(QLNN) – Cải cách hành chính đang đối diện với những thách thức lớn, đó là sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế thị trường, sự lan tỏa của cách mạng công nghệ 4.0 với những bước đột phá của công nghệ số, đòi hỏi Nhà nước phải cải cách toàn diện, sâu sắc nền hành chính; phải thực sự nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước. Trong 63 địa phương, Hải Phòng nổi lên như một hiện tượng trong tiến trình cải cách.
Trước hết, trong công tác chỉ đạo điều hành, Đảng bộ thành phố đã xác định (thông qua Nghị quyết Đại hội Đảng bộ), cải cách hành chính (CCHC) là một trong ba khâu đột phá chiến lược.
Công tác chỉ đạo thực hiện CCHC của thành phố tập trung vào tháo gỡ khó khăn, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp, như việc thành phố chỉ đạo mở chuyên mục: “Dân hỏi – Giám đốc sở trả lời” trên sóng Đài Phát thanh và Truyền hình Hải Phòng làm nhịp cầu thông tin đến người dân, doanh nghiệp (DN) phản ánh về các hoạt động liên quan đến công tác quản lý, điều hành của các cấp chính quyền.
Định kỳ hằng tháng, UBND thành phố trực tiếp đối thoại với DN; định kỳ hằng quý, tổ chức phiên đối thoại trực tuyến; thiết lập các đường dây điện thoại nóng tiếp nhận ý kiến phản ánh, kiến nghị của DN và người dân. Ngày 19/9/2016, thành phố đã tổ chức thành công Hội nghị xúc tiến đầu tư năm 2016 với chủ đề “Hải Phòng – Điểm đến của các nhà đầu tư” với sự tham gia của 300 DN1.
Thứ hai, công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện CCHC được gắn liền với thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, ưu tiên những nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm của từng lĩnh vực, trong từng giai đoạn, thời gian cụ thể. Từ năm 2016, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố đã thành lập Phòng kiểm tra, giám sát và thi đua khen thưởng trực thuộc Văn phòng UBND thành phố nhằm tăng cường công tác giám sát, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của UBND thành phố, lãnh đạo UBND thành phố giao.
Các cơ quan, đơn vị, địa phương thực hiện bằng phần mềm giám sát nhằm bảo đảm về tiến độ, nâng cao chất lượng và đánh giá trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ của người đứng đầu các sở, ngành, UBND quận, huyện và các đơn vị; việc chấm điểm người đứng đầu các sở, ngành, chủ tịch UBND các quận, huyện trong thực hiện nhiệm vụ. Qua thực hiện bước đầu khắc phục sự trì trệ trong tham mưu giải quyết công việc; tăng cường và xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị, địa phương trong điều hành giải quyết công việc.
Thứ ba, về cải cách thể chế, đã có “178 văn bản và các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành đều bảo đảm thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật”2.
Về cải cách thủ tục hành chính (TTHC) đã được thành phố xác định là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá trong CCHC, do đó UBND thành phố đã tập trung chỉ đạo có hiệu quả trên một số lĩnh vực, tạo sự chuyển biến rõ nét, cơ bản đã đáp ứng yêu cầu CCHC, tạo môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp trong thực hiện TTHC.
Với mô hình một cửa triển khai từ năm 2004, Hải Phòng là địa phương đầu tiên trong cả nước áp dụng thực hiện mô hình một cửa mẫu, hiện đại độc lập, chuyên trách. Hiện tại, “100% các cơ quan, đơn vị bao gồm: 20/20 sở, ban, ngành; 14/14 UBND quận, huyện; 223/223 xã, phường, thị trấn đã có bộ phận một cửa”3. Một số mô hình sáng tạo mới đã và đang được triển khai có hiệu quả như mô hình “một cửa thân thiện”; “một cửa điện tử liên thông”…
Thứ tư, về cải cách chế độ công vụ, công chức, thành phố đã tập trung chỉ đạo thực hiện có hiệu quả Quyết định số 1557/2012/QĐ-TTg ngày 18/10/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Đẩy mạnh cải cách chế độ công vụ, công chức”, đã ban hành một số văn bản liên quan như: quy định bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, cho thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm; điều động, luân chuyển… Quy định tiêu chí đánh giá và phân loại mức độ thực hiện nhiệm vụ được giao đối với người đứng đầu sở, ngành, đơn vị và chủ tịch UBND quận, huyện; về trách nhiệm người đứng đầu UBND quận, phường trong công tác quản lý đô thị; về phân cấp quản lý tổ chức bộ máy hành chính sự nghiệp, công chức, viên chức; một số nội dung về tuyển dụng, tiếp nhận công chức và xét tuyển công chức tại thành phố; quyết định về nâng bậc lương trước thời hạn…
Về việc tinh giản biên chế, Hải Phòng là một trong 10 địa phương thực hiện tự chủ ngân sách, vì vậy, thành phố giữ nguyên tắc cơ bản ổn định biên chế cơ quan nhà nước từ năm 2013 – 2017 và sử dụng số biên chế thấp hơn số được Bộ Nội vụ giao. Tính đến hết năm 2017, tổng số người thực hiện chính sách tinh giản theo Nghị định số 108/2014/NĐ-CP của Chính phủ là 512 người, trong đó có 33 công chức hành chính, 52 cán bộ, công chức xã, 426 viên chức. Thành phố đã chuyển 2.674 người làm việc theo cơ chế tự chủ.
Thứ năm, về công tác cải cách tài chính công, Hải Phòng đã đạt được những kết quả tích cực, việc thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, giám sát chi tiêu theo quy chế chi tiêu nội bộ đã làm tăng hiệu quả chi tiêu công, hạn chế tham nhũng, lãng phí trong sử dụng ngân sách nhà nước, tính minh bạch ngân sách được thực hiện; đã giao khoán kinh phí hành chính cho 100% các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp; 100% cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ; quy chế quản lý, sử dụng điện nước, mua sắm tài sản…
Những năm gần đây, Hải Phòng luôn được Chính phủ đánh giá là điểm sáng của kinh tế – xã hội đối với cả nước với những kết quả toàn diện mang tính đột phá; các chỉ tiêu chủ yếu đều tăng trưởng cao hơn so với cùng kỳ. Mô hình tăng trưởng bước đầu được đổi mới, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Kết cấu hạ tầng giao thông tiếp tục phát triển mạnh mẽ, nhiều cách làm mới, sáng tạo, mang lại hiệu quả rõ nét; các vấn đề nông nghiệp, nông thôn, văn hóa, y tế, giáo dục, chính sách an sinh xã hội, an ninh – quốc phòng, trật tự an ninh được quan tâm. Đặc biệt, đời sống của người dân không ngừng được cải thiện.
Tuy nhiên, công tác CCHC của Hải Phòng vẫn còn có những tồn tại, đó là:
Mặc dù lãnh đạo thành phố có quyết tâm chính trị và hành động quyết liệt để thực hiện công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành kinh tế – xã hội nói chung, công tác CCHC nói riêng, song quyết tâm đó chưa lan tỏa tới hành động của tất cả các cơ quan, đơn vị và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, đó là do vai trò người đứng đầu đơn vị còn hạn chế; chưa quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, chưa đầu tư thời gian hợp lý cho CCHC; còn ngại va chạm, thiếu kiên quyết trong giải quyết công việc, xử lý cán bộ, công chức vi phạm, yếu kém.
Một số ít cơ quan, đơn vị chưa quan tâm tới việc kiểm tra, đôn đốc tổ chức triển khai, thực hiện công tác CCHC; việc thực hiện đúng chế độ thông tin, báo cáo kết quả thực hiện CCHC tại cơ quan, đơn vị còn chưa theo yêu cầu của công tác chỉ đạo, điều hành về CCHC. Một số cán bộ, công chức còn chưa có sự thay đổi về thái độ, tác phong làm việc, chưa thực sự vì dân trong giải quyết công việc của dân.
Việc kiện toàn, sắp xếp chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND thành phố mặc dù theo đúng quy định của trung ương, song trong giải quyết công việc chưa có những giải pháp đủ mạnh để đột phá, giải quyết dứt điểm những vướng mắc, bất cập của hệ thống chính sách, pháp luật về tổ chức bộ máy nhằm thực hiện có hiệu lực, hiệu quả hơn công tác quản lý nhà nước đối với các ngành, lĩnh vực trên địa bàn thành phố.
Hải Phòng xác định tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện Chương trình tổng thể CCHC nhà nước giai đoạn 2011-2020, tổ chức thực hiện chỉ đạo của Thành ủy, HĐND thành phố phục vụ cho việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội của thành phố; ưu tiên tập trung cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, xây dựng và phát triển hiệu quả chính quyền điện tử thành phố, xây dựng hình ảnh hấp dẫn, năng động.
Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy, HĐND, UBND thành phố và các cấp ủy, chính quyền đối với công tác CCHC, cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; thường xuyên kiểm tra, đánh giá, kiểm điểm tiến độ, tình hình thực hiện để chỉ đạo kịp thời tháo gỡ khó khăn, khắc phục hạn chế. Tăng cường hơn nữa trách nhiệm người đứng đầu các sở, ban, ngành, UBND quận, huyện trong tham mưu UBND thành phố thực hiện công tác CCHC tại các cơ quan, đơn vị, địa phương.
Hai là, tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật nhằm bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ và cụ thể cũng như tính khả thi, dễ thực hiện, dễ kiểm tra của các văn bản quy phạm pháp luật. Thường xuyên rà soát, loại bỏ những thủ tục, quy định gây khó khăn, phức tạp, cản trở đối với yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của thành phố; xây dựng cơ chế, chính sách ưu tiên, thúc đẩy việc triển khai chính quyền điện tử của thành phố.
Ba là, tiếp tục rà soát để đơn giản hóa về thủ tục, giảm thiểu tham gia thực hiện các TTHC, trong đó tập trung vào các thủ tục liên quan đến khởi sự DN, đầu tư, đăng ký kinh doanh xây dựng, đất đai, quy hoạch, thuế, hải quan… Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông, nhân rộng mô hình một cửa điện tử, tăng số lượng TTHC được giải quyết theo cơ chế liên thông trong lĩnh vực đầu tư kinh doanh, thuế, đất đai, xây dựng… và các TTHC liên quan đến thành lập DN, phục vụ hoạt động của DN.
Bốn là, tập trung triển khai rà soát, sắp xếp các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp theo tinh thần bảo đảm bộ máy tinh giản, gọn nhẹ hiệu lực, hiệu quả. Bảo đảm đến năm 2021, tỷ lệ tinh giản biên chế là 10% biên chế thành phố giao năm 2015. Đặc biệt, tập trung vào việc đổi mới cơ chế tài chính, cơ chế quản lý và sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập. Chuyển mạnh việc thực hiện cơ chế tự chủ đối với các đơn vị sự nghiệp công lập có điều kiện tự chủ. Chuyển đơn vị sự nghiệp loại I theo quy định của Nghị định số16/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp. Tổ chức lại các đơn vị sự nghiệp thuộc các ngành, không nhất thiết ngành nào cũng có đơn vị sự nghiệp công lập.
Năm là, đề cao trách nhiệm và đạo đức công vụ, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong chỉ đạo, điều hành và thực thi công vụ của cán bộ, công chức; tăng cường thực hiện thanh tra, kiểm tra đột xuất về công vụ, về trách nhiệm người đứng đầu, kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm. Tiếp tục đổi mới việc thực hiện tuyển dụng, thi nâng ngạch công chức, thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức (ở tất cả các vị trí) theo nguyên tắc cạnh tranh. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức trên địa bàn thành phố, bảo đảm thiết thực, hiệu quả. Thực hiện thí điểm tổ chức thi tuyển cạnh tranh để bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo, quản lý từ cấp phó giám đốc sở và tương đương trở xuống theo chủ trương của Ban Thường vụ Thành ủy và hướng dẫn của Bộ Nội vụ.
Sáu là, đẩy mạnh cải cách tài chính công, triển khai hiệu quả Nghị định số 89/2017/NĐ-CP ngày 29/7/2017 của Chính phủ quy định một số cơ chế, chính sách tài chính – ngân sách đặc thù đối với thành phố Hải Phòng. Tăng cường kỷ cương thu, chi ngân sách; đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách cho từng cơ quan, đơn vị trên cơ sở đánh giá hiệu quả, kết quả và chất lượng hoạt động, chất lượng chi tiêu theo mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể đã thực hiện của từng cơ quan, đơn vị.
Bảy là, xây dựng cơ chế, tập trung đầu tư nguồn lực cho đẩy mạnh CCHC, nhất là hiện đại hóa nền hành chính. Xây dựng chính quyền điện tử cần tập trung cao độ hơn, hướng tới xây dựng thành phố thông minh. Tuyên truyền rộng rãi để DN và người dân nhận thức được lợi ích và từ đó có thói quen sử dụng các dịch vụ công trực tuyến cấp độ 3, 4; hình thành DN điện tử và công dân điện tử song hành cùng chính quyền điện tử (bởi không thể xây dựng chính quyền điện tử nếu không có công dân và DN điện tử). Hoàn thành chuyển đổi và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO 9001:2015 tại các sở, ban, ngành, UBND cấp huyện, cấp xã trong năm 2018.
Chú thích:
1. Hội nghị xúc tiến đầu tư “Hải Phòng điểm đến của các nhà đầu tư”. haiphong.gov.vn, ngày 19/9/2016.
2, 3. Báo cáo kết quả thực hiện cải cách hành chính nhà nước năm 2016 và phương hướng thực hiện nhiệm vụ năm 2017 của thành phố Hải Phòng, ngày 14/11/2016.
Tài liệu tham khảo:
1. Chính phủ. Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày 08/11/2011 của Chính phủ về việc ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011 – 2020; Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 13/6/2013 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 30c/NQ-CP.
2. Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng. Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 15/11/2011 về đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước thành phố giai đoạn 2011 – 2015.
3. Hội đồng nhân dân thành phố Hải Phòng. Nghị quyết số 06/2012/NQ-HĐND ngày 20/7/2012 về đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước thành phố giai đoạn 2012 – 2015, định hướng đến 2020.
