ThS. Tạ Văn Soát
Trường Chính trị tỉnh Đồng Nai
(Quanlynhanuoc.vn) – Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến cán bộ nói chung, công tác chỉnh huấn cán bộ nói riêng, Người coi đó là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và chính quyền các cấp. Tư tưởng của Người về chỉnh huấn cán bộ cho đến nay vẫn vẹn nguyên giá trị, là nền tảng tư tưởng lý luận quan trọng để vận dụng trong xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở tỉnh Đồng Nai hiện nay.
Từ khóa: Tư tưởng Hồ Chí Minh; chỉnh huấn cán bộ; cán bộ cơ sở; tỉnh Đồng Nai.
1. Đặt vấn đề
Chỉnh huấn cán bộ là nhiệm vụ quan trọng của công tác chỉnh đốn Đảng, bao gồm tổng thể các hoạt động, được tiến hành thường xuyên có trọng tâm, trọng điểm, thông qua giáo dục, huấn luyện, rèn luyện, tự phê bình và phê bình đối với cán bộ được thực hiện ở các cơ quan, đoàn thể, tổ chức chính trị – xã hội, đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy các cấp trong hệ thống chính trị nhằm chấn chỉnh tư tưởng, tác phong, lề lối làm việc của cán bộ, đáp ứng yêu cầu về phẩm chất, năng lực, chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ theo yêu cầu của Hiến pháp và pháp luật.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về chỉnh huấn cán bộ
Tư tưởng Hồ Chí Minh về chỉnh huấn cán bộ là kết quả sự kế thừa, vận dụng, phát triển các giá trị truyền thống dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại và lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin về cán bộ và công tác cán bộ vào thực tiễn cách mạng Việt Nam, bao gồm hệ thống các quan điểm về chủ thể, đối tượng, nội dung, hình thức, biện pháp nhằm chấn chỉnh những hạn chế, khuyết điểm về tư tưởng, hành vi, phương pháp, tác phong công tác của đội ngũ cán bộ theo các chuẩn mực đạo đức cách mạng và đòi hỏi mới của sự nghiệp cách mạng. Tư tưởng đó thể hiện trên một số vấn đề chính như sau:
Thứ nhất, sự cần thiết chỉnh huấn cán bộ. Xuất phát từ quy luật vận động tồn tại của vật chất, từ yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng và thực tiễn công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thấy, trong quá trình lãnh đạo cách mạng, bên cạnh số đông cán bộ tốt vẫn có một bộ phận cán bộ yếu kém cần phải chỉnh huấn. Chỉnh huấn cán bộ là nâng cao tư tưởng và trình độ chính trị của cán bộ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Nếu Đảng đã thập toàn thập mỹ thì tại sao lại phải chỉnh? Là vì có số đông đảng viên gương mẫu, tận tâm tận lực phục vụ cách mạng, Nhân dân, giai cấp, nhưng còn một số, không phải là ít, không làm đúng chính sách của Đảng, của Chính phủ, không đi đúng đường lối của Nhân dân, còn tếu”1.
Thứ hai, mục đích của chỉnh huấn cán bộ. Mục đích của chỉnh huấn cán bộ là làm cho đội ngũ cán bộ không ngừng nâng cao phẩm chất và năng lực trước những yêu cầu nhiệm vụ cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Cán bộ quyết định mọi việc. Công việc thành công hay thất bại một phần lớn là do tư tưởng, đạo đức, thái độ và lề lối làm việc của đội ngũ cán bộ các cấp. Thông qua chỉnh huấn cán bộ “Trung ương rất mong rằng trong cuộc chỉnh huấn này, các đồng chí cố gắng thi đua học tập rèn luyện… trở nên những chiến sĩ đắc lực nhất trong sự nghiệp xây dựng Đảng và giúp Đảng đưa kháng chiến đến thắng lợi, kiến quốc đến thành công”2. Người nhấn mạnh: “Chỉnh huấn nhằm vào: nâng cao trình độ tư tưởng và chính trị của cán bộ và đảng viên, tẩy bỏ tư tưởng phi vô sản và tiểu tư sản, thống nhất tư tưởng, thống nhất hành động, đoàn kết toàn Đảng để Đảng làm tròn nhiệm vụ nặng nề và vẻ vang của mình”3. Chỉnh huấn cán bộ cốt là để họ phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn.
Thứ ba, phương châm chỉnh huấn cán bộ. Phải làm thường xuyên và chú trọng trong những thời điểm quan trọng, những lúc cách mạng gặp thuận lợi, khó khăn hoặc chuyển giai đoạn. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, chỉnh huấn cán bộ phải làm từng bước, có trọng tâm, trọng điểm, “chỉnh đốn tư tưởng rồi mới chỉnh đốn tổ chức. Chỉnh huấn cán bộ rồi mới chỉnh huấn toàn thể đảng viên”4. Phải thực hiện nghiêm ngặt các nguyên tắc tổ chức, nguyên tắc lãnh đạo và nguyên tắc sinh hoạt Đảng, tích cực phê bình và tự phê bình. Phải biết dựa vào quần chúng nhân dân để chỉnh huấn cán bộ.
Thứ tư, thời điểm cần chú trọng chỉnh huấn cán bộ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, khi cách mạng gặp khó khăn, phải tiến hành chỉnh huấn nhằm củng cố giữ vững lòng tin của cán bộ để tránh bi quan, chán nản. Khi cách mạng phát triển thuận lợi, phải chỉnh huấn cán bộ để làm cho cán bộ không rơi vào tự mãn, tự kiêu, tự đại, chủ quan, thỏa mãn dừng lại với những thành công đã đạt được mà phải thường xuyên trau dồi, tu dưỡng rèn luyện đạo đức, trình độ năng lực để thực hiện nhiệm vụ cách mạng. Khi cách mạng chuyển giai đoạn, phải chỉnh huấn cán bộ để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, tránh được những sai lầm, lạc hậu, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “vì điều kiện khó khăn mà số đông cán bộ và đảng viên chưa được huấn luyện hẳn hoi cho nên tư tưởng và trình độ chính trị còn thấp kém và lệch lạc”5.
Thứ năm, nội dung chỉnh huấn cán bộ. Chỉnh huấn về nhận thức đường lối chính trị, bản lĩnh chính trị vững vàng trong mọi tình huống phức tạp, mọi bước ngoặt hiểm nghèo, mọi giai đoạn cách mạng khác nhau. Theo Người, đội ngũ cán bộ phải thực hiện đúng chính sách của Đảng; phải biết hy sinh cái riêng, cái nhỏ để phục vụ cái chung, cái lớn; phải kiên quyết chống căn bệnh cá nhân chủ nghĩa “Vì cá nhân chủ nghĩa nên đặt lợi ích riêng lên trên lợi ích chung, rồi sinh ra vô kỷ luật, vô tổ chức, tham địa vị, tham danh vọng, bè phái, tham ô, lãng phí, quan liêu, v.v.”6.
Chỉnh huấn về tư tưởng cách mạng, chống chủ nghĩa cơ hội xét lại, giáo điều bảo thủ; đặc biệt phải biết cải tạo tư tưởng, vì mỗi cán bộ của Đảng đều tham gia gánh vác nhiệm vụ cải tạo xã hội, làm cho nước nhà tốt đẹp hơn. Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Nếu lòng mình không cải tạo thì đừng nói đến cải tạo xã hội. Lòng mình còn tham ô, lãng phí, muốn cải tạo xã hội làm sao được”7. Đó là một việc làm trường kỳ gian khổ. Muốn làm được thì tự mình phải cải tạo mình trước, sửa chữa khuyết điểm, phát triển ưu điểm. Chỉ cần có quyết tâm sửa chữa khuyết điểm, cải tạo mình, cải tạo xã hội thì nhất định làm được.
Thực hiện đoàn kết nội bộ, giữ gìn kỷ luật cách mạng; tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ trong Đảng và ngoài Đảng hiểu nhau hơn và đoàn kết hơn; mọi người đều biết rõ ai là bạn, ai là thù trên thế giới, trong nước và trong bản thân mình; biết gắn lợi ích chung của dân tộc với lợi ích riêng của cá nhân. Người nhấn mạnh: “Từ nay cán bộ ta phải ghi nhớ và phải quyết tâm thực hành những điều đã học trong lớp chỉnh huấn, tức là: đoàn kết nội bộ trong cơ quan, giữ gìn kỷ luật cách mạng, giữ vững lập trường, dùi mài tư tưởng, nâng cao tinh thần trách nhiệm, kiên quyết vượt mọi khó khăn, toàn tâm toàn lực phụng sự nhân dân, phụng sự kháng chiến”8.
Thứ sáu, biện pháp chỉnh huấn cán bộ.
(1) Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát để chỉnh huấn cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh coi kiểm tra, giám sát cán bộ là một phương thức chỉnh huấn quan trọng, giúp nâng cao trách nhiệm và phẩm chất cán bộ. Người nhấn mạnh: “Phải nghiêm ngặt kiểm tra… Kiên quyết chống lại cái thói nghị quyết một đường, thi hành một nẻo”9. Theo Người, kiểm tra không chỉ dựa trên báo cáo mà cần đi thực tế, thực hiện hai chiều: từ trên xuống và từ dưới lên. Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt đề cao kiểm tra thường xuyên, trực tiếp, chống bệnh hình thức, giấy tờ, bệnh quan liêu. Vì vậy, kiểm tra, giám sátphải trở thành nhiệm vụ thường xuyên, có kế hoạch, phân công rõ ràng, nhất là với cán bộ chủ chốt, cấp ủy.
(2) Thực hiện nghiêm tự phê bình và phê bình để chỉnh huấn cán bộ. Theo Hồ Chí Minh, mỗi cán bộ cần phải: “thành khẩn học tập, thật thà tự phê bình và phê bình, hấp thụ thêm kinh nghiệm và đạo đức cách mạng. Sau khi chỉnh huấn xong thì thi đua giúp Trung ương chỉnh huấn toàn Đảng, toàn quân và chỉnh đốn công tác quần chúng”10; “phải thi đua, thái độ phải thành thực cầu tiến bộ, cần phải đoàn kết”11, kết thúc chỉnh huấn phải trở thành một người mới, tiến bộ nhiều. Chỉnh huấn cán bộ phải chu đáo, tỉ mỉ, thận trọng; phải xác định rõ mục đích, yêu cầu, nội dung, phương châm chỉ đạo đúng đắn với hình thức và bước đi thích hợp, tránh nôn nóng, chủ quan. Phải chỉnh huấn tư tưởng trước, trên trước, dưới sau. Phải tiến hành một cách thường xuyên, dựa vào quần chúng, Nhân dân để chỉnh huấn. Phải trừ bỏ khuyết điểm, phát triển ưu điểm, tích cực nghiên cứu tài liệu, dù là tài liệu hết sức bình thường, khi nghiên cứu tài liệu phải biết áp dụng và liên hệ với thực tiễn; không thiên tư, thiên vị giữa người trong Đảng và người ngoài Đảng. Phải khắc phục những khuynh hướng không đúng trong chỉnh huấn cán bộ, đặc biệt là khuynh hướng “tự mãn”.
(3) Thông qua rèn luyện, thử thách cán bộ để chính huấn. Rèn luyện và thử thách cán bộ là phương thức chỉnh huấn quan trọng nhằm nâng cao năng lực, bản lĩnh, ý chí cách mạng. Theo Hồ Chí Minh phải đưa cán bộ vào thực tiễn, kể cả vị trí khó khăn, để rèn luyện, đào tạo toàn diện thông qua trường lớp và thực tế. Người khẳng định: “Học để làm việc. Làm người/Làm cán bộ. Học để phụng sự Đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”12, không phải học để lấy bằng cấp, chứng chỉ nhằm tiến thân. Theo Người, rèn luyện còn giúp cán bộ tổ chức thực hiện hiệu quả nghị quyết, chính sách, phát huy tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm: “Mọi người hãy nêu cao chí khí phấn đấu, tinh thần cách mạng, không sợ gian khổ khó khăn, phát huy ý thức làm chủ tập thể, dám nghĩ, dám làm, hăng hái vươn lên làm tròn nhiệm vụ”13.
(4) Phát huy vai trò tích cực, tự giác trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống, tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên nhất là người đứng đầu. Trong tác phẩm “Đường Cách mệnh” (năm 1927), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu rõ những yêu cầu đối với người cán bộ: “Tự mình phải: Cần kiệm. Hòa mà không tư. Cả quyết sửa lỗi mình. Cẩn thận mà không nhút nhát. Hay hỏi. Nhẫn nại (chịu khó). Hay nghiên cứu, xem xét. Vị công vong tư. Không hiếu danh, không kiêu ngạo. Nói thì phải làm. Giữ chủ nghĩa cho vững. Hy sinh. Ít lòng tham muốn về vật chất. Bí mật”14. Không chỉ nói tính tích cực, tự giác của mỗi cán bộ, đảng viên mà Hồ Chí Minh còn nhấn mạnh những cán bộ chủ chốt, cấp cao cần phải tiên phong trong tự chỉnh huấn: “ Một điều rất quan trọng nữa là các đồng chí bộ trưởng, thứ trưởng và cán bộ lãnh đạo phải luôn luôn gương mẫu về mọi mặt, phải nêu gương sáng về đạo đức cách mạng: cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, phải giữ gìn tác phong gian khổ phấn đấu, phải không ngừng nâng cao chí khí cách mạng trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc”15.
(5) Dựa vào Nhân dân để chỉnh huấn cán bộ. Dựa vào nhân dân để chỉnh huấn cán bộ là một tư tưởng xuyên suốt và nhất quán của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Người khẳng định: “Dân chúng biết giải quyết nhiều vấn đề một cách giản đơn, mau chóng, đầy đủ, mà những người tài giỏi, những đoàn thể to lớn, nghĩ mãi không ra”16. Nhân dân là người kiểm nghiệm trung thực nhất đối với phẩm chất, năng lực của cán bộ. Việc phát huy vai trò giám sát của Nhân dân không chỉ giúp phát hiện sai phạm, yếu kém mà còn là điều kiện để cán bộ tự sửa chữa, hoàn thiện. Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu phải lắng nghe ý kiến Nhân dân, tổ chức cho nhân dân góp ý, đánh giá cán bộ một cách dân chủ, công khai và thường xuyên. Đây chính là nền tảng để chỉnh huấn cán bộ hiệu quả, bền vững.
3. Nâng cao chất lượng chỉnh huấn cán bộ cấp cơ sở ở tỉnh Đồng Nai hiện nay
Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, tỉnh Đồng Nai đã quan tâm sâu sắc đến công tác chỉnh huấn cán bộ nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở vững mạnh, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. Việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chỉnh huấn cán bộ được tỉnh cụ thể hóa bằng nhiều chủ trương, giải pháp phù hợp, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở trong toàn tỉnh.
Một trong những ưu điểm nổi bật là nhận thức của cấp ủy, chính quyền các cấp tỉnh Đồng Nai về tầm quan trọng của công tác chỉnh huấn cán bộ ngày càng sâu sắc, rõ nét. Các cấp ủy đảng từ tỉnh đến cơ sở đã chủ động tổ chức nhiều đợt sinh hoạt chính trị, học tập chuyên đề, giáo dục lý luận nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức cách mạng và năng lực công tác cho đội ngũ cán bộ. Việc tổ chức khảo sát mức độ hài lòng và lấy ý kiến đóng góp của Nhân dân về nội dung đánh giá cán bộ thông qua hiệu quả công việc được thực hiện ngày càng hiệu quả, là cơ sở khách quan để cấp ủy, tổ chức đảng các cấp nắm bắt thực chất hơn, toàn diện hơn chất lượng thực tiễn của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Theo số liệu từ Tỉnh ủy Đồng Nai, tỷ lệ cán bộ cấp xã được đánh giá tốt và khá đã tăng từ 97,73% năm 2015 lên đến 99,9% vào năm 2021, trong khi tỷ lệ cán bộ bị đánh giá ở mức trung bình và yếu giảm từ 2,27% xuống còn 0,1% trong cùng giai đoạn17.
Công tác kiểm tra, giám sát cũng được tăng cường, thể hiện rõ vai trò chỉnh đốn nội bộ và ngăn ngừa các vi phạm trong thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Trong giai đoạn 2021 – 2023, cấp ủy, ủy ban kiểm tra cấp huyện và cấp cơ sở đã tiến hành kiểm tra, giám sát đối với 311 đảng viên. Thông qua đó, đã kịp thời phát hiện và xử lý 15 trường hợp với các hình thức như khiển trách, cảnh cáo, cách chức18. Việc xử lý nghiêm các sai phạm góp phần cảnh báo và răn đe, đồng thời khẳng định quyết tâm làm trong sạch đội ngũ cán bộ của tỉnh.
Cùng với các ưu điểm nêu trên, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ được gắn với quy hoạch và yêu cầu thực tiễn. Tỷ lệ cán bộ cấp xã có trình độ đại học trở lên tại Đồng Nai hiện nay đạt gần 92%, phản ánh nỗ lực lớn của tỉnh trong việc chuẩn hóa đội ngũ cán bộ. Các chương trình đào tạo không chỉ trang bị kiến thức chuyên môn mà còn tập trung rèn luyện kỹ năng lãnh đạo, quản lý và đạo đức công vụ. Việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh đã trở thành nền nếp, giúp cán bộ tự soi, tự sửa, nâng cao ý thức phục vụ Nhân dân. Đặc biệt, tỉnh Đồng Nai đã luôn chú trọng thực hiện Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, phát huy vai trò giám sát của Nhân dân đối với đội ngũ cán bộ cấp cơ sở thông qua các kênh tiếp nhận phản ánh, như: tiếp xúc cử tri, hòm thư góp ý, đường dây nóng, hay các cuộc giám sát chuyên đề của Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị – xã hội. Qua đó, đã không ngừng nâng cao tinh thần trách nhiệm, tính minh bạch và củng cố niềm tin của Nhân dân vào đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp cơ sở.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, công tác chỉnh huấn cán bộ ở Đồng Nai vẫn còn bộc lộ không ít hạn chế, đòi hỏi cần được nhận diện rõ và có giải pháp khắc phục kịp thời. Nhất là tình trạng nhận thức về vai trò và tính cấp thiết của công tác chỉnh huấn cán bộ của một số cấp ủy cơ sở chưa thật đầy đủ, chưa thực sự quan tâm sâu sát nên đã dẫn đến việc tổ chức chỉnh huấn cán bộ còn hình thức, thiếu chiều sâu, chưa tạo được sự chuyển biến rõ rệt trong tư duy và hành động của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Thực tế cho thấy, tình trạng một số cán bộ cấp cơ sở còn biểu hiện né tránh trách nhiệm, thiếu tinh thần tiên phong, gương mẫu, thụ động, ngại đổi mới, không dám chịu trách nhiệm trước những nhiệm vụ khó khăn, phức tạp. Cá biệt, một số cán bộ có biểu hiện tư tưởng thực dụng, cá nhân chủ nghĩa, quan liêu, nhũng nhiễu, thiếu sâu sát cơ sở, làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của cả cá nhân và tập thể. Trong khi đó, việc đánh giá cán bộ cấp cơ sở ở một số địa phương vẫn chưa thật sự phản ánh đúng thực chất. Việc xây dựng tiêu chí đánh giá đôi khi còn nặng về hình thức, chủ yếu dựa trên hồ sơ báo cáo, thiếu các chỉ số định lượng cụ thể, cũng như thiếu cơ chế phản hồi hai chiều giữa cán bộ và người dân. Công tác kiểm tra, giám sát mặc dù đã được đẩy mạnh nhưng vẫn còn hiện tượng “trên nóng, dưới lạnh”, chưa tạo được áp lực đủ lớn để cán bộ tự chỉnh đốn, tự nâng cao, “tự soi, tự sửa”.
Trong thời gian tới, thực hiện chủ trương của Đảng về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, nhất là chủ trương sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, bỏ cấp huyện. Dự báo sau sáp nhập, tỉnh Đồng Nai sẽ có khoảng 1.900 cán bộ, công chức dôi dư, đòi hỏi phải có phương án bố trí, sắp xếp lại hợp lý, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ hiện có để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về trình độ, năng lực và bản lĩnh chính trị. Trong bối cảnh đó, công tác chỉnh huấncán bộ không chỉ là nhiệm vụ thường xuyên, mà còn là giải pháp căn cơ để xây dựng đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, nâng cao năng lực phục vụ người dân và doanh nghiệp.
4. Một số giải pháp
Để nâng cao hiệu quả vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chỉnh huấn cán bộ trong xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở tỉnh Đồng Nai, cần tập trung thực hiện tốt các biện pháp cơ bản sau:
Một là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực trong đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Kiểm tra, giám sát và kiểm soát quyền lực là những công cụ hữu hiệu nhằm kịp thời phát hiện, ngăn ngừa và xử lý các biểu hiện sai phạm, góp phần bảo đảm cho đội ngũ cán bộ cơ sở hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Trong bối cảnh hiện nay, khi yêu cầu đổi mới phương thức lãnh đạo và nâng cao hiệu quả quản trị ở cấp cơ sở ngày càng cao, việc tăng cường các hoạt động này càng trở nên cấp thiết. Các tổ chức đảng, chính quyền địa phương cần xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát chặt chẽ, có trọng tâm, trọng điểm; bảo đảm khách quan, công khai, minh bạch và thường xuyên. Kiểm tra không chỉ giới hạn trong nội bộ đảng, mà còn cần mở rộng sang các cơ quan dân cử, mặt trận và các tổ chức chính trị – xã hội để tạo cơ chế giám sát đa chiều. Việc kiểm soát quyền lực phải gắn với phân công, phân cấp rõ ràng, đồng thời có cơ chế kiểm tra chéo và trách nhiệm giải trình cao. Khi quyền lực được kiểm soát hiệu quả, cán bộ sẽ hành động có trách nhiệm hơn, minh bạch hơn, từ đó, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp cơ sở, đáp ứng yêu cầu phục vụ nhân dân và phát triển địa phương bền vững.
Hai là, thực hiện nghiêm tự phê bình và phê bình trong các cấp ủy, tổ chức đảng cấp cơ sở. Tự phê bình và phê bình là một phương thức tự chỉnh đốn, tự đổi mới từ bên trong tổ chức đảng, góp phần quan trọng trong xây dựng đội ngũ cán bộ liêm chính, trung thực và có trách nhiệm. Để đạt được hiệu quả thực chất, các cấp ủy, tổ chức đảng ở cơ sở cần thực hiện nội dung này một cách nghiêm túc, bài bản, tránh hình thức, đối phó hoặc né tránh khuyết điểm. Trước hết, cần tạo lập môi trường dân chủ trong sinh hoạt đảng để mỗi cán bộ, đảng viên có thể thẳng thắn nhìn nhận ưu điểm, khuyết điểm của bản thân. Việc tổ chức tự phê bình và phê bình phải theo nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, bảo đảm tính xây dựng, không quy chụp, không lợi dụng để công kích cá nhân, đồng thời bảo vệ người dám nói thẳng, nói thật. Các chi bộ cần đổi mới phương pháp sinh hoạt, tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề về đạo đức, trách nhiệm công vụ, tinh thần phục vụ nhân dân để mỗi cán bộ cơ sở có dịp nhìn lại và điều chỉnh hành vi. Sau mỗi đợt tự phê bình và phê bình, cần có kế hoạch cụ thể để khắc phục khuyết điểm đã nêu, có kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện. Việc thực hiện nghiêm túc nội dung này sẽ nâng cao năng lực tự soi, tự sửa của cán bộ, củng cố khối đoàn kết nội bộ và từng bước hoàn thiện đội ngũ cán bộ cơ sở về phẩm chất, đạo đức, năng lực công tác.
Ba là, thường xuyên theo dõi, nắm chắc kết quả hoàn thành chức trách, nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Việc theo dõi, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ của cán bộ là một công cụ quản lý không thể thiếu để bảo đảm tính kỷ cương, hiệu quả và chất lượng hoạt động công vụ. Đối với đội ngũ cán bộ cơ sở trực tiếp tiếp xúc với Nhân dân và triển khai các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, việc giám sát hiệu quả công việc càng mang ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Căn cứ vào quy định của cấp trên, cấp ủy, tổ chức đảng cần xây dựng bộ tiêu chí cụ thể để đánh giá kết quả thực hiện chức trách của cán bộ cơ sở, bảo đảm khách quan, gắn với kết quả phục vụ người dân, chất lượng giải quyết công việc và mức độ hài lòng của tổ chức, cá nhân liên quan. Quá trình đánh giá phải thường xuyên, liên tục. Việc theo dõi này nên kết hợp giữa báo cáo công việc, kiểm tra đột xuất và phản hồi từ Nhân dân. Cần có cơ chế kiểm chứng thông tin đa chiều, tránh tình trạng cán bộ báo cáo thành tích nhưng hiệu quả thực tiễn không phản ánh đúng thực chất. Kết quả theo dõi cần được công khai trong nội bộ, làm căn cứ để xem xét bổ nhiệm, khen thưởng hoặc điều chuyển công tác phù hợp. Khi việc đánh giá cán bộ cơ sở dựa trên thực chất công việc thay vì cảm tính hay quan hệ cá nhân, sẽ tạo ra động lực để cá nhân phấn đấu, rèn luyện, hoàn thiện bản thân vì mục tiêu phụng sự nhân dân và phát triển địa phương.
Bốn là, phát huy vai trò của Nhân dân trong kiểm soát, phê bình, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Để Nhân dân thực sự tham gia hiệu quả vào quá trình này, cần thiết lập các kênh phản ánh thông tin thuận tiện, dễ tiếp cận, như các buổi tiếp xúc cử tri, hòm thư góp ý, đường dây nóng, cổng thông tin điện tử của chính quyền cơ sở. Cần có cơ chế bảo vệ người tố cáo và xử lý nghiêm minh các hành vi trù dập, đe dọa người dân khi thực hiện quyền giám sát của mình. Bên cạnh đó, công tác thông tin, tuyên truyền cần được tăng cường nhằm nâng cao nhận thức của người dân về vai trò, quyền và trách nhiệm trong việc giám sát cán bộ. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên cần phát huy vai trò là cầu nối giữa chính quyền và Nhân dân, tổ chức các đợt giám sát chuyên đề gắn với các lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh tiêu cực, như: quản lý đất đai, đầu tư công, an sinh xã hội. Khi được lắng nghe và tôn trọng, Nhân dân sẽ giúp hệ thống chính trị phát hiện và chỉnh đốn kịp thời những biểu hiện lệch chuẩn của cán bộ, từ đó, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở thực sự “gần dân, hiểu dân, trọng dân”.
Năm là, phát huy vai trò tự giác, tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ cơ sở trong tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống. Phát huy vai trò tự giác và gương mẫu của cán bộ trước hết đòi hỏi mỗi người phải tự nhận thức đầy đủ về trách nhiệm chính trị, đạo đức nghề nghiệp của mình. Cần xây dựng kế hoạch tu dưỡng cá nhân sát với nhiệm vụ được giao, gắn với nội dung học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Cán bộ cơ sở phải tiên phong trong thực hiện nhiệm vụ, sẵn sàng nhận việc khó, việc mới, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao và thái độ phục vụ tận tụy. Sự gương mẫu còn thể hiện ở lối sống trong sạch, giản dị, công khai, minh bạch về tài sản, không lợi dụng chức vụ để trục lợi. Tự chỉnh huấn bản thân thể hiện ý thức giác ngộ cao của người cán bộ, đảng viên khi đứng trong hàng ngũ của Đảng. Ý thức trong tự chỉnh huấn của từng cán bộ cơ sở trước hết là sự tự rà soát, kiểm điểm bản thân để có thể phát huy các ưu điểm, đồng thời tìm cho ra các hạn chế, khuyết điểm, từ đó tự khắc phục. Thực hiện tự chỉnh huấn đòi hỏi mỗi cán bộ cơ sở luôn tự kiểm điểm, tự phê bình, những lời mình đã nói, những việc đã làm để phát triển điều hay, sửa đổi khuyết điểm. Đó là quá trình tự quan sát, theo dõi, phát hiện, xem xét, đánh giá, kiểm điểm về lời nói và hoạt động của mình trong mối quan hệ với công việc, với người khác và với chính mình. Đó cũng chính là năng lực tự chỉnh huấn, tự kiểm tra, giám sát trong thực hiện những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao.
5. Kết luận
Công cuộc đổi mới, phát triển đất nước hiện nay đang đặt ra những yêu cầu mới đối với công tác chỉnh huấn cán bộ của Đảng. Trong những năm qua, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chỉnh huấn cán bộ, cấp ủy, tổ chức đảng tỉnh Đồng Nai đã dành sự quan tâm đặc biệt đối với công tác trọng yếu này. Đội ngũ cán bộ cơ sở tỉnh Đồng Nai không ngừng được kiện toàn, được đào tạo cơ bản và tương đối toàn diện về chính trị cũng như chuyên môn, nghiệp vụ. Chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở từng bước được nâng cao, cơ bản bảo đảm tính kế thừa, ổn định, đổi mới và phát triển, qua đó góp phần thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước góp phần thực hiện khát vọng xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc.
Chú thích:
1, 7, 8, 11. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 8. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 50, 113, 145, 60.
2, 3, 4, 5, 6, 10. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 7. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 415, 398, 415, 415, 415, 415.
9, 16. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 308, 355.
12. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 6. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 208.
13, 15. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 14. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 285, 223.
14. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 2. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 280.
17. Tỉnh ủy Đồng Nai (2023). Báo cáo số 352-BC/TU ngày 22/9/2023 về tự kiểm tra về việc lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác cán bộ theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Nghị quyết số 26-NQ/TW về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ.
18. Tỉnh ủy Đồng Nai (2022). Báo cáo chuyên đề số 198-BC/TU ngày 21/3/2022 về vấn đề quyền làm chủ của Nhân dân, “Nhân dân làm chủ” trong cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” – Thực tiễn và những vấn đề đặt ra.
