(Quanlynhanuoc.vn) – Sáng ngày 16/10/2025, tại Học viện Hành chính và Quản trị công, Hiệp hội Khoa học Hành chính Việt Nam tổ chức Hội thảo đóng góp ý kiến Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi). TS. Trần Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ chủ trì Hội thảo.
Hội thảo thu hút sự tham gia của đông đảo nhà quản lý, nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ Bộ Nội vụ, các bộ, ngành, cơ quan trung ương, các học viện, trường đại học, đơn vị sự nghiệp công lập. Hội thảo là diễn đàn để các chuyên gia, nhà quản lý trao đổi, đóng góp ý kiến cho Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi), văn bản quy phạm pháp luật có tác động trực tiếp đến thể chế quản lý, cơ chế hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập và nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức trong giai đoạn hiện nay.
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, TS. Trần Anh Tuấn nhấn mạnh, sau 15 năm thi hành, Luật Viên chức năm 2010 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) đã góp phần hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức và hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập. Tuy nhiên, trong bối cảnh tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đẩy mạnh phân quyền, phân cấp; phát triển kinh tế thị trường, hoàn thiện nhà nước pháp quyền, thực hiện đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học- công nghệ… việc nghiên cứu, sửa đổi một cách toàn diện Luật Viên chức là rất cần thiết để khơi thông các “điểm nghẽn” đang tồn tại hiện nay, như: đổi mới tư duy về tự chủ, tự chịu trách nhiệm của đơn vị sự nghiệp công lập; thực hiện mạnh mẽ việc phân quyền, phân cấp cho đơn vị sự nghiệp công lập; đổi mới cơ chế tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức; thu hút, trọng dụng người có tài năng; thúc đẩy tính năng động, sáng tạo; kết nối khu vực công lập với khu vực tư…
Một số điểm mới của Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi)
Tại Hội thảo, ông Nguyễn Tư Long, Phó Vụ trưởng Vụ Công chức – Viên chức, Bộ Nội vụ đã trình bày những điểm mới chủ yếu của Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi), trong đó, tập trung đổi mới cơ chế quản lý, sử dụng viên chức với trọng tâm là quản lý theo vị trí việc làm thay cho mô hình quản lý theo chức danh nghề nghiệp trước đây.
Ông Nguyễn Tư Long cho biết, Bộ Nội vụ đề xuất phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức, giao quyền thực chất hơn cho các bộ, ngành, địa phương và đơn vị sự nghiệp. Bên cạnh đó, mở rộng tối đa quyền của viên chức trong thực hiện nhiệm vụ và tham gia các hoạt động nghề nghiệp nhằm nâng cao năng lực sáng tạo, chất lượng cung cấp dịch vụ công, đồng thời tạo điều kiện tăng thu nhập chính đáng cho viên chức.
Một điểm đáng chú ý trong Dự thảo là mở rộng cơ chế thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao từ khu vực tư, đồng thời đa dạng hóa phương thức tuyển dụng nhằm nâng cao tính linh hoạt và sức hấp dẫn của khu vực công. Theo đó, ngoài các hình thức thi tuyển và xét tuyển truyền thống, Dự thảo bổ sung cơ chế ký hợp đồng trực tiếp với chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng phù hợp với lĩnh vực hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập, kể cả đối với một số vị trí lãnh đạo, quản lý.
Về đánh giá và sử dụng viên chức, Dự thảo quy định việc đánh giá được thực hiện thường xuyên, liên tục, dựa trên các tiêu chí định lượng gắn với kết quả công việc. Một điểm đổi mới quan trọng là bỏ quy định về thi và xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp, chuyển sang trả lương và đánh giá viên chức theo vị trí việc làm, gắn với kết quả, sản phẩm đầu ra. Cách tiếp cận này giúp đơn giản hóa thủ tục, khuyến khích viên chức phát huy năng lực thực chất, tạo động lực làm việc hiệu quả hơn.
Đổi mới quản trị, thực hiện quản lý thống nhất, xuyên suốt
Góp ý tại Hội thảo, các chuyên gia đều thống nhất rằng Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) đã thể hiện tinh thần đổi mới, tiếp cận theo hướng quản trị hiện đại, song cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế thực thi, nhất là về trách nhiệm người đứng đầu, chính sách đãi ngộ và cơ chế giám sát nhằm bảo đảm tính khả thi.
Về quan điểm xây dựng Luật, các đại biểu đồng thuận cao với đề xuất không đưa các nội dung tổ chức bộ máy và quản lý cán bộ, công chức, viên chức vào các luật chuyên ngành mà thực hiện quản lý thống nhất theo Luật Viên chức. Điều này nhằm khắc phục tình trạng “một vấn đề được quy định trong nhiều luật”, dẫn đến chồng chéo, thiếu thống nhất và khó thực thi. Việc sửa đổi cần theo hướng “một luật sửa nhiều luật” để bảo đảm tính đồng bộ và nhất quán của hệ thống pháp luật.
Các đại biểu cũng đặc biệt quan tâm đến vấn đề phân định rõ giữa công chức và viên chức trong khu vực sự nghiệp công lập. Một số ý kiến cho rằng, trong các lĩnh vực, như: y tế, giáo dục – đào tạo, khoa học – công nghệ, những vị trí lãnh đạo, quản lý đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng hỗ trợ quản lý nhà nước, cung cấp dịch vụ công và thực thi chính sách công, do đó có thể xem xét quy định họ là công chức. Việc phân loại này cần được nghiên cứu kỹ, bảo đảm phù hợp với bản chất hoạt động và nhiệm vụ của từng nhóm đối tượng.
Đổi mới tư duy về tự chủ, trao quyền, gắn với trách nhiệm và kết quả đầu ra
Một trong những vấn đề được thảo luận sâu tại Hội thảo là cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập. Nhiều đại biểu chỉ rõ, lâu nay việc giao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập vẫn chủ yếu dựa vào mức độ nguồn thu sự nghiệp, dẫn đến tình trạng những đơn vị không có nguồn thu bị “bó buộc”, khó đổi mới cơ chế hoạt động. Các chuyên gia cho rằng, đã đến lúc phải chuyển từ tư duy tự chủ theo nguồn thu sang tư duy tự chủ toàn diện gắn với nhiệm vụ, kết quả và chất lượng dịch vụ công. Đơn vị sự nghiệp công lập được quyền quyết định về tổ chức, nhân lực, tài chính trong phạm vi nhiệm vụ được giao; cơ quan cấp trên chỉ thực hiện quản lý, giám sát và đánh giá dựa trên sản phẩm và hiệu quả đầu ra. Quan điểm này phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cũng như các kết luận của Trung ương về đổi mới căn bản hoạt động khu vực sự nghiệp công.
Một số ý kiến đề xuất xóa bỏ tư duy giao mức độ tự chủ căn cứ vào nguồn thu, đồng thời, cần thể chế hóa chủ trương không tổ chức Hội đồng trường, Hội đồng bệnh viện trong các đơn vị sự nghiệp công lập nhằm tinh giản tầng nấc trung gian, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm.
Hướng tới nền công vụ liêm chính, chuyên nghiệp, hiện đại và hiệu quả
Các đại biểu nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Viên chức lần này không chỉ mang ý nghĩa hoàn thiện thể chế mà còn là bước đi quan trọng trong quá trình đổi mới quản trị công, xây dựng đội ngũ viên chức thực sự là lực lượng nòng cốt, kiến tạo giá trị công, góp phần xây dựng hình ảnh một nền hành chính phục vụ, chuyên nghiệp và trách nhiệm, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong thời kỳ mới.
Đóng góp ý kiến vào các điều khoản cụ thể, nhiều đại biểu đề nghị làm rõ khái niệm viên chức theo hướng “người hưởng lương từ nguồn tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập”, bao gồm cả ngân sách nhà nước và nguồn thu sự nghiệp. Đồng thời, cần xem xét lại các phương thức tuyển dụng viên chức, chỉ nên giữ hai hình thức là thi tuyển và xét tuyển, trong đó tiếp nhận, tuyển thẳng, thuyên chuyển được coi là các dạng của xét tuyển. Các đại biểu cũng đề nghị điều chỉnh thẩm quyền tuyển dụng và bổ nhiệm viên chức để bảo đảm tính logic, tránh trùng lặp giữa các cấp có thẩm quyền. Việc đăng ký dự tuyển không nên bị ràng buộc bởi các tiêu chí quá cứng nhắc nhằm khuyến khích người có năng lực, tài năng tham gia khu vực công.
Về vị trí việc làm, cần xác định rõ công việc hoặc nhiệm vụ gắn với chức danh, chức vụ cụ thể, được xây dựng dựa trên chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị sự nghiệp. Trong trường hợp đơn vị được giao quyền tự chủ, vị trí việc làm và số lượng người làm việc cần được giao cho đơn vị tự quyết định. Bên cạnh đó, vị trí việc làm cần được thiết kế gắn với cơ hội thăng tiến, đánh giá theo kết quả đầu ra và tạo động lực phát triển nghề nghiệp.
Các đại biểu thống nhất quan điểm xây dựng luật trên cơ sở luật khung, quy định mang tính bao hàm, ổn định và linh hoạt, tránh sa vào chi tiết kỹ thuật, bảo đảm khả năng thích ứng với sự thay đổi của thực tiễn quản lý nhà nước và yêu cầu đổi mới đơn vị sự nghiệp công lập. Ngoài ra, một số ý kiến cũng đề nghị đổi mới cơ chế đánh giá viên chức theo hướng Luật chỉ quy định nguyên tắc và thẩm quyền, Chính phủ ban hành khung tiêu chí, đơn vị sự nghiệp xây dựng quy chế đánh giá cụ thể, gắn kết quả đánh giá với chế độ tiền lương, khen thưởng và kỷ luật. Bảo đảm quyền tự do nghề nghiệp của viên chức, tuy nhiên cần quy định rõ những điều kiện chặt chẽ, cân nhắc vấn đề xung đột có thể phát sinh. Có cơ chế “liên thông” giữa công chức với viên chức bảo đảm sự linh hoạt, thống nhất và đồng bộ trong quản lý nhân sự khu vực công; “liên thông” nguồn nhân lực giữa khu vực tư và khu vực công một cách đầy đủ, toàn diện nhằm khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực, bảo đảm sự bình đẳng, gắn kết và thúc đẩy cả hai khu vực cùng phát triển. Việc tinh gọn tổ chức bộ máy trong đơn vị sự nghiệp công lập cần được thực hiện đồng bộ với tăng cường tính chủ động và linh hoạt của các đơn vị…
Kết luận Hội thảo, TS. Trần Anh Tuấn đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, tâm huyết và chất lượng các ý kiến đóng góp của các đại biểu. Ông khẳng định, những ý kiến tham luận, góp ý lần này là nguồn tham khảo quý báu, giúp hoàn thiện Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) theo hướng hiện đại, đồng bộ, khả thi, bảo đảm thống nhất trong hệ thống pháp luật và phù hợp với yêu cầu đổi mới quản trị công trong bối cảnh chuyển đổi số. Hiệp hội Khoa học hành chính Việt Nam sẽ tổng hợp đầy đủ các ý kiến tại Hội thảo để gửi cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan có thẩm quyền xem xét, góp phần xây dựng một đạo luật thực sự đi vào cuộc sống, tạo nền tảng cho việc phát triển đội ngũ viên chức chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động và sáng tạo, phục vụ Nhân dân và sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước.
Quản Anh
