Trung tá, ThS. Chu Thừa Dũng
Học viện Khoa học Quân sự, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, mạng xã hội và truyền thông đa phương tiện đã tạo ra nhiều thời cơ, nhưng cũng đặt ra những thách thức chưa từng có trong việc định hướng tư tưởng và nhận thức xã hội. Ở Việt Nam, các thế lực thù địch triệt để lợi dụng sự bùng nổ thông tin, nhất là không gian mạng, để gia tăng chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, nhằm làm suy giảm niềm tin, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng. Trong bối cảnh đó, cán bộ cơ quan chính trị các nhà trường Quân đội giữ vai trò nòng cốt, vừa là người định hướng, giáo dục, vừa trực tiếp đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Vì vậy, phát huy vai trò của đội ngũ này trong đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch không chỉ quyết định đến quá trình xây dựng trận địa tư tưởng ở mỗi nhà trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh tổng hợp của toàn quân.
Từ khóa: Cán bộ cơ quan chính trị; nhà trường quân đội; quan điểm sai trái; thù địch.
1. Một số vấn đề đặt ra trong đấu tranh chống quan điểm sai trái, thù địch hiện nay
Cán bộ cơ quan chính trị trong các nhà trường Quân đội vừa là lực lượng tham mưu cho cấp ủy, chỉ huy các cấp, vừa là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng. Với phẩm chất, trình độ, năng lực và điều kiện công tác nổi trội, cán bộ cơ quan chính trị không chỉ trở thành lực lượng đi đầu mà còn là điểm tựa tinh thần vững chắc cho các lực lượng trong nhà trường đấu tranh có hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch. Không chỉ vững chắc về lý luận, cán bộ cơ quan chính trị còn phong phú về thực tiễn, do đó đã phản bác kịp thời, sắc bén các luận điệu xuyên tạc, thông tin bịa đặt, không chỉ làm sáng tỏ bản chất các quan điểm sai trái, thù địch mà còn khẳng định lập trường, nguyên tắc và niềm tin chính trị, tạo sự phản ứng nhanh, linh hoạt và có sức thuyết phục cao trong đấu tranh. Đặc biệt, một bộ phận cán bộ là thành viên Ban Chỉ đạo 35, Nhóm chuyên gia, Thường trực Ban Chỉ đạo 35 và là “Lực lượng 47” đã trở thành những hạt nhân nòng cốt trong phát hiện, nhận diện các quan điểm sai trái, thù địch, tổ chức, phối hợp, hướng dẫn, kiểm tra công tác đấu tranh tư tưởng, góp phần duy trì và củng cố trận địa tư tưởng của Đảng, đồng thời nâng cao sức đề kháng tư tưởng và ý thức cảnh giác cho các lực lượng trong toàn trường củng cố.
Quá trình phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ này bên cạnh những thuận lợi, cũng còn không ít khó khăn, thách thức, đó là sự bùng nổ của công nghệ số và mạng xã hội đã tạo ra một không gian thông tin mở, đa chiều với tốc độ lan truyền và ảnh hưởng chưa từng có. Lợi dụng điều đó, các thế lực thù địch khai thác triệt để mạng xã hội, diễn đàn trực tuyến, các ứng dụng tin nhắn để phát tán thông tin xuyên tạc, bóp méo sự thật, tác động tiêu cực đến nhận thức, tư tưởng và bản lĩnh chính trị của cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ trong các nhà trường Quân đội.
Thách thức lớn nhất là tốc độ lan truyền thông tin nhanh, đôi khi vượt khả năng kiểm soát, trong khi khả năng tiếp cận thông tin của các nhà trường còn chậm, thiếu linh hoạt, ảnh hưởng trực tiếp đến việc dự báo và phản ứng kịp thời trước các luận điệu sai trái, thù địch. Ngoài ra, nguồn lực kỹ thuật, công cụ và hạ tầng phục vụ công tác đấu tranh tư tưởng ở một số nhà trường còn thiếu đồng bộ; hệ thống công nghệ thông tin, phần mềm giám sát, xử lý dữ liệu và các công cụ cảnh báo sớm chưa được trang bị đầy đủ, dẫn đến khả năng phát hiện, theo dõi và xử lý thông tin xấu độc còn chậm và thiếu chính xác. Chính khoảng cách về công cụ, phương tiện đấu tranh của các nhà trường với các thế lực thù địch ngày càng lớn, khiến cho đội ngũ cán bộ cơ quan chính trị dễ rơi vào thế bị động, khó tạo ra sức cạnh tranh thông tin, làm giảm hiệu quả đấu tranh tư tưởng. Đặc biệt, chất lượng một bộ phận cán bộ cơ quan chính trị còn nhiều hạn chế về trình độ, năng lực số. Cán bộ trẻ nhạy bén với công nghệ nhưng lại thiếu chiều sâu lý luận và kinh nghiệm thực tiễn. Khả năng dự báo, phân tích và phản bác thông tin sai lệch còn thiếu đồng bộ, phản ứng đôi khi vẫn còn mang tính ứng phó, chưa giải quyết tận gốc vấn đề. Thêm vào đó, tư duy hành chính, e ngại rủi ro và thiếu sáng tạo làm hạn chế đổi mới phương thức đấu tranh, đã khiến các sản phẩm đấu tranh thiếu sức lan tỏa, khó thu hút học viên và cán bộ trẻ.
Cơ chế phối hợp giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường còn manh mún, thiếu đồng bộ. Khi xuất hiện các sự kiện nóng, việc xin ý kiến, báo cáo nhiều tầng nấc dẫn đến phản ứng chậm, thông tin chưa liên thông và chưa hình thành mạng lưới đấu tranh thống nhất. Thiếu chiến lược tổng thể về phối hợp giữa cơ quan chính trị với lực lượng công nghệ thông tin, truyền thông số và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường khiến hoạt động đấu tranh thường rời rạc, chưa khai thác được sức mạnh tổng hợp. Đồng thời, chưa có quy trình chuẩn hóa, kiểm tra, đánh giá kết quả và cơ chế thưởng phạt rõ ràng, làm giảm tính chủ động và hiệu quả của lực lượng đấu tranh tư tưởng.
Những thách thức trên đặt ra yêu cầu cấp bách đổi mới toàn diện cả về nhận thức, năng lực đội ngũ, cơ chế, phương thức và công cụ đấu tranh. Việc không kịp thích ứng với môi trường thông tin số, thiếu đồng bộ về nguồn lực và năng lực cán bộ sẽ dẫn đến nguy cơ các luận điệu sai trái, thù địch chiếm lĩnh dư luận, ảnh hưởng trực tiếp đến nền tảng tư tưởng, chất lượng giáo dục – đào tạo của nhà trường, và sức mạnh tổng hợp của Quân đội. Đây là vấn đề vừa cấp bách, vừa mang tính chiến lược lâu dài, đòi hỏi sự chủ động, sáng tạo và đồng bộ từ tất cả các cấp, các lực lượng trong và ngoài nhà trường.
2. Một số giải pháp đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch
Một là, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các tổ chức, lực lượng trong đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch.
Đây là giải pháp cơ bản để cán bộ cơ quan chính trị phát huy vai trò trong đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch. Các tổ chức, lực lượng trong nhà trường cần thống nhất quan điểm về vị trí trung tâm của cơ quan chính trị, đồng thời nhận thức rõ tầm quan trọng của đấu tranh tư tưởng đối với chất lượng giáo dục, đào tạo và sự vững mạnh chính trị của quân đội. Việc phân công, phối hợp giữa Đảng ủy, Ban Chỉ đạo 35, cấp ủy phòng chính trị và các cơ quan chức năng phải minh bạch, rõ ràng; các tổ chức chuyên môn, lực lượng công nghệ thông tin, truyền thông số cần tham gia đồng bộ để đảm bảo xử lý thông tin nhanh chóng, chính xác và hiệu quả. Đồng thời, công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết phải được thực hiện thường xuyên, tạo cơ chế giám sát, đánh giá kết quả công bằng, khuyến khích sáng kiến và phát hiện những hạn chế kịp thời. Khi nhận thức và trách nhiệm được nâng cao, cán bộ cơ quan chính trị chủ động, sáng tạo trong mọi hoạt động đấu tranh, từ việc định hướng dư luận đến phản bác các luận điệu sai trái, góp phần xây dựng môi trường tư tưởng lành mạnh và bền vững trong nhà trường.
Hai là, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ quan chính trị đủ phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch hiện nay.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”1, “muôn việc thành công hay thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”2. Theo Người, cán bộ phải có cả “đức” và “tài”, trong đó “đức” là gốc: “Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”3. Vì vậy, Người cho rằng: “huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”4. Đội ngũ cán bộ cơ quan chính trị là nhân tố nòng cốt, giữ vai trò quyết định hiệu quả công tác đấu tranh tư tưởng ở mỗi nhà trường, do đó, xây dựng đội ngũ vững mạnh là giải pháp chiến lược, lâu dài. Vì vậy, việc chú trọng công tác tuyển chọn, quy hoạch và đào tạo, bảo đảm cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, trình độ chuyên môn cao và năng lực công nghệ thông tin đáp ứng yêu cầu đấu tranh trên không gian mạng.
Quá trình đào tạo và bồi dưỡng phải kết hợp lý luận với thực tiễn, chính trị với kỹ năng công nghệ số và truyền thông hiện đại, đồng thời rèn luyện tư duy phản biện, khả năng dự báo chiến lược và kỹ năng xử lý tình huống. Cơ chế kiểm tra, đánh giá, đãi ngộ và cơ hội thăng tiến cần minh bạch, khuyến khích cán bộ gắn bó lâu dài, chủ động tham gia các hoạt động thực tiễn, sáng tạo mô hình đấu tranh mới và nâng cao hiệu quả tổng thể của hệ thống. Khi đội ngũ cán bộ có năng lực toàn diện, bản lĩnh chính trị vững chắc và khả năng thích ứng nhanh, nhà trường sẽ chủ động hơn trong việc định hướng dư luận, bảo vệ nền tảng tư tưởng và duy trì sức mạnh tổng hợp trên mặt trận tư tưởng trong mọi tình huống.
Ba là, đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch hiện nay.
Đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp đấu tranh là giải pháp đột phá, giúp cán bộ cơ quan chính trị nâng cao hiệu quả trên mặt trận tư tưởng. Nội dung đấu tranh cần tập trung vào việc bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các luận điệu xuyên tạc chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời gắn kết với các vấn đề thời sự, nhiệm vụ xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Về hình thức, cần sinh động, hấp dẫn, phù hợp với môi trường nhà trường Quân đội: diễn đàn, tọa đàm, hội thảo, video, infographic, podcast và truyền thông số nội bộ. Phương pháp đấu tranh phải kết hợp linh hoạt giữa giảng dạy chính khóa và thực hành, chú trọng kỹ năng nắm bắt dư luận, xử lý thông tin và phản bác trên mạng. Khi triển khai đồng bộ, giải pháp này không chỉ tăng khả năng tiếp nhận thông tin chính thống mà còn tạo niềm tin, đồng thuận, sức đề kháng cho cán bộ, học viên trước các quan điểm sai trái.
Bốn là, phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng, tạo sức mạnh tổng hợp trong đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch.
Phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng trong và ngoài nhà trường là yếu tố then chốt để bảo đảm đấu tranh tư tưởng hiệu quả, thống nhất và đồng bộ. Cơ quan chính trị đóng vai trò trung tâm, phối hợp với phòng ban, khoa, bộ môn, lực lượng 47, Ban Chỉ đạo 35 và các tổ chức đoàn thể, đồng thời kết nối với cơ quan báo chí, truyền thông, viện nghiên cứu để chia sẻ thông tin, thống nhất biện pháp và xử lý tình huống kịp thời. Sự phối hợp này phải gắn với ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội trong giám sát, phát hiện và phản bác thông tin xấu độc, đồng thời có cơ chế kiểm tra, đánh giá định kỳ, khen thưởng và xử lý nghiêm trách nhiệm. Việc kết hợp hài hòa giữa giáo dục chính trị truyền thống và công nghệ hiện đại tạo ra sức mạnh tổng hợp, nâng cao năng lực dự báo, phản ứng nhanh và chủ động trước các chiến dịch thông tin tinh vi của đối phương. Khi thực hiện hiệu quả, giải pháp này không chỉ bảo vệ nền tảng tư tưởng mà còn củng cố niềm tin, sức đề kháng cho cán bộ, học viên, đồng thời xây dựng môi trường giáo dục an toàn về chính trị trong các nhà trường Quân đội.
Năm là, hoàn thiện cơ chế, chính sách, bảo đảm điều kiện và đẩy mạnh chuyển đổi số.
Hoàn thiện cơ chế, chính sách và bảo đảm điều kiện vật chất, nhân lực là nền tảng để cán bộ cơ quan chính trị phát huy tối đa vai trò trong đấu tranh với quan điểm sai trái. Các nhà trường cần xây dựng cơ chế phối hợp “đầu mối – liên kết – báo cáo” giữa cơ quan chính trị, lực lượng 47, Ban Chỉ đạo 35 và các đơn vị liên quan, giúp xử lý thông tin kịp thời, minh bạch, chính xác. Đồng thời, bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị công nghệ hiện đại, đặc biệt tại các đơn vị vùng sâu, vùng xa, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các chiến dịch đấu tranh đồng bộ, linh hoạt. Ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số trở thành trụ cột hiện đại hóa công tác đấu tranh: hệ thống giám sát, phân tích dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo giúp phát hiện sớm thông tin sai trái, tối ưu hóa quy trình phản bác và định hướng dư luận kịp thời. Giải pháp này không chỉ nâng cao hiệu quả đấu tranh mà còn tạo môi trường thuận lợi, phát huy sáng kiến, trí tuệ và năng lực chuyên môn của cán bộ cơ quan chính trị.
Sáu là, phát huy tính tích cực, tự giác và sáng tạo của cán bộ cơ quan chính trị trong đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch.
Phát huy tính tích cực, tự giác và sáng tạo của cán bộ là yếu tố quyết định hiệu quả đấu tranh tư tưởng. Mỗi cán bộ phải chủ động tự bồi dưỡng, nâng cao năng lực lý luận chính trị, kỹ năng đấu tranh trên mạng, khả năng phân tích và phản bác thông tin sai trái. Đặc biệt mỗi cán bộ cơ quan chính trị phải có tinh thần “7 dám”: dám nghĩ (có tư duy đổi mới, sáng tạo, không bảo thủ, trì trệ); dám nói (thẳng thắn nêu ý kiến, phản biện xây dựng, dám bảo vệ cái đúng); dám làm (quyết liệt trong hành động, dám chịu trách nhiệm với quyết định của mình); dám chịu trách nhiệm (không né tránh, không đùn đẩy, dám nhận khuyết điểm khi sai); dám đổi mới sáng tạo (tìm cách làm mới, hiệu quả, phù hợp thực tiễn); dám đương đầu với khó khăn, thử thách (kiên cường, bản lĩnh, không sợ va chạm, dám đi vào việc khó); dám hành động vì lợi ích chung (đặt lợi ích tập thể, lợi ích của Đảng, của Nhân dân lên trên lợi ích cá nhân). Mỗi cán bộ phải tự tu dưỡng, rèn luyện và phát huy tinh thần ấy trong công tác nói chung, đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch nói riêng.
Bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, cán bộ cơ quan chính trị cần được tạo điều kiện thuận lợi để rèn luyện và phát huy vai trò, nhất là được trao quyền triển khai các mô hình, đề án đấu tranh, kết hợp với cơ chế giám sát, đánh giá rõ ràng để khuyến khích sáng tạo, đồng thời bảo đảm các hành động đúng nguyên tắc và kỷ luật quân đội. Xây dựng văn hóa dân chủ, thông tin nhanh, chính xác, kết hợp khen thưởng và bảo vệ cán bộ xuất sắc trong đấu tranh sẽ tạo động lực, nâng cao niềm tin và sức đề kháng tập thể. Khi tính tích cực và sáng tạo của từng cá nhân được phát huy tối đa, đội ngũ cán bộ cơ quan chính trị sẽ trở thành lực lượng chủ lực, linh hoạt và hiệu quả, sẵn sàng ứng phó với mọi thách thức trên mặt trận tư tưởng.
3. Kết luận
Đấu tranh với quan điểm sai trái, thù địch là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp bách vừa lâu dài, phản ánh bản lĩnh và trí tuệ của đội ngũ cán bộ cơ quan chính trị các nhà trường Quân đội. Sự kết hợp hài hòa giữa cơ chế, công nghệ và con người hình thành một hệ thống đấu tranh tư tưởng hiện đại, đồng bộ và bền vững. Hoàn thiện cơ chế, chính sách, bảo đảm điều kiện vật chất và chuyển đổi số giúp cán bộ chủ động, sáng tạo, phản bác kịp thời các thông tin sai trái. Đồng thời, phát huy tính tích cực, tự giác và sáng tạo của từng cán bộ nâng cao hiệu quả công tác, xây dựng đội ngũ chính trị toàn diện, sẵn sàng ứng phó với thách thức mới. Khi triển khai đồng bộ, các giải pháp này không chỉ tạo lá chắn giữ vững trận địa tư tưởng trong các nhà trường mà còn góp phần xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Chú thích:
1, 2, 4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 309, 280, 309.
3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 9. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 252 – 253.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Chính trị (2018). Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.
2. Bộ Chính trị (2024). Kết luận số 89-KL/TW ngày 25/7/2024 về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị (khoá XII) về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới.
3. Quân ủy Trung ương (2019). Nghị quyết số 109-NQ/QUTW ngày 11/02/2019 về xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
