Văn hóa quân sự – yếu tố quan trọng trong xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh theo quan điểm Đại hội lần thứ XIII của Đảng

(Quanlynhanuoc.vn) – Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã khẳng định: “Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội, Công an tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ”1Để đạt được mục tiêu đó, chúng ta cần phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sức mạnh khối đại đoàn kết dân tộc, đặc biệt là kế thừa những giá trị văn hóa quân sự của ông cha trong lịch sử.
Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp – Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trong một chuyến thị sát bộ đội diễn tập năm 1957 – Ảnh: TTXVN
Văn hóa quân sự kết tinh truyền thống tinh hoa lịch sử dựng nước và giữ nước

Văn hóa quân sự là một bộ phận của văn hóa Việt Nam, được hình thành, phát triển gắn liền với hoạt động chống giặc ngoại xâm, thiên tai khắc nghiệt. Trong bối cảnh đó, Nhân dân ta đã chắt lọc ra những giá trị tinh hoa nhất phục vụ cho nhu cầu cuộc sống, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ của đất nước. Văn hóa quân sự nằm trong dòng chảy liên tục của nền văn hóa Việt Nam, đó là, chủ nghĩa yêu nước, tinh thần đoàn kết, là giá trị nhân văn, nhân ái của con người Việt Nam không khuất phục trước gông cùm, cường quyền, luôn lạc quan, tin tưởng vào sức mạnh của dân tộc, của chính mình.

Mục tiêu xuyên suốt trong quân sự nước ta là giữ nước và cứu nước. Vì vậy, quân sự Việt Nam từ khi hình thành đến nay luôn chứa đựng những nét độc đáo, trở thành bản sắc dân tộc và được kết tinh thành những giá trị văn hóa truyền thống tiêu biểu. Từ xưa, ông cha ta không lấy hoạt động quân sự để tiến công mà dùng để phòng vệ nhằm bảo vệ thành quả dựng nước. Chính tư tưởng nhân văn đó đã góp phần tỏa sáng và nâng tầm văn hóa quân sự Việt Nam trở thành giá trị tinh hoa, cốt lõi, biểu tượng sáng ngời của bản lĩnh, ý chí, sức mạnh tinh thần của người dân Việt Nam. Cùng với những tư tưởng văn hóa quân sự mang đậm dấu ấn văn hóa dân tộc là nghệ thuật quân sự Việt Nam với những “đánh cốt đuổi, không cốt diệt”, “lấy nhỏ thắng lớn, lấy ít địch nhiều”, “đánh lấy khéo, không lấy mạnh”… đã toát lên giá trị nhân văn sâu sắc trong mỗi người lính luôn vì dân, vì lợi ích quốc gia, dân tộc.

Văn hóa quân sự Việt Nam ngày càng lan tỏa mạnh mẽ hơn dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và sự ra đời của Quân đội nhân dân Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập. Quân đội nhân dân Việt Nam ra đời đánh dấu bước phát triển mới của văn hóa quân sự Việt Nam, đó là văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”. Với đường lối lãnh đạo đúng đắn, văn hóa quân sự đồng hành cùng dân tộc trong sự nghiệp đấu tranh và giải phóng dân tộc. Văn hóa quân sự định hướng chính trị, tư tưởng, xây dựng ý chí quyết tâm cho dân tộc theo phương châm cả nước đánh giặc, mỗi làng xóm là một pháo đài, mỗi người dân là một chiến sĩ tiên phong.

Văn hóa quân sự có vai trò quan trọng trong lịch sử dựng nước và giữ nước; góp phần củng cố, bồi đắp ý chí quyết tâm chiến đấu của Nhân dân, góp phần đánh tan các cuộc chiến tranh xâm lược. Văn hóa quân sự luôn ở tâm thế sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, dù gian lao, vất vả vẫn nêu cao ý chí quyết chiến, quyết thắng. Do đó, văn hóa quân sự luôn được đặt vào vị trí trung tâm của sự phát triển văn hóa Việt Nam, đặc biệt là xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh trong giai đoạn hiện nay.

Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực và trong nước có nhiều diễn biến phức tạp, khó đoán định, như: sự cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn; cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; sự du nhập của văn hóa bên ngoài qua nhiều con đường khác nhau; ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19… đã tác động trực tiếp đến sự ổn định, phát triển của nước ta. Văn hóa quân sự Việt Nam luôn phát huy tốt ưu thế của mình trong các hoạt động quân sự, chú trọng xây dựng nền quốc phòng toàn dân, gắn với thế trận an ninh nhân dân, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của đội quân chiến đấu, công tác và lao động sản xuất.

Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã chỉ đạo các đơn vị xây dựng và phát huy giá trị văn hóa quân sự, góp phần nâng ý chí chiến đấu, xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Việc đẩy mạnh kế hoạch: “Tổ chức hoạt động trọng điểm về văn hóa, văn học nghệ thuật, báo chí quân đội giai đoạn 2021- 2025”; xây dựng môi trường văn hóa quân sự gắn với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”; tổ chức cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” gắn với cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, đặc biệt, trong phòng, chống dịch Covid-19 vừa qua, đã chứng minh rõ văn hóa quân sự Việt Nam luôn được tỏa sáng, trở thành giá trị cao đẹp của xã hội, văn hóa “Bộ đội Cụ Hồ”, chiến sĩ thực sự “Quân với dân như cá với nước”.

Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế, như: nhận thức của một số cấp ủy, cán bộ, chiến sỹ về vai trò của văn hóa quân sự chưa đầy đủ, sâu sắc; việc tuyên truyền, giáo dục nghệ thuật quân sự cho cán bộ, chiến sỹ chưa thật sự hấp dẫn, lôi cuốn; công tác phối hợp tổ chức thực hiện các hình thức chiến thuật, xây dựng lực lượng sẵn sàng chiến đấu còn nghèo nàn, lạc hậu trong bối cảnh hiện nay.

Hình ảnh bộ đội giúp dân vùng lũ Lai Châu. Ảnh: PV
Giải pháp phát huy giá trị văn hóa quân sựxây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh theo quan điểm của Đảng

Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, chiến sỹ về tầm quan trọng của văn hóa quân sự.

Cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, chỉ huy đơn vị phải thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, chiến sỹ những quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc; xây dựng thiết chế văn hóa tại đơn vị, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cán bộ, chiến sỹ; đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”…

Thứ hai, tích cực, chủ động chăm lo xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao trong quân đội.

Đại hội lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách, nâng cao chất lượng thu hút, đào tạo nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”2. Nguồn nhân lực chất lượng cao trong quân đội là những cán bộ, chiến sỹ có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân, thành thạo sử dụng vũ khí,trang bị kỹ thuật, khai thác triệt để tính năng, tác dụng của từng loại vũ khí vào các mục đích khác nhau. Cần chú trọng đến việc lựa chọn, bồi dưỡng và tạo môi trường phát triển cho cán bộ, chiến sỹ có năng lực, trình độ về khoa học, kỹ thuật; đối với những ngành đặc thù cần có những cán bộ, chiến sỹ phù hợp, am hiểu, chuyên sâu về lĩnh vực đó, sắp xếp, bố trí theo đúng chuyên môn, năng lực công tác; có chính sách cán bộ hợp lý, phù hợp để nguồn nhân lực chất lượng cao công tác, phát huy hết tiềm năng, thế mạnh cho đơn vị; thực hiện quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về thu hút, trọng dụng nhân tài.

Thứ ba, đẩy mạnhtrang bị hiện đại đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 phát triển mạnh mẽ đặt ra cho quân đội những yêu cầu, nhiệm vụ khẩn trương, quyết liệt, nhất là mục tiêu, quan điểm Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã xác định phương hướng xây dựng quân đội đến năm 2025 và 2030 hiện đại, tinh, gọn, mạnh. Do đó, cần đẩy mạnh trang bị hiện đại nhằm nâng cao sức mạnh chiến đấu cho quân đội. Tăng cường mở rộng quan hệ hợp tác với các nước phát triển, có tiềm lực khoa học-kỹ thuật hiện đại để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm sản xuất vũ khí. Tăng cường đầu tư ngân sách cho quốc phòng, đặc biệt là những ngành, lĩnh vực, như: thông tin, tác chiến điện tử, không quân, hải quân.

Thứ tư, tích cực, chủ động đấu tranh phản bác quan điểm sai trái của các thế lực thù địch trên lĩnh vực văn hóa.

Văn hóa là một trong ba trụ cột của đất nước, đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, đây là mặt trận nóng bỏng, quyết liệt, phức tạp giữa ta và các thế lực thù địch. Vì vậy, cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần chú trọng xây dựng môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh, dân chủ, bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau; đoàn kết, thống nhất về nhận thức, hành động trong thực hiện các nhiệm vụ; xây dựng các thiết chế văn hóa và không ngừng nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cán bộ, chiến sỹ; thường xuyên đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, bồi dưỡng chính trị văn hóa cho cán bộ, chiến sỹ; đẩy mạnh thực hiện các cuộc vận động của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về văn hóa…

Văn hóa quân sự-giá trị bền vững ổn định của dân tộc không ngừng được bồi đắp phát triển qua các giai đoạn, thời kỳ lịch sử khác nhau. Đó là hệ thống những giá trị được chắt lọc qua thực tiễn chiến đấu, xây dựng, có tác dụng to lớn trong việc xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam ngày càng tinh, gọn, mạnh trong giai đoạn hiện nay. Xây dựng, phát triển lan tỏa giá trị văn hóa quân sự Việt Nam, chính là góp phần củng cố bồi đắp ý chí quyết tâm cho cán bộ, chiến sỹ quân đội khắc phục khó khăn, gian khổ, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó.

Chú thích:
1, 2. Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập 1. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2021, tr. 158, 160.
ThS. Phạm Văn Thắng
NCS Hệ 5, Học viện Chính trị