyệt đối trung thành với lợi ích của Đảng, quốc gia, dân tộc và Nhân dân, phải có bản lĩnh, tinh thần đấu tranh kiên quyết, không khoan nhượng với các quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; luôn nhận về mình sự hy sinh, khó khăn, gian khổ, đi đầu trong thực hiện nghị quyết và các hoạt động của chi bộ và đơn vị. Đặc biệt, tích cực thực hiện có hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, trong đó luôn đặt lợi ích của tập thể lên trên lợi ích cá nhân; cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư; có lối sống thật sự trong sạch giản dị, không xa hoa lãng phí, tham ô, hối lộ, lợi dụng chức quyền mưu cầu lợi ích cá nhân, không vi phạm quy định về những điều đảng viên không được làm; có ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm minh; tuân thủ, thực hiện nghiêm nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình; chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, kỷ luật của Đảng, của quân đội, quy định của đơn vị.
Thứ hai, yêu cầu về kiến thức, năng lực công tác.
Kiến thức, năng lực công tác là yếu tố cơ bản cấu thành chất lượng của người bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội, là điều kiện quan trọng bảo đảm cho bí thư chi bộ thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Kiến thức, năng lực tốt sẽ bảo đảm cho bí thư chi bộ có đủ khả năng tham gia vào hoạt động lãnh đạo toàn diện của chi ủy, chi bộ, khẳng định được vị thế, uy tín người đứng đầu chi ủy, chi bộ.
Bằng những kiến thức toàn diện về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hoá, xã hội, kỹ thuật, khoa học nghệ thuật quân sự cần thiết, nhất là kiến thức về khoa học xã hội và nhân văn, bí thư chi bộ luôn phải trau dồi kiến thức chuyên sâu về công tác xây dựng Đảng và công tác đảng, công tác chính trị, trước hết là công tác tư tưởng, công tác tổ chức và công tác vận động quần chúng. Với tư cách là người trực tiếp tiến hành và chủ trì các mặt công tác của chi ủy, chi bộ, bí thư chi bộ phải có kiến thức chuyên sâu về công tác xây dựng Đảng và công tác đảng, công tác chính trị, có kinh nghiệm, kỹ năng tiến hành công tác tư tưởng, tổ chức, chính sách, biết vận dụng linh hoạt, sáng tạo sát thực tế chi bộ, đơn vị, không dập khuôn máy móc.
Yêu cầu đối với bí thư chi bộ về năng lực quán triệt, cụ thể hóa nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, điều lệnh, điều lệ của quân đội, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, quy chế giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, quy định xây dựng chính quy của học viện, trường sĩ quan quân đội vào công tác lãnh đạo, chỉ đạo của chi ủy, chi bộ; yêu cầu có tư duy đổi mới, có năng lực dự báo, phân tích, tổng hợp nhanh chóng, chính xác và năng lực tham gia vào các quyết định của tập thể; yêu cầu về năng lực điều hành công việc theo cương vị, chức trách; tham gia vào quyết định của tập thể thông qua việc trực tiếp chuẩn bị, đề xuất những vấn đề chính về chủ trương, biện pháp lãnh đạo, đưa ra những phương án giải quyết tình huống để chi ủy, chi bộ thảo luận và quyết định; đặc biệt phát huy trí tuệ tập thể, tôn trọng tập thể, xây dựng chi ủy, chi bộ, tổ đảng trong sạch vững mạnh.
Bên cạnh đó, cần có năng lực đoàn kết, quy tụ cán bộ, đảng viên, quần chúng; khéo phân công, tổ chức lực lượng thực hiện nhiệm vụ. Yêu cầu này đòi hỏi bí thư chi bộ phải thực sự phát huy vai trò là trung tâm đoàn kết trong chi ủy, chi bộ và đơn vị; quy tụ, tập hợp cán bộ, đảng viên, quần chúng thành một khối thống nhất.
Yêu cầu quan trọng đối với bí thư chi bộ về năng lực tham mưu với cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy cấp trên về các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học và các nhiệm vụ khác của đơn vị, nhất là nhiệm vụ trọng tâm, nhiệm vụ mới, các khâu then chốt, khó khăn, phức tạp trong từng thời điểm, chủ động đề xuất với với cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy cấp trên những chủ trương, biện pháp đúng đắn, sáng tạo; có tổng kết thực tiễn, có khả năng khái quát, đúc rút kinh nghiệm qua thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo của chi ủy, chi bộ và thực hiện chức trách, nhiệm vụ của cá nhân.
Thứ ba, yêu cầu về phương pháp, tác phong công tác.
Phương pháp, tác phong công tác phản ánh phẩm chất, năng lực và khả năng nhận thức, hiệu quả tổ chức hoạt động thực tiễn của bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội. Phương pháp, tác phong công tác là điều kiện quan trọng bảo đảm cho các hoạt động của bí thư chi bộ đạt được hiệu quả thiết thực, trong đó phải luôn xuất phát từ đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của cán bộ, đảng viên, quần chúng trong đơn vị. Trên cơ sở tích cực đổi mới nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, biện pháp thực hiện dân chủ trong chi ủy, chi bộ và đơn vị; thường xuyên rèn luyện trong thực tiễn, sâu sát cơ sở, nêu cao tự phê bình và phê bình; khiêm tốn lắng nghe, tiếp thu và học hỏi đồng chí, đồng đội, bí thư chi bộ cần chủ động, quyết đoán trong công việc, quyết đoán xử trí đúng các tình huống, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm trước chi ủy, chi bộ và cấp trên.
Cần có phương pháp, tác phong làm việc có kế hoạch, khoa học, trong công tác, không chủ quan, nóng vội, tùy tiện, ngẫu hứng, giáo điều, vô nguyên tắc, lý luận suông, mù quáng bất chấp quy luật. Phải có tác phong cụ thể, tỉ mỉ, sâu sát với cán bộ, đảng viên, quần chúng trong đơn vị; cần “nói đi đôi với làm”, lấy giáo dục thuyết phục, nêu gương là chính; đồng thời, đề cao trách nhiệm cá nhân, nói đi đôi với làm, giữ vững các chuẩn mực trong công tác, sinh hoạt của người đứng đầu chi ủy, chi bộ, người cán bộ lãnh đạo, quản lý, chỉ huy trong học viện, trường sĩ quan quân đội để cán bộ, đảng viên, quần chúng tin cậy và noi theo.
4. Kết luận
Bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội được đại hội chi bộ tín nhiệm bầu ra và được đảng ủy cấp trên trực tiếp chuẩn y hoặc chỉ định; là người đứng đầu, chủ trì công tác của chi ủy, chi bộ; chịu trách nhiệm trước đảng ủy cấp trên và chi ủy, chi bộ về toàn bộ hoạt động của chi bộ; xây dựng chi bộ trong sạch vững mạnh, có năng lực lãnh đạo toàn diện, sức chiến đấu cao, lãnh đạo xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ.
Trước yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội có chất lượng cao, đòi hỏi đội ngũ bí thư chi bộ đơn vị quản lý học viên ở học viện, trường sĩ quan quân đội phải không ngừng được củng cố, nâng cao chất lượng toàn diện, nhất là phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Chú thích:
1. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 259 – 261.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 257 – 258.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương (2017). Quy định số 89-QĐ/TW ngày 04/8/2017 về khung tiêu chuẩn chức danh, định hướng khung tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.
2. Quân ủy Trung ương (2018). Quy định số 842-QĐ/QUTW ngày 06/8/2018 về tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá, xếp loại cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
3. Bồi dưỡng phong cách làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho đội ngũ cán bộ cơ quan chính trị ở các học viện, trường sĩ quan quân đội hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2023/04/04/boi-duong-phong-cach-lam-viec-cua-chu-tich-ho-chi-minh-cho-doi-ngu-can-bo-co-quan-chinh-tri-o-cac-hoc-vien-truong-si-quan-quan-doi-hien-nay/
