ThS. Nguyễn Quốc Tỉnh
Thanh tra tỉnh Khánh Hòa
(Quanlynhanuoc.vn) – Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai là một trong những yêu cầu được đặt ra trong quản lý nhà nước nhằm bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, khuyến khích và tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý xã hội. Nghiên cứu từ góc nhìn hệ thống pháp luật và thực tế khiếu nại đất đai trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là từ khi xác lập thủ tục tư pháp bảo vệ quyền khiếu nại hành chính công dân (từ năm 1996). Bài viết làm rõ mối quan hệ giữa bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai với bảo đảm về chính trị, kinh tế – xã hội, để từ đó đề xuất phương thức và giải pháp bảo đảm pháp lý trong thực hiện quyền khiếu nại đất đai của công dân.
Từ khóa: Bảo đảm; pháp lý; pháp luật; khiếu nại; đất đai; Luật Đất đai.
1. Đặt vấn đề
Khiếu nại đất đai là một dạng của khiếu nại hành chính nói chung, đó là việc khi người khiếu nại cho rằng, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền ban hành quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính trong quản lý đất đai xâm hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình, thì có quyền khiếu nại, yêu cầu chấm dứt, cải sửa, thu hồi, huỷ bỏ quyết định hành chính, hành vi hành chính đó, thậm chí phải bồi thường thiệt hại xảy ra.
Tình hình khiếu nại trong lĩnh vực quản lý hành chính liên quan lĩnh vực đất đai những năm qua diễn biến rất phức tạp, do nhiều nguyên nhân cả chủ quan và khách quan. Hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai của các cơ quan quản lý nhà nước đã có nhiều cải cách, đổi mới, đạt được những kết quả nhất định nhưng còn bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập, chậm được khắc phục nên hiệu quả giải quyết chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền hiện nay.
2. Một số vấn đề lý luận về khiếu nại đất đai và bảo đảm pháp lý về giải quyết khiếu nại đất đai
Khiếu nại là quyền của công dân, được pháp luật Việt Nam công nhận và bảo hộ. Luật Khiếu nại năm 2011, quy định: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”.
Nội dung về chính sách, quy định pháp luật về đất đai thường xuyên thay đổi trong từng thời kỳ, nhiều chính sách quản lý đất đai tại địa phương có sự mâu thuẫn với pháp luật về dân sự, pháp luật về khiếu nại tạo ra bất cập, nhất là trong chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư… dẫn đến tình trạng khó phân định thẩm quyền giải quyết. Mặt khác, đội ngũ chuyên trách xử lý đơn thư tại một số địa phương ở cơ sở còn mang tính kiêm nhiệm, hạn chế về nghiệp vụ xử lý đơn thư khiếu nại. Từ đó, làm cho quá trình giải quyết đơn thư kéo dài, kém hiệu quả, có sự mâu thuẫn giữa các cơ quan nhà nước trong giải quyết khiếu nại, nhất là lĩnh vực đất đai.
Căn cứ vào đặc điểm từng yếu tố bảo đảm gắn với trách nhiệm của các chủ thể, có thể phân nhóm, bao gồm: các bảo đảm chung (bảo đảm về chính trị, bảo đảm về pháp lý, bảo đảm về xã hội) và bảo đảm pháp lý. Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai của công dân được hiểu là tổng thể các quy định của pháp luật và sự điều chỉnh pháp luật để bảo đảm thực hiện quyền này trên thực tế, thể hiện trách nhiệm của nhà nước trong việc tôn trọng, tạo điều kiện thực hiện và bảo vệ quyền khiếu nại đất đai của công dân.
Phạm trù bảo đảm pháp lý thực hiện giải quyết khiếu nại đất đai của công dân có những đặc điểm cơ bản sau: (1) Bảo đảm pháp lý về giải quyết khiếu nại đất đai của công dân được cụ thể hóa bằng pháp luật, gắn liền với điều chỉnh pháp luật; (2)Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đaicủa công dân thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo đảm quyền khiếu nại hành chính của công dân; (3) Giá trị thực tế của bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân phụ thuộc vào nhận thức, khả năng của mỗi người dân; trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức, thẩm phán và sự tôn trọng, hỗ trợ từ phía xã hội.
3. Mối quan hệ giữa bảo đảm pháp lý thực hiện khiếu nại đất đai với chính trị và kinh tế – xã hội
Cùng với bảo đảm pháp lý, các yếu tố chính trị, kinh tế và xã hội có tác động nhất định đến việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân nói chung, quyền khiếu nại hành chính nói riêng và hình thành hệ thống bảo đảm chung, không hoàn toàn chịu sự chi phối bởi Nhà nước, nhưng có quan hệ mật thiết với việc thực hiện chức năng của Nhà nước. Các bảo đảm chính trị, bảo đảm kinh tế và bảo đảm xã hội có quan hệ chặt chẽ và tác động mạnh đến bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân, gồm:
Thứ nhất, quan hệ giữa bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai của người khiếu nại với bảo đảm chính trị.
Khiếu nại hành chính hay khiếu nại đất đai là quyền chính trị. Vì vậy, để công dân thực hiện quyền này cần phải có bảo đảm về chính trị. Bảo đảm về chính trị đối với việc thực hiện quyền khiếu nại đất đai trước hết là bảo đảm tính dân chủ trong đời sống xã hội với một hệ thống chính trị vận hành đồng bộ, Nhà nước quản lý có hiệu quả, có sự tham gia mạnh mẽ của xã hội, hướng đến mục tiêu vì con người. Bảo đảm chính trị đối với việc thực hiện quyền khiếu nại đất đai của công dân còn là bảo đảm ổn định trật tự xã hội và an ninh quốc gia. Như vậy, bảo đảm về chính trị là nền tảng và là điều kiện để các bảo đảm về pháp lý được thực thi. Bảo đảm pháp lý gắn liền với trách nhiệm của Nhà nước (là hạt nhân của hệ thống chính trị) nên không độc lập với bảo đảm về chính trị mà góp phần hoàn thiện các bảo đảm về chính trị.
Ở Việt Nam, hệ thống chính trị do Đảng Cộng sản lãnh đạo thông qua việc ban hành các chủ trương, đường lối, thông qua việc tuyên truyền, vận động, thông qua công tác kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện và công tác cán bộ. Nếu hệ thống chính trị vận hành không khoa học, xa rời mục tiêu dân chủ, bộ máy Nhà nước hoạt động kém hiệu quả sẽ phát sinh khiếu nại và việc bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại của công dân cũng bị hạn chế. Ổn định về chính trị vừa làm giảm nguy cơ khiếu nại, khiếu kiện hành chính, vừa tạo điều kiện để bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân.
Thứ hai, quan hệ giữa bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai của người khiếu nại với bảo đảm kinh tế.
Bảo đảm kinh tế nói chung là tổng thể các yếu tố vật chất để công dân thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình. Kinh tế là nền tảng quyết định sự phát triển và tác động mạnh đến sự ổn định chính trị – xã hội của quốc gia và điều kiện thụ hưởng của mỗi con người, vì vậy bảo đảm kinh tế là một trong những bảo đảm quan trọng để công dân thực hiện quyền khiếu nại.
Khi trình độ phát triển kinh tế ở mức thấp, không đủ để đáp ứng các nhu cầu và khả năng của công dân thì các quyền công dân dù có được ghi nhận cũng không thể được thực hiện. Mặt khác, khi kinh tế phát triển, đời sống xã hội ở mức cao, trật tự quản lý kinh tế ổn định và hiệu quả sẽ góp phần hạn chế những nguyên nhân phát sinh các khiếu nại, khiếu kiện hành chính; đồng thời, cũng tạo ra điều kiện vật chất để Nhà nước thực hiện và bảo vệ quyền khiếu nại của công dân. Công dân cũng có thêm khả năng và điều kiện để thực hiện quyền khiếu nại của mình. Vì vậy, bảo đảm về kinh tế có vai trò hỗ trợ để hoàn thiện bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân. Mặt khác, khi quyền khiếu nại được bảo đảm cũng góp phần bảo vệ các lợi ích kinh tế trong xã hội.
Thứ ba, quan hệ giữa bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai với bảo đảm xã hội.
Bảo đảm xã hội là các yếu tố xã hội, bao gồm cả những giá trị văn hóa, đạo đức và tư tưởng, có ảnh hưởng trực tiếp đến việc thực hiện quyền khiếu nại hành chính cũng như khiếu nại đất đai của công dân. Biểu hiện ra bên ngoài của bảo đảm về xã hội rất phong phú, đa dạng. Đó là tinh thần đoàn kết trong xã hội, mối quan hệ về lợi ích trong cộng đồng, ý thức pháp luật, trình độ dân trí, thói quen, phong tục, tập quán, sự hỗ trợ, chia sẻ của các thành viên trong xã hội… Những yếu tố này vừa là những tiền đề xác lập quyền công dân (trong đó có quyền khiếu nại), vừa tác động mạnh mẽ đến việc thực hiện và bảo vệ các quyền đó. Điều đó cũng lý giải tại sao một số quốc gia có điều kiện kinh tế, chính trị tương đồng nhưng mức độ bảo đảm quyền khiếu nại lại có những điểm khác biệt. Mặt khác, do bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đòi hỏi sự tôn trọng, hỗ trợ và bảo vệ từ phía xã hội. Vì vậy, bảo đảm xã hội có vai trò hỗ trợ để hoàn thiện các bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân; đồng thời, bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân cũng tạo ra trật tự, kỷ cương góp phần hoàn thiện các bảo đảm về xã hội.
Như vậy, việc trong hệ thống các bảo đảm, bảo đảm pháp lý luôn gắn trực tiếp với trách nhiệm Nhà nước, bảo đảm bằng quyền lực Nhà nước nên có vai trò quan trọng nhất, đứng ở vị trí trung tâm, có giá trị trực tiếp. Các bảo đảm về chính trị, kinh tế, xã hội vừa phản ánh nền tảng hình thành bảo đảm pháp lý, vừa tạo môi trường để hoàn thiện bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại hành chính nói chung và khiếu nại đất đai nói riêng của công dân. Giữa bảo đảm pháp lý, bảo đảm chính trị, bảo đảm kinh tế và bảo đảm xã hội có sự tương tác và chuyển hóa, hỗ trợ lẫn nhau.
4. Một số giải pháp hoàn thiện bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai
Một là, hoàn thiện quy định pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai.
Cần phải tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch xây dựng đô thị. Hoàn thiện quy định về công tác quản lý nhà nước về đất đai bằng việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện quy định pháp luật về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật về điều tiết, kiểm soát thị trường bất động sản/thị trường quyền sử dụng đất và tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này. Hoàn thiện các quy định cấp Giấy chứng nhận cho tổ chức, cá nhân, hộ gia đình theo hướng nới rộng các ràng buộc, tiến đến cấp giấy chứng nhận cho 100% thửa đất trên thực tế.
Bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật khiếu nại và giải quyết khiếu nại đất đai, như: Đổi mới phương thức giải quyết khiếu nại; sửa đổi, bổ sung về quy định về quyền khiếu nại và thực thi quyền khiếu nại; đơn giản hóa các điều kiện để một vụ việc khiếu nại được xem xét, giải quyết;pháp luật khiếu nại cần phải quy định bổ sung, làm rõ một số nội dung về quyền của người khiếu nại, của luật sư, trợ giúp viên pháp lý; bảo đảm hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại đất đai từ cấp cơ sở.
Hai là, hoàn thiện hệ thống bảo đảm pháp lý về giải quyết khiếu nại đất đai.
Ở nội dung này cần tập trung hoàn thiện một số vấn đề cơ bản sau:
Hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại đất đai theo hướng bảo đảm tính khách quan, công khai, dân chủ hơn trong quá trình giải quyết và khắc phục tình trạng giải quyết khép kín trong các cơ quan nhà nước, đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu trong những năm qua có chất lượng thấp, bị khiếu nại nhiều lần. Phải thể chế hóa được các quan điểm của Đảng vào pháp luật về khiếu nại đất đai.
Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về khiếu nại đất đai theo hướng tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại đất đai.
Hết sức quan tâm đến việc hạn chế những nguyên nhân chính phát sinh khiếu nại nhiều lần, đó là việc bảo đảm các quyết định hành chính ban hành, hành vi hành chính thực hiện không trái luật; như vậy mới xử lý được tận “gốc” của khiếu nại đất đai kéo dài, tồn đọng. Từ trước tới nay, các CQHCNN mới chỉ tập trung vào việc giải quyết khiếu nại sau khi khiếu nại phát sinh trong quản lý nhà nước mà chưa chú ý đến việc xử lý triệt để nguyên nhân khiếu nại, hạn chế phát sinh khiếu nại.
Đổi mới cơ chế giải quyết khiếu nại đất đai trên cơ sở nhiệm vụ của cải cách hành chính để tạo lập hành lang pháp lý hoàn chỉnh, đồng bộ về giải quyết khiếu nại đất đai. Do đó, cần hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại đất đai trước hết cần được thể hiện trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng và thể chế hóa các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về những nhiệm vụ trọng tâm trong giải quyết khiếu nại thành những quy định cụ thể của pháp luật.
Bổ sung quy định rõ về đối tượng của giải quyết khiếu nại đất đai. Trong đó, cần quy định rõ, cụ thể hóa một số dạng thức gây ảnh hưởng quyền lợi của người khiếu nại trong công tác quản lý nhà nước, như: khiếu nại về cơ chế, chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng; trong đó, người khiếu nại đề nghị xem xét lại cơ chế, chính sách về giá bồi thường của địa phương, việc tái định cư, lập phương án bồi thường, hỗ trợ sản xuất…
Sửa đổi quy định về giải quyết khiếu nại đất đai theo hướng tạo sự chủ động cho người có thẩm quyền tự sửa chữa, khắc phục nhanh chóng những sai sót, bất cập trong quá trình ban hành các quyết định hành chính.
Bổ sung quy định về giải quyết khiếu nại đông người. Giải quyết khiếu nại đông người là vấn đề phức tạp, được dư luận quan tâm. Pháp luật về giải quyết khiếu nại cần bổ sung chế định riêng về giải quyết khiếu nại đông người.
Cần có chế tài cụ thể xử lý trách nhiệm đối với người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại nhưng để quá thời hạn giải quyết.Nhiều vụ việc khiếu nại từ trước đến nay đều không được giải quyết trong thời hạn luật định, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đối với người khiếu nại, làm ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội; tuy nhiên, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại không được bồi thường. Một số cơ quan nhà nước không thụ lý đơn khi có nội dung rõ ràng, thay vào đó là xử lý theo điều kiện đơn không đủ điều kiện thụ lý, xử lý đơn khiếu nại theo hướng đơn kiến nghị, phản ánh.
Hoàn thiện quy định về thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật. Trong thực tiễn, một số quyết định giải quyết khiếu nại đất đai còn chậm thực hiện xuất phát từ cơ chế, chính sách đất đai của mỗi địa phương. Từ lúc phát sinh khiếu nại đất đai đến giai đoạn giải quyết khiếu nại đất đai kéo dài về trình tự, thủ tục. Do đó, dẫn đến việc thay đổi quy định pháp luật, cơ chế chính sách đất đai dẫn đến vướng khó khăn khi áp dụng thực tiễn.
Ba là, nâng cao trách nhiệm công vụ và phẩm chất đạo đức của công chức trong giải quyết khiếu nại đất đai.
Người có thẩm quyền phải chịu trách nhiệm về tính hợp pháp và hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai
Một trong những nguyên nhân làm phát sinh khiếu nại đất đai thường là do ban hành quyết định hành chính hoặc người có thẩm quyền thực hiện hành vi hành chính trong lĩnh vực đất đai không có tính hợp pháp, tính hợp lý.
Hành vi hành chính trong thực hiện nhiệm vụ, công vụ phải bảo đảm đúng thẩm quyền, trong khung khổ quy định để tránh trường hợp hành vi vượt thẩm quyền, thực hiện không đúng trình tự trong quá trình triển khai nhiệm vụ; không đảm bảo về văn hóa công vụ. Quyết định hành chính lĩnh vực đất đai, nhất là quyết định cá biệt khi ban hành phải thể hiện được ý chí của Nhà nước; diễn đạt đúng mục tiêu, nhiệm vụ và yêu cầu của quản lý nhà nước; nội dung điều chỉnh của quyết định hành chính bảo đảm phù hợp với những quy luật khách quan, điều kiện kinh tế – xã hội, văn hóa của địa phương.
Hành vi hành chính của người có thẩm quyền khi thi hành công vụ phải đúng quy định của pháp luật: Hành vi hành chính có thể được biểu thị bằng hành động hoặc không hành động; phải bảo đảm đúng pháp luật là tuân thủ quy định của pháp luật, không sách nhiễu, gây phiền hà, lạm dụng quyền hạn hoặc không hành động khi pháp luật quy định phải hành động.
Mặt khác, luôn đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong hoạt động giải quyết khiếu nại đất đai. Bởi vì, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị và phản ánh về lĩnh vực đất đai là rất quan trọng. Khi người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền nhận thức đúng đắn tầm quan trọng của công tác lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại đất đai thì sẽ được thực hiện một cách trật tự, kỷ cương, hiệu quả, từ đó sẽ hạn chế được tình trạng khiếu nại đông người, kéo dài.
Bốn là, tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động giải quyết khiếu nại đất đai.
Thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động giải quyết khiếu nại và việc thực hiện pháp luật khiếu nại nhằm nâng cao trách nhiệm của thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại đất đai. Các cơ quan thanh tra phải tiếp tục thường xuyên tiến hành thanh tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về khiếu nại, như: thanh tra trách nhiệm của thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại đất đai… để đánh giá thực trạng chấp hành pháp luật khiếu nại đất đai của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trong hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại theo quy định của Luật Khiếu nại và Luật Tiếp công dân.
Phải thường xuyên kiểm tra, giám sát công tác giải quyết khiếu nại, thanh tra việc thực hiện pháp luật khiếu nại của các cơ quan hành chính nhà nước để kịp thời phát hiện và khắc phục những sai sót, yếu kém, xử lý nghiêm thủ trưởng có hành vi vi phạm. Trên cơ sở kết quả thanh tra, kiểm tra cần tăng cường đôn đốc việc giải quyết khiếu nại và tổ chức thi hành các quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật.
Năm là, tăng cường sự giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận đối với hoạt động giải quyết khiếu nại.
Tăng cường vai trò giám sát của các cơ quan quyền lực nhà nước, như: Quốc hội, đại biểu Quốc hội, HĐND các cấp, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận đối với hoạt động giải quyết khiếu nại nhằm tạo sự đồng thuận cao của cả hệ thống chính trị trong việc tham gia giải quyết khiếu nại và giám sát các hoạt động của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại.
Các cơ quan giám sát mang tính quyền lực nhà nước cần tập trung giám sát các nội dung: trách nhiệm quản lý nhà nước và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của thủ trưởng cơ quan hành chính nhà nước các cấp; việc giải quyết những vụ khiếu nại đông người, phức tạp, tồn đọng kéo dài, những vụ việc được dư luận xã hội quan tâm; văn bản quy phạm pháp luật về khiếu nại. Đồng thời, tổ chức giám sát giải quyết khiếu nại theo chuyên từng chuyên đề, tập trung vào những lĩnh vực có nhiều khiếu nại phức tạp như quản lý, sử dụng đất đai, nhà ở, bồi thường, tái định cư…
Đổi mới, nâng cao chất lượng chất vấn của Đại biểu Quốc hội, Đại biểu HĐND các cấp đối với cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Tăng cường hình thức cử các đoàn giám sát về tại địa phương để giám sát tại chỗ một số vụ việc khiếu nại cụ thể, nổi cộm để có quyết định chính xác và đưa ra kiến nghị xác đáng. Kết thúc việc giám sát cần có nghị quyết, kết luận, kiến nghị cụ thể về nội dung giám sát. Cơ quan quyền lực nhà nước cần sử dụng đầy đủ, kịp thời quyền hạn của mình như kiến nghị, yêu cầu chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, xử lý nghiêm minh những người thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật khiếu nại, bỏ phiếu tín nhiệm những chức danh được bầu hoặc phê chuẩn… Cần theo dõi, đôn đốc sát xao, quyết liệt những kiến nghị giám sát của cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát.
Sáu là, bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại đất đai.
Bố trí, sắp xếp các trụ sở tiếp công dân theo Đề án đổi mới công tác tiếp dân theo quy định Luật Tiếp công dân. Trước mắt, đẩy nhanh việc thực hiện chuyển đổi số, tin học hóa hoạt động thanh tra, tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo do Thanh tra Chính phủ, Ban Tiếp công dân Trung ương đang xây dựng, triển khai. Tăng cường cơ sở dữ liệu quốc gia về tiếp công dân, xử lý đơn, giải quyết khiếu nại đất đai. Trong đó, từng bước kết nối hệ thống dữ liệu đất đai với hoạt động xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại lĩnh vực đất đai.
5. Kết luận
Nhà nước phải thiết lập hệ thống các bảo đảm để công dân thực hiện quyền khiếu nại hành chính. Quyền khiếu nại hành chính của công dân có thể được bảo đảm thực hiện bằng nhiều phương thức khác nhau như bảo đảm về kinh tế, bảo đảm về chính trị, bảo đảm về văn hóa, tư tưởng… nhưng chỉ có bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân mới mang tính toàn diện và đủ điều kiện để QKNHC của công dân trở thành hiện thực.
Bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại đất đai của công dân là một hệ thống gồm nhiều yếu tố cấu thành, đó là: các thủ tục pháp lý; cơ chế giám sát; chế tài xử lý vi phạm; năng lực, trình độ chuyên môn, ý thức trách nhiệm của người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước, quyền và nghĩa vụ của công dân; ý thức pháp luật của công dân và văn hóa pháp lý của cộng đồng. Các yếu tố trong hệ thống bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân có mối quan hệ chặt chẽ. Bảo đảm quyền khiếu nại đất đai của công dân là trách nhiệm của Nhà nước, vì vậy, luôn gắn liền với pháp luật và sự điều chỉnh của pháp luật. Pháp luật là sợi dây ràng buộc tất cả các yếu tố cấu thành hệ thống bảo đảm pháp lý thực hiện quyền khiếu nại của công dân.
Tài liệu tham khảo:
1. Phạm Hồng Thái và Vũ Đức Đán. Hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đề tài khoa học cấp bộ, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội, 2001.
2. Nguyễn Thanh Bình. Thẩm quyền xét xử khiếu kiện hành chính của Tòa án – Sự bảo đảm công lý trong quan hệ giữa nhà nước và công dân. H. NXB Tư pháp, 2004.
3. Nguyễn Mạnh Hùng. Phân định thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính và thẩm quyền xét xử hành chính ở Việt Nam”. H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2015.
4. Nguyễn Tuấn Khanh. “Cơ chế pháp lý bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại hành chính của công dân”, H. NXB Chính trị quốc gia – Sự thật, 2015.
5. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính trong bối cảnh hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn, ngày 13/01/2022.
6. Một số giải pháp nâng cao vai trò của thanh tra cấp tỉnh trong giải quyết khiếu nại về đất đai. https://www.quanlynhanuoc.vn, ngày 31/10/2022.
