ThS. Nguyễn Đình Cường
ThS. Lý Thị Kim Quyến
NCS Trường Đại học Đồng Tháp
ThS. Kiều Văn Nam
Trường Đại học FPT
(Quanlynhanuoc.vn) – Công tác dân vận giữ vai trò chiến lược trong sự nghiệp cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, góp phần củng cố mối quan hệ mật thiết giữa Đảng và Nhân dân; đồng thời, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Bài viết tập trung làm rõ tầm quan trọng của công tác dân vận, từ yêu cầu thực tiễn đặt ra, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong bối cảnh hiện nay.
Từ khóa: Dân vận; công tác dân vận; đổi mới; phương thức lãnh đạo.
1. Đặt vấn đề
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế toàn diện, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận có ý nghĩa chiến lược đối với sự nghiệp cách mạng. Đây là trách nhiệm nặng nề, đòi hỏi Đảng không ngừng tự đổi mới để đáp lại niềm tin của Nhân dân. Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác dân vận vẫn tồn tại khó khăn, thách thức đặt ra yêu cầu cấp bách phải có giải pháp đột phá mang tính chiến lược, lâu dài với sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị và toàn dân.
2. Nhận thức chung về công tác dân vận
Công tác dân vận là tổng thể các hoạt động từ xác định chủ trương, xây dựng kế hoạch, tổ chức lực lượng đến triển khai thực hiện tốt việc dân vận theo trách nhiệm của tổ chức, cá nhân được phân công nhằm hướng tới từng người dân, cộng đồng và các tầng lớp nhân dân. Đây là quá trình liên tục, gắn kết chặt chẽ với đời sống chính trị của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể nhân dân với mục tiêu tập hợp, thu hút, lôi cuốn và khơi dậy sự tham gia rộng rãi của toàn dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân dân. Trong thế giới không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”1 và “Việc dân vận rất quan trọng. Dân vận kém thì việc gì cũng kém. Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công”2. Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 03/6/2013 Hội nghị Trung ương 7 (khóa XI) về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới xác định: “Công tác dân vận là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, đoàn viên, hội viên các đoàn thể nhân dân, cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang”3.
Quyết định số 23-QĐ/TW ngày 30/7/2021 của Bộ Chính trị ban hành Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị, trong đó tiếp tục xác định: “… Đảng lãnh đạo trực tiếp công tác dân vận; các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hệ thống chính trị phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, thực hiện hiệu quả công tác dân vận; nêu cao trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu đối với công tác dân vận; thường xuyên học tập, quán triệt tư tưởng, đạo đức và thực hiện phong cách dân vận trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân và có trách nhiệm với dân của Chủ tịch Hồ Chí Minh”.
3. Yêu cầu đặt ra trong đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, Việt Nam đứng trước nhiều thuận lợi, đan xen với không ít khó khăn, thách thức về những vấn đề mới đặt ra cần phải quan tâm, tác động trực tiếp đến sự phát triển bền vững đất nước, cũng như vai trò lãnh đạo của Đảng, trong đó có công tác dân vận. Vì vậy, đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác vận động Nhân dân để phù hợp với thực tiễn là một tất yếu khách quan.
Thời gian qua, công tác dân vận của hệ thống chính trị nói chung, trực tiếp là đội ngũ cán bộ làm công tác dân vận đã có những chuyển biến tích cực, hệ thống dân vận tiếp tục được củng cố, tăng cường. Tuy nhiên, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, trình độ dân trí ngày càng được nâng cao rõ rệt, cùng với nguồn thông tin mở và sự chống phá ngày càng tinh vi của các thế lực thù địch, công tác dân vận ngày càng đặt ra những yêu cầu mới. Điều đó đòi hỏi công tác dân vận phải thấm nhuần sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về tin dân, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân, có trách nhiệm với dân, thấm nhuần lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyền hạn đều của dân”4.
Đảng phải lấy lợi ích quốc gia – dân tộc là mục đích tối thượng, coi sự ủng hộ và niềm tin của Nhân dân là điểm tựa, lấy lòng tin của Nhân dân là thước đo kết quả. Để thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình, Đảng cần tập hợp phát huy sức mạnh của Nhân dân, biến ý chí và khát vọng thành hiện thực mang lại niềm hạnh phúc cho Nhân dân và phải được thụ hưởng mọi thành quả của sự phát triển đất nước.
Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận cần được triển khai theo một số yêu cầu cơ bản:
(1) Nâng cao năng lực dự báo, hoạch định đường lối, chủ trương phù hợp với điều kiện thực tiễn.
(2) Tăng cường chất lượng ban hành các văn bản của Đảng về dân vận, củng cố cơ chế phối hợp giữa các cơ quan.
(3) Thường xuyên đổi mới năng lực tham mưu, định kỳ sơ kết, tổng kết, và giám sát việc thực hiện nghị quyết, chỉ thị về dân vận.
(4) Khai thác hiệu quả phương tiện truyền thông mới, đề cao trách nhiệm của các cơ quan chủ quản và người đứng đầu trong công tác tuyên truyền trong vận động nhân dân.
(5) Hoàn thiện cơ chế để Nhân dân tham gia vào quá trình tổ chức và thực hiện chính sách, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các bên.
(6) Cụ thể hóa phương châm “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và Nhân dân làm chủ”, phát huy quyền“dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.
(7) Nâng cao vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu nhằm củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng.
(8) Thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, kịp thời lắng nghe, phản ánh và giải quyết nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của Nhân dân.
(9) Kiện toàn, sắp xếp tổ chức, bộ máy theo hướng tinh gọn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả.
4. Một số kiến nghị đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận
Một là, đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng về công tác dân vận. Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 03/6/2013 của Hội nghị Trung ương VII (khóa XI) yêu cầu: “Các tổ chức Đảng từ Trung ương đến cơ sở phải đổi mới công tác lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện để Nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác dân vận sớm đi vào cuộc sống, có hiệu quả thiết thực… Các cấp ủy Đảng, lãnh đạo chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nhân dân phối hợp chặt chẽ trong giải quyết các công việc liên quan đến nhân dân và vận động nhân dân thực hiện tốt các quyền và nghĩa vụ công dân”5.
Nghị quyết Đại hội XII của Đảng yêu cầu: “Kịp thời thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng thành chính sách, pháp luật phù hợp với thực tiễn và đáp ứng lợi ích, nguyện vọng chính đáng của nhân dân, tiếp tục cụ thể hóa, thể chế hóa mối quan hệ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ, nhất là nội dung nhân dân làm chủ với phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”6.
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định: “… trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước; phải luôn quán triệt sâu sắc, thực hiện nghiêm túc quan điểm dân là gốc; thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, kiên trì thực hiện phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”7. Trên tinh thần đó, các cấp ủy, tổ chức Đảng cần chú trọng quán triệt, cụ thể hóa và triển khai các văn bản về công tác dân vận, phù hợp với thực tiễn địa phương, cơ quan, đơn vị, xem đó là một trong những thước đo năng lực lãnh đạo. Đồng thời, cần ban hành các chương trình, kế hoạch về công tác dân vận có trọng tâm, trọng điểm, thường xuyên kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả thực hiện để bảo đảm hiệu quả thực hiện.
Hai là, đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền và vận động nhân dân. Công tác tuyên truyền cần khắc phục tính áp đặt, một chiều, tăng tính thuyết phục thông qua đa dạng hóa hình thức truyền thông. Trọng tâm là đổi mới hình thức tuyên truyền, kết hợp nhiều hình thức tuyên truyền; tích cực phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thường xuyên nắm bắt tư tưởng, nguyện vọng của cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên và Nhân dân để điềuchỉnh phương thức phù hợp; khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân làm tốt công tác tuyên truyền. Đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm minh các sai phạm gây ảnh hưởng đến dư luận.
Ba là, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác dân vận của cơ quan nhà nước các cấp. Cần hoànthiện quy định đạo đức công vụ gắn với công tác thanh tra, kiểm tra. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng công tác dân vận cho cán bộ. Chống biểu hiện mị dân, kích động, quan liêu, thực hiện nghiêmquy chế dân chủ ở cơ sở; lắng nghe giải quyết thỏa đáng nguyện vọng chính đáng của Nhân dân; xử lý dứt điểm những vấn đề bức xúc, ảnh hưởng đến an ninh chính trị và trật tự xã hội.
Bốn là, đổi mới nội dung và phương pháp hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội và các hội quần chúng. Tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức đoàn thể nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Tăng cường phối hợp với các hội đoàn người Việt Nam ở nước ngoài, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, chung tay xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh.
Năm là, đổi mới các phong trào thi đua yêu nước thích ứng xu thế hội nhập toàn cầu. Động viên Nhân dân phát huy mọi tiềm năng và trí tuệ đóng góp vào sự nghiệp cách mạng chung của cả dân tộc, tiếp tục đổi mới phương thức tổ chức các phong trào thi đua yêu nước. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định: “Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, thực hiện tốt phong trào thi đua Dân vận khéo, tuyên truyền, biểu dương, nhân rộng các mô hình, điển hình về công tác dân vận” gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong các cơ quan, tổ chức và các tầng lớp nhân dân.
5. Kết luận
Trong bối cảnh hiện nay, công tác dân vận có ý nghĩa đặc biệt quan trọng góp phần quyết địnhvào sự thành công của đường lối đổi mới do Đảng khởi xướng và lãnh đạo. Đảng luôn xác định công tác vận động quần chúng là nhiệm vụ mang tính chiến lược trong thực hiện nhiệm vụ chính trị. Để đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng về công tác dân vận, yêu cầu đặt ra trước hết là đổi mới tư duy của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội. Đặc biệt là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ làm công tác tham mưu, cán bộ trực tiếp làm công tác dân vận. Đây là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước; đồng thời, phát huy vai trò làm chủ của Nhân dân. Để thực hiện hiệu quả cần nâng cao năng lực dự báo, nắm bắt chính xác xu hướng vận động và phát triển của xã hội, từ đó tham mưu, đề xuất về chủ trương, đường lối, chính sách cho Đảng và Nhà nước để tạo ra bước đột phá phù hợp trong công tác vận động Nhân dân.
Chú thích:
1. Hồ Chí Minh toàn tập (2000). Tập 8. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 276.
2, 4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 234.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 7 (khóa XI) về tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới.
5. Đảng Cộng sản Việt Nam (2013). Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XI. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 51 – 52.
6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 210 – 211.
7. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập 1. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 96.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Dân vận Trung ương (2022). Những điểm mới trong công tác dân vận của Đảng. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
2. Bộ Chính trị (2021). Quyết định số 23-QĐ/TW ngày 30/7/2021 về việc ban hành Quy chế công tác dân vận của hệ thống chính trị.
3. Trương Thị Mai (chủ biên) (2021). Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
