TS. Nguyễn Văn Phong
Trường Đại học Thủ đô Hà Nội
(Quanlynhanuoc.vn) – Trong bối cảnh yêu cầu đổi mới và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị đặt ra với nhiều thách thức trước sự cồng kềnh, chồng chéo chức năng, phân tán nguồn lực và chuyển đổi số mạnh mẽ. Việc tinh gọn tổ chức bộ máy trở thành nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt trong quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Bài viết tập trung phân tích vai trò tiên phong của các cơ quan Đảng trong tiến trình tinh gọn tổ chức bộ máy, từ đó, đề xuất một số giải pháp nhằm tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt của các cơ quan Đảng trong bối cảnh hiện nay.
Từ khóa: Cơ quan Đảng, tinh gọn bộ máy, hệ thống chính trị.
1. Đặt vấn đề:
Trong hành trình thúc đẩy xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam (XHCN) và đổi mới hệ thống chính trị theo hướng hiện đại, khoa học và thực tiễn, Đảng đã nhiều lần ban hành các nghị quyết có tính định hướng lớn về tổ chức bộ máy. Từ những năm 90 thế kỷ XX đến nay, nhiều văn kiện quan trọng đã được thông qua nhằm điều chỉnh cơ cấu tổ chức và nâng cao năng lực quản trị trong toàn bộ hệ thống, điển hình, như: Nghị quyết số 08-NQ/HNTW ngày 23/01/1995 Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VII) về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; Nghị quyết số 17-NQ/TW ngày 01/8/2007 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về đẩy mạnh cải cách bộ máy hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước; Nghị quyết số 39-NQ/TW ngày 17/4/2015 của Bộ Chính trị về tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Bộ Chính trị với định hướng chiến lược toàn diện nhất về tái cấu trúc hệ thống chính trị với mục tiêu then chốt là tổ chức lại bộ máy theo nguyên tắc tinh gọn, rõ chức năng, tránh chồng chéo, giảm tầng nấc trung gian và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, như: nhiều đơn vị đầu mối được thu gọn, phương thức lãnh đạo và quản lý được đổi mới theo hướng hiệu quả hơn, vẫn còn tồn tại các chức năng trùng lặp, ranh giới nhiệm vụ chưa minh bạch, gây khó khăn cho việc điều phối và kiểm soát hành chính, nhất là ở cấp trung gian. Tình trạng bộ máy cồng kềnh, trùng lặp chức năng, thiếu phân cấp rõ ràng vẫn còn là rào cản lớn đối với hiệu quả quản lý và thực thi chính sách.
2. Triển khai thực hiện tinh gọn các đầu mối trong các cơ quan của Đảng
Để hiện thực hóa định hướng chiến lược nhằm nâng cao hiệu lực điều hành, đồng thời phù hợp với xu thế xây dựng mô hình tổ chức chính trị hiện đại, tinh gọn và hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 01/12/2024, Bộ Chính trị và Ban Bí thư đã tổ chức Hội nghị toàn quốc nhằm tổng kết công tác sắp xếp lại tổ chức bộ máy, trọng tâm là hệ thống các cơ quan thuộc Đảng, trong đó có nhiều phương án điều chỉnh tổ chức đã được thống nhất triển khai theo hướng cắt giảm các đơn vị hoạt động không còn đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương được giao làm đầu mối xây dựng và thực hiện một số đề án then chốt, trong đó kết thúc hoạt động của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng thời chuyển giao chức năng về Báo Nhân Dân (hoàn thành trước ngày 15/12/2024); chuyển giao chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật Trung ương và Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương về Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (hoàn tất trước ngày 31/12/2024). Cùng với việc điều chỉnh chức năng tổ chức, quá trình tinh gọn còn gắn liền với yêu cầu tinh giản đội ngũ cán bộ, bảo đảm ổn định về nhân sự và duy trì sự vận hành thông suốt trong giai đoạn chuyển tiếp. Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Báo Nhân Dân và Ban Tổ chức Trung ương có trách nhiệm điều phối toàn bộ quá trình, bảo đảm việc tổ chức lại được triển khai đồng bộ, thống nhất, vừa đạt yêu cầu về mặt kỹ thuật tổ chức, vừa không làm xáo trộn lớn về tâm lý và quyền lợi của cán bộ trong hệ thống. Cụ thể:
(1) Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Tiếp nhận Hội đồng Lý luận Trung ương: chủ trì phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và các cơ quan liên quan tiếp nhận toàn bộ chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng Lý luận Trung ương (hoàn thành trước ngày 31/12/2024) và tiếp nhận các hội đồng chuyên môn khác thực hiện chuyển giao chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật Trung ương và Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ương. Phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương và Ban Tổ chức Trung ương sắp xếp và tinh giản đội ngũ nhân sự liên quan (hoàn thành trước ngày 31/12/2024).
Tiếp nhận Học viện Hành chính Quốc gia: chủ trì phối hợp với Bộ Nội vụ và Ban Tổ chức Trung ương trong việc tiếp nhận tổ chức, tinh giản biên chế, sắp xếp bộ máy Học viện Hành chính Quốc gia (nay là Học viện Hành chính và Quản trị công) và thời hạn hoàn thành trước ngày 31/12/2024.
Xây dựng mô hình tổ chức mới: xây dựng đề án tinh gọn các vụ, đơn vị trực thuộc; phối hợp cùng Ban Tổ chức Trung ương và các cơ quan liên quan dự thảo và trình Bộ Chính trị ban hành quy định mới về chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức và cơ chế phối hợp (hoàn thành trước 31/12/2024).
(2) Báo Nhân Dân chủ trì xây dựng đề án.
Kết thúc Truyền hình Nhân Dân: chủ trì việc chấm dứt hoạt động của Truyền hình Nhân Dân, đồng thời chuyển giao các chức năng, nhiệm vụ phù hợp về Đài Truyền hình Việt Nam (hoàn thành trước ngày 15/12/2024).
Tiếp nhận Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam: phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương để tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, cũng như triển khai sắp xếp đội ngũ nhân sự (hoàn thành trước 31/12/2024).
Tái cấu trúc tổ chức nội bộ: chủ trì xây dựng đề án tinh gọn các vụ, đơn vị, tổ chức trực thuộc; cùng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương dự thảo và trình Bộ Chính trị ban hành quy định mới về cơ cấu tổ chức và quan hệ phối hợp.
Tinh giản nhân sự liên quan: tổ chức sắp xếp, tinh giản đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại Truyền hình Nhân Dân và Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
(3) Tạp chí Cộng sản.
Tạp chí Cộng sản tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ các tạp chí thuộc các ban Đảng Trung ương; hoàn thiện đề án sắp xếp tổ chức trước ngày 31/12/2024. Thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về sắp xếp, kiện toàn hệ thống tạp chí thuộc các ban Đảng Trung ương, Tạp chí Cộng sản được giao chủ trì phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và các ban Đảng có liên quan để tiếp nhận và chuyển giao toàn bộ chức năng, nhiệm vụ chuyên môn của các tạp chí trực thuộc. Việc tiếp nhận được triển khai đồng bộ với yêu cầu tổ chức tinh gọn đầu mối, sắp xếp lại nhân sự, bảo đảm ổn định tư tưởng và quyền lợi của cán bộ, hoàn thành trong năm 2024.
Tạp chí Cộng sản được giao chủ trì xây dựng Đề án cải tổ cơ cấu tổ chức nội bộ, rà soát và sắp xếp lại các đơn vị trực thuộc theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đồng thời phối hợp với các cơ quan liên quan để trình Bộ Chính trị ban hành quy định mới về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và quan hệ công tác của tòa soạn. Các nhiệm vụ này phải hoàn thành trong thời hạn đến ngày 31/12/2024, làm cơ sở cho việc vận hành mô hình tổ chức mới theo Quyết định 213-QĐ/TW.
(4) Ban Bảo vệ chăm sóc sức khỏe cán bộ Trung ương.
Ban sẽ xây dựng đề án chấm dứt hoạt động, đồng thời chuyển giao các chức năng về Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Y tế và các bệnh viện Trung ương có liên quan. Song song đó, đơn vị này cũng có trách nhiệm đề xuất phương án sắp xếp lại toàn bộ cán bộ, công chức và người lao động đang công tác tại Ban (hạn cuối cùng hoàn thành là ngày 15/12/2024).
(5) Ban Đối ngoại Trung ương.
Ban được giao nhiệm vụ xây dựng đề án chấm dứt hoạt động, chuyển giao phần lớn chức năng về Bộ Ngoại giao, đồng thời phân bổ một số nhiệm vụ còn lại cho Văn phòng Trung ương Đảng. Việc sắp xếp nhân sự được triển khai phối hợp cùng Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Nội vụ, Ban Công tác đại biểu, Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội và các đơn vị liên quan (hoàn thành ngày 15/01/2025).
(6) Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương.
Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương sẽ chủ trì xây dựng đề án chấm dứt hoạt động của tổ chức Đảng này. Công tác sắp xếp lại tổ chức và nhân sự sẽ được phối hợp thực hiện cùng Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Văn phòng Trung ương và Bộ Nội vụ (hoàn thành ngày 15/01/2025).
(7) Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương.
Cơ quan này được giao xây dựng đề án kết thúc hoạt động, phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và các đơn vị liên quan trong việc tái bố trí cán bộ, công chức, viên chức, bảo đảm không gây xáo trộn lớn về mặt tổ chức (hoàn thành ngày 15/01/2025).
3. Kết quả thực hiện tinh gọn bộ máy trong các cơ quan của Đảng
Quá trình tinh gọn tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị là một nhiệm vụ có tính chất hệ trọng, nhạy cảm và phức tạp, bởi nó tác động trực tiếp đến cơ cấu tổ chức, nhân sự và lợi ích của từng cá nhân trong bộ máy công vụ. Việc đề xuất giải thể, sáp nhập các cơ quan, đơn vị không chỉ đòi hỏi năng lực tổ chức mà còn cần sự đồng thuận chính trị, tinh thần dấn thân, gương mẫu và sự hy sinh quyền lợi cá nhân vì lợi ích chung từ mỗi cán bộ, đảng viên1. Thời gian qua, các cơ quan thuộc Đảng đã thể hiện vai trò tiên phong trong việc hiện thực hóa chủ trương này bằng những hành động cụ thể, góp phần tạo nên bước chuyển biến quan trọng trong cơ cấu tổ chức và quản trị nội bộ:
Một là, tinh giản đầu mối tổ chức.
Sau khi hoàn tất các đề án sắp xếp và tinh gọn, số lượng các cơ quan trực thuộc Trung ương Đảng đã được thu gọn đáng kể. Danh sách hiện nay chỉ còn một số đơn vị cốt lõi như: Văn phòng Trung ương Đảng, Ban Tổ chức Trung ương, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Ban Chính sách – Chiến lược Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Báo Nhân Dân, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật và Tạp chí Cộng sản2.
Hai là, chuyển giao chức năng, chấm dứt hoạt động đơn vị không còn phù hợp.
Một số cơ quan và đơn vị chuyên môn đã được sắp xếp lại bằng hình thức kết thúc hoạt động và chuyển giao nhiệm vụ cho các tổ chức phù hợp hơn. Điều này cho thấy, những điều chỉnh trên phản ánh quyết tâm cao của Đảng trong việc hiện thực hóa mô hình tổ chức tinh gọn, hiệu quả, khắc phục triệt để sự chồng chéo, dàn trải và lãng phí trong quản trị công.
Ba là, tiếp tục thực hiện định hướng tổ chức bộ máy.
Theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW, các cơ quan Đảng Trung ương đã triển khai mạnh mẽ việc tinh gọn đầu mối bên trong nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm bớt tầng nấc trung gian và tối ưu hóa nguồn lực. Kết quả bước đầu cho thấy, nhiều cơ quan đã cắt giảm đáng kể số lượng đơn vị cấp vụ và cấp phòng, phản ánh quyết tâm cải cách tổ chức một cách thực chất. Cụ thể: Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đã giảm từ 25 đơn vị cấp vụ xuống còn 19 (giảm 24%) và từ 28 phòng xuống còn 5 (giảm 82,14%). Ban Kinh tế Trung ương giảm từ 9 vụ xuống 6 (giảm 33,33%) và giảm 10 đầu mối cấp phòng. Ban Nội chính Trung ương cắt giảm 2 vụ (từ 12 xuống 10, tương đương 16,67%) và giảm một nửa số phòng từ 8 xuống còn 4. Ủy ban Kiểm tra Trung ương tinh giản 2 vụ (giảm 14,2%) và 7 phòng (giảm 58,33%). Báo Nhân Dân đã tái cơ cấu từ 25 vụ xuống còn 15 (giảm 40%) và từ 41 phòng xuống còn 25 (giảm 39%)3.
Tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, quá trình tái cấu trúc được tiến hành sâu rộng sau khi tiếp nhận các chức năng từ Hội đồng Lý luận Trung ương, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật Trung ương, Hội đồng khoa học các cơ quan Đảng Trung ương và sáp nhập Học viện Hành chính Quốc gia. Theo Quyết định số 214-QĐ/TW ngày 28/12/2024 của Bộ Chính trị, số lượng đơn vị cấp vụ tại Học viện giảm từ 54 xuống còn 31, tương đương mức tinh giản gần 43%. Cơ cấu tổ chức hiện tại của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, bao gồm: 9 đơn vị chức năng: Vụ Tổ chức – Cán bộ, Vụ Quản lý đào tạo – bồi dưỡng, Vụ Quản lý khoa học, Vụ Hợp tác quốc tế, Ban Thanh tra, Văn phòng Học viện, Trung tâm Công nghệ và Chuyển đổi số; 16 đơn vị nghiên cứu – đào tạo – xuất bản, bao gồm: Viện Triết học, Viện Hồ Chí Minh, Viện Chính trị và Quan hệ quốc tế, Viện Quyền con người, Viện Văn hóa và Phát triển, Tạp chí Lý luận chính trị, Nhà xuất bản Lý luận chính trị, 6 học viện trực thuộc, trong đó có các học viện khu vực (I – IV), Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Học viện Hành chính và Quản trị công4.
Việc tinh gọn bộ máy và hợp nhất chức năng giữa các cơ quan không chỉ giúp giảm thiểu sự trùng lắp, dàn trải trong hoạt động mà còn mở đường cho việc đổi mới phương thức quản trị công trong Đảng – hướng tới hệ thống tổ chức gọn, mạnh, đồng bộ và hiệu quả.
Bốn là, tiến trình tinh gọn bộ máy là một bước chuyển sâu sắc về chính trị, xã hội và nhân văn.
Đây là quá trình tác động trực tiếp đến con người – đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức – đòi hỏi sự chuẩn bị toàn diện từ tư tưởng đến chính sách, từ truyền thông định hướng đến cơ chế bảo đảm quyền lợi. Trong bối cảnh đó, công tác tuyên truyền, vận động và ổn định tâm lý cho những người chịu ảnh hưởng là yếu tố giữ vai trò trọng yếu nhằm bảo đảm sự đồng thuận và tính bền vững trong thực thi chính sách cải cách. Việc tinh giản không thể tách rời khỏi quá trình tái cơ cấu đội ngũ công chức – nơi mà chất lượng, đạo đức nghề nghiệp và tinh thần dấn thân trở thành yêu cầu tiên quyết. Mô hình công vụ hiện đại đòi hỏi người cán bộ không chỉ có trình độ mà còn phải biết đổi mới tư duy, hành động quyết đoán và sẵn sàng chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Đây chính là tinh thần “dám nghĩ – dám làm – dám chịu trách nhiệm” mà Đảng đã nhiều lần nhấn mạnh trong các văn kiện chỉ đạo chiến lược.
Trên thực tế, các cơ quan của Đảng đã đi đầu trong việc tạo sự ổn định về tư tưởng và tổ chức, thực hiện nghiêm túc công tác chính trị nội bộ và thông tin định hướng, từ đó góp phần xây dựng một môi trường thuận lợi cho cải cách tổ chức. Với vai trò là cơ quan hành chính cao nhất, Chính phủ đã chủ động đề xuất và thực thi các chính sách hỗ trợ, trong đó nguyên tắc “không ai bị bỏ lại phía sau” được quán triệt rõ ràng. Các chính sách cụ thể nhằm bảo vệ quyền lợi của cán bộ chịu ảnh hưởng được thể hiện qua Nghị định số 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 và Nghị định số 67/2025/NĐ-CP ngày 15/3/2025 của Chính phủ, trong đó quy định đầy đủ chế độ hỗ trợ, chuyển đổi công tác, và cơ chế bảo đảm công bằng giữa các đối tượng trong hệ thống chính trị.
Cuộc cải cách lần này không chỉ mang lại hiệu quả về tổ chức mà còn là sự khẳng định mạnh mẽ vai trò lãnh đạo toàn diện của Đảng trong điều hành quốc gia. Chính sự gương mẫu đi đầu của các cơ quan Đảng đã mở đường cho các cơ quan nhà nước triển khai đồng bộ, tạo hiệu ứng lan tỏa rộng khắp trong toàn hệ thống chính trị. Đó là nền tảng chính trị – tinh thần vững chắc để hiện thực hóa thành công mục tiêu xây dựng một bộ máy “Tinh – Gọn – Mạnh – Hiệu năng – Hiệu lực – Hiệu quả” như tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định5.
4. Một số giải pháp tăng cường vai trò tiên phong của các cơ quan Đảng trong thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy
Thứ nhất, hoàn thiện mô hình tổ chức và chức năng, nhiệm vụ theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả.
Việc sắp xếp tổ chức bộ máy của các cơ quan Đảng cần tiếp tục được tiến hành theo nguyên tắc: một cơ quan chỉ đảm nhận một chức năng chính, chức năng nào giao thì phải rõ, trách nhiệm phải cụ thể, tránh tình trạng chồng chéo hoặc dàn trải. Trên cơ sở đó, cần rà soát toàn diện hệ thống các vụ, đơn vị trực thuộc; kiên quyết cắt giảm những đầu mối trung gian, những đơn vị có chức năng tương đồng hoặc không còn phù hợp với bối cảnh mới. Xây dựng mô hình tổ chức linh hoạt, có khả năng thích ứng nhanh với sự thay đổi của môi trường chính trị – xã hội và yêu cầu mới đặt ra. Việc sắp xếp phải gắn với tái cấu trúc quy trình công tác, đảm bảo sự thống nhất, thông suốt trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, phù hợp với định hướng “tinh – gọn – mạnh” mà Đảng đã xác định.
Thứ hai, đổi mới căn bản cơ chế đánh giá, sử dụng và phát triển đội ngũ cán bộ trong các cơ quan Đảng.
Đội ngũ cán bộ đóng vai trò trung tâm trong vận hành bộ máy tinh gọn; vì vậy, đổi mới công tác cán bộ phải đi trước một bước. Cần xây dựng hệ thống đánh giá cán bộ dựa trên kết quả đầu ra, sử dụng các chỉ số định lượng minh bạch, khách quan và phù hợp với từng vị trí việc làm. Hoàn thiện khung năng lực theo từng chức danh, trong đó chú trọng năng lực phân tích chính sách, quản trị số, tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng với thay đổi. Cơ chế sàng lọc cán bộ yếu kém, trì trệ cần được triển khai thực chất, đồng thời khuyến khích cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Việc luân chuyển, đào tạo lại, bồi dưỡng nâng cao kỹ năng số cho cán bộ cần được đặt trong chiến lược tổng thể, bảo đảm hình thành đội ngũ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, tư duy khoa học và năng lực thực thi cao.
Thứ ba, đẩy mạnh chuyển đổi số đồng bộ, toàn diện trong các cơ quan Đảng.
Chuyển đổi số không chỉ là thay đổi kỹ thuật hay ứng dụng công nghệ, mà là cải cách tổng thể phương thức lãnh đạo, điều hành và tổ chức hoạt động của các cơ quan Đảng. Do đó, cần xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung trong các ban Đảng Trung ương; triển khai thống nhất hệ thống văn phòng điện tử; đẩy mạnh số hóa quy trình xử lý văn bản, ký số, lưu trữ số và họp trực tuyến. Đầu tư hạ tầng số hiện đại, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin; xây dựng các công cụ phân tích dữ liệu phục vụ công tác tham mưu, dự báo, hoạch định chiến lược. Các cơ quan Đảng phải trở thành hình mẫu về “văn phòng số”, “lãnh đạo số”, tạo nền tảng thúc đẩy cải cách hành chính trong toàn hệ thống chính trị.
Thứ tư, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện tinh gọn tổ chức bộ máy.
Công tác kiểm tra, giám sát đóng vai trò quan trọng trong bảo đảm thực hiện đúng và hiệu quả các chủ trương về tinh gọn bộ máy. Cần xây dựng bộ chỉ số đánh giá mức độ tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động của từng cơ quan Đảng; tổ chức công khai kết quả kiểm tra, giám sát hằng năm để tạo động lực cải cách và tránh tình trạng “làm hình thức”. Trách nhiệm của người đứng đầu phải được xác định rõ: nơi nào không thực hiện hoặc thực hiện chậm, thiếu hiệu quả, phải có cơ chế kiểm điểm nghiêm minh. Đồng thời, cần xây dựng hệ thống cảnh báo sớm để phát hiện kịp thời những bất cập trong tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động, từ đó có giải pháp điều chỉnh phù hợp.
Thứ năm, phát huy vai trò nêu gương và tư duy đổi mới của đội ngũ lãnh đạo các cơ quan Đảng.
Cán bộ lãnh đạo giữ vai trò quyết định trong mọi đổi mới. Do đó, cần tăng cường vai trò nêu gương, dám đổi mới, dám chịu trách nhiệm, dám hành động vì lợi ích chung của đội ngũ đứng đầu. Đây là yêu cầu không chỉ mang tính đạo đức mà còn là tiêu chuẩn bắt buộc đối với lãnh đạo các cơ quan Đảng trong giai đoạn hiện nay. Việc đẩy mạnh nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn; chủ động tiếp cận những mô hình tinh gọn, hiệu quả của quốc tế; nâng cao năng lực dự báo và hoạch định chính sách sẽ giúp các cơ quan Đảng thực hiện tốt vai trò dẫn dắt trong đổi mới hệ thống chính trị.
5. Kết luận
Tiến trình thu gọn bộ máy trong hệ thống chính trị không chỉ dừng lại ở việc tổ chức lại cơ cấu hay cắt giảm số lượng đơn vị, mà là một sự chuyển dịch mang tính đổi mới căn bản về tư duy tổ chức và phương thức vận hành quyền lực nhà nước. Đây thực chất là một cuộc cải tổ sâu rộng, đòi hỏi sự nhất quán trong định hướng và sự dấn thân trong hành động. Trong đó, các cơ quan của Đảng giữ vai trò trung tâm, không chỉ khởi xướng mà còn trực tiếp dẫn dắt toàn bộ quá trình thực hiện, thể hiện rõ tinh thần nêu gương và ý chí chính trị vững chắc. Việc các cơ quan của Đảng kiên định đi đầu trong cải cách bộ máy đã tạo nên một điểm tựa vững chắc về chính trị và tổ chức, qua đó lan tỏa tinh thần cải cách đến toàn bộ hệ thống công quyền. Chính sự đồng thuận từ Trung ương đến cơ sở, sự đồng hành từ cán bộ đến Nhân dân, sẽ là nhân tố quyết định để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một bộ máy chính trị tinh gọn, năng động, hiện đại và phục vụ hữu hiệu cho chiến lược phát triển quốc gia trong giai đoạn mới.
Chú thích:
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2017). Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”.
2. Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng (2024). Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW. Hà Nội, ngày 01/12/2024.
3. Phương án sắp xếp, tinh gọn bộ máy cơ quan, Ban Đảng, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội ở Trung ương. https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/phuong-an-sap-xep-tinh-gon-bo-may-co-quan-ban-dang-mttq-cac-to-chuc-chinh-tri-xa-hoi-o-trung-uong-11924122418332481.htm
4. Bộ Chính trị (2024). Quyết định 214-QĐ/TW ngày 28/12/2024 về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
5. Bài viết của Tổng Bí thư Tô Lâm: “Tinh – Gọn – Mạnh – Hiệu năng – Hiệu lực – Hiệu quả. https://baochinhphu.vn/bai-viet-cua-tong-bi-thu-to-lam-tinh-gon-manh-hieu-nang-hieu-luc-hieu-qua-102241105172459096.htm
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) (2008). Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 02/02/2008 về nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên.
2. Chính phủ (2024). Nghị định số 178/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
3. Chính phủ (2025). Nghị định số 67/2025/NĐ-CP ngày 15/3/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 178/2024/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách, chế độ đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.
