Nguyễn Văn Long
Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội
(Quanlynhanuoc.vn) – Hoạt động truyền thông là một bộ phận của hoạt động quản trị ở các trường đại học nhằm hướng đến sự phát triển bền vững qua việc xây dựng hình ảnh và thương hiệu. Dự báo, internet sẽ tiếp tục đóng vai trò là nền tảng thông tin xã hội, nhu cầu của người sử dụng ứng dụng ngày càng đa dạng sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động truyền thông ở các trường đại học; đồng thời, đặt ra yêu cầu nâng cao chất lượng nhân lực truyền thông. Hiện nay, nhân lực truyền thông của các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội còn hạn chế, cần có những giải pháp đào tạo, bồi dưỡng nhân lực truyền thông đáp ứng sự phát triển của ứng dụng trên nền tảng internet.
Từ khóa: Đào tạo; bồi dưỡng; nhân lực truyền thông; trường đại học ngoài công lập; Hà Nội; internet.
1. Đặt vấn đề
Sự phát triển các ứng dụng trên mạng internet đã làm môi trường truyền thông có sự thay đổi cơ bản, đòi hỏi đội ngũ làm truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội không chỉ giỏi về công nghệ mà còn phải nắm bắt nhanh, nhạy với các xu thế tiếp nhận thông tin trên không gian mạng. Công nghệ là công cụ, là trợ thủ đắc lực, trong nhiều trường hợp còn giữ vai trò quyết định để thông tin được phát huy sức mạnh, lan tỏa sự tác động. Tăng cường ứng dụng công nghệ, trang bị kỹ năng sử dụng công nghệ là yêu cầu đặt ra đối với đào tạo, bồi dưỡng nhân lực truyền thông hiện nay. Bên cạnh đó, với sự phát triển của công nghệ, công chúng có điều kiện tương tác dễ dàng và nhanh chóng với sản phẩm truyền thông của các trường.
Trong xu hướng trao đổi thông tin diễn ra nhanh chóng thông qua các ứng dụng của mạng xã hội, nhân lực đóng vai trò quan trọng đối với chất lượng hoạt động truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội. Tuy nhiên, các trường đang thiếu hụt nguồn nhân lực chuyên môn và kỹ thuật, chưa đáp ứng được xu thế trong bối cành chuyển đổi số. Do vậy, để hoàn thiện hoạt động truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội, đáp ứng thực tiễn truyền thông, vấn đề đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực truyền thông là rất quan trọng.
2. Tác động từ sự phát triển của các ứng dụng trên nền tảng internet đến nhân lực hoạt động truyền thông
Sự phát triển của mạng internet cùng với các ứng dụng cho phép truy cập trên các thiết bị thông minh đã làm cho mục tiêu, phương thức, mô hình và các kênh truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập không ngừng được mở rộng, đa dạng hóa. Xu hướng này tác động tích cực đến nhân lực truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập trên các khía cạnh:
Một là, làm thay đổi nhận thức về hoạt động truyền thông truyền thống. Nếu như trước đây, phương thức truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập chủ yếu tập trung vào tuyên truyền một chiều bằng hình thức thông báo hoặc phát bản tin, thì trong thời đại truyền thông trên nền tảng internet sẽ không còn khái niệm “truyền thông một chiều”. Trong môi trường không gian mạng, mọi người đều là truyền thông viên, bình luận viên, phát ngôn viên, đều có thể trở thành “nhà sản xuất thông tin”, những cư dân mạng bình thường cũng có quyền “lên tiếng” trên các nền tảng internet thông qua phương tiện truyền thông. Do vậy, đội ngũ nhân lực truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập cũng dần chuyển từ tuyên truyền một chiều sang tương tác một cách đa hướng với thông tin truyền tải đến công chúng sẽ thay đổi từ đóng sang mở, cho phép được chia sẻ trên mọi nền tảng internet.
Hai là, tạo lập cơ chế trao đổi thông tin hai chiều. Khi sử dụng các ứng dụng trên nền tảng internet, mọi ý kiến, bình luận, phản hồi của dư luận có thể nhanh chóng được thu thập trực tuyến để xây dựng, điều chỉnh, bổ sung các vấn đề liên quan đến hoạt động của các trường đại học. Có thể thấy, internet đã mang đến những kênh thông tin, truyền thông công cộng tiết kiệm và tiện lợi hơn với sự tiếp xúc, trao đổi giữa cơ sở giáo dục với công chúng từng bước được thực hiện đơn giản và sâu rộng hơn. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin và truyền thông, đặc biệt là các phương tiện truyền thông mới trên nền tảng internet đã làm thay đổi cách thức tương tác và giao tiếp giữa các trường đại học ngoài công lập mà trực tiếp là nhân lực truyền thông với công chúng.
Ba là, không còn bị giới hạn về không gian, thời gian. Ngày nay, với công nghệ internet ngày càng phát triển, tốc độ truyền tải thông tin ngày càng nhanh; đồng thời, có thể tích hợp văn bản, âm thanh, hình ảnh, video để truyền tải trên các ứng dụng của nền tảng internet nên hoạt động truyền thông ở các trường đại học không còn bị giới hạn bởi thời gian và không gian. Thông tin liên quan đến hoạt động của các trường đại học ngoài công lập có thể được đội ngũ truyền thông công bố và được tải lên cùng lúc trên mọi nền tảng khi phát hành với dữ liệu được mở rộng, truyền sang không gian ảo, giảm diện tích chiếm dụng của không gian vật lý và dữ liệu có thể được lưu trữ vĩnh viễn. Điều này giúp đội ngũ truyền thông chuyên trách có thể dễ dàng cung cấp thông tin đến công chúng mà không bị ràng buộc bởi môi trường vật lý như trước đây.
Tuy nhiên, sự phát triển các ứng dụng trên nền tảng internet cũng đặt ra nhiều khó khăn, thách thức đối với nhân lực truyền thông:
Thứ nhất, thông tin trên internet có độ tin cậy rất hạn chế và tạo ra những rủi ro về nhiều mặt, do không được kiểm soát, không bị ràng buộc bởi các quy chuẩn hoạt động, nhiều thông tin thiếu sự kiểm chứng có thể gây ra dư luận trái chiều hoặc khủng hoảng truyền thông. Một số người sử dụng các ứng dụng trên nền tảng internet sẵn sàng đăng những thông tin chưa được kiểm chứng hoặc sai sự thật nhằm phục vụ mục đích riêng của họ, làm cho công chúng chọn lọc và xử lý tất cả các thông tin, cũng như đội ngũ truyền thông rất khó khăn trong kiểm soát thông tin truyền thông trên không gian mạng.
Thứ hai, môi trường internet với các ứng dụng mở đã tạo ra một trữ lượng thông tin khổng lồ chưa từng có, đây còn là không gian rộng mở, đa chiều, có tính tương tác cao giữa chủ thể truyền thông và công chúng. Thông tin trên mạng trực tuyến được gia tăng hằng giây, hằng phút với tốc độ nhanh chóng, tạo nên một không gian lưu trữ thông tin bất tận và chính những người tham gia môi trường internet cũng là những nguồn tin, tham gia trực tiếp vào quy trình “sản xuất” thông tin, mặc dù bản thân họ không phải là đội ngũ truyền thông chuyên trách. Vì vậy, việc đưa thông điệp truyền thông của các trường đại học ngoài công lập trở thành nguồn chủ đạo, có điểm nhấn trên không gian mạng là vấn đề không dễ dàng trong bối cảnh cạnh tranh trong giáo dục đại học ngày càng tăng ở nước ta.
Thứ ba, khi tiếp cận thông tin, phần lớn công chúng hiện nay chưa thực sự chủ động trong việc lựa chọn nội dung thông tin hoặc kênh truyền thông, chủ yếu đọc và xem một cách thụ động, chỉ đọc và xem những gì hiển hiện trước mắt trên các thiết bị điện tử. Trong khi đó, các kênh truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập rất ít khi đến được với đông đảo công chúng trên nền tảng internet do thuật toán có phần đã bị lạc hậu, khả năng tương tác không cao, thông tin đưa ra đơn điệu, thiếu hấp dẫn. Điều này tạo ra một nghịch lý, người dân có thể “bội thực” bởi những thông tin không chuẩn xác từ các nền tảng internet, song vẫn bị thiếu hụt các thông tin đáng tin cậy từ các kênh truyền thông của các trường đại học.
Thứ tư, trong môi trường truyền thông số, đa nền tảng truyền thông với nhiều nguồn tin, những người làm truyền thông nếu không được đào tạo, bồi dưỡng một cách chuyên nghiệp sẽ không thấy được mối quan hệ tác động nhiều chiều giữa hoạt động truyền thông và mạng xã hội, với dư luận xã hội trên không gian mạng. Trước sự phát triển nhanh của thông tin trên mạng internet, việc kết nối và sử dụng các ứng dụng để tận dụng sức mạnh của mạng xã hội trong hoạt động truyền thông, làm phong phú hóa nguồn tin, tăng cường tương tác với công chúng gặp nhiều khó khăn.Do vậy, đòi hỏi nhân lực truyền thông cần được đào tạo, bồi dưỡng phương pháp chắt lọc, năng lực thẩm định thông tin, cách thức lan tỏa thông tin và định hướng công chúng, biến môi trường mạng xã hội trở thành nơi lan tỏa, khẳng định vị trí, vai trò của hoạt động truyền thông.
3. Một số giải pháp
Một là, nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động truyền thông và đào tạo, bồi dưỡng nhân lực truyền thông. Thực tế cho thấy, các trường mới chỉ quan tâm đến hoạt động truyền thông thông qua các phương tiện truyền thông truyền thống mà chưa thực sự coi trọng đến hoạt động truyền thông trong bối cảnh bùng bổ thông tin trên môi trường mạng. Việc thay đổi nhận thức về hoạt động truyền thông trước những xu thế mới sẽ là động lực để các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội quan tâm đến vấn đề đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho hoạt động truyền thông; đồng thời, có sự đầu tư về cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ, tài chính để hoạt động truyền thông hiệu quả.
Hai là, rà soát nhân lực truyền thông để xây dựng kế hoạch, chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp. Các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội cần rà soát đội ngũ làm truyền thông cả về số lượng, chất lượng, từ đó có phương án đào tạo, bồi dưỡng nhân lực truyền thông phù hợp với điều kiện, đặc điểm của trường. Mục tiêu, nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cần bám sát yêu cầu phát triển của hoạt động truyền thông, tập trung vào trang bị kiến thức và kỹ năng chuyên ngành, tăng cường kỹ năng thực hành, nâng cao tính chủ động, kỹ năng đa phương tiện đáp ứng nhu cầu truyền thông trong xu hướng chuyển đổi số và bùng nổ thông tin thông qua các ứng dụng trên nền tảng mạng internet.
Ba là, thực hiện đa dạng hóa hình thức đào tạo, bồi dưỡng nhân lực truyền thông. Các trường có thể cử đội ngũ làm truyền thông tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng ngắn hạn, dài hạn tại các cơ sở giáo dục và đào tạo có chuyên ngành truyền thông.
Bốn là, trong xu hướng chuyển đổi số diễn ra nhanh chóng như hiện nay, các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Hội cần triển khai mạng xã hội giáo dục có sự kiểm soát và định hướng thống nhất, tạo môi trường số kết nối, chia sẻ giữa cơ quan quản lý giáo dục, nhà tuyển dụng, nhà trường, giảng viên, sinh viên; tăng cường hợp tác quốc tế, hợp tác với các doanh nghiệp, tạo ra các trung tâm khởi nghiệp và sáng tạo, tạo điều kiện cho nhân lực truyền thông được tiếp cận với các công nghệ mới trong hoạt động truyền thông.
Năm là, các cơ sở đào tạo cần đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhân lực truyền thông. Nội dung đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho hoạt động truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập cần được đổi mới linh hoạt, đặc biệt là tiếp cận với những vấn đề mới, những kiến thức, kỹ năng mới, hiện đại, trong đó chú trọng nội dung đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng, phương thức truyền thông trên nền tảng công nghệ, kỹ thuật hiện đại. Phương thức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ làm truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội phải linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với thực tiễn sôi động hiện nay. Bên cạnh đó, để đào tạo, bồi dưỡng nhân lực truyền thông hiệu quả, các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội cần chú trọng bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ, phương pháp giảng dạy cho đội ngũ giảng viên trực tiếp tham gia đào tạo, bồi dưỡng.
4. Kết luận
Với sự phát triển mạnh mẽ của ứng dụng trên nền tảng internet, đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho hoạt động truyền thông ở các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội là hết sức cần thiết. Tuy nhiên, nhân lực truyền thông hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, đòi hỏi các trường cần thực hiện đồng bộ các nội dung, biện pháp cả về nâng cao nhận thức, đổi mới hình thức, nội dung, phương pháp, cơ chế đào tạo, bồi dưỡng để có thể thích ứng nhanh với sự phát triển của các ứng dụng trên nền tảng mạng internet. Đồng thời, đây cũng là nội dung, biện pháp cơ bản để hoàn thiện hoạt động truyền thông tại các trường đại học ngoài công lập trên địa bàn thành phố Hà Nội thời gian tới.
Tài liệu tham khảo:
1. Đặng Thị Việt Hòa, Đinh Hồng Nhung (2022). Vai trò của truyền thông ở các trường đại học Việt Nam. Tạp chí Lý luận chính trị và Truyền thông, số 6/2022, tr. 68 – 72.
2. Nguyễn Trần Hưng, Hoàng Thị Ni Na, Nguyễn Công Tiệp (2023). Nghiên cứu tác động truyền thông marketing điện tử của các cơ sở giáo dục đại học đến quyết định đăng ký học của người học tiềm năng. Tạp chí Khoa học Thương mại, số 184/2023, tr. 86 – 104.
3. Lê Thị Hồng Nhung (2023). Digital Marketing trong công tác truyền thông tại các trường đại học: Thách thức đặt ra và đề xuất giải pháp. Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số tháng 5/2023, tr. 35 – 37.
