ThS. Phạm Đăng Hưng
Trường Đại học Nguyễn Huệ, Bộ Quốc Phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Bồi dưỡng lối sống cống hiến cho đội ngũ sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội là quá trình tác động tổng hợp của các tổ chức, lực lượng nhằm hình thành, phát triển và hoàn thiện hệ giá trị đạo đức theo chuẩn mực “chân – thiện – mỹ”. Đội ngũ sĩ quan trẻ trong các nhà trường quân đội là nguồn nhân lực chất lượng cao, giữ vai trò quyết định trong thực hiện mục tiêu xây dựng nhà trường quân đội chính quy, mẫu mực, tiêu biểu. Do đó, việc bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ không chỉ là yêu cầu khách quan mà còn là nhiệm vụ cấp thiết, mang tính chiến lược hiện nay.
Từ khóa: Lối sống; cống hiến; sĩ quan trẻ; nhà trường quân đội.
1. Đặt vấn đề
Mục tiêu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại” là yêu cầu tất yếu khách quan, đã được xác định rõ trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, đặc biệt trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025 – 2030 xác định cụ thể mục tiêu “xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại sớm hơn một nhiệm kỳ so với Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI đã đề ra”1, nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng, phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc trong kỷ nguyên mới.
Đội ngũ sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội, lực lượng có tuổi đời dưới 35, với quân hàm từ Thiếu úy đến Trung tá, là bộ phận đông đảo, được đào tạo cơ bản, chuyên sâu tại các học viện, nhà trường trong và ngoài quân đội. Đây là đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, được trang bị hệ thống tri thức về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng; đồng thời, có ưu thế trẻ, khỏe, năng động, sáng tạo, nhạy bén và dễ thích ứng với cái mới.
Đặc biệt, đội ngũ này trực tiếp đảm nhiệm công tác quản lý, chỉ huy, giảng dạy, nghiên cứu khoa học và chuyên môn nghiệp vụ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo của nhà trường. Để hoàn thành sứ mệnh của người quân nhân cách mạng, xứng đáng là sĩ quan quân đội “vừa hồng”, “vừa chuyên”, sĩ quan trẻ cần có trình độ, năng lực, phương pháp và tác phong công tác chuẩn mực, toàn diện theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”. Trên hết, họ phải có phẩm chất đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh và tinh thần cống hiến trong thực hiện nhiệm vụ.
Do vậy, bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội hiện nay có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, góp phần phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” và xây dựng nhà trường quân đội vững mạnh toàn diện.
2. Lối sống cống hiến của sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội hiện nay
Lối sống cống hiến của sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội là toàn bộ phương thức sống cơ bản được thể hiện qua nhận thức, thái độ, hành vi và các mối quan hệ trong đời sống chính trị – xã hội. Đây là nguồn sức mạnh mềm, là động lực thôi thúc đội ngũ sĩ quan trẻ tự nguyện, tự giác đem trí tuệ, tài năng và sức lực đóng góp cho sự nghiệp cách mạng góp phần xây dựng nhà trường quân đội “Mẫu mực, tiêu biểu”.
Lối sống cống hiến của sĩ quan trẻ được hình thành và phát triển trong môi trường quân sự kỷ luật, mang tính mô phạm cao, phản ánh sâu sắc truyền thống của dân tộc, của Đảng và quân đội; đồng thời,thấm đượm những giá trị văn hóa cao quý. Đó cũng là biểu hiện tiêu biểu của lối sống mới, lối sống xã hội chủ nghĩa của người quân nhân cách mạng hiện nay.
Quán triệt sâu sắc tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò của cán bộ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”2, “Muôn việc thành công hay thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”3, đặc biệt là những yêu cầu về chuẩn mực văn hóa của người cán bộ thời kỳ mới, nơi mà “đức” và “tài” hòa quyện, nơi đạo đức và hiệu quả công tác cùng song hành, “văn hóa liêm chính – lấy trong sạch làm gốc, lấy cống hiến làm thước đo”4.
Trong thời gian qua, Đảng ủy, Ban Giám hiệu và cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì các cấp ở các nhà trường quân đội đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng kế hoạch, nội dung, chương trình giáo dục, rèn luyện và bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Trong đó, bồi dưỡng lối sống cống hiến cho đội ngũ sĩ quan trẻ luôn được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm. Nhờ đó, tuyệt đại đa số sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, lối sống giản dị, lành mạnh, khiêm tốn. Nhiều tấm gương tiêu biểu đã tỏa sáng tinh thần: “Phải không sợ khổ, không sợ khó; thực hiện đâu cần thanh niên có, việc gì khó có thanh niên; gian khổ thì đi trước, hưởng thụ sau mọi người”5, thể hiện ý chí vượt qua thử thách, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, công tác bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội hiện nay vẫn còn bộc lộ một số hạn chế. Nhận thức và trách nhiệm của một bộ phận trong quá trình bồi dưỡng chưa cao, hiệu quả còn thấp; nội dung, hình thức giáo dục, rèn luyện còn đơn điệu, thiếu tính đổi mới, chưa sát với yêu cầu thực tiễn. Đặc biệt, dưới tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế thị trường và sự chống phá ngày càng tinh vi, xảo quyệt của các thế lực thù địch trên không gian mạng, bản lĩnh chính trị và phẩm chất đạo đức của một số sĩ quan trẻ bị ảnh hưởng. Ở một bộ phận nhỏ đã xuất hiện biểu hiện lệch lạc, như: lối sống thực dụng, ích kỷ, thờ ơ, vô cảm trước khó khăn của đồng đội; háo danh, thổi phồng thành tích, che giấu khuyết điểm; tình trạng “chạy chức”, “chạy thành tích”, “chạy khen thưởng”; lười biếng, ngại khổ, ngại khó, thiếu tinh thần rèn luyện6.
3. Một số giải pháp
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể trong hoạt động bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội.
Đây là giải pháp có ý nghĩa quyết định đối với việc nâng cao chất lượng bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ. Nhận thức giữ vai trò định hướng, chi phối trực tiếp mọi hoạt động, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Tư tưởng đúng thì hành động mới khỏi sai lạc và mới làm tròn nhiệm vụ cách mạng được”7.
Để nâng cao nhận thức và trách nhiệm, tổ chức đảng, cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp ở nhà trường quân đội cần tập trung đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục về quan điểm, chủ trương của Đảng, nhất là các văn kiện quan trọng như: Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2021 – 2030; Nghị quyết số 04/NQ-TW ngày 30/10/2016 Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ; Kết luận số 01-KL/TW ngày 15/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, các chủ thể phải đề cao trách nhiệm, thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ việc gắn bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ với nội dung giáo dục – đào tạo, coi đây là một nhiệm vụ thường xuyên, trọng tâm trong công tác lãnh đạo của cấp ủy, chỉ huy các cấp.
Hai là, tăng cường đổi mới nội dung, kết hợp hài hòa hình thức, biện pháp bồi dưỡng lối sống cống hiến.
Đây là giải pháp quan trọng, trực tiếp mang lại hiệu quả thiết thực trong công tác bồi dưỡng. Giáo dục và rèn luyện là con đường cơ bản, có ý nghĩa quyết định đối với việc hình thành và phát triển lối sống cống hiến của sĩ quan trẻ. Vì vậy, cần đổi mới, đa dạng hóa nội dung; đồng thời, kết hợp nhuần nhuyễn các hình thức, biện pháp để tạo nền tảng vững chắc giúp đội ngũ này củng cố kiến thức, năng lực, kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng và hoàn thiện nhân cách.
Về nội dung, phải bảo đảm tính toàn diện gắn với việc giáo dục, nâng cao nhận thức, vun đắp và lan tỏa những giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc, của Đảng, quân đội và nhà trường, coi đây là động lực tinh thần thúc đẩy sĩ quan trẻ cống hiến hết trí tuệ, sức lực cho sự nghiệp cách mạng.
Về hình thức, cần phát huy tính đa dạng, linh hoạt thông qua tọa đàm, diễn đàn, hội thảo, hội thi, hội thao, hoạt động xã hội gắn với giáo dục chính trị – tư tưởng cơ bản. Đặc biệt, chú trọng bồi dưỡng trực quan và thực tiễn, kết hợp với việc nêu gương các tập thể, cá nhân điển hình theo phương châm “Trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo”, từ đó, nâng cao hiệu quả, tính thuyết phục và sức lan tỏa trong bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội.
Ba là, tăng cường giáo dục chính trị – tư tưởng, kết hợp đấu tranh với quan điểm, tư tưởng sai trái, đặc biệt là biểu hiện chủ nghĩa cá nhân.
Giáo dục chính trị – tư tưởng có vai trò trang bị cho sĩ quan trẻ hệ thống tri thức lý luận vững chắc, bản lĩnh chính trị kiên định, kinh nghiệm công tác phong phú, giúp họ nắm vững mục tiêu, phương hướng nhiệm vụ chính trị trung tâm; đồng thời, kiên quyết đấu tranh chống lại quan điểm sai trái, biểu hiện chủ nghĩa cá nhân cũng như những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đây cũng là động lực quan trọng thúc đẩy phong trào Thi đua Quyết thắng và khơi dậy lối sống cống hiến ở sĩ quan trẻ trong các nhà trường quân đội.
Để đạt hiệu quả, cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ chủ trì các cấp cần quán triệt, thực hiện nghiêm túc Quyết định số 2677/QĐ-BQP ngày 23/7/2013 của Bộ Quốc phòng về Đề án “Đổi mới công tác giáo dục chính trị tại đơn vị trong giai đoạn mới”, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục chính trị – tư tưởng bằng nội dung, biện pháp phù hợp. Trọng tâm là đổi mới cách thức tổ chức học tập nghị quyết, chỉ thị của Đảng, bảo đảm tính định hướng chính trị, tính chiến đấu và thuyết phục; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục giúp sĩ quan trẻ thấm nhuần chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là những nội dung cốt lõi trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025 – 2030.
Cùng với đó, cần chú trọng giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đa dạng hóa hình thức giáo dục để lan tỏa lý tưởng cao đẹp, tinh thần yêu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng, bản lĩnh kiên cường, sáng tạo trong học tập, công tác. Đồng thời, gắn chặt giáo dục chính trị – tư tưởng với công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy các cấp, thường xuyên nắm chắc tình hình chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên để kịp thời điều chỉnh, bổ sung giải pháp phù hợp. Qua đó, góp phần khơi dậy lối sống cống hiến ở đội ngũ sĩ quan trẻ, xây dựng họ trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao, lực lượng nòng cốt trong quản lý, giảng dạy, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Bốn là, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện môi trường văn hóa quân sự trong sạch, lành mạnh.
Các nhà trường quân đội cần tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng môi trường văn hóa quân sự toàn diện, đồng bộ, gắn với môi trường gia đình, cộng đồng và xã hội; biến văn hóa thành động lực, sức mạnh tinh thần thúc đẩy sự phát triển và hội nhập. Đồng thời, chủ động hoàn thiện cơ chế, chính sách, bảo đảm cơ sở vật chất, phương tiện, kinh phí cho các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục – thể thao, phong trào quần chúng…, tạo điều kiện để sĩ quan trẻ phát huy năng lực, sức sáng tạo và tinh thần cống hiến. Cùng với đó, cần kết hợp phát huy giá trị văn hóa sư phạm với xây dựng bầu không khí dân chủ, bình đẳng, tôn trọng, nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu, lợi ích chính đáng của đội ngũ sĩ quan trẻ.
Năm là, phát huy vai trò của đội ngũ sĩ quan trẻ trong hoạt động tự bồi dưỡng lối sống cống hiến.
Đây là giải pháp mang ý nghĩa quyết định, bởi lẽ bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ là quá trình tác động hai chiều: vừa từ phía tổ chức, vừa từ chính bản thân mỗi sĩ quan trẻ. Ở các trường sĩ quan quân đội, đội ngũ sĩ quan trẻ không chỉ là đối tượng của sự bồi dưỡng mà còn là chủ thể trực tiếp tự tu dưỡng, tự rèn luyện.
Do đó, tổ chức đảng, cấp ủy, cán bộ chủ trì các cấp cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, kịp thời nắm bắt tâm tư, tình cảm của sĩ quan trẻ; đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát để phát hiện, uốn nắn những biểu hiện hạn chế trong quá trình rèn luyện. Trên cơ sở đó, tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để mỗi sĩ quan trẻ phát huy tính chủ động, tự giác, trách nhiệm trong tự bồi dưỡng lối sống cống hiến.
Với vai trò là chủ thể, mỗi sĩ quan trẻ cần nhận thức rõ ý nghĩa, giá trị của lối sống cống hiến; nêu cao tinh thần tự học, tự rèn, kiên định bản lĩnh chính trị, giữ gìn phẩm chất đạo đức, sẵn sàng đảm nhận nhiệm vụ khó khăn, phức tạp. Đồng thời, phát huy tinh thần “7 dám” mà đồng chí cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “Dám nghĩ; dám nói; dám làm; dám chịu trách nhiệm; dám đổi mới, sáng tạo; dám đương đầu với khó khăn, thử thách; dám hành động vì lợi ích chung”. Đây chính là kim chỉ nam để sĩ quan trẻ không ngừng tu dưỡng, khẳng định khát vọng, hoài bão, trí tuệ và sức cống hiến của mình trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Thực chất, đó là quá trình chuyển hóa từ sự bồi dưỡng của tổ chức thành tự bồi dưỡng ở mỗi cá nhân, gắn với kết quả rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, qua đó,hình thành động lực bền vững cho sĩ quan trẻ vươn lên trưởng thành về mọi mặt.
4. Kết luận
Bồi dưỡng lối sống cống hiến cho sĩ quan trẻ ở các nhà trường quân đội hiện nay là nhiệm vụ quan trọng, gắn trực tiếp với mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội trong kỷ nguyên mới. Quá trình này đòi hỏi phải phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng; đồng thời, kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống: xây dựng con người mới, lối sống mới, kiên quyết đấu tranh với những biểu hiện của lối sống thực dụng, ích kỷ, cá nhân chủ nghĩa. Để hiện thực hóa lối sống cống hiến, cần triển khai đồng bộ các giải pháp cơ bản đã nêu. Mỗi giải pháp đều có vị trí, vai trò riêng, song chỉ khi được kết hợp hài hòa, thống nhất mới tạo thành động lực mạnh mẽ, khơi dậy khát vọng, ý chí và trách nhiệm của sĩ quan trẻ. Qua đó, góp phần hình thành thế hệ cán bộ quân đội vững vàng về bản lĩnh chính trị, trong sáng về đạo đức, giàu khát vọng cống hiến, xứng đáng với phẩm chất và truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Chú thích:
1. Bế mạc Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, nhiệm kỳ 2025 – 2030. https://mod.gov.vn/vn/chi-tiet/sa-ttsk/sa-tt-qpan/be-mac-dai-hoi-dang-bo-quan-doi-lan-thu-xii-nhiem-ky-2025-2030.
2, 3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 309, 280.
4. Khơi dậy dòng chảy văn hóa của hành động, niềm tin và khát vọng vươn mình. Đại biểu Nhân dân. https://daibieunhandan.vn/khoi-day-dong-chay-van-hoa-cua-hanh-dong-niem-tin-va-khat-vong-vuon-minh-10389382.html.
5. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 13. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 471.
6. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2016). Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 30/6/2016 về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ.
7. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 360.
