Phát huy vai trò của quân đội trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc hiện nay

Đại úy Đinh Hùng Vương
Trường Sĩ quan Chính trị, Bộ Quốc phòng

(Quanlynhanuoc.vn) – Quân đội nhân dân Việt Nam từ Nhân dân mà ra, vì Nhân dân mà chiến đấu, được Đảng, Bác Hồ giáo dục và rèn luyện. Từ khi ra đời đến nay,  Quân đội đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhân dân giao; làm tròn chức năng của đội quân công tác; phát huy vai trò của mình trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng, Nhà nước. Bài viết đánh giá khái quát thực trạng và đề xuất một số giải pháp cơ bản phát huy vai trò của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng, Nhà nước hiện nay.

Từ khóa: Thực hiện chính sách; đại đoàn kết dân tộc; phát huy vai trò; Quân đội nhân dân Việt Nam.

1. Đặt vấn đề

Phát huy vai trò của quân đội trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng, Nhà nước hiện nay nhằm nâng cao ý thức tự giác, tinh thần, thái độ, trách nhiệm, tinh thần chủ động, sáng tạo, khắc phục khó khăn hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ và các đơn vị quân đội trong quá trình thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc. Thực hiện tốt vai trò này sẽ làm cho quân đội làm tròn được chức năng, nhiệm vụ, phát huy bản chất của quân đội cách mạng, quân đội nhân dân trong thời bình, tô thắm phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, tăng cường ý thức chính trị của cán bộ, chiến sĩ quân đội trước Đảng và Nhân dân, góp phần tạo động lực và sức mạnh to lớn của toàn dân tộc thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng của Đảng trong giai đoạn hiện nay.

2. Thực trạng việc phát huy vai trò của quân đội trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng và Nhà nước hiện nay 

a. Những kết quả đạt được

Một là, những năm qua các đơn vị quân đội trong toàn quân đã tích cực giúp đỡ Nhân dân phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống; tham gia có hiệu quả các chương trình, dự án kinh tế – xã hội, kết hợp kinh tế với quốc phòng và an ninh trên các địa bàn đóng quân. Đơn cử: các đơn vị toàn quân đã tham gia: “7.239.650 ngày công cùng Nhân dân phát triển kinh tế; hỗ trợ 77.688.000.000 đồng theo Nghị quyết 30a và Nghị quyết 80 của Chính phủ”1

Đoàn Kinh tế Quốc phòng 313, Quân khu 2 đã: “Làm tốt việc hướng dẫn, hỗ trợ đồng bào sản xuất, áp dụng kỹ thuật canh tác nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả trong sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi; xây dựng cơ sở hạ tầng: điện- đường- trường- trạm, tích cực tham gia chương trình xoá đói giảm nghèo, ngăn chặn hiện tượng xâm canh, xâm cư, hướng dẫn vận động đồng bào các dân tộc thiểu số định canh, định cư, hạn chế hiện tượng đốt, phá rừng bừa bãi, hiện tượng di dân tự do, bảo vệ an toàn cho nhân dân sản xuất”2. Sư đoàn 316, Quân khu 2 “đã làm tốt công tác giúp Nhân dân khắc phục hậu quả thiên tai, bão lụt, tạo điều kiện cho Nhân dân vùng lũ ổn định cuộc sống”3

Có thể nói, lĩnh vực kinh tế là lĩnh vực thể hiện sinh động nhất tình cảm, trách nhiệm và vai trò của quân đội trong quá trình thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc và đây cũng là lĩnh vực thể hiện nổi bật bản chất, truyền thống và hình ảnh cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” của quân đội trong điều kiện thời bình. 

Hai là, các đơn vị trong toàn quân đã tích cực, chủ động tuyên truyền, vận động Nhân dân hiểu rõ đường lối, chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng, Nhà nước, truyền thống đoàn kết lâu đời của dân tộc Việt Nam, vạch rõ âm mưu, hành động nham hiểm của các thế lực thù địch hòng lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, những sơ hở và thiếu sót trong quá trình thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc của chúng ta để kích động, chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc, gây thù hằn, mâu thuẫn giữa các dân tộc. Cụ thể:

Đã huy động 2. 600 sĩ quan phối hợp với các tổ chức trong hệ thống chính trị tham gia tuyên truyền, vận động, ngăn ngừa hiệu quả 141 vụ việc phức tạp, điểm nóng”4. Tham gia xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh ở các địa bàn, củng cố quan hệ đoàn kết quân dân; chủ động phối hợp, làm tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền địa phương xây dựng và củng cố hệ thống chính trị vững mạnh: “Tham gia xây dựng, củng cố 12.515 tổ chức đảng, chính quyền và đoàn thể, xóa hàng trăm bản trắng đảng viên”5. Xây dựng các cơ sở chính trị để tạo dựng một trận địa lòng dân vững chắc, hình thành những bản, làng văn hoá, tạo cho nhân dân địa phương nơi các đơn vị đóng quân có đời sống văn hoá tinh thần vui tươi, lành mạnh, các quan hệ xã hội phát triển tốt đẹp; mọi người cùng thấy rõ ý thức, trách nhiệm của mình trong giữ gìn và nâng cao truyền thống đoàn kết toàn dân, tạo thành sức mạnh to lớn để xây dựng và  bảo vệ Tổ quốc Việt Nam tươi đẹp.

Ba là, các đơn vị quân đội đã tích cực tham gia xây dựng các bản làng văn hóa; tạo dựng những mối quan hệ tốt đẹp, lành mạnh trong Nhân dân. Sư đoàn 10, Quân đoàn 3 đã tiến hành nhiều hoạt động giao lưu kết nghĩa, văn hoá, văn nghệ; phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương đấu tranh chống các hủ tục lạc hậu trong ma chay, cưới xin, lễ hội và định hướng hình thành những thói quen tốt, những giá trị văn hoá tích cực trong đời sống cộng đồng dân cư”6… Những việc làm đó đã trực tiếp xây dựng nên những môi trường văn hóa lành mạnh, tạo nên đời sống văn hóa tinh thần vui tươi, tiến bộ trong Nhân dân, làm cho Nhân dân trong khu vực đóng quân luôn có đời sống văn hóa tinh thần phong phú, sự lạc quan, tinh thần nhân ái, yêu thương nhau, trách nhiệm với cộng đồng, đoàn kết gắn bó xây dựng các thôn, bản văn minh, tiến bộ và ngày càng phát triển. 

b. Những hạn chế, tồn tại

Mặc dù đã có nhiều cố gắng để làm tròn vai trò, trách nhiệm của mình trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc, song các đơn vị quân đội cũng bộc lộ những hạn chế nhất định.

(1) Công tác phối hợp với cấp ủy, chính quyền, Nhân dân địa phương và với các lực lượng khác trên địa bàn trong giúp đỡ Nhân dân phát triển kinh tế có lúc chưa được thường xuyên, hiệu quả giúp dân xóa đói giảm nghèo chưa cao, sự chuyển biến trong xóa đói, giảm nghèo ở một số xã vùng dân tộc thiểu số chưa mạnh, chưa thật sự vững chắc”7; hiệu quả từ một số chương trình, dự án do quân đội đảm nhiệm chưa cao. 

(2) Việc tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc ở một số đơn vị tiến hành chưa được thường xuyên, hiệu quả tuyên truyền còn ở mức độ nhất định, trên một số địa bàn trọng điểm, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, công tác tuyên truyền chưa thực sự trở thành một mặt trận và sự chuyển biến trong đồng bào dân tộc cả về nhận thức và hành đồng còn chậm. Tính riêng trên địa bàn Quân khu 2, nhiệm kỳ 2015 – 2020, có: “1. 558 người nhập cảnh trái phép, 539 người vượt biên sang Lào; 111.714 người vượt biên sang Trung Quốc; buôn bán phụ nữ, trẻ em 57/116 nạn nhân; 377 vụ/15.402 người truyền, học đạo trái pháp luật”8.

(3) Việc xây dựng lực lượng cốt cán và nòng cốt trong Nhân dân, trong các ban, ngành, đoàn thể ở cơ sở để làm chỗ dựa tin cậy và cung cấp tình hình cho lực lượng chức năng còn có những hạn chế9.

3. Một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của quân đội trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc hiện nay 

Thứ nhất, tăng cường giáo dục cho cán bộ, chiến sĩ quân đội nâng cao nhận thức, tinh thần thái độ trách nhiệm trong thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc. Công tác giáo dục phải tiến hành toàn diện với nhiều nội dung, như: quan điểm, đường lối, chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng, Nhà nước; những đặc điểm chi phối và yêu cầu xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc trong tình hình mới; âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch…  

Cùng với đó, hình thức giáo dục cần đa dạng, phong phú, như: huấn luyện quân sự gắn với việc giáo dục truyền thống đoàn kết dân tộc; tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, các buổi diễn đàn, mạn đàm; tổ chức tham quan các di tích lịch sử; tham quan bảo tàng Hồ Chí Minh, bảo tàng cách mạng, bảo tàng dân tộc học; tổ chức chu đáo, trang trọng với nhiều hoạt động vui chơi bổ ích mang tính giáo dục cao vào những ngày lễ trọng đại của đất nước; mời nhân chứng lịch sử nói chuyện… để tăng cường sự gắn bó giữa đơn vị với địa phương, giáo dục chiến sĩ mở mang hiểu biết về lịch sử dân tộc, có ý thức trách nhiệm hướng về cội nguồn, giữ gìn truyền thống đoàn kết để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thứ hai, nâng cao chất lượng công tác dân vận để thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc ở các đơn vị quân đội. Các đơn vị quân đội và các tổ đội công tác khi được điều động xuống địa bàn phải thực sự gần gũi với Nhân dân, thực hiện “ba cùng” với đồng bào để giúp đỡ Nhân dân phát triển sản xuất, ổn định đời sống góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho Nhân dân. Kết hợp chặt chẽ các hình thức tiến hành công tác dân vận, như: tổ chức các hoạt động kết nghĩa giữa đơn vị với các đoàn thể nhân dân địa phương; tổ chức hành quân dã ngoại kết hợp làm công tác dân vận; tổ chức các tổ, đội công tác tăng cường xuống cơ sở bản làng, những nơi còn tiềm ẩn những nguy cơ bất ổn, những điểm nóng xung đột, va chạm trong Nhân dân… 

Có sự tuyển chọn kỹ càng các tổ đội công tác tăng cường xuống cơ sở, chú trọng sử dụng cán bộ, chiến sĩ là người dân tộc thiểu số, người có phẩm chất, đạo đức, năng lực, tác phong công tác tốt, là người ở địa phương để bám nắm cơ sở và tiến hành công tác dân vận. Phối  hợp chặt chẽ với cấp ủy và chính quyền địa phương, tôn trọng sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, sự điều hành của chính quyền địa phương, tạo sự thống nhất về chủ trương, biện pháp, kế hoạch và cách giải quyết những mâu thuẫn, bức xúc trong Nhân dân để tạo sự đồng thuận trong việc thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc của Đảng và Nhà nước.

Thứ ba, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện làm cơ sở để thực hiện tốt hơn chính sách đại đoàn kết dân tộc. Trong đó: (1) Thường xuyên quan tâm xây dựng, củng cố, kiện toàn các tổ chức trong đơn vị trong sạch vững mạnh, như: tổ chức Đảng, tổ chức chỉ huy và các tổ chức quần chúng.Các tổ chức trên luôn được củng cố, kiện toàn cả về số lượng, chất lượng và hiệu quả hoạt động là khâu then chốt nhất để xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, làm cơ sở để đơn vị hoàn thành nhiệm vụ  được giao. (2) Xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp trong đơn vị tạo bầu không khí cởi mở, dân chủ, đoàn kết trong sinh hoạt và trong thực hiện nhiệm vụ. (3) Nâng cao chất lượng các hoạt động huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và các mặt công tác khác bảo đảm cho đơn vị luôn hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. (4) Giữ nghiêm kỷ luật quân đội, kỷ luật quan hệ quân dân, gắn bó mật thiết với chính quyền, Nhân dân địa phương tạo điều kiện để xây dựng đơn vị và thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc trên địa bàn đóng quân. 

4. Kết luận

Hiện nay, các thế lực phản động trong và ngoài nước vẫn đang ra sức chống phá cách mạng nước ta, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc, kích động đồng bào dân tộc thiểu số phản đối chính quyền, gây chia rẽ trong đồng bào các dân tộc, chia rẽ Đảng với dân, làm giảm sút lòng tin của Nhân dân với Đảng, chính quyền nhằm làm suy yếu sức mạnh khối đại đoàn kết dân tộc Vì vậy, xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc ở nước ta trong tình hình hiện nay vừa là yêu cầu, đòi hỏi của sự nghiệp cách mạng, vừa là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân nhằm thắt chặt hơn nữa mối quan hệ gắn bó máu thịt quân – dân, góp phần phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới. 

Chú thích:
1, 4, 5. Quân ủy Trung ương (2020). Báo cáo Chính trị của Quân ủy Trung ương nhiệm kỳ 2015- 2020 tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025. Hà Nội, tr. 6, 5, 5 – 6.
2, 7. Đảng ủy Đoàn Kinh tế – Quốc phòng 313, Quân khu 2 (2024). Nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ năm 2024. Hà Giang, tr. 4, 5
3. Sư đoàn 316 (2024). Báo cáo tổng kết hoạt động công tác đảng, công tác chính trị năm 2024. Phú Thọ, tr. 9.
6. Đảng ủy Sư đoàn 10, Quân đoàn 3 (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Sư đoàn 10, Quân đoàn 3 nhiệm kỳ 2020 – 2025. Kon Tum, tr. 8.
8. Đảng ủy Quân khu 2 (2020). Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân khu lần thứ IX nhiệm kỳ 2020 – 2025. Phú Thọ, tr. 14.
9. Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Điện Biên (2024). Báo cáo Hội nghị Quân chính năm 2024. Điện Biên, tr. 6.
Tài liệu tham khảo:
1Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2023). Nghị quyết số 43-NQ/TW ngày 24/11/2023 về tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc.
2. Quân ủy Trung ương (2012). Chỉ thị số 572-CT/QUTW ngày 05/10/2012 về Quân đội thực hiện công tác dân tộc trong tình hình mới.
3. Quân ủy Trung ương (2012). Nghị quyết số 769-NQ/QUTW ngày 21/12/2012 về xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội giai đoạn 2013 – 2020 và những năm tiếp theo.
4. Tăng cường công tác bảo vệ chính trị nội bộ ở các học viện, trường sĩ quan quân đội đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/01/07/tang-cuong-cong-tac-bao-ve-chinh-tri-noi-bo-o-cac-hoc-vien-truong-si-quan-quan-doi-dap-ung-yeu-cau-nhiem-vu-trong-tinh-hinh-moi/