Nguyễn Thị Thùy Linh
Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương
(Quanlynhanuoc.vn) – Hiến máu tình nguyện là một hoạt động mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện tinh thần tương thân tương ái, trách nhiệm xã hội của mỗi cá nhân đối với cộng đồng. Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ của báo chí, truyền thông, việc nâng cao chất lượng thông điệp về hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử không chỉ giúp lan tỏa giá trị nhân ái mà còn góp phần khẳng định vai trò của báo chí trong việc định hướng hành vi xã hội tích cực. Trên cơ sở làm rõ thực trạng, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm tăng tính thuyết phục, lan tỏa và hiệu quả xã hội của loại hình thông điệp này trong giai đoạn mới.
Từ khóa: Thông điệp, hiến máu tình nguyện, báo mạng điện tử, giải pháp.
1. Vai trò của thông điệp hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử
1.1. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng
Thông điệp hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử có vai trò đặc biệt quan trọng trong tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng về nghĩa cử nhân đạo này. Trong xã hội hiện đại, khi thông tin được lan truyền nhanh chóng và rộng khắp nhờ internet, các tờ báo mạng điện tử trở thành một kênh truyền thông hiệu quả để phổ biến các giá trị nhân văn, kêu gọi hành động và xây dựng lối sống tích cực trong cộng đồng. Thông điệp hiến máu tình nguyện, khi được truyền tải trên nền tảng báo mạng điện tử, không chỉ đơn thuần là lời kêu gọi tham gia một hành động cụ thể, mà còn là sự lan tỏa tinh thần sẻ chia, trách nhiệm xã hội và tình yêu thương giữa con người với con người. Đặc biệt, nhờ vào khả năng tích hợp nội dung đa phương tiện, như: hình ảnh xúc động, video chân thực, đồ họa trực quan, báo mạng điện tử giúp thông điệp này đi sâu vào tâm trí người đọc, từ đó đánh thức lòng trắc ẩn và khơi gợi hành động tự nguyện.
Bên cạnh việc truyền tải thông tin, thông điệp hiến máu tình nguyện còn đóng vai trò định hướng nhận thức và hình thành thái độ tích cực trong cộng đồng thông qua báo mạng điện tử. Các bài viết chuyên sâu, phân tích, phỏng vấn bác sĩ, bệnh nhân, hay người từng tham gia hiến máu giúp độc giả hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc hiến máu trong việc cứu sống người bệnh, đặc biệt là trong những tình huống khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh. Thông qua những dẫn chứng thực tế và câu chuyện đời thường, báo mạng điện tử giúp “người thật, việc thật” trở nên sống động, làm tăng độ tin cậy của thông tin và khả năng tác động đến cảm xúc người đọc. Từ đó, người dân không chỉ biết đến hiến máu như một hoạt động y tế mà còn cảm nhận được đó là một phần của trách nhiệm công dân, là hành động thiết thực góp phần duy trì sự sống cho cộng đồng. Việc thông điệp này được nhắc lại thường xuyên, có hệ thống và được truyền tải bằng nhiều hình thức phong phú càng làm tăng hiệu ứng nhận thức và dẫn đến sự thay đổi hành vi trong cộng đồng.
1.2. Gây dựng tinh thần nhân đạo và trách nhiệm công dân
Thông điệp hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc nuôi dưỡng và lan tỏa tinh thần nhân đạo trong xã hội hiện đại. Bằng cách phản ánh các hành động sẻ chia sự sống, những câu chuyện cảm động giữa người hiến máu và người nhận máu, báo mạng không chỉ truyền tải thông tin đơn thuần mà còn đánh thức trong mỗi người lòng trắc ẩn, tinh thần tương thân tương ái là những giá trị cốt lõi của đạo đức xã hội. Trên không gian mạng, khi một thông điệp nhân văn được lan tỏa rộng rãi, được cộng đồng chia sẻ, bình luận và hưởng ứng, không còn chỉ là thông điệp của một tờ báo hay một tổ chức mà trở thành biểu tượng tập thể cho lòng nhân ái và sự kết nối cộng đồng. Điều này giúp hình thành môi trường truyền thông tích cực, trong đó mỗi hành động tử tế đều có cơ hội lan rộng và truyền cảm hứng, khiến việc hiến máu không chỉ là hành vi y tế mà còn là một chuẩn mực đạo đức được xã hội thừa nhận và tôn vinh.
Không dừng lại ở việc nuôi dưỡng cảm xúc, thông điệp hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử còn góp phần định hình ý thức công dân và trách nhiệm xã hội trong mỗi cá nhân. Trong bối cảnh hiện đại, khi cá nhân ngày càng có xu hướng sống khép kín và lệ thuộc vào công nghệ, việc khơi dậy trách nhiệm đối với cộng đồng trở thành một thách thức lớn. Báo mạng điện tử với khả năng tiếp cận nhanh, rộng và cá nhân hóa thông tin đã trở thành công cụ hữu hiệu để đánh thức tinh thần công dân đó. Những thông điệp như “Một giọt máu cho đi, một cuộc đời ở lại” hay các bài viết về các chiến dịch hiến máu khẩn cấp, nhu cầu máu cho trẻ nhỏ, bệnh nhân ung thư… không chỉ kêu gọi mà còn khơi gợi ý thức rằng mỗi người dân đều có thể góp phần xây dựng xã hội bền vững bằng chính hành động nhỏ bé của mình. Từ đó, khái niệm công dân không còn bị giới hạn trong nghĩa vụ pháp lý mà được mở rộng đến ý thức sẻ chia, hành động vì cộng đồng và trách nhiệm đạo đức đối với sự sống của người khác.
1.3. Kêu gọi hành động nhanh chóng, kịp thời trong các tình huống khẩn cấp
Thông điệp hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc kêu gọi hành động nhanh chóng, kịp thời của cộng đồng trong các tình huống khẩn cấp, như: tai nạn giao thông nghiêm trọng, thiên tai, dịch bệnh hay các ca bệnh cần truyền máu gấp. Với ưu thế vượt trội về tốc độ cập nhật, khả năng lan tỏa tức thì và khả năng tiếp cận rộng rãi, báo mạng điện tử có thể phát đi lời kêu gọi chỉ trong vài phút sau khi cơ quan y tế đưa ra nhu cầu cần máu khẩn. Không giống như các loại hình báo chí truyền thống vốn phụ thuộc vào chu kỳ xuất bản, báo mạng điện tử hoạt động liên tục 24/7, giúp các thông điệp nhân đạo như hiến máu khẩn cấp đến được với hàng triệu độc giả trong thời gian ngắn nhất, tạo điều kiện để huy động sự tham gia của cộng đồng một cách hiệu quả và kịp thời. Tính chất tức thời này đã nhiều lần chứng minh vai trò thiết yếu của báo mạng điện tử trong việc “giải cứu sự sống” bằng chính sức mạnh của thông tin được truyền đi đúng lúc, đúng nơi.
Không những vậy, thông điệp hiến máu trong các tình huống khẩn cấp khi được lan tỏa trên báo mạng điện tử thường mang tính xác thực và có tính dẫn dắt cao, nhờ vào hệ thống phóng viên thường trú, biên tập viên có nghiệp vụ và mối liên kết chặt chẽ với các bệnh viện, cơ sở y tế, Hội Chữ thập đỏ hay các tổ chức nhân đạo. Những bài viết cụ thể như: “Bệnh viện A cần nhóm máu O gấp để cứu cháu bé 3 tuổi bị tai nạn giao thông”, hoặc “Bệnh nhân cần tiểu cầu do biến chứng sốt xuất huyết, kêu gọi cộng đồng hiến máu” thường gây được sự chú ý mạnh mẽ từ người đọc, kích thích hành động ngay lập tức. Khả năng tích hợp các công cụ trực tuyến như đăng ký hiến máu, định vị điểm hiến máu gần nhất, hiển thị số người đã tham gia… càng góp phần đẩy nhanh quá trình ra quyết định của độc giả. Trong nhiều trường hợp, chính những dòng thông tin đầu tiên trên báo mạng đã góp phần làm nên sự sống còn cho bệnh nhân đang đứng giữa ranh giới sống, chết.
2. Thực trạng thông điệp về hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử hiện nay
Trong phạm vi bài viết, tác giả khảo sát 3 nhóm nội dung thông điệp về hiến máu tình nguyện trên 3 tờ báo mạng điện tử năm 2024 bao gồm: (1) Thông điệp về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về hiến máu tình nguyện. (2) Thông điệp về thực trạng thực thi các chủ trương, chính sách về hiến máu tình nguyện. (3) Thông điệp về các giải pháp tăng cường hiệu lực thực thi các chủ trương, chính sách về hiến máu tình nguyện trong thực tiễn.
Kết quả khảo sát cho thấy, các tờ báo đã thành công trong việc bảo đảm tính chính xác và tin cậy của thông điệp hiến máu tình nguyện. Trong suốt năm 2024, cả 3 tờ báo được khảo sát là Sức khỏe & Đời sống, Dân trí và Pháp luật Việt Nam đều bám sát nguồn tin chính thống từ Bộ Y tế, Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức chuyên môn. Thông tin về thời gian, địa điểm, đối tượng tham gia, số lượng máu tiếp nhận và các điều kiện an toàn truyền máu được trình bày rõ ràng, hạn chế tối đa sai sót. Nhiều bài viết có sự kiểm chứng chéo từ nhiều nguồn, tạo nên độ tin cậy cao và củng cố niềm tin của độc giả. Sức khỏe & Đời sống nổi bật ở khâu cung cấp số liệu y tế chính xác và giải thích các quy định chuyên môn, giúp độc giả hiểu đúng về quy trình hiến máu. Dân trí thường xuyên đối chiếu số liệu thực tế với thông tin từ ban tổ chức các sự kiện hiến máu, đảm bảo tính xác thực. Pháp luật Việt Nam chú trọng việc trích dẫn văn bản pháp lý và quy định liên quan, tăng thêm cơ sở pháp lý cho thông tin đăng tải. Sự thống nhất trong việc tuân thủ nguồn tin chính thống đã góp phần nâng cao chất lượng và uy tín của thông điệp tuyên truyền.
Bên cạnh đó, thông điệp hiến máu tình nguyện trên cả ba tờ báo được thể hiện rõ ràng, dễ hiểu và phù hợp với nhiều đối tượng độc giả. Các bài viết không chỉ sử dụng ngôn ngữ báo chí ngắn gọn, mạch lạc mà còn lồng ghép giải thích các thuật ngữ y học, pháp luật phức tạp thành lời văn phổ thông. Sức khỏe & Đời sống khai thác ưu thế chuyên môn để diễn giải các quy trình hiến máu, điều kiện sức khỏe và quyền lợi của người hiến bằng cách đơn giản hóa thông tin nhưng vẫn giữ được tính khoa học. Dân trí chú trọng đến cách kể chuyện gần gũi, kết hợp hình ảnh minh họa sinh động để độc giả dễ tiếp nhận. Pháp luật Việt Nam, dù mang tính chính luận cao, vẫn nỗ lực trình bày quy định và chính sách hiến máu dưới dạng câu chuyện gắn với đời sống, giúp người dân nhận thấy sự cần thiết và ý nghĩa của việc tham gia. Sự kết hợp giữa độ chuẩn xác và cách diễn đạt dễ hiểu giúp thông điệp không chỉ đến được với nhóm độc giả chuyên môn mà còn lan tỏa đến cộng đồng rộng rãi.
Các tờ báo cũng thành công trong việc tạo dựng tính nhân văn và cảm xúc mạnh mẽ cho thông điệp hiến máu tình nguyện. Hàng loạt phóng sự, bài phản ánh, phỏng vấn đã khắc họa sâu sắc hình ảnh những người hiến máu nhiều lần, những câu chuyện xúc động về bệnh nhân được cứu sống nhờ giọt máu nghĩa tình, hay tinh thần đoàn kết cộng đồng trong các chiến dịch. Sức khỏe & Đời sống khai thác nhiều câu chuyện từ môi trường bệnh viện, nơi người hiến máu và bệnh nhân gặp nhau trong khoảnh khắc đầy xúc động. Dân trí phát huy thế mạnh ở mảng Nhân ái, thường xuyên kể những câu chuyện truyền cảm hứng, tạo động lực để người đọc hành động. Pháp luật Việt Nam lồng ghép yếu tố nhân văn với bối cảnh pháp lý, vừa khẳng định quyền lợi, nghĩa vụ của người dân, vừa tôn vinh nghĩa cử cao đẹp. Việc đánh thức cảm xúc tích cực đã giúp thông điệp hiến máu không chỉ được tiếp nhận như một thông tin y tế – xã hội đơn thuần, mà còn trở thành lời kêu gọi có sức lay động mạnh mẽ.
Bên cạnh những thành công, vẫn có một số hạnchế, như: các tờ báo còn chưa tối ưu trong việc khai thác yếu tố đa phương tiện để tăng sức hấp dẫn và sức lan tỏa của thông điệp hiến máu tình nguyện. Phần lớn tác phẩm vẫn chủ yếu ở dạng văn bản kèm ảnh tĩnh, trong khi video clip, podcast, infographic hay đồ họa tương tác xuất hiện rất ít và chưa mang tính chuỗi nội dung đồng bộ. Sức khỏe & Đời sống, dù có lợi thế về dữ liệu y tế, vẫn chưa xây dựng kho infographic chuyên biệt về hiến máu để trình bày quy trình, điều kiện và lợi ích hiến máu một cách trực quan. Dân trí, vốn có đội ngũ thiết kế mạnh, nhưng lại ưu tiên sản xuất đồ họa cho các chủ đề thời sự nóng thay vì mảng sức khỏe cộng đồng. Pháp luật Việt Nam mới chỉ dừng lại ở các minh họa đơn giản, chưa tận dụng được hình thức đồ họa hoặc audio để giải thích quy định pháp luật liên quan đến hiến máu. Việc thiếu vắng các yếu tố đa phương tiện khiến thông điệp, dù đầy đủ về nội dung, vẫn chưa khai thác hết tiềm năng thu hút và tương tác với công chúng trong môi trường báo chí số.
Thông điệp hiến máu tình nguyện trên cả ba tờ báo đôi khi chưa đạt sự cân bằng giữa yếu tố thông tin và yếu tố định hướng hành động. Nhiều bài viết nghiêng về tường thuật sự kiện hoặc phản ánh tình hình, nhưng chưa lồng ghép đủ các lời kêu gọi, hướng dẫn hoặc thông tin cụ thể để độc giả dễ dàng tham gia hiến máu. Sức khỏe & Đời sống có không ít bài tập trung sâu vào số liệu và quy trình y tế mà thiếu đoạn kết khuyến khích người đọc hành động ngay. Dân trí, dù mạnh về kể chuyện nhân văn, vẫn có những tác phẩm dừng lại ở câu chuyện mà chưa đưa ra liên kết hoặc thông tin tiếp nhận máu cụ thể. Pháp luật Việt Nam nhiều khi chú trọng phân tích chính sách nhưng chưa cụ thể hóa thành các bước hướng dẫn cho người dân. Hạn chế này làm giảm khả năng chuyển hóa thông điệp từ nhận thức sang hành động thực tiễn của công chúng.
Việc khai thác nhân vật và câu chuyện truyền cảm hứng vẫn chưa được thực hiện đồng đều và liên tục. Trong năm 2024, mỗi tờ báo đều có một số phóng sự, phỏng vấn nhân vật tiêu biểu, nhưng số lượng này không nhiều và chưa hình thành thành tuyến bài dài hơi. Sức khỏe & Đời sống thường tập trung vào các nhân vật trong ngành y tế, nhưng chưa đa dạng hóa các câu chuyện từ sinh viên, công nhân hay người dân ở vùng sâu vùng xa. Dân trí có lợi thế ở mảng Nhân ái nhưng đôi khi lặp lại mô-típ, khiến câu chuyện dễ bị dự đoán trước. Pháp luật Việt Nam khai thác nhân vật gắn với góc nhìn pháp lý, song phạm vi còn hẹp và ít nhân vật trẻ tuổi là nhóm đối tượng dễ truyền cảm hứng lan tỏa trên mạng xã hội. Việc thiếu liên tục và sáng tạo trong khai thác nhân vật khiến thông điệp khó duy trì sự mới mẻ và sức hút dài hạn.
Tần suất và độ phủ thông điệp hiến máu tình nguyện giữa các thời điểm trong năm chưa đồng đều, thường dồn mạnh vào các dịp cao điểm và thưa vắng ở giai đoạn khác. Sức khỏe & Đời sống, Dân trí và Pháp luật Việt Nam đều tăng mạnh số bài trong Tháng Thanh niên, Ngày Toàn dân hiến máu tình nguyện hoặc các sự kiện lớn, nhưng lại giảm đáng kể trong các tháng không có chiến dịch. Điều này khiến phong trào hiến máu chưa duy trì được sự hiện diện liên tục trên mặt báo, giảm hiệu quả tác động lâu dài đến nhận thức cộng đồng. Ngoài ra, sự thiếu đồng đều về thời gian cũng làm bỏ lỡ nhiều cơ hội phản ánh những câu chuyện hiến máu thường ngày, vốn có thể tạo nền tảng vững chắc cho phong trào.
3. Một số giải pháp
3.1. Giải pháp về đổi mới nội dung thông điệp
Đổi mới nội dung thông điệp về hiến máu tình nguyện trên báo mạng điện tử Việt Nam thời gian tới, do đó, cần tăng cường nội dung phân tích chuyên sâu bên cạnh các tin tường thuật sự kiện để nâng cao giá trị thông điệp hiến máu tình nguyện. Mỗi tờ báo nên xây dựng tuyến bài dài hơi về phong trào hiến máu, trong đó không chỉ phản ánh số lượng và diễn biến, mà còn đi sâu vào lý giải nguyên nhân thành công hay hạn chế của các chương trình. Việc bổ sung các bài phân tích về nhu cầu máu theo từng thời điểm, tình trạng thiếu máu tại các bệnh viện, hay tác động của hiến máu đến sức khỏe cộng đồng sẽ giúp thông điệp mang tính thời sự và khoa học hơn.
Các phóng viên cần được phân công theo dõi mảng hiến máu thường xuyên, để kịp thời phát hiện vấn đề và đề xuất giải pháp, tránh tình trạng chỉ đưa tin khi có sự kiện lớn. Ngoài ra, các bài viết nên kết hợp dẫn chứng từ số liệu thống kê chính thức và ý kiến chuyên gia để tăng tính thuyết phục. Sức khỏe & Đời sống có thể khai thác sâu hơn từ nguồn dữ liệu của Bộ Y tế, trong khi Dân trí có thể tận dụng mạng lưới cộng tác viên ở địa phương để phản ánh thực tiễn phong trào. Pháp luật Việt Nam có thể đóng góp bằng các phân tích pháp lý về chính sách hiến máu, chỉ ra điểm mạnh và bất cập. Khi mỗi tờ báo có tuyến bài phân tích riêng nhưng cùng hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức, thông điệp sẽ không chỉ dừng lại ở đưa tin mà còn có khả năng định hướng dư luận. Điều này cũng tạo cơ sở để hình thành kho tư liệu báo chí phục vụ lâu dài cho công tác tuyên truyền.
Việc mở rộng thể loại phân tích sẽ giúp khắc phục tình trạng thông tin đơn thuần, nâng cao chất lượng nội dung và tác động bền vững đến cộng đồng. Kết hợp giữa sự kiện, phân tích và dự báo sẽ giúp độc giả vừa nắm được thông tin hiện tại, vừa hình dung được xu hướng, từ đó chủ động tham gia hiến máu.
3.2. Giải pháp về đổi mới hình thức thông điệp
Đổi mới hình thức thông điệp hiến máu tình nguyện, cần xây dựng một bộ tiêu chuẩn chung về hình thức trình bày thông điệp hiến máu tình nguyện nhằm đảm bảo sự thống nhất về bố cục, tỷ lệ giữa chữ và hình, cũng như phong cách trực quan trên cả ba tờ báo. Bộ tiêu chuẩn này nên quy định rõ các yếu tố như độ dài hợp lý của bài viết, cách chia đoạn, kích thước và vị trí chèn ảnh, cách sử dụng tiêu đề phụ và trích dẫn nổi bật để tạo nhịp điệu thị giác.
Sức khỏe & Đời sống có thể giảm bớt sự khô khan bằng cách bổ sung infographics minh họa số liệu hiến máu, giúp độc giả dễ dàng tiếp nhận thông tin. Dân trí nên tăng tính định hướng thị giác bằng các thiết kế mở đầu bài với hình ảnh nổi bật và tiêu đề phụ dẫn dắt cảm xúc. Pháp luật Việt Nam cần cải thiện cách bố trí khối chữ, xen kẽ hợp lý với ảnh và video để giảm sự nặng nề của nội dung. Cả ba báo nên thống nhất nguyên tắc “một thông điệp – nhiều hình thức thể hiện” để cùng lúc truyền tải thông tin qua chữ, ảnh, và yếu tố đồ họa.
Việc áp dụng bộ tiêu chuẩn chung này sẽ giúp người đọc có cảm giác quen thuộc và dễ nhận diện thông điệp hiến máu dù tiếp cận trên báo nào. Đồng thời, sự thống nhất hình thức còn nâng cao uy tín và tính chuyên nghiệp của chiến dịch truyền thông hiến máu trên môi trường báo điện tử. Khi đã có sự đồng bộ, mỗi tờ báo vẫn có thể giữ bản sắc riêng bằng cách sáng tạo trong chi tiết nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ khung chung.
3.3. Giải pháp về đổi mới quy trình tổ chức sản xuất
Đổi mới quy trình tổ chức sản xuất, cần xây dựng một bộ quy trình chung, mang tính định hướng liên ngành để tổ chức sản xuất thông điệp hiến máu tình nguyện trên cả ba tờ báo, vừa đảm bảo tính đặc thù của từng cơ quan báo chí, vừa giữ được sự thống nhất về chất lượng và hình thức thể hiện. Bộ quy trình này nên được xây dựng dựa trên sự phối hợp giữa Bộ Y tế, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam và các cơ quan báo chí, quy định rõ từng bước từ khâu xác định chủ đề, thu thập dữ liệu, biên tập nội dung đến xuất bản và đánh giá hiệu quả.
Sức khỏe & Đời sống có thể đóng vai trò chủ lực về nội dung chuyên môn y tế, bảo đảm thông tin khoa học, an toàn và chuẩn mực. Dân trí có thể đảm nhận phần lan tỏa thông điệp nhanh chóng và rộng rãi qua các nền tảng mạng xã hội, tận dụng thế mạnh về tiếp cận độc giả. Pháp luật Việt Nam có thể bổ sung góc nhìn pháp lý, quyền và nghĩa vụ của người hiến máu để tăng tính tin cậy. Khi có một khung quy trình thống nhất, các tờ báo sẽ dễ dàng điều chỉnh để phù hợp với đặc điểm riêng mà không phá vỡ sự đồng bộ. Bộ quy trình cần tích hợp hướng dẫn xử lý tin nóng, cập nhật dữ liệu mới và xử lý phản hồi của độc giả. Quy định chi tiết về trách nhiệm của từng bộ phận, từ phóng viên, biên tập viên đến bộ phận kỹ thuật, sẽ giúp quy trình thông suốt.
Tài liệu tham khảo:
1. Nguyễn Thị Trường Giang (2010). Báo điện tử – những vấn đề cơ bản. H. NXB Chính trị – Hành chính.
2. Nguyễn Thị Trường Giang (2011). Đạo đức nghề nghiệp nhà báo. H. NXB Chính trị – Hành chính.
3. Doãn Thị Thuận (2023). Đổi mới tổ chức sản xuất tác phẩm báo chí trong môi trường truyền thông số. Tạp chí Lý luận Chính trị và Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
4. Nguyễn Trí Nhiệm (2014). Báo điện tử đặc trưng và phương thức sáng tạo. H. NXB Chính trị quốc gia.
5. Dương Xuân Sơn, Đinh Văn Hường, Trần Quang (2011). Cơ sở lý luận báo chí – Truyền thông. H. NXB Đại học quốc gia Hà Nội.
