Bảo vệ tổ quốc trên không gian mạng

(Quanlynhanuoc.vn) – Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng là một trong những nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên, vừa cấp bách, vừa lâu dài của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý thống nhất của Nhà nước. Theo đó, bảo vệ lãnh thổ, chủ quyền, biên giới của một quốc gia không chỉ là đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời, mà là cả trên không gian mạng. Bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng đã trở thành nguồn lực quan trọng để xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Ảnh minh họa. Nguồn: TTXVN.
Bảo vệ Tổ quốc  trên không gian mạng

Ngày nay, không gian mạng (KGM) vừa là môi trường làm việc, vừa phản ánh đầy đủ các hoạt động của con người và đời sống xã hội giống như trong môi trường thực, trở thành vùng lãnh thổ mới với đầy đủ các lợi ích quốc gia, dân tộc. Trong lĩnh vực quân sự, KGM cho phép người chỉ huy, người lính sử dụng hệ thống thông tin quản lý điều hành, hệ thống điều khiển vũ khí, các hệ thống tự động hóa chỉ huy để tương tác trong các hoạt động tác chiến. Sự ra đời của KGM làm xuất hiện hình thái chiến tranh KGM, loại hình tác chiến KGM và lực lượng tác chiến KGM; làm thay đổi học thuyết, tư duy và phương thức tiến hành chiến tranh. Đây là tất yếu khách quan, phù hợp với quy luật phát triển của chiến tranh gắn với các cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử loài người.

Đối với Việt Nam, sự phát triển của KGM mà nòng cốt là công nghệ thông tin và truyền thông đã đạt được kết quả quan trọng trong thực hiện mục tiêu làm cho nước ta trở thành một cường quốc về công nghệ thông tin. Trong lĩnh vực quân sự, quốc phòng, KGM được tạo lập trên cơ sở tích hợp hạ tầng thông tin liên lạc, các hệ thống thông tin chỉ huy, điều hành quân đội, các hệ thống điều khiển vũ khí, trinh sát kỹ thuật điện tử đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc (BVTQ) trên tất cả các môi trường tác chiến. Văn kiện Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, xác định: “Các yếu tố an ninh phi truyền thống, nhất là an ninh mạng,… xuất hiện nhiều hình thái chiến tranh mới, làm thay đổi môi trường chiến lược”1. Vì vậy, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xác định KGM là môi trường tác chiến mới, tích cực xây dựng lực lượng, đầu tư trang bị, vũ khí cho các hoạt động tác chiến trên KGM.

BVTQ trên KGM là một trong những nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên, vừa cấp bách, vừa lâu dài của cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý thống nhất của Nhà nước. Theo đó, bảo vệ lãnh thổ, chủ quyền, biên giới của một quốc gia không chỉ là đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời, mà cả lãnh thổ KGM, chủ quyền KGM, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội trên KGM; phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, xử lý hiệu quả các hành vi xâm phạm an ninh mạng quốc gia, lợi dụng triệt để môi trường KGM xuyên tạc, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, kích động, kích động biểu tình, gây rối loạn xã hội, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc. BVTQ trên KGM đã trở thành nguồn lực quan trọng để xây dựng, phát triển và BVTQ trong tình hình mới.

Trước những yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ trên KGM trong tình hình mới, ngày 25/7/2018, Bộ Chính trị (khóa XII) đã ban hành Nghị quyết số 29 về Chiến lược BVTQ trên KGM và Nghị quyết số 30 về Chiến lược An ninh mạng quốc gia. Đây là quan điểm, chủ trương lớn để Đảng lãnh đạo, Nhà nước thống nhất quản lý đối với nhiệm vụ BVTQ trên một vùng lãnh thổ mới – KGM và cũng là nhằm thực hiện triển khai tinh thần Nghị quyết Đại hội XII của Đảng về xây dựng và BVTQ nhằm xây dựng KGM quốc gia an toàn, lành mạnh, rộng khắp; xác lập và bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc trên KGM; tăng cường khả năng phòng ngừa, ngăn chặn, làm thất bại các âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động, sẵn sàng đối phó hiệu quả với mọi tình huống trên KGM, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong mọi tình huống, là nhiệm vụ thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân và cả hệ thống chính trị, lực lượng vũ trang nhân dân làm nòng cốt. Lấy tuyên truyền, giáo dục, vận động là chính, đi đôi với bồi dưỡng, nâng cao nhận thức, trách nhiệm, năng lực BVTQ. Phối hợp chặt chẽ Quân đội, Công an, Thông tin và Truyền thông, Tuyên giáo và các lực lượng khác. Nắm chắc tình hình, kết hợp phòng thủ tích cực, vững chắc với tiến công đáp trả, kịp thời ngăn chặn, xử lý các tình huống nhằm bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Hiện nay, trước tình hình thế giới và khu vực diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều nguy cơ, thách thức: “Thế giới đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn; cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, xung đột cục bộ tiếp tục diễn ra dưới nhiều hình thức, phức tạp và quyết liệt hơn”2. Vấn đề an ninh phi truyền thống, an ninh mạng đặt ra: “Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số phát triển mạnh mẽ, tạo đột phá trên nhiều lĩnh vực, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia, dân tộc. Những vấn đề toàn cầu, như: bảo vệ hòa bình, an ninh con người, thiên tai, dịch bệnh, an ninh xã hội và an ninh phi truyền thông, nhất là an ninh mạng, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, ô nhiễm môi trường,… tiếp tục diễn biến phức tạp”3.

Các thế lực thù địch, thường xuyên tiến hành hoạt động trên KGM để khai thác thông tin, bí mật quốc gia, bí mật quân sự nhằm tạo lợi thế trong quan hệ hợp tác quốc tế; tác động vào đường lối, chính sách đối nội, đối ngoại và sẵn sàng gây sức ép khi cần thiết; đưa thông tin sai lệch, truyền bá quan điểm phản động, xuyên tạc, thực hiện “diễn biến hòa bình” nhằm gây bất ổn chính trị, xã hội, gây tổn thất về kinh tế, quốc phòng, an ninh; âm thầm, bí mật kiểm soát hệ thống mạng, tạo thế trận, xâm hại chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc của ta. Vì vậy, vấn đề BVTQ trên KGM đã, đang và sẽ đặt ra một cách trực tiếp trong giai đoạn hiện nay.

Hội nghị Khảo sát thực trạng ý thức bảo vệ tổ quốc trên không gian mạng của cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội Nhân dân Việt Nam tại Sư đoàn Bộ binh 301, Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội. Ảnh: quocphongthudo.vn
Quan điểm của Đảng về mục tiêu, lực lượng, nội dung, đối tượng, phương thức bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng

Để thực hiện nhiệm vụ BVTQ trên KGM, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, xác định: “Tiếp tục triển khai thực hiện toàn diện, đồng bộ Chiến lược bảo vệ Tổ quốc, Chiến lược quốc phòng, Chiến lược quân sự, Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia, Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, Chiến lược an ninh mạng quốc gia và các chiến lược quốc phòng – an ninh và các chiến lược chuyên ngành khác”4. Như vậy, lần đầu tiên trong Văn kiện Đại hội đã đưa vào nội dung Chiến lược BVTQ trên KGM.

Đảng ta đã thể chế hóa một cách đồng bộ các quan điểm về quốc phòng, an ninh, BVTQ bằng các văn bản, bảo đảm cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý, có tính khả thi cao. Chiến lược BVTQ trên KGM không chỉ quán triệt, cụ thể hóa, thể chế hóa đầy đủ quan điểm, đường lối của Đảng, nhất là tư duy, quan điểm mới về quốc phòng, BVTQ trên KGM mà còn cập nhật những vấn đề mới của pháp luật hiện hành về quốc phòng và thực tiễn đất nước. Từ đó, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, BVTQ, tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng để tăng cường sức mạnh quốc phòng, BVTQ trên KGM trong tình hình mới. Đây là bước tiến lớn, thể hiện tư duy chiến lược, nhạy bén, đột phá trong nhận thức và chỉ đạo hoạt động thực tiễn về xác định: mục tiêu, lực lượng, nội dung, đối tượng, phương thức BVTQ trên KGM; đánh dấu bước phát triển tư duy mới về BVTQ. Đồng thời, là cơ sở định hướng, chỉ đạo các cấp, các ngành, các lực lượng và địa phương triển khai thực hiện quan điểm của Đảng về BVTQ trên KGM trong tình hình mới.

Một là, mục tiêu BVTQ trên KGM.

Để thực hiện nhiệm vụ BVTQ nói chung, BVTQ trên KGM nói riêng, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII xác định: “Phát huy cao nhất sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị kết hợp với sức mạnh thời đại, tranh thủ tối đa sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân, chế độ xã hội chủ nghĩa nền văn hóa và lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, an ninh con người; xây dựng xã hội trật tự, kỷ cương, an toàn, lành mạnh để phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa”5. Nhằm thực hiện mục tiêu trên, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, chỉ rõ: “Tiếp tục triển khai thực hiện toàn diện, đồng bộ Chiến lược bảo vệ Tổ quốc, Chiến lược quốc phòng, Chiến lược quân sự, Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia, Chiến lược bảo vệ biên giới quốc gia, Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, Chiến lược an ninh mạng quốc gia và các chiến lược quốc phòng – an ninh và các chiến lược chuyên ngành khác”6 và “thực hiện hiệu quả các chủ trương, giải pháp tổng thể, cơ bản, lâu dài ngăn chặn các nguy cơ chiến tranh, xung đột từ sớm, từ xa”7. Như vậy, Đảng ta xác định mục tiêu BVTQ trên KGM mang tính chất toàn diện trên tất cả các mặt, các lĩnh vực, cả đất liền, hải đảo, trên không và KGM.

Hai là, lực lượng BVTQ trên KGM.

Phát huy sức mạnh tổng hợp toàn dân tộc trong xây dựng tiềm lực, lực lượng, thế trận quốc phòng toàn dân kết hợp với thế trận an ninh nhân dân trên KGM vững chắc, rộng khắp; xác lập, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên KGM, góp phần bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ vùng đất, vùng trời, vùng biển, trên KGM của Tổ quốc và lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước: “Củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và toàn dân, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là nòng cốt”8. Đó là sức mạnh trên các mặt: chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, nhân lực, vật lực, tinh thần của đất nước; sức mạnh của toàn dân tộc, của các lực lượng tiến bộ trên thế giới. Sức mạnh do chính những con người Việt Nam yêu nước xây đắp, không phụ thuộc và không để bất kỳ một thế lực nước ngoài nào chi phối. Đây là chủ trương đúng đắn, nhất quán của Đảng ta, phù hợp với bản chất, truyền thống dựng nước, giữ nước của dân tộc. Để thực hiện được nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới, đối với quân đội, Đại hội XIII, xác định: “Một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an tinh, gọn, mạnh, tạo tiến đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”9.

Ba là, nội dung BVTQ trên KGM.

Bảo vệ cương vực, chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia trên bộ, trên biển, trên không và trong KGM. BVTQ phải “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, vùng trời, vùng biển; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển”10 và “Nỗ lực phấn đấu để ngăn ngừa xung đột, chiến tranh và giải quyết các tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế”11. Đó còn là bảo vệ cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, mạng viễn thông, mạng internet, mạng máy tính, hệ thống thông tin, hệ thống xử lý và điều khiển thông tin, cơ sở dữ liệu; đấu tranh chống các hoạt động xâm nhập, phá hoại về kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại; ngăn chặn sử dụng KGM tiến hành chiến tranh thông tin, chiến tranh KGM, kết hợp với các biện pháp phi vũ trang hoặc vũ trang xâm phạm chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc; chủ động phòng ngừa, đấu tranh với âm mưu, hành động sử dụng KGM can thiệp, xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng, lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa.

Bốn là, đối tượng BVTQ trên KGM.

Các thế lực thù địch, đồng minh và tay sai có âm mưu, hành động sử dụng KGM can thiệp, xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng, lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa, tiến hành các hình thái chiến tranh; các thế lực, nước lớn và chư hầu có âm mưu, hành động sử dụng KGM thực hiện tham vọng xâm phạm chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc: “Các thế lực thù địch tiếp tục tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và đất nước ta”12.

Đó còn là các tổ chức phản động trong và ngoài nước, lực lượng cơ hội, suy thoái chính trị, đạo đức, lối sống có âm mưu, hành động cấu kết với thế lực bên ngoài, sử dụng KGM chống phá sự nghiệp xây dựng và BVTQ; các tổ chức, cá nhân sử dụng KGM thực hiện các hoạt động xâm nhập, phá hoại về kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, xã hội, quốc phòng – an ninh, đối ngoại; xâm phạm lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân. Sử dụng KGM thực hiện “diễn biến hòa bình”, thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyến hóa”, kích động bạo loạn, “cách mạng màu”, “cách mạng đường phố”, kết hợp với can thiệp quân sự lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa; sử dụng KGM thực hiện các tình huống an ninh phi truyền thống khác; sử dụng KGM tiến hành chiến tranh thông tin, chiến tranh KGM, kết hợp với các biện pháp phi vũ trang hoặc vũ trang xâm phạm chủ quyền, lợi ích quốc gia, dân tộc; khi có thời cơ tiến hành tác chiến KGM kết hợp với các phương thức tác chiến trên các môi trường khác trong chiến tranh xâm chiếm biển, đảo, biên giới, chiến tranh xâm lược quy mô lớn.

Năm là, phương thức BVTQ trên KGM.

Quán triệt thực hiện quan điểm Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI nhấn mạnh: “Nâng cao năng lực tác chiến không gian mạng, chiến tranh thông tin; bảo đảm an ninh, an toàn thông tin”13. Hiện nay, cần “Đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền đặc biệt trong điều kiện xuất hiện nhiều hình thái chiến tranh mới”14. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm, năng lực tự bảo vệ của toàn xã hội và của từng người dân, nhất là thế hệ trẻ; lấy con người, trí tuệ con người làm trung tâm, là nhân tố quyết định, đồng thời tranh thủ tối đa những thành tựu khoa học – công nghệ, không để tụt hậu về con người và công nghệ; thực hiện tự bảo vệ và được bảo vệ từ cơ sở. Đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, tổ chức, đơn vị. Kết hợp các biện pháp công nghệ, an ninh, pháp lý, hành chính, kinh tế. Xử lý nghiêm minh các vi phạm pháp luật trên KGM. Tăng cường và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác nghiên cứu, dự báo tình hình, tham mưu với Đảng, Nhà nước các nội dung, biện pháp cần chỉ đạo và phối hợp triển khai thực hiện trong xác lập, bảo vệ chủ quyền quốc gia trên KGM.

Đại hội XIII đã khẳng định: “Đẩy mạnh và làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác song phương với các đối tác, đặc biệt là các đối tác chiến lược, đối tác toàn diện và các đối tác quan trọng khác tạo thế đan xen lợi ích và thái độ tin cậy. Kiên quyết đấu tranh, làm thất bại mọi âm mưu, hành động can thiệp của các thế lực thù địch vào công việc nội bộ, xâm phạm độc lập chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia và ổn định chính trị của đất nước”15. Do đó, phải “Chủ động nắm chắc tình hình, kịp thời cung cấp thông tin, dịnh hướng dư luận, nhất là những vấn đề phức tạp, nhạy cảm”16, liên quan đến lĩnh vực quốc phòng – an ninh BVTQ.

Kết luận

Quan điểm của Đảng về mục tiêu, lực lượng, nội dung, đối tượng, phương thức BVTQ trên KGM trong Văn kiện Đai hội XIII là một bước đột phá về tư duy, chiến lược BVTQ nói chung, BVTQ trên KGM nói riêng của Đảng ta, hoàn toàn đúng đắn, có bước phát triển mới phù hợp với xu thế thời đại và tình hình thế giới. Vì vậy, đối với mỗi cán bộ, đảng viên và Nhân dân cần tăng cường học tập, quán triệt, nâng cao nhận thức, bảo vệ chủ trương, quan điểm của Đảng về BVTQ nói chung về BVTQ trên KGM nói riêng. Đồng thời, kiên quyết đấu tranh với những quan điểm sai trái của các thế lực thù địch xung quanh vấn đề BVTQ trên KGM, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới.

Chú thích:
1, 7, 13, 14, 16. Tổng cục Chính trị.  Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2021. H. NXB Quân đội Nhân dân, 2020, tr. 43, 47, 48, 53, 52.
2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 15. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H.NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021, tr.105, 106 -107, 160, 155 – 156, 160, 156, 158, 156, 156, 108, 163.
Tài liệu tham khảo:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I, II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021.
2. Tổng cục Chính trị. Tài liệu học tập, quán triệt Nghị quyết số 28-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. H. NXB Quân đội Nhân dân, 2013.
3. Tổng cục Chính trị. Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 -2021, Hà Nội, 2020.
4. Bộ Quốc phòng. Quốc phòng Việt Nam 2019. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2019.
ThS. Trung tá Nguyễn Thế Anh
Trường Sĩ quan Chính trị – Bộ Quốc phòng