TS. Nguyễn Thế Hùng
Học viện Tài chính
(Quanlynhanuoc.vn) – Bài viết nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên, nghiên cứu tại Học viện Tài chính. Kết quả nghiên cứu về thực trạng công tác quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp của sinh viên, những khó khăn/rào cản đối với hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên, từ đó tác giả đưa ra các giải pháp với Học viện Tài chính nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên.
Từ khóa: Quản lý, hỗ trợ khởi nghiệp, Học viện Tài chính.
1. Đặt vấn đề
Khởi nghiệp mang lại nhiều lợi ích cho xã hội như tạo ra sự phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy chỉ số đổi mới sáng tạo quốc gia. Đối với các nước đang phát triển, lợi ích thiết thực nhất mà hoạt động khởi nghiệp là tạo ra nhiều việc làm mới cho xã hội.
Với mong muốn xác định hệ thống các nhóm biện pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quản lý các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên tại Học viện Tài chính, bài viết nghiên cứu về việc “Quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên Học viện Tài chính”. Dựa trên cơ sở thực trạng hoạt động khởi nghiệp và quản lý các hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên, đề xuất các biện pháp và những kiến nghị giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên Học viện Tài chính.
2. Khái niệm khởi nghiệp, khởi nghiệp sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp
2.1. Khởi nghiệp
Khởi nghiệp hay startup là vấn đề được đề cập đến rất nhiều ở Việt Nam hiện nay. Ban đầu, thuật ngữ này thường được dùng với nghĩa hẹp để chỉ các hoạt động khởi nghiệp hoặc công ty khởi nghiệp về công nghệ. Ngày nay, thuật ngữ startup được dùng chung cho các hoạt động khởi nghiệp trong tất cả các lĩnh vực, ngành nghề.
Khởi nghiệp (tiếng Anh là startup hoặc start-up): là thuật ngữ chỉ một cá nhân hay một tổ chức đang trong quá trình bắt đầu kinh doanh, hay còn gọi là giai đoạn ban đầu của lập nghiệp (Aguilar, 2017).
Người khởi nghiệp có thể bắt đầu từ chính nguồn vốn của mình hoặc từ đóng góp của gia đình và bạn bè, hoặc từ cộng đồng (crowdfunding). Tuy nhiên, phần lớn các start-up đều phải gọn vốn từ các nhà đầu tư thiên thần (angel investors) và Quỹ đầu tư mạo hiểm (Venture Capital). Start-up ngày nay tập trung vào tạo sản phẩm công nghệ và luôn áp dụng công nghệ để đạt được mục tiêu kinh doanh cũng như tham vọng tăng trưởng.
2.2. Khởi nghiệp sáng tạo
Hiện nay, cụm từ start-up (khởi nghiệp sáng tạo) đã trở nên phổ biến, tuy nhiên nhiều người vẫn chưa phân biệt được start-up, tức là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo với khởi nghiệp hay lập nghiệp.
Khởi nghiệp sáng tạo (Start-up) là quá trình khởi nghiệp dựa trên việc tạo ra hoặc ứng dụng kết quả nghiên cứu, giải pháp kỹ thuật, công nghệ, giải pháp quản lý để nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa và có khả năng tăng trưởng nhanh.
2.3. Hỗ trợ khởi nghiệp
Hỗ trợ khởi nghiệp là việc cung cấp các nguồn lực về vật chất, kiến thức, kỹ năng, pháp lý, hỗ trợ cho cá nhân/tổ chức khởi nghiệp để họ có thể triển khai hoạt động khởi nghiệp của mình.
3. Tình hình hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp tại Học viện Tài chính
Trong thời gian qua, Học viện Tài chính đã có đội ngũ cán bộ tư vấn, cố vấn, hỗ trợ khởi nghiệp. Tăng cường tổ chức các hoạt động thực tập, trải nghiệm tại doanh nghiệp. Mời các doanh nghiệp có hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp tốt hỗ trợ sinh viên như chương trình kết hợp với các ngân hàng, doanh nghiệp: Công ty Cổ phần Misa, Novaedu, Sacombank, LPBank… Bên cạnh đó, đối với chuyên đề về khởi nghiệp trong chương trình đào tạo, Học viện Tài chính biên soạn giáo trình và các tài liệu phục vụ công tác đào tạo cho sinh viên về khởi nghiệp.
Để tạo môi trường hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp, Học viện Tài chính đã thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Hỗ trợ khởi nghiệp ngày 03/9/2020 theo Quyết định số 898/QĐ-HVTC của Giám đốc Học viện Tài chính ký kết hợp tác giữa Trung tâm Đổi mới Sáng tạo và Hỗ trợ Khởi nghiệp – Học viện Tài chính và Công ty Cổ phần Doanh nghiệp xã hội HR COMPANION đã mở ra một cánh cửa mới, tăng thêm cơ hội thực tập, cơ hội việc làm cho sinh viên.
Bên cạnh đó, Học viện Tài chính cũng hỗ trợ nguồn vốn cho các chương trình, dự án khởi nghiệp của học sinh, sinh viên: hỗ trợ tìm kiếm nguồn kinh phí, kết nối, thu hút đầu tư từ các cá nhân, tổ chức doanh nghiệp. Số liệu cho thấy, trong giai đoạn 2018 – 2024, Học viện Tài chính đã hỗ trợ cho 18 dự án khởi nghiệp của sinh viên. Trong các năm gần đây, tỷ lệ sinh viên có việc làm sau 1 năm tốt nghiệp của Học viện là trên 98%, trong đó, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp đã khởi nghiệp sau 5 năm: 4,36% (tính cho 1 khóa học). Bên cạnh đó, đã 8 dự án sinh viên của Học viện đã đưa vào hoạt động kinh doanh. Dự án khởi nghiệp của sinh viên Học viện Tài chính xuất sắc lọt vào vòng chung kết cuộc thi “Học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp hàng năm”, từ năm 2019 đến nay đã có 6 dự án khả thi của sinh viên Học viện Tài chính tham gia dự thi và lọt vào TOP 50 dự án tham dự Vòng chung kết.
Học viện Tài chính luôn quan tâm đến công tác truyền thông về hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp. Theo đó, Học viện tập trung tuyên truyền, hướng dẫn sinh viên sử dụng, khai thác nguồn thông tin, học liệu từ cổng thông tin khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia; tuyên truyền về các cuộc thi khởi nghiệp, các khóa đào tạo khởi nghiệp tới đông đảo sinh viên trên kênh thông tin website Học viện và trang thông tin fanpage của Câu lạc bộ Kỹ năng kinh doanh, Đoàn thanh niên, fanpage của Trung tâm Đổi mới sáng tạo và Hỗ trợ khởi nghiệp, CLB Khởi nghiệp Học viện Tài chính.
Hằng năm, Học viện Tài chính tổ chức cuộc thi về khởi nghiệp; Cuộc thi ý tưởng kinh doanh do Câu lạc bộ Khởi nghiệp tổ chức, Cuộc thi Phân tích đầu tư tài chính… Bên cạnh đó, Học viện Tài chính cũng tổ chức các buổi tọa đàm khoa học về khởi nghiệp, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cho sinh viên; hội thảo: “Đổi mới cơ chế chính sách tài chính phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia đến năm 2025″; Talkshow định hướng nghề nghiệp 2019 “Đồng hành cùng khát khao khởi nghiệp”; hội thảo “Phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo liên kết với thị trường trong các trường đại học tại Việt Nam”. Triển khai cổng thông tin việc làm Học viện Tài chính; diễn đàn “Hành trình học sinh, sinh viên khởi nghiệp sinh viên. STARTUP” tại Học viện; Talkshow “Hành trình sinh viên AOF khởi nghiệp” tại Đại học Hùng Vương,…
4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên Học viện Tài chính
4.1. Yếu tố khách quan
Khởi nghiệp là một lĩnh vực mới với sinh viên tại Học viện Tài chính và khởi nghiệp mới chỉ được chú trọng trong khoảng bốn năm trở lại đây. Điều đó đã ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp trong hỗ trợ cho sinh viên Học viện Tài chính.
Sinh viên Học viện Tài chính được đánh giá khá cao trong việc nhận thức và lĩnh hội tri thức mới từ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, từ đó tạo thuận lợi cho cả sinh viên khởi nghiệp và công tác quản lý khởi nghiệp. Đa số những vướng mắc, khó khăn trong công tác quản lý khởi nghiệp tại Học viện Tài chính cũng là những vướng mắc, khó khăn chung của khởi nghiệp cả nước. Tuy nhiên, cũng do khởi nghiệp là một khái niệm còn khá mới nên các cán bộ quản lý còn lúng túng trong quản lý và đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả.
Cơ sở vật chất là một thành tố quan trọng trong việc hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp tại các trường đại học, cao đẳng. Các trường đại học hiện nay đã trang bị cơ sở vật chất tương đối tốt, song còn thiếu nhiều điều kiện để sinh viên có thể thực hành, sáng tạo và thí điểm mô hình khởi nghiệp của mình.
4.2. Yếu tố chủ quan
Đội ngũ quản lý tại các trường đại học, cao đẳng cũng như những người trực tiếp phụ trách chuyên môn về khởi nghiệp là những người có vai trò quyết định đối với chất lượng hoạt động khởi nghiệp trong nhà trường. Vì vậy, các yếu tố thuộc về cán bộ quản lý nhà trường có ảnh hưởng nhiều đến các hoạt động của sinh viên, trong đó ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động khởi nghiệp. Có thể thấy nhận thức của về vai trò của khởi nghiệp với mỗi sinh viên và với sự phát triển chung của đất nước của mỗi giảng viên, cán bộ quản lý là khác nhau, từ đó tạo sự không đồng nhất trong ý kiến đánh giá và phương thức giảng dạy của mỗi trường. Năng lực, trình độ quản lý đội ngũ quản lý đối với việc hỗ trợ sinh viên phát triển khởi nghiệp cũng còn nhiều hạn chế do lĩnh vực còn mới.
Ưu điểm tại các trường hiện nay là tinh thần trách nhiệm, lòng nhiệt tình của đội ngũ quản lý đối với việc hỗ trợ sinh viên phát triển khởi nghiệp đa số đều rất tốt, tạo sự khích lệ với sinh viên. Việc khởi nghiệp của sinh viên có thành công hay không, có đi đúng định hướng hay không được quyết định rất nhiều bởi đội ngũ cán bộ quản lý cũng như giảng viên các nhà trường. Bên cạnh đó, gia đình và xã hội luôn có một vai trò lớn đối với mỗi cá nhân trong suốt quá trình phát triển bản thân.
5. Một số giải pháp
Một là, nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên, sinh viên về tầm quan trọng hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên cho sinh viên tại Học viện Tài chính. Vai trò trách nhiệm của mỗi cá nhân là yếu tố tiên quyết cho việc hình thành và phát triển một lĩnh vực nào đó. Đối với hoạt động khởi nghiệp, đây cũng là yếu tố mấu chốt. Từ thụ động các sinh viên phải tự nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động khởi nghiệp đến định hường tương lai, qua đó tự giác thúc đẩy tinh thần sáng tạo và lan tỏa. Đẩy mạnh truyền thông về doanh nghiệp khoa học và công nghệ, tăng cường hiệu quả và đa dạng hóa các hình thức truyền thông.
Hai là, hỗ trợ và đào tạo cho cán bộ, giảng viên và sinh viên về vấn đề khởi nghiệp. Hoạt động khởi nghiệp luôn đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Do vậy, trong thời gian tới, Học viện Tài chính cần tiếp tục hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp từ những bước đi đầu tiên. Đề xuất chương trình đào tạo riêng về khởi nghiệp cho sinh viên. Bên cạnh đó, Học viện Tài chính cũng cần nghiên cứu các chính sách về thúc đẩy hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp thông qua các khóa đào tạo.
Ba là, tạo môi trường hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp.Việc tạo môi trường hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp có ý nghĩa hết sức quan trọng, là một trong những động lực chính giúp hoạt động khởi nghiệp của sinh viên thành công. Do vậy, trong thời gian tới, Học viện Tài chính cần có các chính sách về thúc đẩy sinh viên hình thành khởi nghiệp qua các cuộc thi, cuộc tư vấn với quy mô cấp trường và các cấp cao hơn. Bên cạnh đó, tăng cường tổ chức các buổi hội thảo, hội nghị, các cuộc tư vấn hoặc các cuộc thi về ý tưởng khởi nghiệp nhằm thu hút sự chú ý và quan tâm của nhiều sinh viên, đặc biệt là các sinh viên có khát vọng khởi nghiệp.
Bên cạnh các khóa đào tạo thì việc tổ chức những chương trình, ngày hội, như: Ngày hội khởi nghiệp; Festival Khởi nghiệp – Ngày hội đầu tư; Ngày hội khởi nghiệp và công nghệ… cũng là các chương trình cần được quan tâm phát triển.
Bốn là, nâng cao nhận thức, vai trò trách nhiệm của cá nhân sinh viên, các thành viên, tổ chức trong công tác công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên tại Học viện Tài chính. Theo đó, cần tiếp tục nâng cao nhận thức, vai trò trách nhiệm của cá nhân sinh viên, các thành viên về các chính sách về thúc đẩy hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp thông qua các gói hỗ trợ vay vốn; có chính sách thúc đẩy hình thành doanh nghiệp khởi nghiệp thông qua các vườn ươm doanh nghiệp…
Năm là, hoàn thiện cơ chế phối hợp các lực lượng; tăng cường giám sát, kiểm tra đánh giá, tổng kết công tác quản lý hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên tại Học viện Tài chính. Theo xu hướng chung trên thế giới, các trường đại học ngày nay đã chuyển sang mô hình “đại học đổi mới sáng tạo, gắn liền với quản trị đại học tiên tiến. Điều này đặt ra yêu cầu phải đổi mới tổ chức hoạt động của nhà trường gắn với tự chủ và phù hợp nền kinh tế – xã hội phát triển hiện đại như một hệ sinh thái thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.
6. Kết luận
Thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên tại Học viện Tài chính bước đầu đã được quan tâm. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân cả về chủ quan lẫn khách quan nên việc quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên chưa đồng bộ và chưa đạt được hiệu quả cao. Tồn tại ở một số yếu tố như công tác quản lý chưa thật sự hiệu quả, thiếu nguồn lực cũng như định hướng phát triển cho sinh viên, chưa tạo ra được môi trường hoạt động khởi nghiệp cho sinh viên, chưa xác định chương trình đào tạo hỗ trợ kiến thức và kỹ năng cho sinh viên khởi nghiệp, sự kết nối với doanh nghiệp trong hỗ trợ sinh viên khởi nghiệp chưa thực sự chủ động. Trong bối cảnh đó, cần triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp cho sinh viên Học viện Tài chính trong thời gian tới.
Tài liệu tham khảo:
1. Học viện Tài chính (2025). Báo cáo tổng kết triển khai Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025”.
2. Nguyễn Ngọc Huyền và Nguyễn Thu Thủy (2013). “Khởi sự kinh doanh và việc hình thành các doanh nghiệp vừa và nhỏ”. Kỷ yếu hội thảo khoa học: “Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam trong bối cảnh suy thoái kinh tế”, trang 19 – 23.
3. Nguyễn Ngọc Nam (2011). Các yếu tố ảnh hưởng đến ý định khởi nghiệp của phụ nữ ở Việt Nam. Luận văn thạc sỹ Quản trị kinh doanh, Đại Học Bách Khoa TP. Hồ Chí Minh.
4. Thủ tướng Chính phủ (2017). Quyết định số 1665/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025”.
5. Trần Thị Bích Liễu (2014). “Phát triển năng lực sáng tạo và sáng nghiệp cho học sinh”. Tạp chí Giáo dục, số 347, tháng 12/2014, tr. 27 – 29.
6. Hall, A (2013). 12 Characteristics of Wildly Successful Startups. Eden Manor.
7. EC (2012b). Effects and impact of entrepreneurship programmes in higher education. European Union, Brussels, March 2012.
8. Eric Ries (2011). The Lean Startup: How Constant Innovation Creates Radically Successful Businesses. Crown Publishing Group, USA.
