ThS. Nguyễn Thị Hiên
Phân hiệu Học viện Hành chính và Quản trị công tại TP. Hồ Chí Minh
(Quanlynhanuoc.vn) – Phát triển du lịch chất lượng cao là một trong những ưu tiên trọng tâm của tỉnh Khánh Hòa đến giai đoạn 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, đặc biệt sau tỉnh Ninh Thuận sáp nhập với tỉnh Khánh Hòa. Tỉnh Khánh Hòa hiện tại có nhiều thuận lợi để phát triển du lịch chất lượng cao. Bài viết phân tích thực trạng chính sách phát triển du lịch chất lượng cao trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục hoàn thiện chính sách.
Từ khóa: Chính sách phát triển, du lịch chất lượng cao, tỉnh Khánh Hòa.
1. Đặt vấn đề
Khánh Hòa là cực tăng trưởng du lịch của duyên hải Nam Trung Bộ với chuỗi đô thị – bãi biển Nha Trang, Cam Ranh (Bãi Dài) và khu kinh tế Vân Phong. Năm 2024, toàn tỉnh đón trên 10,6 – 10,8 triệu lượt khách, trong đó khách quốc tế khoảng 4,5 triệu; tổng thu từ khách du lịch vượt 52 nghìn tỷ đồng – tạo nền tảng cho phân khúc cao cấp tiếp tục mở rộng trong giai đoạn 2025–2030 (Cục Thống kê Khánh Hòa, 2024). Sau ngày 01/7/2025, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, tỉnh Khánh Hòa và Ninh Thuận sáp nhập thành tỉnh Khánh Hòa (mới), đã làm thay đổi quy mô không gian du lịch, mở ra cơ hội kiến tạo một “siêu điểm đến” với biển – sa mạc – vịnh nước sâu dựa trên liên kết tài nguyên đa dạng (vịnh Nha Trang, bán đảo Cam Ranh, vịnh Vân Phong, vịnh Vĩnh Hy – Núi Chúa, Nam Cương…). Trên nền tảng đó, yêu cầu cấp bách là hoàn thiện chính sách phát triển du lịch chất lượng cao đồng bộ với cơ chế đặc thù và quy hoạch tích hợp để nâng chuẩn dịch vụ, kéo dài thời gian lưu trú, tăng chi tiêu bình quân và sức chống chịu trước rủi ro.
2. Cơ sở lý luận
Du lịch chất lượng cao luôn là định hướng và mục tiêu của các quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), có thể hiểu du lịch chất lượng cao là: hoạt động du lịch đem lại giá trị gia tăng cao cho cả du khách và cộng đồng địa phương, dựa trên tiêu chuẩn dịch vụ, quản trị và phát triển bền vững. Nói cách khác, đây là loại hình du lịch đặt chất lượng thay vì số lượng làm tiêu chí trọng tâm, coi trải nghiệm, sự hài lòng và tính bền vững là thước đo chính của thành công.
Tại Quyết định số 147/QĐ-TTg ngày 22/01/2020 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 đã xác định phát triển du lịch chất lượng cao là một định hướng chiến lược, hướng đến phân khúc khách hàng cao cấp, dịch vụ tiêu chuẩn quốc tế, ứng dụng công nghệ số và bảo đảm phát triển xanh.
Với quan niệm trên, du lịch chất lượng cao có các đặc điểm cơ bản:
Thứ nhất, du lịch chất lượng cao hướng tới phân khúc khách hàng cao cấp – nhóm khách có khả năng chi trả cao, thời gian lưu trú dài, quan tâm đến trải nghiệm, văn hóa bản địa và yêu cầu tiêu chuẩn dịch vụ khắt khe.
Thứ hai, sản phẩm du lịch chất lượng cao thường mang tính độc đáo, cá nhân hóa và giàu giá trị cảm xúc. Các sản phẩm tiêu biểu gồm nghỉ dưỡng cao cấp, MICE, du lịch golf, du thuyền, du lịch y tế – chăm sóc sức khỏe, và các tour trải nghiệm sinh thái, văn hóa đặc sắc.
Thứ ba, du lịch chất lượng cao được vận hành trên nền tảng hạ tầng và công nghệ hiện đại: sân bay quốc tế, bến cảng du lịch, giao thông kết nối liên vùng, cơ sở lưu trú đạt chuẩn 4 – 5 sao, hệ thống quản lý điểm đến (DMO) và nền tảng du lịch thông minh.
Thứ tư, nguồn nhân lực phục vụ trong du lịch chất lượng cao đạt chuẩn nghề nghiệp quốc tế – am hiểu văn hóa, thành thạo ngoại ngữ, có kỹ năng giao tiếp, ứng xử chuyên nghiệp và ý thức bảo tồn bản sắc địa phương.
Thứ năm, quá trình phát triển du lịch chất lượng cao luôn gắn liền với nguyên tắc phát triển bền vững, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường. Điều này bao gồm sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm phát thải carbon, bảo tồn hệ sinh thái và di sản văn hóa.
Thứ sáu, quản trị điểm đến trong mô hình du lịch chất lượng cao thường dựa trên dữ liệu và phối hợp đa ngành, thông qua tổ chức quản lý điểm đến, ứng dụng big data và công nghệ số để phân tích hành vi khách, kiểm soát sức chứa, nâng cao năng suất và tính minh bạch trong điều hành.
3. Thực trạng phát triển du lịch chất lượng cao của tỉnh
(1) Về thể chế chính sách
Thể chế và chính sách phát triển du lịch chất lượng cao của tỉnh Khánh Hòa đã được hoàn thiện và triển khai tương đối đồng bộ, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho việc hình thành và mở rộng các sản phẩm du lịch cao cấp. Trên cơ sở Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 28/01/2022 của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, tỉnh đã được xác định là trung tâm du lịch, dịch vụ chất lượng cao của khu vực Nam Trung Bộ, đồng thời là cực tăng trưởng du lịch quốc gia. Đồng thời, với việc Quốc hội ban hành Nghị quyết số 55/2022/QH15 ngày 16/6/2022 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa, tỉnh đã được trao quyền tự chủ lớn hơn trong quản lý đất đai, đầu tư và tài chính – tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án du lịch quy mô lớn, đặc biệt là tại Khu kinh tế Vân Phong và khu du lịch Bãi Dài – Cam Ranh.
Tại Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 29/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tỉnh Khánh Hòa thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, đã định vị rõ trục phát triển du lịch chất lượng cao với ba cụm trọng điểm: Nha Trang – trung tâm đô thị biển và MICE; Cam Ranh – điểm đến nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe; và Vân Phong – trung tâm du lịch sinh thái, du thuyền và công nghiệp xanh. Các quy hoạch phân khu, quy chế quản lý kiến trúc du lịch ven biển cũng được điều chỉnh theo hướng hạn chế mật độ xây dựng, bảo đảm không gian xanh, thân thiện môi trường, phù hợp định hướng phát triển bền vững. Ngoài ra, việc ban hành các chương trình phát triển nhân lực du lịch, tiêu chuẩn xếp hạng cơ sở lưu trú và chính sách xúc tiến quảng bá quốc tế đã góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và năng lực cạnh tranh của ngành Du lịch Khánh Hòa. Chính sách chuyển đổi số trong quản lý du lịch do Sở Du lịch tỉnh Khánh Hòa chủ trì, đã giúp cải thiện đáng kể năng lực giám sát, kết nối và quảng bá hình ảnh địa phương đến các thị trường quốc tế.
Như vậy, hệ thống thể chế và chính sách về phát triển du lịch chất lượng cao trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đã tạo được khung pháp lý minh bạch, linh hoạt và mang tính mở, góp phần chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu du lịch của Khánh Hòa từ “số lượng khách” sang “chất lượng trải nghiệm”, từng bước khẳng định vị thế của tỉnh như một trung tâm du lịch chất lượng cao hàng đầu của Việt Nam.
(2) Về phát triển hạ tầng du lịch chất lượng cao
Đối với phát triển hạ tầng du lịch chất lượng cao, căn cứ Quyết định số 318/QĐ-TTg ngày 29/3/2023, tỉnh đã triển khai một loạt chính sách nhằm phát triển đồng bộ hạ tầng kỹ thuật – xã hội, nâng cao năng lực tiếp nhận và chất lượng phục vụ du khách, với các hành lang hạ tầng du lịch trọng điểm, gồm: (1) Nha Trang – Cam Ranh, phát triển đô thị du lịch biển và nghỉ dưỡng cao cấp; (2) Vân Phong, trung tâm du lịch sinh thái, du thuyền và cảng tàu khách quốc tế; và (3) Bắc – Nam Ninh Hòa, kết nối vùng đệm nông thôn – sinh thái – văn hóa bản địa.
Về hạ tầng chiến lược, tỉnh đã hình thành các vùng động lực kinh tế mới của khu vực, đã và đang đẩy nhanh tiến độ đầu tư hệ thống hạ tầng chiến lược, bao gồm:hạ tầng thủy lợi, hạ tầng đô thị, hạ tầng thông tin – truyền thông, hạ tầng số và đặc biệt là hạ tầng giao thông.Trong đó, các tuyến đường cao tốc được đầu tư xây dựng, hoàn thành và đưa vào sử dụng, góp phần tăng cường khả năng kết nối giữa các vùng động lực phát triển kinh tế – xã hội, như: Cao tốc Nha Trang – Cam Lâm và Cam Lâm – Vĩnh Hảo, Cao tốc Vân Phong – Nha Trang; đường nối từ cao tốc Bắc – Nam với Quốc lộ 1 và Cảng biển tổng hợp Cà Ná (thành phần 1); Dự án đường nối từ thị trấn Tân Sơn đi ngã tư Tà Năng; đường vành đai phía Bắc tỉnh Ninh Thuận (đoạn từ đèo Khánh Nhơn đến Quốc lộ 1A) và nhiều tuyến giao thông trọng điểm khác đang được triển khai như: Cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột giai đoạn 1; các tuyến đường ven biển, đường liên vùng… Hồ chứa nước Sông Than; kênh đường ống cấp II và kênh cấp III thuộc hệ thống thủy lợi Sông Cái – Tân Mỹ; đầu tư hoàn thành các các dự án Hồ chứa nước Am Chúa, Sửa chữa và nâng cao an toàn đập (WB8), Hồ chứa nước Sông Than, đưa vào hoạt động Hệ thống thủy lợi Tân Mỹ (219 triệu m3)… đang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án sửa chữa, nâng cấp hồ Đá Bàn; Hồ chứa nước Sông Cạn; Hồ chứa nước Sông Bún,…
Song song với hạ tầng cứng, tỉnh Khánh Hòa chú trọng đầu tư hạ tầng mềm và chuyển đổi số du lịch, xây dựng nền tảng quản lý thông minh (Smart Tourism Portal), hệ thống bản đồ du lịch số và ứng dụng thẻ du lịch điện tử nhằm nâng cao tiện ích cho du khách. Bên cạnh đó, chính sách phát triển hạ tầng xanh – sử dụng năng lượng tái tạo, xử lý rác thải, nước thải trong khu du lịch cũng được lồng ghép trong các dự án du lịch mới góp phần bảo đảm tiêu chuẩn môi trường quốc tế.
Tỉnh đã triển khai chính sách ưu tiên đầu tư hạ tầng giao thông chiến lược, như: mở rộng Cảng hàng không quốc tế Cam Ranh đạt công suất 25 triệu hành khách/năm vào năm 2030; quy hoạch Cảng du lịch quốc tế Vân Phong, cao tốc Nha Trang – Cam Lâm – Vĩnh Hảo cùng hệ thống đường ven biển kết nối đến các khu nghỉ dưỡng, bến du thuyền và sân golf. Các chính sách khuyến khích đầu tư theo hình thức PPP (đối tác công – tư) được tỉnh đẩy mạnh nhằm thu hút nguồn lực tư nhân phát triển hạ tầng du lịch – nhất là tại khu vực Bãi Dài, Bắc bán đảo Cam Ranh và bán đảo Hòn Tre.
Nhìn chung, chính sách phát triển hạ tầng du lịch của Khánh Hòa không chỉ tập trung vào mở rộng quy mô mà còn hướng đến tính hiện đại, bền vững và đồng bộ liên vùng, trở thành nền tảng quan trọng để xây dựng hình ảnh “Khánh Hòa – điểm đến du lịch chất lượng cao của Việt Nam và khu vực châu Á – Thái Bình Dương”.
Ngoài những ưu điểm như trên, hạ tầng du lịch của tỉnh vẫn còn những điểm cần khắc phục:
Thứ nhất, tình trạng ùn tắc giao thông tại một số khu vực trên địa bàn thành phố Nha Trang đến nay vẫn chưa được giải quyết một cách hiệu quả và đồng bộ.
Thứ hai, hệ thống hạ tầng và môi trường phục vụ du lịch đường thủy, vận chuyển du khách vẫn chưa tương xứng với quy mô phát triển của du lịch biển.
Thứ ba, việc bố trí các điểm đậu, đỗ xe ô tô còn gặp nhiều khó khăn; một số khu vực giữ xe dọc bờ biển, gây ảnh hưởng đến cảnh quan chung của thành phố biển.
Thứ tư, công tác đón tàu biển quốc tế vẫn còn hạn chế do Cảng Nha Trang đang trong giai đoạn đầu tư và nâng cấp, dẫn đến việc giảm lượng khách du lịch tàu biển trong những năm qua.
(3) Chính sách phát triển nguồn nhân lực phục vụ du lịch chất lượng cao
Tỉnh Khánh Hòa đã luôn chú trọng đến chính sách phát triển nguồn nhân lực để phục vụ cho du lịch chất lượng cao, từ đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy quản lý nhà nước đến nguồn nhân lực phục vụ trực tiếp hoạt động du lịch, theo đó đã đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được triển khai thường xuyên, góp phần nâng cao năng lực và hiệu quả thực thi công vụ. Nhờ đó, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức từng bước được cải thiện, cơ bản đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Tỷ lệ lao động qua đào tạo dự kiến đến hết năm 2025 đạt khoảng 80,5%, trong đó tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ chiếm khoảng 32,7%.
Tuy nhiên, nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho du lịch của tỉnh vẫn còn những bất cập như chất lượng nguồn nhân lực chưa đồng đều và chưa có chính sách đủ mạnh để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là chất lượng nguồn nhân lực cao cấp (ngoại ngữ, kỹ năng dịch vụ theo chuẩn quốc tế) chưa đồng đều.
4. Giải pháp hoàn thiện chính sách phát triển du lịch chất lượng cao
Theo Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 14/7/2025 của Tỉnh ủy Khánh Hòa về tăng trưởng kinh tế hai con số giai đoạn 2025 – 2030 với định hướng sớm đưa Khánh Hòa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030. Nghị quyết xác định bốn mục tiêu cụ thể gắn với các nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm; trong đó, nhấn mạnh bốn trụ cột động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và ba điểm nghẽn, nút thắt cần được khơi thông nhằm tạo bước đột phá mạnh mẽ trong phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.
Một là, để phát huy vai trò là trung tâm du lịch biển hàng đầu cả nước, tỉnh Khánh Hòa cần tập trung hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách đột phá nhằm phát triển du lịch chất lượng cao theo hướng bền vững và hội nhập quốc tế. Trọng tâm là xây dựng khung thể chế đồng bộ giữa phát triển du lịch với quy hoạch không gian đô thị – ven biển, tài nguyên và bảo vệ môi trường, đồng thời, hoàn thiện chính sách ưu đãi đầu tư, thu hút doanh nghiệp chiến lược vào các lĩnh vực du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch MICE, chăm sóc sức khỏe, sinh thái và du lịch thông minh. Bên cạnh đó, Khánh Hòa cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đồng thời với công tác kiểm tra, giám sát trong quản lý du lịch, tăng cường vai trò của chính quyền cơ sở và cộng đồng trong bảo tồn tài nguyên, giữ gìn bản sắc văn hóa.
Hai là, đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm, tập trung khai thác nhóm thị trường khách quốc tế có khả năng chi trả cao, mở rộng các thị trường mới có tiềm năng. Song song đó, Khánh Hòa triển khai kế hoạch hợp tác với các đối tác truyền thông trong nước và quốc tế để quảng bá thương hiệu du lịch tổng thể trên các nền tảng truyền thông hiện đại.
Ba là, chú trọng phát triển và đào tạo nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao, xem đây là yếu tố mang tính đột phá để nâng cao năng lực cạnh tranh và tính bền vững của ngành du lịch trong giai đoạn mới. Công tác đào tạo được triển khai thông qua sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ sở giáo dục – đào tạo, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước, hướng tới mục tiêu hình thành đội ngũ lao động du lịch có trình độ chuyên môn vững vàng, kỹ năng nghề nghiệp thành thạo và phong cách phục vụ chuyên nghiệp.
Đặc biệt, tập trung đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý điểm đến, quản trị khách sạn, hướng dẫn viên du lịch và nhân lực vận hành hệ thống du lịch thông minh, kết hợp nâng cao trình độ ngoại ngữ, kỹ năng giao tiếp và ứng dụng công nghệ số trong hoạt động du lịch. Các chương trình hợp tác giữa địa phương và doanh nghiệp lữ hành, khách sạn, resort quốc tế được khuyến khích nhằm tạo môi trường thực hành, trao đổi kinh nghiệm và chuẩn hóa kỹ năng nghề theo tiêu chuẩn ASEAN và quốc tế. Bên cạnh đó, tỉnh cũng cần hoàn thiện chính sách thu hút, đãi ngộ nhân tài trong lĩnh vực du lịch, hỗ trợ học bổng, đào tạo lại cho người lao động chuyển đổi nghề sau dịch Covid-19, đồng thời, tăng cường chuyển đổi số trong quản lý nhân lực du lịch, hướng đến hình thành cơ sở dữ liệu số thống nhất về lao động du lịch trên địa bàn.
Bốn là, về chính sách phát triển hạ tầng phục vụ du lịch chất lượng cao, cần tiếp tục phát triển hệ thống cảng tổng hợp và cảng chuyên dụng quy mô lớn, như: Bắc Vân Phong, Nam Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh nhằm tăng năng lực kết nối chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế. Phát triển các ngành dịch vụ giá trị gia tăng, như: vận tải biển, thương mại điện tử, ngân hàng, logistics hàng hóa xuất – nhập khẩu, hướng tới mô hình dịch vụ tích hợp đa ngành, đáp ứng yêu cầu phát triển thương mại và du lịch toàn cầu.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị (2022). Nghị quyết số 09-NQ/TW ngày 28/01/2022 về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
2. Quốc hội (2022). Nghị quyết số 55/2022/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa.
3. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Khánh Hòa (2025). Sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa XIV) về phát triển du lịch đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.
4. Thủ tướng Chính phủ (2021). Quyết định số 1579/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
5. Thủ tướng Chính phủ (2023). Quyết định số 318/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch tỉnh Khánh Hòa thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
6. Tỉnh ủy Khánh Hòa (2025). Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 14/7/2025 về tăng trưởng kinh tế hai con số giai đoạn 2025-2030.
