(QLNN) – Sáng ngày 28/4, tại Hà Nội, Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) công bố trực tuyến Báo cáo Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) năm 2019.
Tại Lễ công bố, bà Caitlin Wiesen, quyền Đại diện Thường trú Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc tại Việt Nam nhấn mạnh: “Báo cáo PAPI 2019 nêu bật giá trị trong việc đánh giá các cải cách về quản trị và hành chính công của một thập kỷ và so sánh hiệu quả quản trị đối với các mục tiêu quốc gia và phát triển bền vững, trong đó ghi nhận cải thiện ở hầu hết các lĩnh vực quản trị. Quan trọng hơn, các kết quả mang tính đại diện quốc gia về những vấn đề người dân quan ngại nhất bao gồm đói nghèo và mất việc làm và đánh giá của người dân về những ưu tiên cải cách gần đây trong kiểm soát tham nhũng và quản trị điện tử cung cấp góc nhìn hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách khi Việt Nam bước sang giai đoạn hồi phục sau dịch COVID-19”.
Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công (PAPI) năm 2019 khảo sát 14.138 công dân Việt Nam được lựa chọn ngẫu nhiên trong 63 tỉnh, thành phố. Từ năm 2009, có tới 131.501 công dân đóng góp ý kiến trong các ấn phẩm báo cáo PAPI hằng năm. Các kết quả phân tích từ trải nghiệm và lăng kính của người dân cung cấp thông tin cho chương trình nghị sự phát triển bền vững của quốc gia và các nhà hoạch định chính sách vào thời điểm quan trọng khi Việt Nam đang xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội cho thập kỷ tới cũng như giải quyết khủng hoảng kép về y tế và kinh tế toàn cầu do đại dịch Covid-19 gây ra.
Kết quả chỉ số PAPI năm 2019 đã phản ánh sự cải thiện trong điểm tổng trung bình chỉ số PAPI gốc (gồm 6 chỉ số lĩnh vực nội dung ban đầu: (1) tham gia của người dân ở cấp cơ sở; (2) công khai, minh bạch trong việc ra quyết định; (3) trách nhiệm giải trình với người dân; (4) kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; (5) Thủ tục hành chính công; (6) cung ứng dịch vụ công.
Từ năm 2018, chỉ số PAPI bổ sung 2 nội dung mới: quản trị môi trường và quản trị điện tử. Từ 34 điểm năm 2015 lên 37,4 điểm năm 2019. Kết quả này cho thấy những cải thiện đáng kể mà nhiệm kỳ chính quyền các cấp hiện nay (2016 – 2021) đã và đang làm được.
Đói nghèo luôn là mối lo lắng của người dân
Mặc dù tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong 2 năm 2018 và 2019 đạt mức 7% (mức cao nhất liên tục trong thập niên qua), thì vẫn có tới gần 25% người dân trả lời khảo sát PAPI tiếp tục cho rằng đói nghèo là mối lo lắng lớn nhất trong năm 2019, và tỷ lệ này duy trì suốt từ năm 2016 đến nay. Lao động và việc làm tiếp tục nằm trong nhóm 4 vấn đề người dân quan ngại nhất từ năm 2015, bất chấp nền kinh tế tăng trưởng nhanh và tạo ra nhiều việc làm mới. Những quan ngại này có khả năng gia tăng trong những tháng tới khi có nhiều người dân bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19. Kết quả PAPI cho thấy, công dân không có bảo hiểm xã hội nhìn nhận đói nghèo là vấn đề cấp bách. Thiếu chắc chắn về nguồn lực dự phòng trong tương lai dường như khiến người dân lo lắng hơn. Gói hỗ trợ an sinh xã hội chưa có tiền lệ ước tính tương đương 2,6 tỷ USD được Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí dự kiến hỗ trợ khoảng trên 10% dân số sẽ giúp giải quyết một số vấn đề này.
Vấn đề môi trường tiếp tục là quan ngại lớn của người dân, đứng thứ 3trong năm 2019. Điều này hàm ý môi trường đã trở thành vấn đề nóng đối với người dân Việt Nam. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của ưu tiên phản ứng chính sách đối với vấn đề chất lượng không khí và nguồn nước giảm sút. Ở hầu hết các tỉnh, thành phố, người dân tham gia khảo sát phản ánh chất lượng không khí giữ nguyên hoặc giảm đi.
Cũng tại buổi công bố trực tuyến, TS Đặng Hoàng Giang – Trung tâm Nghiên cứu phát triển và Hỗ trợ cộng đồng (CECODES), thành viên 9 năm qua của nhóm nghiên cứu PAPI đã công bố bức tranh PAPI ở khía cạnh các tỉnh, thành phố.
Theo đó, về nội dung công khai minh bạch, nhóm các tỉnh, thành phố có màu xanh da trời (16 tỉnh, thành phố tốt nhất) tập trung khá nhiều ở phía Bắc, nhưng trong các tỉnh phía Bắc cũng có tương phản khá mạnh (tỉnh màu xanh da trời nằm cạnh tỉnh có màu vàng nhạt – nhóm yếu kém nhất, dù điều kiện kinh tế – xã hội khá giống nhau), trong đó Hà Nội đáng tiếc nằm trong nhóm vàng nhạt. Phía Nam, Nam Trung Bộ lác đác có tỉnh, thành phố nằm ở nhóm tốt nhất nhưng màu vàng nhạt vẫn là chủ đạo.
So với năm 2018, một số tỉnh năm 2019 tăng trưởng trên 5% (Hậu Giang, Sơn La, Hậu Giang tăng gần 10%) trong khi một số tỉnh thụt lùi (KonTum giảm gần 10%, Lạng Sơn 7%…). Đặc biệt, tỷ lệ người dân biết đến, có cơ hội góp ý vào kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất 9 năm qua không có thay đổi lớn (chỉ khoảng 20%), là lý do dẫn đến các vụ việc kiện tụng tranh chấp đất đai kéo dài thời gian qua. Đồng thời, tỷ lệ người dân có dịp đóng góp cho dự thảo kế hoạch sử dụng đất của địa phương chỉ đạt 30%, thậm chí thuyên giảm qua các năm qua (năm 2019 đạt dưới 30%).
Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công là lĩnh vực cho thấy sự cải thiện mạnh mẽ nhất
Trong năm 2019, cải thiện lớn nhất được ghi nhận ở lĩnh vực kiểm soát tham nhũng trong khu vực công (có tác động lớn nhất đến mức độ hài lòng của người dân) và nâng cao công khai, minh bạch trong ra quyết định.
Báo cáo PAPI 2019 cho thấy, tác động rõ nét của chiến dịch phòng, chống tham nhũng lên cảm nhận của người dân về tham nhũng lớn và tham nhũng vặt. Lĩnh vực này cải thiện mạnh mẽ nhất trong năm 2019 ở cấp quốc gia và cấp xã, phường. Tuy điểm của chỉ số kiểm soát tham nhũng đã cải thiện, cần lưu ý vẫn còn người dân cảm nhận tham nhũng trong một số dịch vụ công. Điều này cho thấy cần tăng cường nỗ lực kiểm soát tham nhũng trong những năm tới.
Điểm số của lĩnh vực thủ tục hành chính công gần như không thay đổi và thậm chí đi xuống một chút trong năm 2019 dù khu vực doanh nghiệp đánh giá có sự cải thiện và nỗ lực đẩy mạnh quản trị điện tử những năm gần đây để đơn giản hóa thủ tục cho người dân; cần tăng cường hơn nữa những nỗ lực này để khuyến khích người dân truy cập và hưởng lợi từ việc chuyển sang sử dụng các dịch vụ công trực tuyến như đối với khu vực doanh nghiệp.
Chính phủ ra mắt Cổng dịch vụ công quốc gia vào tháng 12/2019 đánh dấu một bước quan trọng trong định hướng đúng đắn này. Trong thời gian dịch COVID-19, quan tâm của các nhà lãnh đạo và người dân đối với việc sử dụng cổng thông tin trực tuyến đã tăng lên đáng kể.
