Vai trò của báo chí – truyền thông trong quản lý xã hội hiện nay

(Quanlynhanuoc.vn) – Sáng ngày 14/12, tại Di tích lịch sử quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, Chi bộ Thanh tra – Báo chí, Đảng bộ Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên và Chi bộ Tạp chí Quản lý nhà nước, Đảng bộ Học viện Hành chính Quốc gia đã tổ chức buổi sinh hoạt chuyên đề “Vai trò của báo chí – truyền thông trong quản lý xã hội hiện nay”. Đồng chí Đỗ Xuân Hoà, Tỉnh ủy viên, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên và đồng chí Nguyễn Quang Vinh, Đảng ủy viên, Bí thư Chi bộ, Tổng Biên tập Tạp chí Quản lý nhà nước, Học viện Hành chính Quốc gia đồng chủ trì buổi sinh hoạt chuyên đề.

Đồng chí Trịnh Thanh Hà, Chánh Văn phòng Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu.

Dự buổi sinh hoạt chuyên đề có: đồng chí Tạ Quang Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Quản lý nhà nước; đồng chí Bùi Thị Thu Hương, Bí thư Chi bộ Thanh tra – Báo chí, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên; đồng chí Vi Thị Phương, giảng viên Khoa Báo chí, Trường Đại học Khoa học Thái Nguyên; cùng cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, biên tập viên của Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên và Tạp chí Quản lý nhà nước.

Đồng chí Nguyễn Quang Vinh, Bí thư Chi bộ, Tổng Biên tập Tạp chí Quản lý nhà nước phát biểu đề dẫn buổi sinh hoạt chuyên đề.

Phát biểu đề dẫn, đồng chí Nguyễn Quang Vinh cảm ơn sự tiếp đón nhiệt tình, ấm áp của Sở Thông tin và Truyền thông đối với Tạp chí. Khẳng định, được gặp mặt và sinh hoạt chuyên đề tại Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng – địa chỉ đỏ của báo chí cách mạng là niềm vinh dự của tập thể cán bộ, biên tập viên Tạp chí Quản lý nhà nước. Đồng chí nhấn mạnh, báo chí cách mạng Việt Nam luôn bám sát định hướng chính trị, tuyên truyền kịp thời, sâu rộng chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống, góp phần nâng cao trình độ nhận thức chính trị cho các tầng lớp nhân dân; là kênh thông tin quan trọng, phương tiện, công cụ đắc lực giúp Đảng, Nhà nước trong việc lãnh đạo, quản lý, điều hành đất nước.

Bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện, hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, báo chí tiếp tục có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc trên tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, đặc biệt làm tốt vai trò tham gia quản lý xã hội. Với những ý nghĩa đó, đồng chí Nguyễn Quang Vinh mong muốn buổi sinh hoạt sẽ tập trung vào những nội dung chia sẻ, thảo luận về vai trò và xu thế phát triển của báo chí, truyền thông trong tình hình mới; về công tác chỉ đạo, quản lý báo chí hiện nay…

Đồng chí Đỗ Xuân Hoà, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên phát biểu tại buổi sinh hoạt.

Tại buổi sinh hoạt chuyên đề, đồng chí Đỗ Xuân Hòa vui mừng được đón tiếp Chi bộ Tạp chí Quản lý nhà nước đến thăm Di tích lịch sử quốc gia Địa điểm Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng – là cơ sở đào tạo báo chí đầu tiên của Báo chí Cách mạng Việt Nam. Đồng chí Đỗ Xuân Hòa đã giới thiệu khái quát tình hình hoạt động và một số thành tựu chuyển đổi số mà tỉnh Thái Nguyên đã đạt được, với hạ tầng cơ sở viễn thông ngày một hoàn thiện và đứng top đầu cả nước trong những năm gần đây với khoảng 1,5 triệu thuê bao kết nối internet, tiếp cận công nghệ hiện đại. Dự báo trong 5 – 10 năm tới, với dư địa phát triển tốt về kinh tế, công nghệ và công nghiệp, Thái Nguyên sẽ là một trong những địa phương thu hút được lượng lớn các nhà đầu tư nước ngoài đến đầu tư. Và, để thu hút làn sóng đầu tư mạnh mẽ, Sở Thông tin và Truyền thông nói riêng, tỉnh Thái Nguyên nói chung đã và sẽ đầu tư thích đáng cho hạ tầng cơ sở thông tin, viễn thông đáp ứng yêu cầu đầu tư của các tập đoàn công nghệ hiện đại trong lĩnh vực công nghệ, điện tử, bán dẫn…

Đồng chí Đỗ Xuân Hòa nhấn mạnh, trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội của địa phương có vai trò hỗ trợ, thúc đẩy của báo chí, báo chí đã đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong trách nhiệm thông tin phản ánh một cách chính xác, đa chiều về những thành tựu đạt được của địa phương; đồng thời, báo chí cũng làm tốt vai trò thông tin chính xác, có giá trị, kịp thời đến với công chúng.

Với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, truyền thông của tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông sẽ tiếp tục xây dựng cơ chế, chính sách, phát huy vai trò tuyên truyền rộng khắp, nhất là lĩnh vực truyền thông chính sách; góp phần nâng cao vai trò quản lý xã hội trong thời đại công nghệ số chiếm lĩnh mọi mặt của đời sống, kinh tế – xã hội.

Nhà báo Nguyễn Thị Thuý Vân, Chi bộ Tạp chí Quản lý nhà nước tham luận.

Nhà báo Thúy Vân trình bày tham luận với chủ đề: “Trách nhiệm xã hội của báo chí và nghĩa vụ công dân của nhà báo”, khẳng định vai trò to lớn của báo chí cách mạng Việt Nam, là đội quân tiên phong trong công tác chính trị – tư tưởng. Để thấy rõ được vai trò của báo chí, cần đánh giá đầy đủ về trách nhiệm của báo chí trên mọi mặt trận tham gia vào quá trình quản lý xã hội thông qua việc cung cấp thông tin cần thiết, đưa chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về các vấn đề xã hội, chính trị, kinh tế và văn hóa đến với công chúng. Báo chí không chỉ có trách nhiệm cung cấp thông tin mà còn có trách nhiệm thúc đẩy sự tiến bộ và công bằng xã hội thông qua việc cung cấp thông tin, giáo dục, phân tích, khuyến khích thảo luận và hành động, đề cao văn hóa, đạo đức trong xã hội…

Ở khía cạnh khác, báo chí góp phần bồi dưỡng, tôi luyện nên đội ngũ các nhà lý luận, các chiến sĩ cộng sản để chính họ là những người chiến sĩ cách mạng tiên phong trên mặt trận văn hóa tư tưởng, như: Chủ tịch Hồ Chí Minh là người khai sinh ra nền báo chí cách mạng Việt Nam. Người đã có tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” viết và ký tên bút danh X.Y.Z là văn kiện quan trọng trong công tác xây dựng Đảng. Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vai trò, nhiệm vụ của báo chí là phục vụ Nhân dân, phục vụ cách mạng. Đó là cốt lõi, là vấn đề cần quan tâm trước hết. Trong thư gửi lớp học viết báo mang tên Huỳnh Thúc Kháng (năm 1948), Người chỉ rõ: “Nhiệm vụ của tờ báo là tuyên truyền, cổ động, huấn luyện, giáo dục và tổ chức dân chúng để đưa dân chúng tới mục đích chung. Mục đích là kháng chiến và kiến quốc”. 

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã có nhiều bài viết trong chuyên mục “Những việc cần làm ngay” đăng trên báo Nhân Dân, ký tên N.V.L vào năm đầu thời kỳ Đổi mới. Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh luôn khẳng định, báo chí đóng vai trò là người cán bộ Đảng, là công cụ giúp Đảng vận động quần chúng làm cách mạng. Theo đó, báo chí phải là vũ khí sắc bén, nhà báo phải là chiến sĩ dũng cảm trong cuộc đấu tranh chống tiêu cực.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định nghề báo là nghề cao quý nhưng vô cùng gian khổ, khó khăn. Nhà báo phải hiểu đúng và nắm rất vững chức năng, nhiệm vụ của tờ báo mà mình phụng sự, cộng tác. Nhà báo phải là những người nhạy bén với cái mới và luôn tư duy để tìm mọi cách có được nguồn tin về những vấn đề mà xã hội quan tâm. Không dừng lại ở việc phản ánh sự kiện hay vấn đề, mà các nhà báo còn kịp thời phát hiện những luồng tư tưởng “xấu”, phản bác, phê phán, bác bỏ những thông tin không đúng sự thật. Báo chí phản ánh cái tốt và phê phán cái xấu.

Nhà báo Thúy Vân cũng chia sẻ nhận thức sâu sắc về những chỉ dẫn lý luận của các nhà báo tiền bối đã để lại cho thế hệ các nhà báo, nghề làm báo sau này từ kinh nghiệm thực tiễn hoạt động cách mạng; đồng thời, trăn trở phải làm thế nào để thực hiện tốt trách nhiệm của báo chí trong bối cảnh xã hội đã và đang phát triển nhanh chóng, vượt xa sự thích ứng của con người hiện tại. Chẳng hạn, sự phát triển như vũ bão của các nền tảng khoa học – công nghệ, kèm theo đó là các luồng thông tin khó được kiểm chứng trên các nền tảng mạng xã hội… Theo đó, cần học tập về tư duy báo chí của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhất quán với quan điểm của Người về vấn đề báo chí cần phải chú ý đến, phải coi là quan trọng ngang nhau, đó là: chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội. Báo chí vừa là một bộ phận cấu thành văn hóa, vừa là một phương tiện thể hiện văn hóa và thực thi chính sách văn hóa. Báo chí là đội quân đi đầu trong công tác tư tưởng văn hóa. Nhà báo là chiến sĩ. Cây bút, trang giấy là vũ khí. Bài báo là tờ hịch cách mạng. Trong bất kỳ giai đoạn cách mạng nào, báo chí cách mạng đều giữ nguyên vẹn vai trò và vị trí xung kích. Xã hội phát triển, khoa học và công nghệ càng cao thì vai trò, trách nhiệm của báo chí càng tiếp tục tăng.

Đồng chí Vi Thị Phương, giảng viên khoa Báo chí Trường Đại học Khoa học Thái Nguyên trình bày tham luận.

Với nội dung tham luận: “Vai trò của báo chí – truyền thông trong công tác quản lý thông tin xấu độc trên mạng xã hội hiện nay”. Tham luận nêu lên thực trạng, vai trò của báo chí trong quản lý thông tin xấu độc trên mạng xã hội hiện nay và đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò, sức mạnh của báo chí trong công tác quản lý thông tin xấu độc trên mạng xã hội.

Theo giảng viên Vi Thị Phương, ngày nay, bất kỳ người dùng mạng xã hội nào cũng có thể tạo ra một “cơ quan truyền thông” của cá nhân mình. Từ đó, hình thành nên một lực lượng “báo chí công dân” trên mạng xã hội và có tính “cạnh tranh” quyết liệt với báo chí chính thống về độ nhanh nhạy, cập nhật thông tin, đặc biệt trong một số vấn đề, vụ việc nhạy cảm, phức tạp.

Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích to lớn, mạng xã hội cũng là môi trường phát sinh nhiều vấn đề tiêu cực, đặc biệt là sự lan truyền của thông tin xấu độc. Thông tin xấu độc bao gồm tin giả, xuyên tạc, bôi nhọ cá nhân và tổ chức, cùng các nội dung kích động, trái thuần phong mỹ tục. Đặc biệt, tình trạng tội phạm lợi dụng mạng xã hội để lừa đảo, phát tán tin tức sai lệch ngày càng tinh vi. Các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội cũng xác định mạng xã hội là “mặt trận chính” để thực hiện các hoạt động tuyên truyền chống phá.

Trước thực trạng trên, báo chí chính thống với vai trò là trung tâm trong việc định hướng thông tin và giáo dục nhận thức của công chúng thì việc cung cấp nguồn thông tin đáng tin cậy, giúp người dân phân biệt đúng sai, tránh bị dẫn dắt bởi những nội dung sai lệch chính là cách báo chí, truyền thông khẳng định vị trí, vai trò của mình trước sự biến đổi không ngừng của đời sống xã hội. Do vậy, báo chí phải là hạt nhân dẫn dắt những thông tin định hướng những thông tin đúng trên mạng xã hội; đóng vai trò như một “ngọn đuốc sáng” trong môi trường thông tin hỗn loạn; cánh tay nối dài của các cơ quan quản lý nhà nước trong quản lý trật tự, an ninh xã hội.

Tham luận cũng nêu rõ, để phát huy tối đa vai trò của báo chí trong quản lý thông tin xấu độc, cần thực hiện một số giải pháp: (1) Đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ người làm báo trong thời đại số; (2) Tăng cường phối hợp giữa cơ quan báo chí và cơ quan chức năng trong phát hiện và xử lý kịp thời thông tin xấu, độc góp phần làm trong sạch môi trường thông tin trên mạng xã hội; (3) Đầu tư công nghệ giám sát thông tin độc hại trên mạng xã hội và phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội của báo chí, truyền thông; (4) Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nhận thức cho người dân trong nhận biết các thông tin xấu, độc, nâng cao ý thức, trách nhiệm khi sử dụng mạng xã hội; (5) Phát triển các sản phẩm truyền thông số hấp dẫn người dùng, đặc biệt là người trẻ tuổi – nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi sự tiêu cực từ mạng xã hội; (6) Xây dựng và bảo vệ thương hiệu báo chí chính thống bằng cách luôn bảo đảm tính chính xác, kịp thời và khách quan.

Đồng chí Bùi Thị Thu Hương, Bí thư Chi bộ Thanh tra  – Báo chí, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Thái Nguyên trình bày tham luận.

Tham luận “Báo chí Thái Nguyên giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng” của đồng chí Bùi Thị Thu Hương, nhấn mạnh: Thái Nguyên tự hào là cái nôi của nền báo chí cách mạng Việt Nam, là nơi của nhiều cơ quan báo chí xuất bản số đầu tiên, như: Báo Nhân dân, Báo Quân đội nhân dân…

Cùng với cả nước, những năm gần đây, diện mạo báo chí của Thái Nguyên đã có những bước phát triển mạnh cả về loại hình, nội dung và hình thức truyền thông. Bên cạnh những loại hình truyền thống, sự phát triển, tích hợp và hội tụ của công nghệ thông tin và truyền thông đang thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của báo chí Thái Nguyên đóng góp vai trò quan trọng vào công cuộc đổi mới của tỉnh và của đất nước. Báo chí Thái Nguyên phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng, trở thành hệ thống thông tin đa loại hình, đa phương tiện, làm tốt chức năng, nhiệm vụ tuyên truyền đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân, doanh nghiệp.

Hiện nay, báo chí đang dần chuyển đổi mô hình sản xuất, phân phối nội dung, hướng đến thông tin sâu sắc, xác thực, góc nhìn toàn diện, sinh động là chìa khóa để tạo ra giá trị cho độc giả, khẳng định sự khác biệt của báo chí so với mạng xã hội và đề cao các giá trị cốt lõi của báo chí cách mạng. Để giữ vững vai trò là lực lượng tuyên truyền xung kích, chủ lực của Đảng, Nhà nước, Sở Thông tin và Truyền thông cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt Đề án phát triển báo chí, thông tin, truyền thông tỉnh Thái Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 phát triển chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại; đẩy nhanh chuyển đổi số báo chí, đa dạng hóa phương thức sản xuất cung cấp nội dung lên môi trường số; báo chí đóng vai trò cốt lõi trong dẫn dắt thông tin, định hướng dư luận, đưa thông tin trở thành nguồn lực phát triển kinh tế – xã hội là mục tiêu của tỉnh Thái Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Bên cạnh việc nâng cao chất lượng và đổi mới hình thức, các cơ quan báo chí của Thái Nguyên đã và đang tích cực chuyển đổi số báo chí. Các cơ quan báo chí của tỉnh đã chủ động xây dựng kế hoạch chuyển đổi số với mục tiêu xây dựng tòa soạn điện tử và phát triển cơ quan báo chí theo hướng hiện đại, đa phương tiện, đáp ứng yêu cầu trong thời đại số. Trên cơ sở kết hợp giữa nâng cao chất lượng về nội dung và ứng dụng công nghệ hiện đại, báo chí tỉnh Thái Nguyên đã làm tốt công tác thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, đổi mới của đất nước; bảo đảm vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền trên không gian mạng, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân, hoàn thành sứ mệnh theo tinh thần Văn kiện Đại hội XIII của Đảng về “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại”, góp phần kiến tạo và làm chủ truyền thông xã hội.

Báo chí và truyền thông tỉnh Thái Nguyên luôn có những kế hoạch, chiến lược nhằm thích nghi trước sự thay đổi của thời đại số; luôn cung cấp những thông tin mang tính định hướng, kịp thời, chính xác nhằm đáp ứng được yêu cầu, thị hiếu của bạn đọc, người xem, hướng đến “chiếm lĩnh” không gian mạng so với mạng xã hội và khẳng định vị trí chủ quyền thông tin trên không gian mạng của mình.

Đồng chí Tạ Quang Tuấn, Phó Tổng biên tập Tạp chí Quản lý nhà nước chia sẻ ý kiến.

Chia sẻ ý kiến tại buổi sinh hoạt chuyên đề, đồng chí Tạ Quang Tuấn bày tỏ ý kiến, cần khẳng định vai trò, vị trí của báo chí đang ở đâu và báo chí cần làm gì khi xác định được vị trí, vai trò đó. Việc làm đúng vị trí của báo chí tức là làm đúng việc, đúng chức năng trong thực hiện thông tin, tuyên truyền đúng, đủ, chính xác chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân và xã hội. Việc thông tin đúng, kịp thời, đáp ứng yêu cầu của người xem, bạn đọc sẽ giúp khẳng định tính định hướng và vai trò của báo chí, truyền thông chính thống.

Phát biểu tổng kết, đồng chí Đỗ Xuân Hòa nhấn mạnh, người làm báo cần gắn với thực tiễn và phản ánh tiếng nói của người dân, như vậy báo chí mới phát huy được tối đa vai trò của mình với xã hội. Để giúp báo chí, truyền thông phát triển mạnh mẽ, hiệu quả, các cơ quan quản lý nhà nước cần tạo được cơ chế, hành lang pháp lý cho người làm báo có được “sân chơi”, “đất diễn” (ý tưởng, cách tiếp cận và sản phẩm) rộng lớn nhưng vẫn trong khuôn khổ pháp luật.

Các nhà báo 2 chi bộ chụp ảnh lưu niệm tại Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên ngày 14/12/2024.

Tạp chí Quản lý nhà nước là tạp chí khoa học ngành có uy tín, có thương hiệu trong ngành Báo chí, truyền thông. Với uy tín và thương hiệu của mình, với trọng trách là người làm báo, các biên tập viên, phóng viên cần tích cực tham gia vào quản lý xã hội thông qua các tác phẩm báo chí, truyền thông đến với cuộc sống, người dân, tích cực tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghiên cứu thấu đáo các vấn đề thực tiễn đang đặt ra dưới góc nhìn khoa học, tổng kết thực tiễn, đánh giá chính sách để có những kiến giải, đề xuất phương hướng, định hướng tư duy, hành động cho xã hội công chúng về các vấn đề lớn đang đặt ra, trong đó sát, gần nhất là cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy đang được triển khai thực hiện hiện nay.

Các nhà báo 2 chi bộ chụp ảnh lưu niệm tại Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên ngày 14/12/2024.

Thu Hương – Xuân Phú