Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa để xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên ngành kinh tế ở các trường đại học hiện nay

ThS. Phạm Thị Hương
Trường Đại học Thương mại Hà Nội

(Quanlynhanuoc.vn) – Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa có ý nghĩa rất quan trọng đối với sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc của dân tộc, văn hóa được Người đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị và xã hội, là một mặt trận đấu tranh quyết liệt, phức tạp để xây dựng nền văn hóa mới, văn hóa xã hội chủ nghĩa. Bài viết làm rõ nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa; từ đó, vận dụng tư tưởng này để xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên ngành kinh tế các trường đại học, tập trung vào làm rõ thực trạng lối sống văn hóa của sinh viên ngành kinh tế; qua đó, đề xuất một số giải pháp cơ bản xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên ngành kinh tế hiện nay.

Từ khóa: Tư tưởng Hồ Chí Minh, lối sống văn hóa, sinh viên ngành kinh tế, trường đại học.

1. Đặt vấn đề

Chủ tịch Hồ Chí Minh anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, Người đã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta. Trước lúc đi xa, Người đã để lại hệ thống di sản lý luận, thực tiễn vô cùng phong phú, đồ sộ, đó là tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách, thời đại Hồ Chí Minh. Đến nay, tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vẫn là kim chỉ nam cho hành động của Đảng, là chỉ dẫn quý báu để mỗi người ở những cương vị khác nhau học tập, làm theo, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.

Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, nội dung về văn hóa có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc của dân tộc, được Người đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị. Vì vậy, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa để xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên ngành Kinh tế các trường đại học hiện nay có ý nghĩa quan trọng trong đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện nên những lớp người “vừa hồng”, “vừa chuyên” kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa

Nhà báo Liên Xô Ôxíp Mađenxtam trong một lần tiếp xúc với Nguyễn Ái Quốc đã nhận xét: “Từ Nguyễn Ái Quốc đã toả ra một thứ văn hóa, không phải văn hóa châu Âu mà có lẽ là nền văn hóa tương lai”. Lời nhận xét của Ôxíp Manđenxtam chứa đựng nhiều giá trị nhân văn sâu sắc, phản ánh thứ văn hóa rất đặc biệt chỉ có Nguyễn Ái Quốc mới có được, đó là sự kết tinh của nhiều nền văn hóa khác nhau, đem đến cho nhân loại niềm hy vọng, tương lai tươi sáng của con người.

Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa được hình thành, phát triển trên nền tảng của giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, văn hóa của các nước phương Đông, phương Tây, trực tiếp là tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin về văn hóa, cùng với tư duy nhận thức lý luận sắc sảo, thực tiễn hoạt động phong phú, đa dạng của Người. Trong quá trình đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kế thừa, tiếp thu những hạt nhân tiến bộ vào điều kiện, hoàn cảnh lịch sử cụ thể của Việt Nam và nâng lên thành hệ thống quan điểm toàn diện, sâu sắc để phục vụ hữu ích cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Một là, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của văn hóa trong dòng chảy của lịch sử dân tộc.

Bằng hoạt động thực tiễn phong phú, đa dạng và sự am hiểu văn hóa sâu sắc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đúc kết, khái quát, đưa ra khái niệm về văn hóa dễ nhớ, dễ hiểu “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa”¹.

Khái niệm văn hóa theo Chủ tịch Hồ Chí Minh bao hàm cả văn hóa vật chất và văn hóa tinh thần, phản ánh đời sống vật chất và đời sống tinh thần của con người. Văn hóa xuất phát từ thực tiễn cuộc sống và phục vụ cho chính đời sống của con người. Từ quá trình lao động sản xuất ấy con người mới sáng tạo và phát minh ra những công cụ, phương tiễn để giao lưu, trao đổi, thông tin qua lại lẫn nhau, thông qua đó con người mới tồn tại và phát triển.

Chủ tịch Hồ Chí Minh xem văn hóa là một lĩnh vực hoạt động, đặt ngang hàng với các lĩnh vực khác. Người chỉ rõ: “Trong công cuộc kiến thiết nước nhà có bốn vấn đề cần phải chú ý đến, cùng phải coi trọng ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa”². Điều đó cho thấy vị trí, vai trò quan trọng của văn hóa đối với sự nghiệp đấu tranh cách mạng giải phóng dân tộc; văn hóa cũng là mặt trận đấu tranh không kém phần gay go, quyết liệt, phức tạp, như: mặt trận chính trị, kinh tế, xã hội. Cho nên, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh đến việc coi trọng cuộc đấu tranh trên mặt trận văn hóa, yêu cầu mỗi người dân là một chiến sĩ trên mặt trận văn hóa để chống lại văn hóa nô dịch, phản động, đồi truỵ của chế độ cũ, xây dựng nền văn hóa mới mang tính khoa học, đại chúng, dân tộc, phục vụ hữu ích cho đời sống của người dân.

Hai là, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra mối quan hệ giữa văn hóa với chính trị, kinh tế và xã hội.

Theo Người giữa văn hóa với chính trị, kinh tế và xã hội có mối quan hệ biện chứng tác động qua lại, không tách rời nhau, văn hóa thuộc kiến trúc thượng tầng được hình thành, phát triển trên nền tảng cơ sở kinh tế của xã hội nhất định. Chính trị, xã hội được giải phóng thì văn hóa mới được giải phóng. Do đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, tiến hành cuộc cách mạng về chính trị trước, xóa bỏ xã hội cũ với những tàn tích văn hóa thủ cựu, bảo thủ, cầm tù về mặt tư tưởng đối với con người; dưới chế độ xã hội cũ, chủ nghĩa thực dân, phong kiến đã thi hành chính sách văn hóa ngu dân, tuyên truyền lối sống văn hóa thực dụng, uỷ mị, cam chịu, không có tinh thần phản kháng.

Người chỉ rõ: “Dưới chế độ thực dân và phong kiến, nhân dân ta bị nô lệ thì văn nghệ cũng bị nô lệ, bị tồi tàn, không thể phát triển được”³. Vì vậy, văn hóa cũng phải tham gia vào cuộc đấu tranh cách mạng của dân tộc, nằm trong chính trị, kinh tế và xã hội; tham gia vào mọi hoạt động chính trị, kinh tế, xã hội để vạch trần tính phản động của chủ nghĩa thực dân, phong kiến; cổ vũ, động viên, khích lệ lòng yêu nước của Nhân dân, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất tháng 11/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định một luận điểm nổi tiếng, mang tầm kinh điển đến nay vẫn còn nguyên giá trị, là phương châm hành động cho các cấp, các ngành “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”, “văn hóa soi đường cho sự phát triển và tiến bộ của xã hội”. Chính điều đó đã góp phần tạo nên sức mạnh to lớn, mạnh mẽ của dân tộc cho sự nghiệp kháng chiến, kiến quốc của dân tộc; cả dân tộc là một thành luỹ kiên cố, vững chắc không một súng ống, bom đạn nào của quân địch có thể công phá được. Sức mạnh của văn hóa đã truyền vào chính trị, kinh tế, văn hóa trở thành cội nguồn, động lực của mọi thắng lợi, giúp con người vượt qua “mưa bom, bão đạn” của kẻ thù để giành chiến thắng, ghi thêm những chiến công mới trong pho lịch sử bằng vàng của dân tộc.

Ba là, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra cách thức, biện pháp để xây dựng nền văn hóa trong chế độ xã hội mới.

Ngay sau khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, trên cương vị là người đứng đầu Chính phủ, Người đã mở chiến dịch diệt giặc đói, giặc dốt để nâng cao trình độ dân trí, văn hóa cho người dân. Người đã xác định những cách thức, biện pháp để xây dựng nền văn hóa trong chế độ xã hội mới, thông qua hệ thống những quan điểm mang tính chỉ đạo, định hướng xuyên suốt của nền văn hóa Việt Nam: “1 – Xây dựng tâm lý: tinh thần độc lập tự cường. 2 – Xây dựng luân lý: biết hy sinh, làm lợi cho quần chúng. 3 – Xây dựng xã hội: mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của nhân dân trong xã hội. 4 – Xây dựng chính trị dân quyền. 5 – Xây dựng kinh tế”⁴. Cách thức, biện pháp xây dựng nền văn hóa mới được Người chỉ ra toàn diện, thấm đẫm tính dân tộc, vì Nhân dân; nền văn hóa mới thể hiện tinh thần, ý chí khát vọng tự lực, tự cường dân tộc, phục vụ hữu ích cho cuộc sống của người dân, đem lại những đổi thay, khác lạ trong quá trình phát triển kinh tế – xã hội, vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Trong quá trình xây dựng nền văn hóa mới, Người còn nhấn mạnh đến việc luôn có sự kế thừa, bổ sung, phát triển văn hóa, từ đó làm phong phú thêm nền văn hóa của dân tộc. Bởi trong quá trình vận động, phát triển của xã hội, văn hóa cũng có sự tiếp biến, có sự giao thoa giữa các quốc gia, dân tộc, giữa các vùng, miền, văn hóa không thể đứng im, không thể cài then, đóng cửa mà cần có sự giao lưu với nhau. Tuy nhiên, trong sự giao lưu đó, cần có chọn lọc, lựa chọn những văn hóa tiến bộ, giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Người chỉ rõ: “phát triển những truyền thống văn hóa tốt đẹp của văn hóa dân tộc và tiếp thu những cái mới của văn hóa tiến bộ thế giới, để xây dựng một nền văn hóa Việt Nam có tính chất dân tộc, khoa học và đại chúng”⁵.

Một trong những cách thức, biện pháp quan trọng để xây dựng nền văn hóa mới, được Người đặc biệt quan tâm, chú trọng là giữ gìn sự trong sáng của tiếng nói dân tộc, bởi đó là nguồn gốc, là tấm thẻ căn cước để phân biệt dân tộc này với dân tộc khác, mất tiếng nói dân tộc thì đồng nghĩa với văn hóa của dân tộc sẽ không còn nữa. Người khẳng định: “Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó, làm cho nó phổ biến ngày càng rộng khắp”⁶. Chính vì thế, Người đã căn rặn Đảng, Nhà nước ta rằng: “Đảng cần có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hóa, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của nhân dân”⁷.

3. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa tiếp tục soi sáng việc xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên ngành kinh tế các trường đại học hiện nay

Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh mãi là nền tảng tư tưởng, là ngọn cờ dẫn dắt dân tộc tiến lên chủ nghĩa xã hội. Các chiến lược, quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đều lấy mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” làm trọng tâm, đó chính là mong ước của Bác Hồ lúc sinh thời. Những định hướng lớn như phát triển bền vững, tăng trưởng đi đôi với tiến bộ xã hội, xây dựng nền kinh tế tự chủ, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân đều bắt nguồn từ tư tưởng xuyên suốt của Người⁸.

Quan điểm, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về văn hóa là viên ngọc quý của dân tộc, tiếp tục chỉ dẫn, định hướng cho các cấp, các ngành, các giai cấp trong xã hội, nhất là sinh viên ngành Kinh tế các trường đại học trong xây dựng lối sống văn hóa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, mở cửa hội nhập quốc tế Đảng ta đã ban hành nhiều nghị quyết về thanh niên, như: Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 14/01/1993 của Bộ Chính trị (khoá VII) về công tác thanh niên trong thời kỳ mới; Nghị quyết số 25-NQ/TW ngày 15/7/2008 của Bộ Chính trị (khoá X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2025 – 2030; Chính phủ ban hành Chỉ thị số 31/CT-TTg ngày 04/12/2019 về tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên… Thông qua những văn bản đó mà sinh viên ngành kinh tế các trường đại học ý thức sâu sắc hơn việc xây dựng lối sống văn hóa để trở thành công dân có ích cho xã hội, góp phần vào sự nghiệp cách mạng chung của Đảng ta hiện nay.

Thời gian qua, cấp ủy tổ chức đảng, người đứng đầu cơ quan, ban, ngành, khoa giáo viên các trường đại học và sinh viên ngành kinh tế đã quán triệt và nhận thức sâu sắc tầm quan trọng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa để xây dựng lối sống văn hóa; cụ thể hóa quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa của học sinh, sinh viên thành chương trình hành động phù hợp, hiệu quả với đặc điểm tình hình, yêu cầu, nhiệm vụ đề ra. Các các trường đại học đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện các phong trào của thanh niên, của sinh viên, như: thanh niên tham gia xây dựng văn minh đô thị, sinh viên 5 tốt, thanh niên lập nghiệp, tuổi trẻ giữ nước, sinh viên làm chủ khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, sinh viên tình nguyện, sinh viên tiếp sức mùa thi, sinh viên với văn hóa giáo thông, sinh viên với tình yêu biển đảo, sinh viên vững bước dưới lá cờ vẻ vang của Đảng…

Đoàn thanh niên, hội sinh viên ở các các trường đại học đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, cụ thể để tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, lối sống văn hóa cho sinh viên, như: toạ đàm khoa học, diễn đàn thanh niên, dạ hội thanh niên, cuộc thi tìm hiểu về truyền thống của Đảng, của dân tộc…

Trong quá trình học tập, đội ngũ giáo viên đã lống ghép việc giới thiệu kiến thức với giáo dục, bồi dưỡng, xây dựng lối sống văn hóa cho sinh viên, định hướng lối sống văn hóa cho sinh viên trước tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường và sự ru nhập của nhiều nền văn hóa nước ngoài vào Việt Nam; nhà trường thường xuyên phối hợp với gia đình, địa phương cung cấp kịp thời thông tin về kết quả học tập, rèn luyện hằng năm của sinh viên cho gia đình; kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc cho sinh viên trong thời gian học tập, rèn luyện tại mỗi trường.

Từng sinh viên đã tự mình tự bồi dưỡng, tự rèn luyện, xây dựng lối sống văn hóa đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ phát triển của xã hội đặt ra. Chấp hành nghiêm pháp luật Nhà nước, quy định trường học, biết phân biệt rõ ràng đúng – sai, tốt – xấu. Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ rõ: “Nhiều thanh niên, sinh viên tình nguyện không quản khó khăn, gian khổ đến vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách mạng để dạy học, sửa chữa nhà cửa, khám chữa bệnh giúp dân”⁹.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên ngành kinh tế các trường đại học còn có hạn chế: nhận thức, trách nhiệm của một số cấp uỷ, tổ chức đảng, người đứng đầu ban, ngành, khoa giáo viên trong tuyên truyền, giáo dục, xây dựng lối sống văn hóa cho sinh viên chưa sâu sắc, toàn diện; chưa vận dụng linh hoạt, sáng tạo nội dung, hình thức, biện pháp xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên; chưa gắn việc trang bị kiến thức với rèn luyện kỹ năng sống, ứng xử, giải quyết các tình huống nảy sinh từ thực tiễn; hoạt động của đoàn thanh niên, hội sinh viên của mỗi trường nặng về hình thức, chưa thật sự đổi mới, sáng tạo gắn với đặc điểm tâm sinh lý của sinh viên; gia đình, nhà trường chưa có sự gắn kết một cách chặt chẽ, thường xuyên trong thông tin, cung cấp kịp thời tình trạng học tập, rèn luyện của sinh viên.

Một bộ phận sinh viên chưa tích cực, chủ động tự giác tu dưỡng rèn luyện về lối sống văn hóa, sống buông thả, sống thực dụng, chưa hình thành lối sống văn hóa để phục vụ hữu ích cho nhiệm vụ học tập, rèn luyện tại Nhà trường. Còn một bộ phận giới trẻ sống thiếu lý tưởng và hoài bão, thực dụng, ích kỷ, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, chấp hành pháp luật không nghiêm, sa vào chủ nghĩa cá nhân, khả năng hội nhập hạn chế, yếu kém cả về vật chất lẫn tinh thần, để phí hoài tuổi trẻ¹⁰.

Văn hóa là sức mạnh nội sinh của dân tộc, là mục tiêu, động lực cho sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước. Văn hóa là sức mạnh mềm, là “năng lượng gốc” vô tận của dân tộc Việt Nam. Đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới với mục tiêu trở thành nước phát triển, thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa… Trong bối cảnh đó, văn hóa càng phải đi trước một bước, soi đường, dẫn dắt, bồi đắp bản lĩnh, củng cố niềm tin, hình thành năng lực mềm quốc gia¹¹.

4. Một số giải pháp

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể, lực lượng tầm quan trọng xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên.

Cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu cơ quan, ban, ngành và sinh viên quán triệt và nhận thức sâu sắc tầm quan trọng việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về văn hóa; cụ thể hóa vào nội dung chương trình giáo dục, đào tạo, tổ chức những hoạt động thực tiễn để xây dựng lối sống văn hóa cho sinh viên phù hợp, hiệu quả theo đúng quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước là có tinh thần yêu nước, ý chí, khát vọng vươn lên, làm chủ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, có phẩm chất đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, giản dị; đa dạng hóa các hình thức, biện pháp tuyên truyền, giáo dục, xây dựng niềm tin cho sinh viên vào sự lãnh đạo của Đảng, vào sự nghiệp đổi mới đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo.

Phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên, của những tấm gương sinh viên nghèo vượt quá trong học tập, rèn luyện; đổi mới phương thức hoạt động của cấp uỷ, tổ chức đảng trong ra nghị quyết lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị trung tâm ở các khoa giáo viên; kết hợp chặt chẽ giữa trang bị kiến thức với rèn luyện kỹ năng, kỷ xảo, xây dựng lối sống văn hóa vì cộng đồng, vì tập thể cho sinh viên.

Cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu cơ quan, ban, ngành theo dõi kết quả học tập, rèn luyện của sinh viên để điều chỉnh, bổ sung nội dung, biện pháp xây dựng lối sống văn hóa cho sinh viên; bảo đảm mọi sinh viên có bản lĩnh vững vàng, có phẩm chất đạo đức, lối sống tốt, sẵn sàng nhận, hoàn thành các nhiệm vụ được giao.

Hai là, đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp xây dựng lối sống văn hóa của sinh viên.

Đổi mới mạnh mẽ công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh thiếu niên, bảo đảm tiếp cận sâu sắc, rộng rãi tới đa dạng các nhóm đối tượng thanh niên; chuyển mạnh từ thụ động cho – nhận kiến thức sang chủ động để người trẻ phát huy vai trò kiến tạo, đặt thanh niên làm trung tâm, tạo sân chơi, diễn đàn để thanh niên là người thiết kế đồng thời tham gia hoạt động¹².

Các tổ chức đoàn, hội của mỗi trường đại học cần tập trung vào những vấn đề mà sinh viên đang quan tâm, còn thiếu để xây dựng lối sống văn hóa, tránh dàn trải, hình thức, chạy theo thành tích; đưa sinh viên vào hoạt động thực tiễn, nhất là hoạt động thăm quan, trải nghiệm ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới để thấu hiểu những khó khăn, vất vả của người dân; từ đó, có động cơ, thái độ học tập đúng đắn, tích cực, chủ động xây dựng lối sống giàu tình cảm, chứa đựng tình yêu thương với mọi người xung quanh, không ngại khó, ngại khổ, dám đổi mới sáng tạo, thể hiện tinh thần, khát vọng vươn lên của tuổi trẻ.

Xây dựng môi trường thuận lợi để sinh viên phát huy tài năng, trí tuệ của bản thân đối việc học tập, rèn luyện tại mỗi trường. Những cống hiến, đóng góp của sinh viên cần được ghi nhận, biểu dương, có những cơ chế, chính sách mới tạo thành phong trào thi đua sôi nổi, rộng khắp trong toàn trường. Lấy những tâm gương sinh viên có thành tích, kết quả cao trong học tập, rèn luyện để xây dựng lối sống văn hóa cho sinh viên. Đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của sinh viên.

Ba là, phát huy vai trò của Đoàn thanh niên, hội sinh viên các trường đại học để xây dựng lối sống cho sinh viên.

Đổi mới mạnh mẽ phương pháp đồng hành, hỗ trợ, tiếp cận của hội, bảo đảm sát cánh với thanh niên¹³. Theo đó, Đoàn thanh niên, hội sinh viên các trường đại học luôn đồng hành cùng sinh viên, diễn đàn dân chủ, tin cậy để sinh viên chia sẻ, phát huy tài năng, sức trẻ của mình. Tổ chức các phong trào thanh niên, sinh viên thiết thực, gần gũi, phản ánh đúng đặc điểm, tâm sinh lý của sinh viên; quan tâm, chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần của sinh viên ngoài giờ học tập, rèn luyện tại trường, sinh viên còn có sân chơi bổ ích, lành mạnh, tiếp thêm năng lượng bước vào tuần học tập tiếp theo.

Đội ngũ cán bộ đoàn của các trường đại học cần tâm huyết, trách nhiệm, năng động, sáng tạo, biết đoàn kết, tập hợp đông đảo sinh viên tham gia vào các hoạt động của thanh niên; có kỹ năng hoạt động công tác đoàn, phong trào thanh niên để tạo nên sự hứng khởi, thi đua sôi nổi trong mỗi sinh viên. Đẩy mạnh giao lưu, trao đổi kiến thức, kỹ năng sống giữa sinh viên các trường đại học, qua đó, để bổ sung những kiến thức, học hỏi lẫn nhau, đem đến những cơ hội, điều kiện phát triển mới sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở trường học.

Bốn là, phát huy tính tích cực, chủ động của sinh viên trong tự bồi dưỡng lối sống về văn hóa.

Thanh niên cần tỏ rõ vai trò của mình trong mọi hoạt động của đời sống xã hội, cần ý thức rõ về trách nhiệm, nhiệm vụ của mình, phải là lực lượng đi đầu trong học tập, rèn luyện, không ngừng phấn đấu vươn lên làm chủ khoa học, công nghệ… ưu tiên hành động, nói ít làm nhiều, năng động, quyết đoán, nắm bắt và tranh thủ thời cơ, tuyệt đối không kiêu ngạo, thoả mãn¹⁴.

Mỗi sinh viên là chủ thể năng động, tích cực ở mọi lúc, mọi nơi, đặt mình vào tổ chức, không ngại khó, ngại khổ, ngại rèn; sẵn sàng đi bất cứ đâu, làm bất cứ việc gì khi Tổ quốc cần; nỗ lực cố gắng không ngừng để trau dồi về đạo đức, lối sống văn hóa, không tự bằng lòng, thỏa mãn với những gì đã có, đã biết; xây dựng đức tính thật thà, chân thành, cầu thị, lắng nghe, khiêm tốn, giản dị, biết tích luỹ tri thức, kỹ năng sống để làm giàu thêm cho bản thân. Tự mình tổ chức cuộc sống một cách khoa học, phù hợp với điều kiện của bản thân, gia đình không a dua chạy theo nhu cầu thị hiếu của xã hội; biết mình đang ở đâu, đang vị trí nào để xây dựng lối sống văn hóa sát hợp. Tự mình thấy yếu chỗ nào, thiếu chỗ nào, tích cực, chủ động nghiên cứu, tìm hiểu thông qua các phương tiện truyền thông khác nhau, không dựa dẫm vào sự hướng dẫn, giúp đỡ của người khác.

5. Kết luận

Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa là bộ phận cấu thành trong hệ thống tư tưởng của Người, có giá trị lý luận, thực tiễn to lớn đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển văn hóa con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Mỗi quan điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về văn hóa đều có sự hiện diện của tư tưởng Hồ Chí Minh.

Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa không chỉ thể hiện tình cảm, sự kính trọng Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với dân tộc mà còn là trách nhiệm của mỗi chúng ta, trong đó có sinh viên ngành kinh tế các trường đại học hiện nay. Quán triệt và học tập tư tưởng của Người về văn hóa, sinh viên ngành kinh tế đã tích cực, chủ động biến nhận thức thành hành động thực tiễn thông qua những việc làm thiết thực, cụ thể trong học tập, rèn luyện để hoàn thành nhiệm vụ được giao. Mỗi đóng góp của sinh viên ngành kinh tế các trường đại học về xây dựng lối sống văn hóa dù lớn hay nhỏ đều nằm trong dòng chảy của văn hóa Việt Nam, vì tương lai của con người Việt Nam, đưa văn hóa Việt Nam phát triển xứng tầm để đất nước ta giàu mạnh, dân tộc ta trường tồn, để mỗi người Việt Nam hạnh phúc, tự tin và tỏa sáng¹⁵.

Chú thích:
1, 4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 3. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 458, 458.
2. Bảo tàng Hồ Chí Minh (1997). Hồ Chí Minh về văn hóa. Hà Nội, tr. 11.
3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 9. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 231.
5. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 7. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 40.
6. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 128.
7. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 622.
8. Bác cùng chúng cháu hành quân. https://www.tapchicongsan.org.vn/media-story/-/asset_publisher/V8hhp4dK31Gf/content/bac-van-cung-chung-chau-hanh-quan.
9, 10, 12, 13, 14. Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần thứ IX, nhiệm kỳ 2024-2029. https://baochinhphu.vn/phat-bieu-cua-tong-bi-thu-to-lam-tai-dai-hoi-dai-bieu-toan-quoc-hoi-lien-hiep-thanh-nien-viet-nam-lan-thu-ix-102241218204130301.htm.
11, 15. Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống ngành văn hóa. http://vanhoanghethuat.vn/toan-van-bai-phat-bieu-cua-tong-bi-thu-to-lam-tai-le-k-niem-80-nam-ngay-truyen-thong-nganh-van-hoa.htm.