(Quanlynhanuoc.vn) – Trước yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của nhiệm vụ quốc gia phòng, chống bão lũ, ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn cùng với các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương, Quân đội ta đã và đang phát huy tốt vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, góp phần bảo đảm an toàn về người, tài sản của Nhà nước và Nhân dân.
Nhận thức chung về phòng, chống, ứng phó với bão lũ, cứu hộ, cứu nạn
Trước yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của nhiệm vụ quốc gia phòng, chống bão lũ, ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn, cùng với các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương, Quân đội ta đã và đang phát huy tốt vai trò nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, góp phần bảo đảm an toàn về người, tài sản của Nhà nước và Nhân dân.
Nhận thức sâu sắc hậu quả do sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh gây ra, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, trực tiếp là Bộ Tổng Tham mưu đã chủ động tham mưu cho Đảng, Nhà nước ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, văn bản quy phạm pháp luật, như: Nghị định số 30/2017/NĐ-CP ngày 21/3/2017 của Chính phủ quy định tổ chức, hoạt động phòng, chống, ứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; Nghị định số 02/2019/NĐ-CP ngày 02/01/2019 của Chính phủ về Phòng thủ dân sự và nhiều chiến lược, kế hoạch, phương án chuyên ngành cấp quốc gia, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để các bộ, ngành, địa phương thực hiện thống nhất trên phạm vi cả nước.
Theo đó, Quân ủy Trung ương ra Nghị quyết số 689-NQ/QUTW ngày 10/10/2014 về “Phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, cứu hộ, cứu nạn đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; đồng thời, lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện đồng bộ, quyết liệt, toàn diện trong toàn quân và đạt kết quả quan trọng.
Nổi bật là, Quân đội đã bám sát chức năng, nhiệm vụ, vừa huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu; vừa phát huy vai trò nòng cốt tham gia các hoạt động phòng, chống thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn. Các cơ quan, đơn vị đã quán triệt, thực hiện hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị của Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu; chủ động nắm, dự báo tình hình, xây dựng kế hoạch, dự kiến các phương án; tổ chức huấn luyện, diễn tập; chuẩn bị lực lượng, phương tiện; duy trì các chế độ ứng trực; phối hợp với các lực lượng xử lý tốt tình huống; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, huy động các nguồn lực bên ngoài để tăng cường khả năng ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn.
Cơ quan quân sự các cấp đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương cùng cấp làm tốt công tác thông tin tuyên truyền, vận động Nhân dân nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm trong ứng phó với các sự cố, thiên tai, thảm họa và tìm kiếm cứu nạn; kiện toàn Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các cấp; điều chỉnh, bổ sung kịp thời các kế hoạch, phương án bảo đảm phù hợp với đặc điểm địa bàn, điều kiện khí tượng thủy văn của vùng, miền. Thực hiện tốt phương châm “4 tại chỗ” (Lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ, chỉ huy tại chỗ, hậu cần tại chỗ) nên đã xử lý, khắc phục kịp thời, hiệu quả nhiều tình huống, kể cả tình huống phức tạp, nguy hiểm trên đất liền, trên biển, giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản của Nhà nước và Nhân dân.
Thực tiễn công tác phòng, chống tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn trên địa bàn các tỉnh miền Trung vừa qua một lần nữa cho thấy vai trò nòng cốt của Quân đội ta trong các tình huống cấp bách, thể hiện quyết tâm của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, khả năng sẵn sàng chiến đấu, phòng, chống, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn và ý thức trách nhiệm cao của các đơn vị Quân đội nhân dân Việt Nam nói riêng, lực lượng vũ trang nhân dân nói chung trong công tác phòng, chống và khắc phục hậu quả các sự cố, thiên tai, bão lũ, sạt lở đất, ngập lụt…
Cứu giúp Nhân dân vùng bão lũ là “mệnh lệnh, trách nhiệm của Quân đội”
Trong tháng 10 và tháng 11/2020, liên tiếp 5 cơn bão (từ số 6 – 10) đổ bộ vào các tỉnh miền Trung nước ta, gây ra mưa lớn kéo dài trên diện rộng các tỉnh từ Nghệ An, Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi, Phú Yên khiến nước lũ dâng cao trên hầu hết các sông suối, gây ngập lụt trên diện rộng, có nơi ngập sâu từ 2 – 3 m, đồng thời gây sạt lở đất, đá nghiêm trọng ở các địa phương, như: huyện Phong Điền (Thừa Thiên – Huế), huyện Hướng Hóa (Quảng Trị), huyện Nam Trà My và huyện Phước Sơn (Quảng Nam)… làm thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.
Trước tình hình thiên tai phức tạp đe dọa tính mạng, tài sản của Nhân dân, với tinh thần “Cứu dân là mệnh lệnh trái tim”, lãnh đạo Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã liên tục chỉ đạo các đơn vị quân đội trên địa bàn miền Trung tập trung lực lượng, phương tiện giúp các địa phương và Nhân dân phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai; phân công các đồng chí thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu… trực tiếp vào miền Trung kiểm tra và chỉ đạo công tác phòng, chống, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn; đồng thời, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị khẩn trương cấp bổ sung nhiều trang thiết bị, phương tiện cho các tỉnh miền Trung thuộc địa bàn Quân khu 4, Quân khu 5 phục vụ công tác ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm, cứu nạn với hàng trăm máy phát điện, máy bơm, xuồng cứu sinh, 4.750 áo phao cứu sinh; 1.200 thùng mì ăn liền, 77,5 tấn lương khô và một số vật dụng dân sinh khác trị giá gần 100 tỷ đồng…1.
Vai trò nòng cốt của Quân đội nhân dân Việt Nam trong phòng, chống, ứng phó sự cố, thiên tai, giúp đỡ Nhân dân vượt qua khó khăn được thể hiện rõ ngay trước khi xảy ra bão, lũ, các cơ quan, đơn vị trên địa bàn Quân khu 4 và Quân khu 5 đã thường xuyên duy trì, thực hiện nghiêm các chế độ trực 24/24 giờ tại sở chỉ huy, chủ động nắm chắc tình hình về mọi mặt, kịp thời tham mưu, đề xuất với Bộ Tổng Tham mưu, Bộ Quốc phòng chỉ đạo các lực lượng xử lý hiệu quả mọi tình huống. Cùng với các lực lượng tại chỗ, lực lượng của các quân khu, quân chủng, binh chủng cũng đã vào cuộc kịp thời, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giúp Nhân dân vượt qua hậu quả bão, lũ.
Với tư tưởng chỉ đạo “Tích cực, chủ động là trên hết”, Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Tổng Tham mưu, Tổng cục Chính trị đã cơ động vào miền Trung để kiểm tra, chỉ đạo sâu sát công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn. Quân khu 4 và Quân khu 5 huy động tổng lực các lực lượng, phương tiện “dàn quân” phòng, chống bão, lũ. Các đơn vị đã lập sở chỉ huy tiền phương ở những nơi xung yếu nhất để trực tiếp chỉ đạo công tác ứng phó sự cố, thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn.
Trong phòng, chống bão số 9, số 10 vừa qua, Quân khu 5 đã huy động hơn 43.000 lượt cán bộ, chiến sĩ cùng hàng nghìn dân quân và các phương tiện (ô tô, xe chuyên dụng, xe đặc chủng, xuồng, ca nô, áo phao, phao cứu sinh…) phối hợp với lực lượng địa phương và các đơn vị quân đội đóng quân trên địa bàn kịp thời tổ chức sơ tán được 24.765 hộ/81.017 nhân khẩu đến nơi trú tránh an toàn. Đợt mưa lũ vừa qua, Quân khu 4 cũng đã huy động 16.598 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia giúp Nhân dân ứng phó và khắc phục hậu quả…2
Có thể khẳng định, với tinh thần cứu giúp Nhân dân trong thiên tai, hoạn nạn là nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình, là “mệnh lệnh trái tim”, trong đợt bão lũ lịch sử ở các tỉnh miền Trung vừa qua, các đơn vị Quân đội đã thể hiện xuất sắc vai trò xung kích, nòng cốt của mình trong ứng phó sự cố thiên tai, bão lũ, góp phần giảm thiểu thiệt hại do bão lũ gây ra.
Một số nhiệm vụ cần tập trung trong giai đoạn hiện nay
Dự báo thời gian tới, do biến đổi khí hậu toàn cầu có thể xuất hiện mưa bão, lũ lụt, nắng nóng, hạn hán, xâm nhập mặn không theo chu kỳ; việc phát triển kinh tế – xã hội nhanh, thiếu bền vững dễ xảy ra các thảm họa, như: sập đổ công trình, cháy nổ, tràn dầu, rò rỉ hóa chất… tác động trực tiếp đến cuộc sống của Nhân dân, đến công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để nâng cao hiệu quả ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn, giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản của Nhà nước và Nhân dân, cần thực hiện tốt một số nội dung, giải pháp cơ bản sau:
Trước hết, tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong tham mưu với Đảng, Nhà nước thực hiện nhiệm vụ ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn.
Trên cơ sở nghiên cứu, dự báo chiến lược chính xác các yếu tố tác động, nguyên nhân dẫn đến thiên tai, thảm họa, các cơ quan, đơn vị, nhất là Cục Cứu hộ, Cứu nạn cần phối hợp với các cơ quan liên quan tập trung tham mưu cho Ủy ban Quốc gia chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thường xuyên kiện toàn, bổ sung Cơ quan chỉ đạo, Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn; xây dựng quy chế hoạt động, phân công rõ trách nhiệm của từng thành viên; hoàn chỉnh cơ chế, chính sách, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, quy định quản lý, nâng cao năng lực chỉ huy, điều hành của đội ngũ cán bộ các cấp; điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện hệ thống kế hoạch phòng, chống thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và xây dựng các phương án ứng phó kịp thời, hiệu quả. Đồng thời, tham mưu cho Đảng, Nhà nước tăng cường đầu tư nguồn lực, hiện đại hóa đồng bộ hệ thống trang bị, phương tiện tìm kiếm cứu nạn, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.
Trước những diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu toàn cầu và những nguy cơ xảy ra các sự cố, tai nạn, thảm họa nghiêm trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Quân đội cần tham mưu cho Đảng, Nhà nước chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu đưa ra những dự báo, cảnh báo về thiên tai, thảm họa, dịch bệnh làm cơ sở để hoạch định chiến lược, chính sách phát triển kinh tế – xã hội kết hợp với xây dựng công trình, phương án ứng phó, xử lý các tình huống.
Trực tiếp theo dõi, đôn đốc các bộ, ngành trung ương và địa phương thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Chính phủ; chú trọng triển khai các biện pháp nâng cao hiệu quả thực hiện Chiến lược quốc gia về Phòng thủ dân sự trong Quân đội, Kế hoạch quốc gia Ứng phó sự cố tràn dầu, Công ước quốc tế về Tìm kiếm cứu nạn hàng hải năm 1979 (Công ước SAR 79) giai đoạn 2019 – 2025; tăng cường các biện pháp nâng cao năng lực tìm kiếm cứu nạn vùng biển xa, tạo điều kiện cho ngư dân vươn khơi, bám biển, khẳng định chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Cơ quan quân sự địa phương các cấp tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền cùng cấp đổi mới mạnh mẽ, toàn diện nội dung, hình thức thông tin tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm cho các tầng lớp nhân dân đối với nhiệm vụ phòng, chống sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn.
Hai là, chú trọng huấn luyện, diễn tập, nâng cao trình độ, khả năng xử lý các tình huống thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn.
Cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiều biện pháp nâng cao chất lượng huấn luyện, hội thao, diễn tập các nội dung, tình huống ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn. Tập trung giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc ý nghĩa, tầm quan trọng, sự cần thiết phải tăng cường nhiệm vụ phòng, chống thiên tai, thảm họa, dịch bệnh, tìm kiếm cứu nạn, từ đó xác định trách nhiệm trong huấn luyện, diễn tập.
Để xử lý linh hoạt, hiệu quả các tình huống, toàn quân cần tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện, diễn tập ứng phó sự cố thiên tai, thảm họa, dịch bệnh cho bộ đội địa phương, dân quân tự vệ; huấn luyện, diễn tập tìm kiếm cứu nạn cho lực lượng làm nhiệm vụ trên không, trên biển, đảo, nhất là các đơn vị bộ đội chủ lực ở địa bàn trọng điểm và bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho các đơn vị hóa học xử lý sự cố độc xạ, sinh học…
Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị cần phát huy vai trò nòng cốt trong công tác tập huấn, bồi dưỡng, huấn luyện chuyên ngành cứu hộ, cứu nạn cho các bộ, ngành, địa phương, nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó, khắc phục sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn cho cả cộng đồng, góp phần giảm thiểu thiệt hại, bảo đảm sự sống, bảo vệ tính mạng, tài sản của Nhà nước, Nhân dân, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội để phát triển đất nước bền vững.
Các lực lượng Hải quân, Phòng không – Không quân, Công binh, Gìn giữ hòa bình, Quân y… cần chủ động đẩy mạnh hợp tác quốc tế về ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn; chú trọng nâng cao hiệu quả hợp tác trong đào tạo, huấn luyện, diễn tập tìm kiếm cứu nạn, hỗ trợ nhân đạo… nhằm học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ thông tin, trách nhiệm, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ để xử lý kịp thời, hiệu quả các tình huống xảy ra. Trên cơ sở kết quả phối hợp diễn tập cứu hộ, cứu nạn khu vực biên giới trên đất liền giữa Bộ Quốc phòng Việt Nam và Bộ Quốc phòng Cam-pu-chia năm 2019, tiếp tục nghiên cứu nhân rộng hợp tác diễn tập cứu hộ, cứu nạn với các nước có chung đường biên giới.
Ba là, phát huy vai trò nòng cốt của Quân đội nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống, ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm hộ, cứu nạn.
Cán bộ, chiến sĩ toàn quân cần nhận thức rõ nhiệm vụ phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, thường xuyên của cả nước và là nhiệm vụ chính trị – “nhiệm vụ chiến đấu trong thời bình” của Quân đội; từ đó, xác định rõ động cơ, thái độ, trách nhiệm, quyết tâm trong quá trình tổ chức thực hiện.
Trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, chỉ huy cần tính toán hết sức chặt chẽ, khoa học, từ lập kế hoạch, tổ chức hiệp đồng, đến giao nhiệm vụ cụ thể cho từng lực lượng, trên từng địa bàn, khu vực, trong từng nhiệm vụ, tình huống; sử dụng lực lượng hợp lý; phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng tại chỗ với lực lượng cơ động, lấy lực lượng tại chỗ xử lý ban đầu là chủ yếu, lực lượng chủ lực cơ động làm nòng cốt, bảo đảm đúng phương châm “4 tại chỗ”; chú ý bảo đảm an toàn về người và phương tiện trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Tổ chức hiệp đồng chặt chẽ với các cấp, các ngành, các lực lượng cùng làm nhiệm vụ trên địa bàn và cấp ủy, chính quyền địa phương; thực hiện tốt cơ chế chỉ đạo, điều hành từ trung ương đến cơ sở trong ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn.
Quá trình thực hiện, cán bộ, chiến sĩ cần giữ vững bản lĩnh chính trị, phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”, tiếp tục khẳng định, phát huy bản chất, truyền thống cách mạng của Quân đội nhân dân Việt Nam trong thời kỳ mới, thực sự là lực lượng nòng cốt trên mặt trận ứng phó, khắc phục sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn, góp phần quan trọng làm giảm thiểu thiệt hại về người, tài sản của Nhà nước và Nhân dân…
Bên cạnh đó, các cơ quan, đơn vị đẩy mạnh hoạt động thi đua, làm tốt công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm, khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân có thành tích; chỉ rõ biện pháp khắc phục hạn chế, khuyết điểm, nhằm nâng cao hiệu quả ứng phó sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn trong các nhiệm vụ, tình huống tiếp theo.
Thực hiện tốt những giải pháp trên là cơ sở quan trọng để Quân đội ta hoàn thành tốt chức năng “đội quân công tác”, tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt trong ứng phó, khắc phục sự cố, thiên tai, thảm họa, dịch bệnh và tìm kiếm cứu nạn, giúp đỡ Nhân dân vùng lũ, lụt, góp phần tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng.
Chú thích:
1. Quân đội phát huy vai trò nòng cốt trong ứng phó sự cố, thiên tai phức tạp. www.chinh phu.vn, ngày 05/11/2020.
2. Quân đội phát huy vai trò nòng cốt, xung kích. http://www.qdnd.vn, ngày 07/11/2020.
Thượng tướng. Bế Xuân trường
Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng
