Trung tá, ThS. Vũ Văn Nam
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh là một bộ phận hợp thành cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, là những người chủ trì về chính trị, giữ vai trò nòng cốt trong xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”. Do đó, việc xây dựng đội ngũ này phát triển toàn diện là yêu cầu khách quan hiện nay. Bài viết tập trung làm rõ thực trạng, nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp tăng cường xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh trong Quân độihiện nay đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Từ khóa: Chính trị viên; sư đoàn bộ binh; xây dựng đội ngũ.
1. Đặt vấn đề
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhiều lần khẳng định: “Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”1. Trong giai đoạn hiện nay, để các sư đoàn bộ binh trong quân đội có được đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ chính trị viên phát triển toàn diện, chất lượng cao, có số lượng, cơ cấu hợp lý, bảo đảm sự chuyển tiếp vững vàng giữa các thế hệ; có trình độ, năng lực ngang tầm nhiệm vụ, đáp ứng yêu cầu xây dựng các sư đoàn bộ binh “tinh, gọn, mạnh” trong thời bình và sẵn sàng mở rộng lực lượng khi có yêu cầu. Do đó, cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng và đề xuất những giải pháp khoa học, đồng bộ, sát với thực tiễn.
2. Xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội
Nghị quyết 51-NQ/TW ngày 20/7/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) xác định trong quân đội thực hiện chế độ một người chỉ huy, gắn với chế độ, chính ủy, chính trị viên. Theo đó, trong tổ chức, biên chế của các sư đoàn bộ binh có chính trị viên ở cấp đại đội và tiểu đoàn, chính ủy ở cấp trung đoàn và sư đoàn. Thời gian qua, cấp ủy, chính ủy, người chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội đã tập trung xây dựng đội ngũ chính trị viên đại đội, tiểu đoàn đủ về số lượng, có cơ cấu hợp lý, chất lượng ngày càng đáp ứng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ được giao; đại đa số chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh hiện nay có trình độ đại học và sau đại học và đã qua đào tạo, bồi dưỡng tại Trường Sĩ quan Chính trị.
Theo số liệu thống kê từ năm 2019 – 2024, Trường Sĩ quan Chính trị đã đào tạo, bồi dưỡng cung cấp hơn 5.600 cán bộ chính trị cấp phân đội cho các đơn vị cơ sở trong toàn quân2, trong số cán bộ này có một số được điều động về các sư đoàn bộ binh công tác và được bổ nhiệm giữ chức chính trị viên đại đội và phát triển lên chính trị viên tiểu đoàn. Cơ bản đội ngũ này có phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác tốt; rất năng nổ, nhiệt tình, trách nhiệm, nắm chắc chức trách, nhiệm vụ; có kỹ năng hoạt động công tác đảng, công tác chính trị tốt và sử dụng thành thạo công nghệ thông tin, thật sự là hạt nhân, trung tâm đoàn kết ở đơn vị.
Tuy nhiên, ở một số sư đoàn có thời điểm còn bị thiếu hụt chính trị viên so với nhu cầu; phẩm chất, năng lực, phương pháp, tác phong công tác của một số chính trị viên chưa ngang tầm nhiệm vụ; chưa thực sự mẫu mực về đạo đức, lối sống, uy tín còn thấp, thậm chí: “Một số cán bộ có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, thiếu tu dưỡng, rèn luyện, học tập vươn lên, làm việc cầm chừng, cơ hội, thực dụng, gia trưởng, độc đoán, vi phạm kỷ luật của Đảng, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật quân đội”3.
Những hạn chế, khuyết điểm nêu trên do nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng trước hết là do một số cấp ủy, cán bộ chủ trì cơ quan, đơn vị ở các sư đoàn bộ binh, nhất là cấp cơ sở, chưa quán triệt đầy đủ và sâu sắc chủ trương, quan điểm của Đảng, mục tiêu của Quân ủy Trung ương về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ trong Quân đội; chưa dự kiến được những khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong quá trình thực hiện; còn bị động, trông chờ, ỷ lại; xác định nhu cầu đào tạo có thời điểm chưa phù hợp dẫn đến cán bộ chính trị viên lúc thừa, lúc thiếu; một số cấp ủy và cán bộ chủ trì chưa nắm vững yêu cầu, vận dụng và thực hiện các nguyên tắc, quy trình nhận xét, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, luân chuyển cán bộ; công tác bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ chính trị viên còn chưa thường xuyên.
3. Yêu cầu và nhiệm vụ mới đối với đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh
Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng đối với xây dựng đội ngũ chính trị viên.
Đây là giải pháp quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa quyết định đến chất lượng xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh trong Quân đội hiện nay. Xây dựng đội ngũ chính trị viên chỉ đạt được kết quả cao khi các cấp ủy đảng, tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ chủ trì nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò, chức trách, nhiệm vụ của mình và chỉ khi đó mới tạo lên tính thống nhất, đồng bộ về nội dung, quy trình, biện pháp xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội hiện nay.
Để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng đối với xây dựng đội ngũ chính trị viên, trước hết cấp ủy, tổ chức đảng ở các sư đoàn bộ binh trong quân đội tiếp tục quán triệt sâu sắc quan điểm của Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm, nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Đảng, của Quân ủy Trung ương về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội, nhất là Nghị quyết 51-NQ/TW ngày 20/7/2005 của Bộ Chính trị (khóa IX) và Nghị quyết số 513-NQ/ĐUQSTW ngày 17/11/2005 của Đảng ủy Quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) và các nghị quyết liên quan đến việc xây dựng quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh.
Quán triệt sâu sắc quan điểm, mục tiêu, yêu cầu, chủ trương, nội dung, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ theo tinh thần Nghị quyết số 109-NQ/QUTW ngày 11/02/2019 của Quân ủy Trung ương; quán triệt nội dung, trách nhiệm, quyền hạn quản lý cán bộ và nội dung, chế độ công tác cán bộ trong Quy chế số 2036-QC/QUTW ngày 16/6/2023 của Quân ủy Trung ương về lãnh đạo công tác cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam và những quy chế, quy định của cấp ủy các cấp; từ đó cụ thể hóa vào từng khâu, từng bước trong quy trình, biện pháp xây dựng đội ngũ chính trị viên đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ của các sư đoàn bộ binh trong từng giai đoạn.
Cấp ủy, tổ chức đảng phải thường xuyên nắm chắc và thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách, tạo sự đoàn kết thống nhất cả về nhận thức và hành động trong nội bộ. Đề cao tính tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cấp ủy viên các cấp trong tham gia ý kiến, mạnh dạn, thẳng thắn, kịp thời, phê bình, nhắc nhở những chính trị viên thực hiện chưa đúng chức trách, nhiệm vụ, hoặc có biểu hiện lơ là, mất dân chủ trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ ở đơn vị.
Hai là, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, sự chỉ đạo chặt chẽ của cán bộ chủ trì các cấp.
Đây là giải pháp rất quan trọng, đảm bảo cho hoạt động xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh trong Quân đội theo đúng nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ. Các cấp ủy đảng ở sư đoàn bộ binh với chức năng, nhiệm vụ của mình phải lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức quán triệt, thực hiện nghiêm túc các nghị quyết, chỉ thị, chủ trương, chính sách, quyết định của Đảng và của cấp ủy cấp trên về công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ; thường xuyên đề ra chủ trương, biện pháp, xác định tiêu chuẩn, quy chế, quy định cho từng chức danh cán bộ, nhất là tiêu chuẩn chức danh chính trị viên đại đội, tiểu đoàn và lãnh đạo, chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng cấp dưới, đội ngũ cán bộ, đảng viên thuộc quyền quán triệt, thực hiện nghiêm túc, hiệu quả; phân công, phân cấp quản lý cán bộ, bổ nhiệm, điều động cán bộ khoa học, chặt chẽ; đồng thời thường xuyên kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện của các cơ quan, đơn vị.
Lãnh đạo, chỉ đạo tiến hành chặt chẽ các khâu, các bước trong quy trình công tác cán bộ. Từ đánh giá, quy hoạch, cử đi đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, điều động, luân chuyển chính trị viên; đề nghị thăng quân hàm, giáng chức, cho thôi giữ chức vụ; tạm đình chỉ, đình chỉ chức vụ, cho từ chức, miễn nhiệm, cách chức; khen thưởng, kỷ luật; thực hiện chế độ, chính sách đối với đội ngũ chính trị viên nhất thiết phải được tập thể cấp ủy dân chủ thảo luận, bàn bạc, quyết định theo nguyên tắc đa số và đúng thẩm quyền. Xây dựng và thực hiện nghiêm ngặt quy chế công tác cán bộ, chấp hành nghiêm các nghị quyết, chỉ thị, quy định của cấp trên về công tác cán bộ trong xây dựng đội ngũ chính trị viên; đồng thời phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp và cơ quan chính trị trong xây dựng đội ngũ chính trị viên ở đơn vị.
Chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp, thường xuyên chỉ đạo cơ quan chức năng, đồng thời trực tiếp phân công giao nhiệm vụ và kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn các lực lượng thực hiện nội dung, quy trình, biện pháp xây dựng đội ngũ chính trị viên. Các cấp ủy đảng, đội ngũ cán bộ chủ trì các cấp và cơ quan chính trị theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình phải tăng cường quản lý chặt chẽ tình hình mọi mặt của đội ngũ chính trị viên, kịp thời phát hiện và uốn nắn những nhận thức và hành động lệch lạc như thái độ đơn giản, xem nhẹ, thiếu trách nhiệm, không tích cực tham gia xây dựng đội ngũ chính trị viên ở sư đoàn.
Ba là, làm tốt công tác tạo nguồn, tuyển chọn đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ đội ngũ chính trị viên.
Đây là giải pháp hết sức quan trọng trong xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh hiện nay. Thực tiễn, hiện nay, nguồn xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh chủ yếu là cán bộ quân sự chuyển loại chính trị. Theo đó, công tác tạo nguồn quy hoạch, tuyển chọn để đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trở thành chính trị viên là công tác hết sức quan trọng, là cơ sở đảm bảo cho các sư đoàn bộ binh, luôn có đội ngũ chính trị viên đủ về số lượng, cơ cấu hợp lý và chất lượng đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống. Để công tác tạo nguồn, tuyển chọn đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ đội ngũ chính trị viên đạt chất lượng, hiệu quả cao. Trước hết, cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chủ trì và cơ quan chính trị các cấp ở các sư đoàn bộ binh, cần quán triệt, nắm chắc đường lối, chủ trương của Đảng, nghị quyết, chỉ thị của Quân ủy Trung ương, của cấp ủy các cấp về tiêu chuẩn chức danh cán bộ; dựa vào quy hoạch, định hướng sắp xếp sử dụng cán bộ chủ trì đại đội, tiểu đoàn và tương đương để rà soát, đánh giá chính xác cán bộ, phát hiện, lựa chọn những cán bộ có đủ điều kiện để cử đi đào tạo, bồi dưỡng tạo nguồn bảo đảm đủ số lượng và chất lượng đội ngũ chính trị viên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trước mắt và lâu dài; kết hợp chặt chẽ giữa tính chủ động của đại đội, tiểu đoàn với sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy và cơ quan chính trị cấp trên, để phát hiện, lựa chọn cán bộ từ cơ sở.
Cấp ủy, tổ chức đảng, cần phát huy tốt vai trò của đội ngũ cán bộ chủ trì và cơ quan chính trị các cấp trong tuyển chọn đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Quá trình tuyển chọn phải tiến hành chặt chẽ, đúng quy trình, không qua loa, đại khái, bằng mọi biện pháp để lựa chọn đúng cán bộ, bảo đảm cho số cán bộ được lựa chọn, thực sự có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với mục tiêu lý tưởng của Đảng, với Tổ quốc, với Nhân dân; yên tâm gắn bó với sự nghiệp xây dựng quân đội lâu dài, có ý thức tổ chức kỷ luật và tinh thần trách nhiệm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; có trình độ, kiến thức, năng lực toàn diện, nhất là khả năng chủ trì về chính trị và tiến hành công tác đảng, công tác chính trị ở đơn vị đạt chất lượng, hiệu quả cao; có độ tuổi và sức khoẻ phù hợp với tiêu chuẩn của từng khóa học; có khả năng hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ và phát triển ở các cương vị, chức trách cao hơn.
Bốn là, tăng cường hoạt động bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ chính trị viên trong thực tiễn công tác.
Đây là giải pháp quan trọng, bởi thực chất hoạt động xây dựng đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh chính là quá trình dạy cán bộ và dùng cán bộ. Thực tiễn đội ngũ chính trị viên ở các sư đoàn bộ binh hiện nay, được lựa chọn, sàng lọc, bồi dưỡng trưởng thành chủ yếu từ nguồn cán bộ quân sự, lên rất cần được bồi dưỡng, rèn luyện trong thực tiễn công tác, bởi đây là quá trình làm cho đội ngũ chính trị viên của đơn vị biết vận dụng những kiến thức, tri thức được trang bị từ ở nhà trường vào thực tiễn đơn vị, gắn lý luận với thực tiễn, lý thuyết với thực hành, học đi đôi với hành.
Trong bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ chính trị viên thông qua thực tiễn công tác, trước hết cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ chủ trì và cơ quan chính trị các cấp ở các sư đoàn bộ binh cần quán triệt sâu sắc quan điểm của Đảng, là phải thông qua hoạt động thực tiễn để phát hiện, sàng lọc, rèn luyện và kiểm định cán bộ, tạo mọi điều kiện để đội ngũ chính trị viên phát huy tối đa kiến thức, kỹnăng, kinh nghiệm đã được trang bị từ nhà trường vào trong thực tiễn công tác; thường xuyên phân công, giao nhiệm vụ, đột xuất, đưa ra các tình huống khó khăn, phức tạp để rèn luyện bản lĩnh, ý chí, động cơ phấn đấu vươn lên cho đội ngũ chính trị viên.
Tăng cường tổ chức các hội thi, hội thao như: Hội thi cán bộ chính trị giỏi, bí thư chi bộ giỏi, đại đội trưởng, chính trị viên giỏi…; đồng thời tăng cường hoạt động bồi dưỡng cán bộ theo phân cấp, nội dung tập trung vào bồi dưỡng những kinh nghiệm, phương pháp giải quyết, xử lý những tình huống có vấn đề trong thực tiễn, phương pháp, cách thức tổ chức các buổi diễn đàn, chủ trì sinh hoạt chi bộ (đảng ủy) ra nghị quyết lãnh đạo chuyên đề, chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu, hội ý cấp ủy ở thực địa…, để bổ sung kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng tay nghề công tác đảng, công tác chính trị cho đội ngũ chính trị viên thật sự đủ tâm, đủ tầm và trưởng thành mọi mặt, phục vụ hữu ích cho quá trình công tác; luôn xem kết quả hoạt động thực tiễn của đội ngũ chính trị viên là tiêu chí quan trọng trong đánh giá, nhận xét cán bộ hàng năm và khi đề bạt, bổ nhiệm cán bộ.
Luôn coi hoạt động bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ trong thực tiễn công tác là khâu trọng tâm, có vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng đội ngũ chính trị viên, là cơ sở để cân nhắc, sử dụng cán bộ, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Khi cất nhắc cán bộ, phải xem kết quả học tập cũng như kết quả công tác khác mà định”4. Kiên quyết đấu tranh với những quan điểm, tư tưởng tách rời việc bồi dưỡng, rèn luyện trong thực tiễn công tác ở đơn vị, với đào tạo, bồi dưỡng ở nhà trường và ngược lại. Qua đó, để bồi dưỡng, rèn luyện đội ngũ chính trị viên ngày càng trưởng thành về mọi mặt, có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín thực sự là người chị, người anh, người bạn của bộ đội.
4. Kết luận
Xây dựng đội ngũ cán bộ cán bộ các cấp, nhất là đội ngũ chính trị viên là nhân tố quyết định trong xây dựng các sư đoàn bộ binh đáp ứng yêu cầu tốt yêu cầu, nhiệm vụ trong thời bình và sẵn sàng mở rộng lực lượng khi có yêu cầu, đòi hỏi tiếp tục được nhìn nhận, đánh giá thấu đáo cả về lý luận và thực tiễn; thực hiện đồng bộ các giải pháp, để xây dựng đội ngũ này luôn có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân dân; có đạo đức trong sáng, ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm; có kiến thức, năng lực toàn diện, có tín nhiệm, sức khoẻ, độ tuổi phù hợp, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ của người chủ trì về chính trị ở đơn vị, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Chú thích:
1, 4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia, tr. 28, 280.
3. Đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh về chính trị trong tình hình mới. http://tapchiqptd.vn/vi/ky-niem-80-nam-ngay-thanh-lap-qdnd-viet-nam-va-35-nam-ngay-hoi-qptd/dao-tao-can-bo-chinh-tri-cap-phan-doi-dap-ung-yeu-cau-xay-dung-quan-doi-nhan-dan-viet-nam-/23142.html
2. Quân ủy Trung ương (2019). Nghị quyết số 109-NQ/QUTW ngày 11/02/2019 về xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội, nhất là cấp chiến dịch, chiến lược đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Tài liệu tham khảo:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
2. Quân ủy Trung ương (2022). Quy định số 1663-QĐ/QUTW ngày 21/12/2022 về luân chuyển cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
3. Quân ủy Trung ương (2023). Quy chế số 2036-QC/QUTW ngày 16/6/2023 lãnh đạo công tác cán bộ trong Quân đội nhân dân Việt Nam.
4. Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam (2005). Tài liệu học tập quán triệt Nghị quyết 51 Bộ Chính trị (khóa IX). H. NXB Quân đội nhân dân.
