Trung tá Seng Thip-Sengchan
NCS của Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Năng lực giảng bài chính trị là bộ phận cấu thành năng lực công tác toàn diện của đội ngũ thủ trưởng chính trị trong Quân đội nhân dân Lào. Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ đất nước và yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân Lào vững mạnh về mọi mặt đang đặt ra yêu cầu bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở nhằm góp phần nâng cao chất lượng chính trị của cán bộ, chiến sĩ. Với hướng tiếp cận đó, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào.
Từ khóa: Quân đội nhân dân Lào; đội ngũ; đơn vị cơ sở; năng lực; giảng bài chính trị; thủ trưởng chính trị.
1. Đặt vấn đề
Đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào là lực lượng trực tiếp tiến hành công tác giáo dục chính trị, trong đó có hoạt động giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ. Đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào vừa là người tổ chức, quản lý việc học tập, vừa là người trực tiếp giảng bài chính trị cho bộ đội. Năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị không chỉ tác động đến kết quả học tập chính trị mà còn ảnh hưởng đến phẩm chất chính trị, kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ. Do vậy, cần thường xuyên bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào hiện nay.
2. Năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào
Tại các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào hiện nay, giảng bài chính trị là hoạt động tích cực, đóng vai trò quan trọng trong việc trang bị kiến thức cho người học, đưa quá trình tiếp thu, lĩnh hội kiến thức thành quá trình tự đào tạo ở mỗi cán bộ, chiến sĩ. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng nắm nội dung bài học và phục vụ cho kiểm tra nhận thức chính trị đạt kết quả cao. Chất lượng học tập chính trị của bộ đội phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị là một trong những yếu tố giữ vị trí quyết định.
Năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào được hiểu là tổng hợp các yếu tố chủ quan của đội ngũ thủ trưởng chính trị, bao gồm: trình độ kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và khả năng vận dụng các hình thức, phương pháp, phương tiện để tổ chức thực hiện có chất lượng, hiệu quả hoạt động giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ tại đơn vị theo chức trách, nhiệm vụ được giao.
Xét về cấu trúc, năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào được tạo thành từ các yếu tố:
Thứ nhất, tri thức của đội ngũ thủ trưởng chính trị: là hệ thống kiến thức lý luận, kinh nghiệm và thực tiễn về các lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là những kiến thức về khoa học chính trị – xã hội và nhân văn quân sự mà đội ngũ thủ trưởng chính trị tích lũy thông qua quá trình học tập tại nhà trường, qua bồi dưỡng và thực tiễn hoạt động của họ. Trong đó, tri thức lý luận của đội ngũ thủ trưởng chính trị là hệ thống quan điểm, tư tưởng, nguyên lý, lý luận chủ nghĩa Mác – Lê-nin, tư tưởng Cay-xỏn Phôm-vi-hản, quan điểm của Đảng và Nhà nước Lào trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa, xã hội, giáo dục được đội ngũ thủ trưởng chính trị sử dụng vào quá trình giảng bài chính trị theo nội dung, chương trình giáo dục chính trị tại đơn vị. Tri thức thực tiễn giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ của đội ngũ thủ trưởng chính trị là tri thức được khái quát hóa từ thực tế việc tổ chức tiến hành các khâu, các bước của quá trình giảng bài chính trị tại đơn vị.
Thứ hai, kỹ năng giảng bài: là một bộ phận hữu cơ cấu thành năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị; khả năng, trình độ thực hiện thuần thục hệ thống các thao tác kế tiếp nhau trong chuẩn bị và thực hành giảng bài chính trị trên cơ sở vận dụng thành thạo kiến thức, kinh nghiệm, kỹ xảo giảng bài chính trị vào điều kiện, đối tượng cụ thể. Kỹ năng thể hiện trình độ thuần thục của đội ngũ thủ trưởng chính trị trong quá trình chuẩn bị, tiến hành giáo dục chính trị cho bộ đội, bảo đảm cho đội ngũ thủ trưởng chính trị có thể thực hiện nhiệm vụ giáo dục chính trị một cách nhanh chóng, hiệu quả, tiết kiệm thời gian, sức lực và trí tuệ.
Thứ ba, kỹ xảo trong giảng bài: là trình độ thao tác các hoạt động giảng bài chính trị một cách nhanh chóng, chính xác tới mức gần như tự động hoá. Trong giảng bài chính trị, kỹ xảo của người thủ trưởng chính trị, đó là: kỹ xảo thao tác tư duy; thu thập và xử lý thông tin; đánh giá nhận biết tư tưởng của bộ đội; kỹ xảo chuẩn bị bài giảng và thao tác bài giảng; kỹ xảo dùng lời, dùng từ, kỹ xảo tạo hưng phấn cho người nghe; kỹ xảo nắm thông tin ngược…
3. Thực trạng bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào
Xuất phát từ tình hình thực tiễn và yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng, Đảng ủy Bộ Quốc phòng Lào luôn quan tâm thực hiện chủ trương xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào một cách toàn diện, trong đó có bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ này. Nhờ vậy, “phương pháp giáo dục đã được đội ngũ cán bộ chính trị các cấp tích cực nghiên cứu, đổi mới theo hướng kết hợp chặt chẽ giữa phương pháp giảng dạy truyền thống với tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, phương tiện kỹ thuật, giáo dục ngoại khóa giúp hạ sĩ quan, binh sĩ dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện”1. Việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác bồi dưỡng đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào được thực hiện thường xuyên, liên tục; đồng thời, nhiều đơn vị cũng “thực hiện tốt việc kiểm tra, đánh giá kết quả tháng đầu, 6 tháng huấn luyện và kết thúc huấn luyện, kịp thời rút kinh nghiệm, khắc phục khâu yếu, mặt yếu”2.
Hoạt động bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào đã có nhiều đổi mới, chất lượng, hiệu quả ngày càng được nâng lên, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị tại đơn vị. Cấp ủy, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị, đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào đã có chuyển biến tích cực về nhận thức, trách nhiệm, thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt việc bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị. Nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào đã có sự đổi mới, cơ bản phù hợp với tình hình, đặc điểm, nhiệm vụ của đơn vị, sát với thực trạng đội ngũ thủ trưởng chính trị, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn đặt ra.
Năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị và chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục chính trị ở các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào đã có nhiều chuyển biến tích cực. Giai đoạn 2019 – 2024, cơ quan chức năng các cấp trong Quân đội nhân dân Lào đã tổ chức “50 lớp tập huấn và 17 hội thi”3 có nội dung liên quan đến bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào. Kết quả kiểm tra, đánh giá năm 2024 về năng lực sư phạm của thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào cho thấy, có “80,15% được đánh giá khá, giỏi; 19,84 % được đánh giá trung bình”4. Kết quả trên đã góp phần trực tiếp vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giảng bài chính trị nói riêng, công tác giáo dục chính trị nói chung trong Quân đội nhân dân Lào.
Tuy nhiên, trước sự phát triển mới của tình hình nhiệm vụ, chất lượng bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị của đội ngũ thủ trưởng chính trị các đơn vị cơ sở Quân đội nhân dân Lào vẫn còn những hạn chế, bất cập cả về nhận thức, trách nhiệm và năng lực tiến hành của chủ thể và các tổ chức, lực lượng; nội dung, hình thức, biện pháp bồi dưỡng có thời điểm còn biểu hiện đơn giản, chậm đổi mới; có lúc, có nơi còn chưa phát huy tốt vai trò của các tổ chức, lực lượng tham gia; kết quả giáo dục chính trị cho cán bộ, chiến sĩ có mặt còn hạn chế, chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ…
4. Một số giải pháp
Một là, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể đối với công tác bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị cho đội ngũ thủ trưởng chính trị.
Cấp ủy, cán bộ chủ trì cần đẩy mạnh công tác giáo dục nâng cao nhận thức cho các chủ thể về vị trí, vai trò của việc bồi dưỡng giảng bài chính trị cho đội ngũ thủ trưởng chính trị. Chất lượng bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị cho đội ngũ thủ trưởng chính trị phụ thuộc rất lớn vào việc phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lượng liên quan. Việc tuyên truyền, quán triệt nâng cao nhận thức, trách nhiệm cần phải được tiến hành rộng khắp đối với cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, cơ quan chức năng, cán bộ chỉ huy các cấp.
Để tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể phải kết hợp chặt chẽ nhiều hình thức, biện pháp tuyên truyền, giáo dục làm cho các chủ thể thấu hiểu với tình hình nhiệm vụ, trên cơ sở đó thấy được vị trí, vai trò bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị ngày càng tăng lên là xuất phát từ yêu cầu khách quan của nhiệm vụ cách mạng, nhiệm vụ của quân đội, yêu cầu xây dựng đội ngũ thủ trưởng chính trị trong thời kỳ mới. Đồng thời, thông qua các hoạt động thực tiễn gắn với cương vị chức trách được giao để giáo dục nâng cao nhận thức cho các chủ thể trong quá trình bồi dưỡng, như: thông qua thực hiện nhiệm vụ học tập, rèn luyện, nghiên cứu khoa học; các đợt sinh hoạt chính trị, học tập nghiên cứu lý luận, quán triệt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng Nhân dân cách mạng Lào với liên hệ kiểm điểm nhận thức, trách nhiệm của từng cấp, từng đơn vị, từng người trong thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng.
Hai là, tăng cường tổ chức các hoạt động bổ trợ, tập huấn hướng vào bồi dưỡng năng lực giảng bài chính trị cho đội ngũ thủ trưởng chính trị.
Các hoạt động bổ trợ, tập huấn thực sự phát huy được hiệu quả khi cơ quan chức năng và đội ngũ cán bộ chỉ huy các cấp và chính đội ngũ thủ trưởng chính trị có nhận thức đầy đủ và phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của mình. Do đó, trước hết phải làm tốt công tác giáo dục, quán triệt, nâng cao nhận thức làm cho cơ quan chức năng, đội ngũ cán bộ chỉ huy các cấp và đội ngũ thủ trưởng chính trị có nhận thức sâu sắc về vai trò, tầm quan trọng của các hoạt động bổ trợ, tập huấn trong việc nâng cao trình độ, kinh nghiệm giảng bài chính trị. Việc giáo dục, quán triệt phải được tiến hành một cách thường xuyên, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị và đối tượng đào tạo, hình thức phải đa dạng, phong phú từ việc xác định các chủ trương, biện pháp lãnh đạo sát đúng, tổ chức sinh hoạt, quán triệt, giao ban, hội ý, giao nhiệm vụ, đặt yêu cầu cao và thông qua chính thực tiễn tổ chức giảng bài chính trị ở đơn vị.
Việc tổ chức các hoạt động bổ trợ, ngoại khóa trong bồi dưỡng nâng cao trình độ, kinh nghiệm giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ của đội ngũ thủ trưởng chính trị phải được kết hợp với việc quan tâm bồi dưỡng các kỹ năng mềm cho đội ngũ này. Quá trình tổ chức các hoạt động bổ trợ, tập huấn phải quan tâm tới việc bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp, khả năng diễn thuyết trước tập thể; các kiến thức về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội; kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ năng tổ chức hoạt động nhóm… Đây là những kỹ năng bổ trợ quan trọng cùng với kiến thức chuyên ngành được trang bị, những kỹ năng tích lũy được thông qua các hoạt động bổ trợ, tập huấn để đội ngũ thủ trưởng chính trị nâng cao năng lực, trình độ, kinh nghiệm, sự hiểu biết, sự trải nghiệm, bảo đảm các điều kiện cần và đủ làm hành trang sẵn sàng đáp ứng được các yêu cầu của cán bộ giảng dạy chính trị tại các đơn vị cơ sở.
Ba là, tăng cường bồi dưỡng năng lực chuẩn bị và thông qua bài giảng chính trị.
Cơ quan chính trị căn cứ kế hoạch giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ của đội ngũ thủ trưởng chính trị để xây dựng kế hoạch, xác định rõ thời gian, địa điểm, thông qua bài giảng, giảng bài, tài liệu và công tác bảo đảm cho thông qua. Từng thủ trưởng chính trị phải trực tiếp chuẩn bị bài giảng chính trị theo nội dung được đảm nhiệm và chuẩn bị theo quy định, hướng dẫn của đơn vị.
Đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ vào đổi mới việc giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ của đội ngũ thủ trưởng chính trị. Việc vận dụng khoa học – công nghệ vào quá trình giảng bài chính trị giúp cho đổi mới phương pháp giảng bài và đạt hiệu quả cao. Song, cần lựa chọn những thông tin chính xác, có trọng tâm, trọng điểm để chuẩn bị phù hợp với nội dung.
Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động của đội ngũ thủ trưởng chính trị trong tự học tập, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ.
Năng lực giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ của đội ngũ thủ trưởng chính trị là kết quả tổng hợp của quá trình bồi dưỡng nghiêm túc, có hiệu quả của các chủ thể cùng với sự nỗ lực, tích cực, chủ động, tự giác tự học tập, tự bồi dưỡng của chính bản thân đội ngũ này. Việc bồi dưỡng của các chủ thể dù sâu sắc, toàn diện đến đâu cũng chỉ giữ vai trò tiền đề, định hướng cho toàn bộ quá trình bồi dưỡng. Tự học tập, tự bồi dưỡng là hoạt động biến quá trình đào tạo thành tự đào tạo để khắc phục những thiếu hụt về tri thức, kinh nghiệm trong cuộc sống và công tác, qua đó bổ sung, phát triển làm biến đổi năng lực giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ của đội ngũ thủ trưởng chính trị. Hoạt động bồi dưỡng sẽ không thể có kết quả tốt nếu như đội ngũ thủ trưởng chính trị thiếu tích cực, tự giác say mê tự học tập, tự bồi dưỡng, không có nhu cầu, động cơ phấn đấu vươn lên.
Mỗi thủ trưởng chính trị căn cứ vào tình hình thực tiễn của đơn vị và điều kiện, khả năng của bản thân để xây dựng kế hoạch tự học tập, tự bồi dưỡng bảo đảm phù hợp, thiết thực, khả thi. Nội dung tự bồi dưỡng phải có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, tập trung vào những nội dung chủ yếu như nâng cao trình độ lý luận chính trị, kiến thức quân sự, phương pháp tác phong công tác và năng lực giảng bài chính trị của từng thủ trưởng chính trị.
Cá nhân từng thủ trưởng chính trị phải nêu cao ý thức trách nhiệm, tích cực, chủ động thực hiện có hiệu quả kế hoạch tự học tập, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực giảng bài chính trị cho cán bộ, chiến sĩ. Trong quá trình thực hiện kế hoạch tự học tập, tự bồi dưỡng, từng thủ trưởng chính trị phải cố gắng và quyết tâm cao; phải rèn luyện đức tính cần cù, nhẫn nại, kiên trì, bền bỉ, có chí tiến thủ, cầu tiến bộ; tích cực, tự giác học hỏi vươn lên, không ngừng cập nhật kiến thức, thông tin mới. Bên cạnh đó, quá trình thực hiện kế hoạch tự học tâp, tự bồi dưỡng, mỗi thủ trưởng chính trị phải thường xuyên bám sát tình hình thực tiễn để điều chỉnh, bổ sung kế hoạch cho phù hợp. Ngoài ra, mỗi thủ trưởng chính trị cần đề cao tinh thần tự phê bình và phê bình, biết lắng nghe ý kiến đóng góp của mọi người, biết tự đánh giá ưu điểm, khuyết điểm của bản thân để từ đó có biện pháp học tập, rèn luyện, tu dưỡng phù hợp, hiệu quả.
5. Kết luận
Thủ trưởng chính trị là lực lượng quan trọng trực tiếp tham gia công tác giáo dục chính trị ở các đơn vị cơ sở trong Quân đội nhân dân Lào. Do đó, cần tăng cường bồi dưỡng để nâng cao trình độ phẩm chất và năng lực cho đội ngũ này. Thực tiễn hoạt động bồi dưỡng cho thấy, đây là quá trình khó khăn, phức tạp song cần có sự quan tâm, chú trọng toàn diện. Thực hiện tốt các biện pháp nêu trên là cơ sở quan trọng để bồi dưỡng năng lực giảng dạy chính trị cho đội ngũ thủ trưởng chính trị ở các đơn vị cơ sở trong Quân đội nhân dân Lào.
Chú thích:
1. Đảng ủy Bộ Quốc phòng – Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào (2020). Nghị quyết số 5637-NQ/ĐUBQP ngày 21/6/2020 về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác giáo dục chính trị tại đơn vị giai đoạn mới.
2. Đảng ủy Sư đoàn 5, Bộ Quốc phòng – Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào (2020). Báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Sư đoàn lần thứ V, nhiệm kỳ 2020 – 2025.
3, 4. Số liệu Cơ quan chính trị của các trung đoàn bộ binh, Quân đội nhân dân Lào cung cấp, tháng 01/2025.
Tài liệu tham khảo:
1. Cay-xỏn Phôm-vi-hản toàn tập (2009). Tập 4. Viêng Chăn, NXB Nhà nước.
2. Hội đồng Khoa học xã hội quốc gia Lào (mã số 13 – 2019. Đề tài độc lập cấp Nhà nước): “Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân ngày càng chặt chẽ, vững mạnh và hiện đại” do GS. TS. Kị-Kẹo Khay-Khăm-Phi-Thun làm chủ nhiệm.
