ThS. Phan Hồng Vân
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
(Quanlynhanuoc.vn) – Truyền thông chính sách là phần quan trọng trong hoạt động truyền thông của Đảng và Nhà nước, trong đó truyền thông chính sách của cơ quan hành chính giữ vai trò quyết định. Chỉ thị số 07/CT-TTg ngày 21/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định: “Truyền thông chính sách là một nhiệm vụ, một chức năng quan trọng của cơ quan hành chính nhà nước các cấp”. Việc tăng cường truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sẽ góp phần đưa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước lan tỏa rộng rãi trong đời sống nhân dân, mở ra nguồn lực lớn, tạo nên sức mạnh để xây dựng và thực thi chính sách thành công, thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương.
Từ khóa: Truyền thông chính sách, cơ quan hành chính nhà nước, kinh tế địa phương.
1. Đặt vấn đề
Truyền thông chính sách là một khái niệm khá mới mẻ ở Việt Nam nhưng với tầm quan trọng và tính thiết thực của nó, khái niệm này ngày càng phổ biến sâu rộng hơn trong đời sống xã hội. Thời gian qua, truyền thông chính sách góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương. Hiện nay, có rất nhiều bài báo, công trình khoa học nghiên cứu về truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước các cấp nói chung và truyền thông chính sách ở Trung ương nói riêng. Tuy nhiên, rất ít bài viết đề cập đến vấn đề truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Trong phạm vi bài viết, tác giả chỉ ra vai trò truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương; làm rõ thực trạng truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương hiện nay; từ đó đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường vai trò truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương trong tình hình mới.
2. Vai trò truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương
Trước hết, để làm rõ vai trò truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương trong bối cảnh hiện nay, cần phải hiểu về cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.
Trong hệ thống chính trị Việt Nam hiện nay, cơ quan hành chính nhà nước là một bộ phận cấu thành của bộ máy nhà nước trực thuộc cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, có phương diện hoạt động chủ yếu là hoạt động quản lý nhà nước, có cơ cấu tổ chức và phạm vi thẩm quyền do pháp luật quy định. Địa vị pháp lý của cơ quan nhà nước là tổng thể các quyền và pháp lý của những cơ quan này. Căn cứ vào phạm vi lãnh thổ hoạt động, cơ quan hành chính nhà nước bao gồm: cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương và cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.
Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương là một phần trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam, bao gồm: Uỷ ban nhân dân các cấp (tỉnh, huyện, xã), các sở, phòng, ban. Ðây là các cơ quan hành chính nhà nước được thành lập và hoạt động trên một phạm vi lãnh thổ nhất định, các văn bản pháp luật do các cơ quan này ban hành có hiệu lực trong một phạm vi lãnh thổ nhất định. Tuy có sự phân chia thành cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương và cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương nhưng các cơ quan hành chính nhà nước này luôn tạo thành một thể thống nhất, quan hệ chặt chẽ với nhau trên nguyên tắc tập trung dân chủ.
Trong bối cảnh tình hình kinh tế và chính trị thế giới hiện nay có nhiều biến động, Việt Nam cũng nằm trong xu thế toàn cầu hóa của toàn thế giới và đang phải đối mặt với những khó khăn và thách thức. Bên cạnh việc thích ứng, đổi mới và triển khai các giải pháp cấp bách, Đảng và Nhà nước rất chú trọng đến việc tăng cường vai trò truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước để bảo đảm thực hiện mục tiêu dài hạn phát triển kinh tế bền vững và giữ vững sự ổn định chính trị và xã hội của đất nước.
Tại Thông báo số 387/TB-VPCP ngày 22/12/2022 kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về truyền thông chính sách: Nhận thức – Hành động – Nguồn lực, nêu rõ: Truyền thông chính sách có vai trò, ý nghĩa rất quan trọng, là một trong những chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ, các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các địa phương trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Tiếp đến, ngày 21/3/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 07 về việc tăng cường công tác truyền thông chính sách, khẳng định: “Truyền thông chính sách là một nhiệm vụ, một chức năng quan trọng của cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Báo chí và các loại hình truyền thông khác là kênh thông tin, là phương thức cơ bản, quan trọng để thực hiện việc truyền thông chính sách”
Như vậy, truyền thông chính sách là một nhiệm vụ, một chức năng quan trọng của cơ quan hành chính nhà nước các cấp, trong đó có cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế đòi hỏi truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương phải phát triển để theo kịp thời đại, đồng thời phải tăng cường ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số, truyền tải thông điệp chính sách phù hợp với trình độ tiếp nhận và sử dụng các thiết bị thông minh của công chúng địa phương bằng kênh thông tin đa phương tiện. Để đáp ứng được tình hình mới và gánh vác sứ mệnh là tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương, truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương cần phải bảo đảm các vai trò sau:
Thứ nhất, tham gia vào quá trình xây dựng chính sách, góp phần bảo đảm hoạt động chính trị, phát huy dân chủ ở địa phương.
Chính sách của địa phương ra đời từ những vấn đề nảy sinh trong đời sống – xã hội và khi được ban hành, chính sách quay trở lại giải quyết chính những vấn đề đó. Chính sách được ví như hơi thở của thực tế đời sống chính trị ở địa phương nên khi ban hành, chính sách phải phù hợp với tình hình chính trị và điều kiện cụ thể ở địa phương.
Thực tế cho thấy, không phải bất cứ một chính sách nào ở địa phương khi triển khai thực hiện đều suôn sẻ, đạt hiệu quả và được người dân, dư luận xã hội ủng hộ. Trước khi ban hành chính sách, các cơ quan hành chính ở địa phương phải nghiên cứu thực tế. Việc nghiên cứu thực tế sẽ giúp chủ thể chính sách biết được những vấn đề bức xúc, những mâu thuẫn nảy sinh ở địa phương để đề ra chính sách phù hợp, từ đó tìm kiếm các giải pháp khả thi, hiệu quả để giải quyết vấn đề. Để nghiên cứu thực tế khách quan, chính xác, đầy đủ, chủ thể chính sách cần thu thập dữ liệu thông tin về vấn đề trong thực tế ở địa phương. Trong quá trình thu thập dữ liệu thông tin, truyền thông chính sách sử dụng các phương pháp cơ bản như lắng nghe, chia sẻ, đối thoại, phát huy vai trò của đối tượng tiếp nhận nhằm huy động sự tham gia của người dân vào quá trình chính sách của Đảng và Nhà nước với mục tiêu dân chủ hóa đời sống chính trị và tạo sự đồng thuận xã hội.
Thứ hai, là công cụ để cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương thực hiện quản lý xã hội tại địa phương.
Truyền thông chính sách không chỉ là tiếng nói của cơ quan hành chính nhà nước mà còn là tiếng nói của nhân dân địa phương. Thông qua truyền thông chính sách, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương thực hiện chức năng quản lý xã hội. Để nhân dân địa phương tích cực thực hiện chính sách của địa phương thì trước hết người dân phải hiểu chính sách, từ đó thống nhất tư tưởng và hành động. Truyền thông chính sách có vai trò quan trọng trong việc đưa chính sách của cơ quan hành chính nhà nước lan tỏa và đi vào đời sống nhân dân địa phương. Truyền thông chính sách thực tế là quá trình hai chiều, có sự phản hồi của đối tượng tiếp nhận chính sách. Vì thế, trong quá trình truyền thông chính sách, các cơ quan hành chính nhà nước nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của người dân địa phương để thực hiện quản lý xã hội có hiệu quả, đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân địa phương.
Thứ ba, định hướng dư luận, tạo sự đồng thuận xã hội ở địa phương.
Hiện nay, nhiều địa phương đang tiến hành quá trình chuyển đổi số, ứng dụng khoa học kỹ thuật công nghệ và sử dụng những phương thức truyền thông mới. Nhờ đó, truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước đã bước đầu được nhiều địa phương quan tâm, góp phần điều tiết, định hướng thông tin dư luận xã hội, tạo chuyển biến tích cực từ nhận thức đến hành động của người dân trong việc tìm hiểu, chấp hành các chính sách, quy định của địa phương; thực hiện tốt chức năng góp ý, phản biện trong xây dựng chính sách, quy định. Truyền thông chính sách của cơ quan hành chính ở một số tỉnh, thành trong cả nước sử dụng nhiều phương tiện truyền thông như báo in, truyền hình, phát thanh, truyền thông xã hội và các công cụ trực tuyến khác bảo đảm chính sách, quy định của địa phương được lan tỏa rộng rãi đến tất cả người dân địa phương, giúp thống nhất nhận thức và hành động, tạo sự đồng thuận trong xã hội để người dân thực hiện tốt chủ trường, đường lối của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, các quy định tại địa phương.
Thứ tư, xây dựng và bảo vệ Đảng bộ và chính quyền địa phương.
Truyền thông chính sách đều tham gia vào tất cả các khâu của chu trình chính sách như: khâu hoạch định chính sách, khâu xây dựng chính sách, khâu thực hiện chính sách và khâu đánh giá chính sách. Mỗi khâu của chu trình chính sách người dân tham gia đối thoại, góp ý thông qua công tác truyền thông chính sách. Sự hiện diện của truyền thông chính sách trong mỗi khâu của chu trình chính sách góp phần xây dựng chính sách của địa phương hoàn thiện hơn, đáp ứng nhu cầu nguyện vọng, lợi ích chính đáng của nhân dân địa phương. Chính sách địa phương đúng đắn, phù hợp với tình hình thực tiễn ở địa phương sẽ là nguồn sức mạnh vô tận để nâng cao uy tín, khẳng định sự lãnh đạo, quản lý hiệu quả của Đảng bộ và chính quyền địa phương.
Truyền thông chính sách cung cấp thông tin giúp cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương tự rà soát các phương pháp, công cụ, cách tiếp cận và cách hành xử của mình đối với các vấn đề xã hội phát sinh trên địa bàn; nhờ đó, hỗ trợ quá trình cải cách thủ tục hành chính, đổi mới bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ ở địa phương. Đặc biệt, để giám sát thực hiện, phát hiện vấn đề, bất cập, mẫu thuẫn ở địa phương và đưa Đảng bộ và chính quyền địa phương đến gần công chúng hơn, tạo dựng và duy trì sự tin cậy của xã hội đối với chính quyền địa phương nói chung hay các cơ quan hành chính nhà nước nói riêng. Truyền thông chính sách là tiếng nói của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương. Vì vậy, truyền thông chính sách góp phần xây dựng và bảo vệ Đảng bộ và chính quyền địa phương.
Thứ năm, thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương.
Chính sách là định hướng, giải pháp của Nhà nước để thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, giải quyết vấn đề của thực tiễn nhằm đạt được mục tiêu nhất định. Ở địa phương, chính sách giải quyết các vấn đề thực tiễn nhằm thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội. Truyền thông có mặt ở tất cả các chu trình của chính sách công, thậm chí truyền thông chính sách phải đi trước một bước để bảo đảm người dân địa phương đều nắm bắt, hiểu rõ chính sách một cách nhanh chóng, kịp thời, chính xác, đầy đủ. Hay nói cách khác, truyền thông chính sách là cầu nối đưa chính sách của địa phương được phổ biến, truyền tải minh bạch, lan tỏa rộng rãi đến tất cả người dân ở địa phương.
Truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương trong những năm qua đã đáp ứng nhu cầu thông tin cho nhân dân; phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân; thông tin về những vấn đề bức xúc trong xã hội; từ đó nhân dân địa phương hăng hái xây dựng và thực hiện thắng lợi mục tiêu của chính sách; góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội ở địa phương. Truyền thông chính sách không chỉ giúp cho người dân cập nhật thông tin liên quan đến chính sách địa phương mà còn đóng vai trò trong việc tạo ra các xu hướng về lối sống, văn hóa, thời trang… trong xã hội. Nhờ có truyền thông chính sách mà doanh nghiệp địa phương có thể quảng bá sản phẩm và dịch vụ, giúp cho người mua nhận biết và sử dụng sản phẩm và dịch vụ. Truyền thông chính sách cũng tạo ra nhu cầu tiêu dùng sản phẩm và dịch vụ ở địa phương, giúp các công ty của địa phương tạo ra công ăn việc làm cho người dân trên địa bàn, giúp kinh tế phát triển.
Thứ sáu, là kênh xây dựng và quảng bá hình ảnh địa phương.
Ngày 21/02/2022, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Công văn số 532/BTTTT-TTĐN về hướng dẫn thực hiện thí điểm truyền thông quảng bá hình ảnh Việt Nam ra nước ngoài, trong đó có 22 yếu tố để quảng bá hình ảnh địa phương. Như vậy, quảng bá hình ảnh địa phương là một trong những nhiệm vụ của các cơ quan hành chính nhà nước, trong đó truyền thông chính sách là kênh quan trọng để thực hiện nhiệm vụ này.
Trong môi trường toàn cầu hoá, mỗi địa phương để thu hút khách hàng, khách du lịch, các doanh nghiệp, vốn đầu tư, và sự quan tâm của công chúng đều cần phải xây dựng thương hiệu và quảng bá hình ảnh của mình, từ đó tìm kiếm các nguồn lực đầu tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, quảng bá du lịch và quảng bá hình ảnh địa phương đến với bạn bè trong nước và quốc tế. Tương lai phát triển các địa phương không chỉ phụ thuộc vào vị trí địa lý, khí hậu, tài nguyên thiên nhiên, mà còn phụ thuộc vào các yếu tố về hiệu quả truyền thông chính sách và vai trò quản lý của cơ quan hành chính nhà nước. Trong thời đại số và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, việc xây dựng và quảng bá hình ảnh địa phương luôn đòi hỏi những nỗ lực, sự sáng tạo và đổi mới tư duy của các cơ quan hành chính nhà nước trong công tác truyền thông chính sách ở địa phương.
3. Thực trạng truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương
Trong thời gian qua, cơ quan hành chính nhà nước ở nhiều địa phương đã rất chú trọng tới việc truyền thông chính sách. Truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước đã góp phần quan trọng vào mọi mặt của đời sống xã hội. Công tác thông tin và truyền thông đưa chủ trương, pháp luật của Đảng và Nhà nước, chính sách của địa phương vào cuộc sống của người dân địa phương ngày càng hiệu quả hơn, với những chuyển biến và kết quả tích cực.
Nội dung, hình thức truyền thông chính sách đang ngày càng đa dạng và phong phú, đáp ứng được nhu cầu thông tin ngày càng cao của người dân địa phương. Truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương đã phát hiện và phản ánh tâm tư, nguyện vọng của người dân, những vấn đề bức xúc trong đời sống xã hội; kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, quan liêu lãng phí và suy thoái đạo đức, lối sống. Ở nhiều địa phương, truyền thông chính sách đã góp phần nâng cao năng lực hoạch định chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước, góp phần cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý xã hội của chính quyền địa phương. Thông qua truyền thông chính sách, bản sắc văn hóa dân tộc, các dịch vụ du lịch và sản phẩm của địa phương được bạn bè trong nước và quốc tế biết đến.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương vẫn còn tồn tại những hạn chế, yếu kém.
Một là, các cơ quan hành chính ở một số địa phương chưa chú trọng công tác truyền thông chính sách.
Thời gian vừa qua, truyền thông chính sách của Chính phủ đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Trong khi đó, nhiều địa phương vẫn còn đang loay hoay, lúng túng trong việc triển khai công tác này. Truyền thông chính sách không chỉ là thuật ngữ mới ở Việt Nam mà đối với một số các cơ quan hành chính nhà nước cấp xã hay cấp huyện hiện nay, truyền thông chính sách vẫn còn là khái niệm xa lạ. Một số các cơ quan hành chính nhà nước ở các địa phương hiện nay, thậm chí cả ở cấp tỉnh chưa thực sự chú trọng cơ đến truyền thông chính sách. Vì vậy, trong quá trình làm truyền thông chính sách, một số cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương chưa chủ động định hướng, cung cấp thông tin kịp thời để làm chủ thông tin, lấy thông tin tích cực, chính thống để đấu tranh chống lại các thông tin sai trái, bịa đặt, vu cáo, phản động trên mạng xã hội, internet; chưa khuyến khích khai thác, phát triển những tiện ích, lợi thế của thông tin điện tử, mạng xã hội và các loại hình truyền thông khác trên internet phù hợp với lợi ích công cộng; Chưa thường xuyên tuyên truyền tầm quan trọng của việc giữ gìn và phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; chưa làm tốt việc dự báo, định hướng phát triển xã hội, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
Hai là, chưa bố trí đội ngũ chuyên trách làm truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.
Chỉ thị số 07/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủđã chỉ rõ hạn chế về đội ngũ nhân lực truyền thông chính sách: “Nhiều bộ, ngành, địa phương chưa có đội ngũ cán bộ làm truyền thông chính sách chuyên trách, chuyên nghiệp”. Tuy nhiên, Chỉ thị cũng đưa ra những khuyến nghị đối với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương:“Quan tâm bố trí, sắp xếp, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ đội ngũ làm công tác truyền thông chính sách bảo đảm phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ. Bố trí cán bộ phụ trách công tác truyền thông chính sách ở bộ, ngành, địa phương”.
Tuy nhiên, ở nhiều địa phương, việc bố trí, sắp xếp đội ngũlàm công tác truyền thông chính sách cho các Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố bảo đảm phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của địa phương vẫn là một bài toàn khó, cần thời gian, lộ trình và kế hoạch dài hạn. Bởi, muốn truyền thông chính sách đi vào đời sống nhân dân địa phương cần chuẩn bị kỹ lưỡng kế hoạch truyền thông chính sách và bảo đảm công việc này được thực hiện bởi những người làm truyền thông chuyên nghiệp.Đây là nội dung không dễ triển khai đối với các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương và bối cảnh Việt Nam hiện tại, khi các nhân lực truyền thông chính sách chủ yếu là những cán bộ, viên chức thuộc cơ quan soạn thảo, những người có chuyên môn về chính sách nhưng không được đào tạo bài bản về truyền thông. Ngược lại, những người được đào tạo chuyên nghiệp về truyền thông lại không hiểu rõ về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và địa phương nên không thể bố trí làm cán bộ chuyên trách truyền thông chính sách. Chính vì thế, cán bộ chuyên trách làm công tác truyền thông chính sách ở địa phương phải là người vừa hiểu rõ về chính sách vừa có nghiệp vụ về truyền thông. Để có một đội ngũ nhân lực truyền thông chính sách đảm nhiệm được yêu cầu nhiệm vụ của địa phương cần phải có lộ trình đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, cán bộ dài hạn.
Mặt khác, vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 49/2024/NĐ-CP ngày 10/5/2024 quy định về hoạt động thông tin cơ sở. Theo khoản 3 Điều 4 của Nghị định số 49 nêu rõ: Một trong những nguyên tắc hoạt động thông tin cơ sở là “bảo đảm thực hiện nhiệm vụ truyền thông chính sách của Đảng, Nhà nước, cung cấp thông tin thiết yếu đến người dân”. Điều đó cho thấy truyền thông chính sách có nhiệm vụ then chốt để bảo đảm cho thông tin cơ sở được phổ biến kịp thời, chính xác, công khai, minh bạch đến người dân. Cơ sở là cầu nối quan trọng giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân. Việc bố trí, sắp xếp, bồi dưỡng, nâng cao năng lực, trình độ đội ngũ làm công tác truyền thông chính sách không chỉ có nhiệm vụ thiết yếu đối với các ủy ban nhân dân cấp tỉnh trên cả nước mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với ủy ban nhân dân các cấp nói chung.
Ba là, cơ sở vật chất khoa học kỹ thuật và mạng lưới thông tin phục vụ công tác truyền thông chính sách của nhiều địa phương chưa bảo đảm, chưa đáp ứng được yêu cầu thông tin của người dân.
Hiện nay, dưới tác động cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công tác truyền thông chính sách ở nước ta nói chung và nhiều địa phương nói riêng đang gặp nhiều thách thức, khó khăn. Việc bảo đảm an ninh truyền thông, chống hacker, tin tặc, các loại tội phạm thông tin đặc biệt nguy hiểm… đang trở thành một phần hết sức quan trọng của an ninh các địa phương. Do vậy, công tác quản lý truyền thông chính sách của các địa phương cần đổi mới quan điểm, tư duy và cách thức quản lý từ truyền thống sang hiện đại; cần học hỏi kinh nghiệm các nước về quản lý truyền thông; xác định rõ thực trạng phát triển truyền thông và quản lý truyền thông, từ đó đề ra giải pháp cấp bách và lâu dài nhằm phát triển truyền thông và nâng cao hiệu quả quản lý truyền thông chính sách. Muốn bảo đảm an ninh truyền thông và thực hiện truyền thông chính sách hiệu quả ở địa phương cần phải bảo đảm cơ sở vật chất khoa học kỹ thuật và mạng lưới thông tin phục vụ công tác truyền thông chính sách của nhiều địa phương.
Tuy nhiên, nhiều địa phương cơ sở vật chất kỹ thuật và trang thiết bị cho hoạt động truyền thông chính sách còn thiếu và chưa đồng bộ. Ở một số địa phương, ngân sách đầu tư phát triển cho khoa học – công nghệ chưa được phân bổ sử dụng đúng mục đích; máy móc, trang thiết bị của các trung tâm ứng dụng tiến bộ khoa học – công nghệ, trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng còn nghèo nàn và lạc hậu, chưa được đầu tư, mua sắm kịp thời và đồng bộ. Vì vậy, mạng lưới thông tin chưa phát triển nhanh, mạnh, vững chắc; cơ cấu, quy mô không hợp lý với các loại hình thông tin theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, chất lượng, hiệu quả, phù hợp xu thế phát triển khoa học và công nghệ, thông tin, truyền thông thế giới, đáp ứng quyền tiếp cận thông tin của Nhân dân, phù hợp với sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Bốn là, ở nhiều địa phương, chưa có môi trường pháp lý để bảo đảm hoạt động truyền thông chính sách đạt hiệu quả.
Có thể hiểu, môi trường pháp lý ở địa phương cho truyền thông chính sách là tổng hợp các quy định liên quan đến lĩnh vực truyền thông chính sách mà địa phương đó ban hành và thực hiện để bảo đảm truyền thông chính sách đạt hiệu quả.
Thực hiện Chỉ thị số 07/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác truyền thông chính sách, hằng năm, các cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh ở các địa phương đều ban hành kế hoạch truyền thông chính sách. Tuy nhiên, các kế hoạch truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước ở cấp tỉnh hiện nay vẫn còn chung chung, chưa bám sát nghiên cứu thực tiễn nhu cầu thông tin của người dân địa phương nên trong quá trình tổ chức thực hiện kế hoạch các chủ thể truyền thông chính sách còn lúng túng, thiếu chuyên nghiệp, không bảo đảm đầy đủ các nội dung trong kế hoạch.
Hơn nữa, ở địa phương, nếu chỉ ban hành kế hoạch truyền thông chính sách của tỉnh thì chưa đủ môi trường pháp lý để hoạt động truyền thông chính sách xuất hiện và đồng hành trong các chương trình làm việc của các cơ quan hành chính nhà nước. Đặc biệt, cơ quan hành chính cấp huyện, cấp xã ở các địa phương hiện nay đều chưa triển khai các văn bản, quy định liên quan đến truyền thông chính sách. Với tất cả những lý do phân tích trên, có thể khẳng định, nhiều địa phương trên cả nước hiện nay chưa có môi trường pháp lý bảo đảm để truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước đạt hiệu quả.
4. Một số đề xuất, kiến nghị tăng cường truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương trong tình hình mới
(1) Nâng cao nhận thức của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương về vai trò quan trọng của truyền thông chính sách đối với sự phát triển của địa phương.
(2) Xây dựng, bố trí, sắp xếp, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhân lực làm công tác truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương vừa có kỹ năng truyền thông vừa có trình độ lý luận, kiến thức chuyên sâu về chính trị, năng lực chuyên môn tốt, đạo đức nghề nghiệp bảo đảm hoạt động chuyên nghiệp hiệu quả.
(3) Đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số; bảo đảm mạng lưới thông tin và kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin; sử dụng phương thức truyền thông mới; tăng cường ứng dụng công nghệ số; đưa các kênh thông tin đa phương tiện vào phục vụ công tác truyền thông chính sách trong các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương.
(4) Xây dựng hành lang pháp lý, nghiên cứu và tìm kiếm giải pháp an ninh truyền thông chính sách trên các phương tiện truyền thông đại chúng và mạng xã hội ở các địa phương.
(5) Tăng cường vai trò quản lý truyền thông chính sách của cơ quan hành chính nhà nước các cấp, đặc biệt là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương để công tác truyền thông chính sách được bảo đảm hoạt động thông suốt, hiệu quả từ Trung ương đến địa phương.
(6) Phối hợp với công tác tư tưởng của Đảng bộ; huy động sự tham gia của Chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị, xã hội các cấp ở địa phương; các lực lượng ở địa bàn cơ sở trong công tác truyền thông chính sách; chú trọng công tác truyền thông chính sách đối với các thành phần, đối tượng đặc thù ở địa phương.
(7) Phát triển kinh tế – xã hội kết hợp bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân địa phương là cơ sở đề truyền thông chính sách thực hiện tốt vai trò quảng bá hình ảnh địa phương đến với bạn bè trong nước và quốc tế.
5. Kết luận
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, trình độ người dân đã được nâng lên, các phương tiện truyền thông cá nhân ngày càng hiện đại, bên cạnh đó là những thông tin nhiều chiều, nhiều nguồn tác động đến người dân. Do đó, cần phải tăng cường truyền thông chính sách của các cơ quan hành chính nhà nước các cấp, đặc biệt là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương – cầu nối giữa Nhà nước với người dân để truyền thông chính sách phát huy vai trò hiệu quả, đúng như kết luận của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về truyền thông chính sách: Truyền thông chính sách góp phần nâng cao hiệu quả lãnh đạo, quản lý, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, góp phần thực hiện 2 nhiệm vụ chiến lược: Xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, truyền thông chính sách phải để “Dân biết – Dân hiểu – Dân tin – Dân theo – Dân làm – Dân thụ hưởng”.
Tài liệu tham khảo:
1. Nguyễn Văn Dững (2017). Báo chí – Truyền thông những điểm nhìn từ thực tiễn. H. NXB Đại học quốc gia Hà Nội.
2. Lương Ngọc Vĩnh (Chủ biên) (2021). Lý thuyết và kỹ năng truyền thông chính sách. H. NXB Lý luận chính trị.
3. Học viện Báo chí và Tuyên truyền (2006). Những vấn đề về lý luận chính trị và truyền thông – nhận thức và vận dụng. H. NXB. Chính trị quốc gia.
4. Học viện Báo chí và Tuyên truyền (2008). Báo chí và truyền thông đại chúng (Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc tế). H. NXB Lý luận chính trị.
5. Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Báo đại biểu nhân dân, Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (2017). Truyền thông chính sách kinh nghiệm Việt Nam và Hàn Quốc. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
6. Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (2018). Truyền thông chính sách và đồng thuận xã hội. H. NXB. Chính trị quốc gia Sự thật.
7. Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Báo đại biểu nhân dân, Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (2019). Truyền thông chính sách và năng lực tiếp cận của công chúng. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
8. Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Báo Nhân dân, Cơ quan hợp tác quốc tế Hàn Quốc (2023). Truyền thông chính sách trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế (Kỷ yếu Hội thảo khoa học quốc tế). H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
