Trung tá Nguyễn Mạnh Cường
Công an tỉnh Lâm Đồng
Thiếu tá, ThS. Nguyễn Diên Đức
Trường Cao đẳng Cảnh sát nhân dân II
(Quanlynhanuoc.vn) – Tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra là một trong những nguyên nhân chủ yếu ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. Mặc dù lực lượng cảnh sát giao thông đã triển khai nhiều biện pháp, song tình hình vẫn tiềm ẩn phức tạp do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Qua nghiên cứu thực tiễn, bài viết đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động phòng ngừa đối với loại tội phạm này trong thời gian tới.
Từ khóa: Tai nạn giao thông, xe ô tô vận tải hàng hóa, phòng ngừa, cảnh sát giao thông, Lâm Đồng, quốc lộ.
1. Đặt vấn đề
Lâm Đồng là địa bàn miền núi, có nhiều đèo dốc, thời tiết thay đổi thất thường; lưu lượng xe tải chở nông sản, vật liệu xây dựng, hàng hóa tiêu dùng tăng cao, nhất là vào các mùa thu hoạch nông sản và cao điểm du lịch. Tình trạng xe tải chở quá tải trọng, phóng nhanh, vượt ẩu, đi không đúng phần đường, làn đường, vi phạm quy định về thời gian lái xe… vẫn tiềm ẩn nguy cơ cao gây tai nạn giao thông nghiêm trọng.
Trong những năm gần đây, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp và sự vào cuộc của các lực lượng, trong đó nòng cốt là lực lượng cảnh sát giao thông, tình hình trật tự an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, tình hình tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông (vi phạm quy định về tham gia giao thông) đường bộ vẫn diễn biến khá phức tạp, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến xe ô tô vận tải hàng hóa trên các tuyến quốc lộ trọng điểm, như: quốc lộ 20, quốc lộ 28, quốc lộ 55, quốc lộ 27… gây nhiều thiệt hại về người và tài sản.
2. Thực trạng tội phạm liên quan đến xe ô tô vận tải hàng hóa trên các tuyến quốc lộ của cảnh sát giao thông tỉnh Lâm Đồng
Theo số liệu thống kê của Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Lâm Đồng, từ năm 2020 đến tháng 6/2025, trên địa bàn tỉnh đã xảy ra 1.984 vụ tai nạn giao thông, làm chết 1.064 người, bị thương 1.272 người, gây thiệt hại nghiêm trọng về tài sản. Riêng các vụ tai nạn giao thông do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra trên tuyến quốc lộ là 396 vụ (chiếm 19,96%), làm chết 112 người (chiếm 10,53%), bị thương 111 người (chiếm 8,73%), làm hư hỏng nhiều phương tiện và thiệt hại về tài sản. Trong đó, chuyển cơ quan Cảnh sát điều tra 128 vụ án vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra trên tuyến quốc lộ (khởi tố 74 vụ, 74 bị can; ra quyết định không khởi tố 54 vụ) gây bức xúc dư luận.
Trước tình hình trên, Phòng cảnh sát giao thông Công an tỉnh Lâm Đồng đã xác định hoạt động phòng ngừa tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra trên tuyến quốc lộ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm; chủ động tham mưu và triển khai đồng bộ nhiều biện pháp, phù hợp đặc điểm địa bàn, tuyến và yêu cầu nhiệm vụ.
Một là, thường xuyên tham mưu cho cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và Công an cấp trên trong đề ra các chủ trương, biện pháp phòng ngừa phù hợp với tình hình, yêu cầu, nhiệm vụ trên từng địa bàn, trong từng thời gian nhất định.
Hai là, duy trì lực lượng tuần tra, kiểm soát 24/24 trên các tuyến quốc lộ trọng điểm; tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm quy định về vận tải hàng hóa như tải trọng, chở hàng quá khổ, tốc độ, nồng độ cồn, ma túy; tổ chức 357.661 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia tuần tra, kiểm soát, tiến hành tổng kiểm soát đối với 2.828.809 trường hợp, phát hiện và lập biên bản đối với 67.197 trường hợp xe ô tô vận tải hàng hóa vi phạm, tước 5.928 giấy phép lái xe và trừ điểm 621 giấy phép lái xe, tạm giữ 513 xe ô tô vận tải hàng hóa các loại, nộp ngân sách Nhà nước 43,7 tỷ đồng…
Ba là, tổ chức đa dạng các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật về trật tự an toàn giao thông như: tổ chức 56 buổi tuyên truyền tại các doanh nghiệp vận tải, hợp tác xã, bến bãi; phối hợp ngành Giao thông vận tải và Hiệp hội vận tải tổ chức tập huấn kỹ năng lái xe an toàn, kiểm soát tốc độ, tải trọng; xây dựng các chuyên đề tuyên truyền trên Đài Phát thanh – Truyền hình tỉnh Lâm Đồng, trang mạng xã hội cảnh sát giao thông Lâm Đồng.
Bốn là, ứng dụng khoa học – công nghệ trong phòng ngừa: triển khai hệ thống camera giám sát, phạt nguội trên Quốc lộ 20 và Quốc lộ 27, phân tích dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình (GPS) của các doanh nghiệp vận tải, ứng dụng phần mềm hệ thống quản lý xử lý vi phạm của Bộ Công an, phần mềm quản lý phương tiện… Trong từng biện pháp phòng ngừa, Phòng Cảnh sát giao thông chú ý đổi mới cách thức tiến hành cho phù hợp với tình hình thực tiễn, đồng thời huy động sự tham gia của các lực lượng nghiệp vụ, các đơn vị có liên quan trong và ngoài ngành Công an. Qua đó, phát huy hiệu quả phòng ngừa tai nạn giao thông nói chung, phòng ngừa tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra trên tuyến quốc lộ nói riêng.
Bên cạnh các kết quả đạt được, hoạt động phòng ngừa tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra trên tuyến quốc lộ của Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Lâm Đồng còn gặp một số hạn chế, như: công tác nắm tình hình trật tự an toàn giao thông chưa được quan tâm thực hiện thường xuyên, chưa phát huy vai trò hỗ trợ các biện pháp phòng ngừa khác; công tác tuyên truyền, vận động quần chúng đã triển khai nhưng chưa tác động tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức chấp hành; công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm có lúc chưa bảo đảm tính kiên quyết, nghiêm minh và chưa phát huy đầy đủ tính giáo dục, thuyết phục, răn đe. Công tác điều tra, giải quyết tai nạn giao thông trong một số trường hợp còn chậm, chưa kịp thời tổ chức lực lượng đến nơi xảy ra tai nạn, làm ảnh hưởng hoạt động lưu thông và làm phát sinh nguy cơ xáo trộn hiện trường, sai lệch thông tin phục vụ điều tra, xử lý.
Những hạn chế có nhiều nguyên nhân, như: một bộ phận cán bộ, chiến sĩ Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Lâm Đồng chưa nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của hoạt động phòng ngừa tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra trên tuyến quốc lộ; chưa chú ý đầy đủ đến việc đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành cho phù hợp tình hình, yêu cầu của hoạt động phòng ngừa trên từng địa bàn, từng thời gian, trình độ nghiệp vụ trong lực lượng còn chưa đồng đều. Sự phối hợp giữa các lực lượng, các ngành, các cấp trong công tác phòng ngừa còn thiếu đồng bộ và hiệu quả; trang thiết bị kỹ thuật, phương tiện phục vụ công tác chưa đáp ứng yêu cầu…
Ngoài ra, nguyên nhân khách quan, như: Lâm Đồng có vị trí địa lý đặc biệt, có độ cao chênh lệch lớn so với mực nước biển nên các tuyến quốc lộ thường có nhiều đèo, dốc, địa bàn giao thông rộng, thời tiết phức tạp; các tuyến có lượng lớn phương tiện từ các tỉnh khác đi qua, đặc biệt trong mùa lễ hội và các dịp thu hoạch nông sản làm tình hình trật tự an toàn giao thông phức tạp. Trong khi đó, hạ tầng giao thông dù được quan tâm đầu tư, nâng cấp nhưng chưa theo kịp tốc độ phát triển kinh tế – xã hội và nhu cầu đi lại; một số tuyến đường còn hẹp, biển báo, đèn chiếu sáng và công trình giao thông còn thiếu.
Ý thức chấp hành các quy định pháp luật giao thông đường bộ của một bộ phận lái xe và chủ doanh nghiệp vận tải còn thấp, coi nhẹ quy định pháp luật, tìm cách đối phó kiểm tra. Một số doanh nghiệp vận tải chưa tuân thủ quy định quản lý lái xe, còn tình trạng ép tiến độ, chạy quá thời gian quy định, thay đổi, cải tạo xe, cho xe chở hàng quá tải trọng, quá khổ. Một số lái xe né tránh việc chấp hành các hình thức xử phạt, như: khóa cửa bỏ đi khỏi xe, gọi điện thoại “cầu cứu” người thân; nhiều trường hợp to tiếng, lăng mạ lực lượng làm nhiệm vụ, không đồng ý ký vào biên bản vi phạm, thậm chí cản trở, chống người thi hành công vụ. Những vụ việc như vậy gây mất thời gian, tạo tâm lý bức xúc và có thể dẫn đến tập trung đông người, ảnh hưởng trật tự công cộng.
Để tiếp tục kiềm chế và giảm thiểu tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ do người điều khiển xe ô tô vận tải hàng hóa gây ra trên tuyến quốc lộ trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, trong thời gian tới, việc đổi mới tư duy phòng ngừa, ứng dụng công nghệ, tăng cường phối hợp liên ngành và nâng cao ý thức người tham gia giao thông là yêu cầu cấp thiết nhằm giảm thiểu tội phạm vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ liên quan đến xe ô tô vận tải hàng hóa trên các tuyến quốc lộ, góp phần thực hiện mục tiêu bảo đảm trật tự an toàn giao thông bền vững trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng.
3. Một số giải pháp
Thứ nhất, nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền theo hướng trực quan, sinh động, gắn với các vụ việc cụ thể, hậu quả thực tế. Tăng cường tuyên truyền tại doanh nghiệp, hợp tác xã vận tải, khu công nghiệp, bến xe, trạm trung chuyển hàng hóa. Xây dựng chuyên mục “Xe tải an toàn – Lái xe văn minh” trên các phương tiện truyền thông. Phối hợp với các cơ sở đào tạo lái xe, trung tâm sát hạch để lồng ghép nội dung về đạo đức nghề nghiệp và văn hóa giao thông.
Thứ hai, đẩy mạnh công tác tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm. Tổ chức tuần tra lưu động, tuần tra chuyên đề vào các khung giờ và địa bàn có nguy cơ cao, tập trung vào phương tiện ô tô vận tải hàng hóa, các lỗi là nguyên nhân gây tai nạn giao thông. Ứng dụng camera di động, thiết bị đo tốc độ, flycam giám sát tại các đoạn đường đèo dốc nhằm phát hiện sớm tình huống nguy hiểm. Áp dụng xử phạt nguội kết hợp cảnh báo tái phạm qua dữ liệu quản lý lái xe. Thực hiện đề án “Xe tải an toàn” gắn với kiểm tra định kỳ phương tiện, người lái và hàng hóa vận chuyển.
Thứ ba, ứng dụng mạnh mẽ khoa học – công nghệ trong phòng ngừa. Mở rộng hệ thống camera giám sát trên các tuyến Quốc lộ 20, Quốc lộ 27, Quốc lộ 55, Quốc lộ 28 kết nối với trung tâm chỉ huy giao thông Công an tỉnh. Tích hợp, phân tích dữ liệu từ hộp đen, GPS, cảm biến tải trọng, phục vụ cảnh báo sớm. Sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong phát hiện hành vi vi phạm (vượt tốc độ, đi sai làn đường, phần đường, dừng, đỗ sai quy định, không chấp hành hiệu lệnh đèn tín hiệu), khi đủ điều kiện về hạ tầng và dữ liệu. Áp dụng công nghệ cân động điện tử tại các tuyến quốc lộ để kiểm soát tải trọng tự động. Phát triển hệ thống bản đồ số tai nạn giao thông để xác định điểm đen, điểm tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông, phục vụ quy hoạch và xử lý hạ tầng.
Thứ tư, tăng cường phối hợp liên ngành và quản lý doanh nghiệp vận tải. Thiết lập quy chế phối hợp thường xuyên giữa cảnh sát giao thông, cơ quan quản lý nhà nước về giao thông vận tải, hiệp hội vận tải và Ủy ban nhân dân cấp cơ sở có quốc lộ đi qua. Thực hiện tốt các nội dung như: phối hợp xử lý điểm đen, điểm tiềm ẩn nguy cơ tai nạn; cải thiện mặt đường, hệ thống chiếu sáng, biển báo; yêu cầu doanh nghiệp lắp đặt thiết bị giám sát hành trình đạt chuẩn, truyền dữ liệu về cơ quan quản lý. Thực hiện xếp hạng an toàn doanh nghiệp vận tải, công khai thông tin phù hợp; tổ chức đối thoại định kỳ, hướng dẫn tháo gỡ vướng mắc trong tuân thủ quy định pháp luật.
Thứ năm, hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị và nguồn nhân lực. Trang bị thêm phương tiện chuyên dụng, thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ hiện đại cho lực lượng cảnh sát giao thông. Tổ chức đào tạo, tập huấn kỹ năng phân tích dữ liệu, sử dụng công nghệ giám sát, xử lý hình ảnh vi phạm. Quan tâm chế độ, chính sách động viên cán bộ, chiến sĩ làm nhiệm vụ trên tuyến, địa bàn xa, thời tiết khắc nghiệt.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Bí thư Trung ương Đảng (2023). Chỉ thị số 23-CT/TW ngày 25/5/2023 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong tình hình mới.
2. Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh Lâm Đồng (2020, 2021, 2022, 2023, 2024, 6/2025). Báo cáo tổng kết tình hình và kết quả công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông năm của lực lượng cảnh sát giao thông, Lâm Đồng.
