ThS. Đỗ Thị Ngọc Lệ – TS. Đỗ Thùy Trang
Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh
(Quanlynhanuoc.vn) – Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa học đường là những quan điểm, tư tưởng về các giá trị chuẩn mực trong học tập, ứng xử, giao tiếp, lối sống… của học sinh, sinh viên tại các trường học nhằm xây dựng những lớp thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện. Thông qua khảo sát 175 sinh viên của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, nghiên cứu xác định thực trạng nhận thức, đánh giá của sinh viên về văn hóa học đường tại Trường. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp để thúc đẩy xây dựng văn hoá học đường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Từ khóa: Tư tưởng Hồ Chí Minh, văn hóa học đường, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.
1. Đặt vấn đề
Học tập và làm theo tư tưởng của Người về văn hoá học đường, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh đã có nhiều đổi mới về nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục, bồi dưỡng sinh viên nhằm giáo dục, đào tạo những con người mới xã hội chủ nghĩa phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ; qua đó, góp phần hiện thực hóa quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước về đột phá giáo dục, đào tạo trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển, giàu mạnh, thịnh vượng, phồn vinh, hạnh phúc, sánh vai cùng các cường quốc năm châu trên thế giới.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa học đường
Một là, cần giáo dục lý tưởng sống cao đẹp, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, ham học và giữ kỷ luật cho học sinh, sinh viên.
Nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng văn hóa học đường là xây dựng hệ thống chuẩn mực đạo đức, các giá trị trong môi trường giáo dục mà “cốt nhất là phải dạy cho học trò biết yêu nước, thương nòi. Phải dạy cho họ có chí tự lập, tự cường, quyết không chịu thua kém ai, quyết không chịu làm nô lệ”1.
Giáo dục lòng yêu nước, yêu Nhân dân là điều mà Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắc đến với nhiều cấp học, từ tiểu học, trung học cho đến đại học. Đối với các cháu thiếu niên, nhi đồng, trong Thư gửi thiếu niên, nhi đồng toàn quốc nhân dịp Kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra 5 điều Bác Hồ dạy mà các cháu cần thực hiện2.
Đối với sinh viên đại học, trong Bài nói tại Đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ II, Chủ tịch Hồ Chí Minh dặn sinh viên Việt Nam phải có sáu cái yêu: “yêu Tổ quốc, yêu Nhân dân, yêu chủ nghĩa xã hội, yêu lao động, yêu khoa học và kỷ luật3. Dù ở cấp học nào, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao giá trị của lòng yêu nước, yêu đồng bào và coi đây là những giá trị hàng đầu cần giáo dục cho các em.
Có thể nói, yêu Tổ quốc, yêu Nhân dân không chỉ là quan điểm mà đã trở thành lý tưởng sống suốt đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Vì vậy, xây dựng văn hóa học đường, cũng là xây dựng hệ giá trị chuẩn mực trong trường học, cần hết sức quan tâm giáo dục lý tưởng sống cao đẹp, giáo dục lòng yêu Tổ quốc, yêu Nhân dân chân chính theo tư tưởng, đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tri thức của nhân loại là biển rộng mênh mông, vì vậy, theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời”4, còn sống thì còn phải học. Trường học không chỉ cần dạy chữ, dạy kiến thức, dạy nghề mà còn cần giáo dục, xây dựng cho các em ý thức ham học, tự học và học tập suốt đời. Năm 1947, trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc, Người khẳng định: “Lấy tự học làm cốt. Do thảo luận và chỉ đạo giúp vào” và “Học tập thì theo nguyên tắc: kinh nghiệm và thực tế phải đi cùng nhau”5. Để các cháu học sinh, sinh viên có điều kiện học tập tốt, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng lưu ý các trường phải có thư viện, trong thư viện phải có đầy đủ sách, báo, tài liệu học tập. Đây cũng là một tiêu chuẩn cơ bản trong xây dựng văn hóa học đường.
Cùng với việc giáo dục lòng yêu nước, yêu Nhân dân và lòng ham học hỏi, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn quan tâm đến việc giáo dục tính kỷ luật cho học sinh, sinh viên. Mỗi trường học là một tổ chức và như nhiều tổ chức khác, trong trường học cũng cần có những nội quy riêng, ràng buộc các thành viên trong đó cần thực hiện theo. Là lực lượng chiếm đại đa số trong trường học, học sinh, sinh viên cần được giáo dục, rèn luyện ý thức tự giác, kỷ luật, có ý thức tôn trọng Hiến pháp, thực hiện theo pháp luật và nội quy của Nhà trường.
Theo Người, điều này có ý nghĩa quan trọng trong sự phát triển của Việt Nam. Nếu như trong Đảng, kỷ luật nghiêm minh là sức mạnh thì đối với một quốc gia, giáo dục cho công dân có thái độ kỷ luật, thượng tôn pháp luật lại là cơ sở để đảm bảo dân chủ. Vì vậy, dù ở độ tuổi nào, dù là cấp học nào, tiểu học hay đại học, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều dặn dò các cháu phải chú ý giữ gìn tốt kỷ luật, để lớn lên, trở thành một công dân có ý thức thượng tôn pháp luật.
Hai là, xây dựng văn hóa ứng xử thân thiện, dân chủ.
Trong Thư gửi các cán bộ, cô giáo, thầy giáo, công nhân, nhân viên, học sinh, sinh viên nhân dịp bắt đầu năm học mới, đăng trên Báo Nhân dân số 5299, ngày 16/10/1968, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Giáo dục là sự nghiệp của quần chúng. Cần phát huy đầy đủ dân chủ xã hội chủ nghĩa. Xây dựng quan hệ thật tốt, đoàn kết thật chặt chẽ giữa thầy và thầy, giữa thầy và trò, giữa học trò với nhau, giữa cán bộ các cấp, giữa nhà trường và nhân dân để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ đó”6. Dân chủ trong giáo dục, theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cần được hiểu theo phạm vi rộng và phạm vi hẹp. Trong đó, dân chủ ở phạm vi rộng của giáo dục là xây dựng nền giáo dục Việt Nam với sự chung tay của các cấp ủy, chính quyền, các ngành, các cấp, các đoàn thể quần chúng và toàn xã hội; và dân chủ ở phạm vi hẹp hơn là đảm bảo dân chủ trong từng trường học, trong mối quan hệ giữa thầy/cô giáo – thầy/cô giáo; giữa thầy/cô – học trò; giữa học trò – học trò và giữa lãnh đạo Nhà trường với giáo viên và học sinh, sinh viên.
Trong phạm vi của từng trường học, trước hết, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Trong trường, cần có dân chủ”7. Dân chủ trong trường học, theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh được biểu hiện qua việc thầy và trò cùng nhau thảo luận một cách thẳng thắn, rõ ràng trên cơ sở tôn trọng khoa học và chân lý. Người chỉ rõ: “Đối với mọi vấn đề, thầy và trò cùng nhau thảo luận, ai có ý kiến gì đều thật thà phát biểu. Điều gì chưa thông suốt, thì hỏi, bàn cho thông suốt”8.
Như vậy, muốn xây dựng dân chủ trong trường học thì cần phải đảm bảo quyền thảo luận, quyền đưa ra ý kiến của người dạy và người học trong quá trình giáo dục, đào tạo. Người thầy phải nhận thức rõ và chủ động tổ chức thảo luận, và cần khen ngợi những ý kiến hay, những đề xuất tốt của học trò. Còn trò thì cần chủ động tìm hiểu, học hỏi thêm và chủ động nêu ý kiến trong quá trình thảo luận, có như vậy, hoạt động thảo luận mới đem lại hiệu quả cao.
Nhiệm vụ của thầy, cô, theo quan điểm của Hồ Chí Minh, không chỉ là dạy kiến thức mà là dạy cho học trò biết tìm ra chân lý. “Khi mọi người đã phát biểu ý kiến, đã tìm thấy chân lý, lúc đó quyền tự do tư tưởng hóa ra quyền tự do phục tùng chân lý”9. Trong thảo luận, khó tránh việc có nhiều người đưa ra nhiều ý kiến khác nhau, thậm chí các ý kiến dẫn đến tranh luận gay gắt, trong trường hợp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: Dân chủ nhưng trò phải kính thầy, thầy phải quý trò, chứ không phải là “cá đối bằng đầu”10. Dân chủ trong nhà trường, theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cần xây dựng trên việc phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam mà cụ thể ở đây chính là truyền thống tôn sự trọng đạo của ông cha, truyền thống hiếu học của các thế hệ người Việt Nam.
Ba là, cần xây dựng lối sống mới trong trường học.
Xây dựng văn hóa học đường không thể tách rời với xây dựng lối sống mới trong trường học vì về mặt bản chất, cả hai đều đề cập đến cách ứng xử của thầy và trò với những biểu hiện cụ thể về cách sinh hoạt trong trường học. Trong tác phẩm “Đời sống mới”, xuất bản vào năm 1947, với bút danh Tân Sinh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ việc phải xây dựng đời sống mới trong trường học. Vậy thế nào là đời sống mới trong trường học? Người chỉ rõ những biểu hiện của đời sống mới trong trường học, trước tiên là: “các thầy nên thi nhau tìm cách dạy sao cho dễ hiểu, dễ nhớ, nhanh chóng và thiết thực”, còn “các trò nên đua nhau học”11. Vì mục đích quan trọng nhất của các trường vẫn là dạy và học, “từ tiểu học, trung học, cho đến đại học, là nơi rèn luyện nhi đồng và thanh niên”, vì vậy, xây dựng đời sống mới hay xây dựng văn hóa học đường trong trường học thì cũng phải đảm bảo hoạt động dạy – học sao cho hiệu quả. Đồng thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng lưu ý, cần giáo dục và hình thành thói quen trong trường học: “biết tiết kiệm giấy bút, biết giữ kỷ luật”12.
Muốn có văn hóa học đường cao thì phải có nếp sinh hoạt văn minh, tiến bộ, bao gồm cả cách ăn, cách mặc, cách ở sao cho tiết kiệm, lịch sự, sạch sẽ và phù hợp. Về cách mặc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng học sinh, sinh viên phải mặc sao cho phù hợp với hoàn cảnh, chú trọng vào sự sạch sẽ, gọn gàng thay vì cầu kỳ, lòe loẹt, xa hoa, lãng phí. Về nếp sinh hoạt ăn, ở, theo Hồ Chí Minh, mỗi cá nhân người dân nói chung và các cháu học sinh, sinh viên nói riêng, cần hình thành nếp sống mới, dần đi đến xóa bỏ nếp sống lạc hậu, cổ hủ của thời phong kiến, thực dân. Người chủ trương xây dựng lối sinh hoạt ăn, ở, sạch sẽ, gọn gàng, tiết kiệm mà vẫn đảm bảo sức khỏe. Người căn dặn: vệ sinh đường xá phải sạch sẽ, phải làm thường xuyên chứ không đợi bẩn rồi thì mới làm, đặc biệt, Người khuyến khích trồng nhiều cây xanh, giữ môi trường sống trong sạch. Thực hiện theo lời dạy của Bác, phong trào “Tết trồng cây” đã trở thành một truyền thống ở nhiều địa phương, ở nhiều trường, không chỉ giúp cải thiện cảnh quan mà còn là cách để giáo dục nhân dân nói chung và sinh viên nói riêng biết quý trọng thiên nhiên và có ý thức bảo vệ môi trường sống tự nhiên.
3. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng văn hóa học đường ở Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh hiện nay
Những năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản về xây dựng văn hoá học đường, như: Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI); Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018 – 2025” của Thủ tướng Chính phủ; Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 01/6/2022 về việc tăng cường triển khai công tác xây dựng văn hóa học đường;… Nghị quyết số 29-NQ/TW chỉ rõ: “Chú trọng giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân. Tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”13. Đề án Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018 – 2025” của Thủ tướng Chính phủ cũng xác định mục tiêu: “Tăng cường xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học nhằm tạo chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; xây dựng văn hóa trường học lành mạnh; thân thiện; nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; góp phần xây dựng con người Việt Nam: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo”14.
Trên cơ sở những văn bản chỉ đạo trên, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 136a/QĐ-ĐHSPKT về việc ban hành Quy tắc ứng xử của Sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, ngày 22/01/2019. Đây chính là văn bản quan trọng để chuẩn hóa và phổ biến quy tắc văn hóa ứng xử của sinh viên – một phần quan trọng của văn hóa học đường trong khuôn viên Trường. Để phổ biến Quy tắc văn hóa ứng xử đến đông đảo sinh viên và cán bộ, giảng viên, nhân viên Trường, Phòng Tuyển sinh và công tác sinh viên, Đoàn Trường đã thực hiện nhiều biện pháp, như: đưa Quy tắc ứng xử vào Sổ tay sinh viên.
Để đánh giá thực trạng nhận thức và hành động của sinh viên theo Quy tắc ứng xử mà Nhà trường đã ban hành năm 2019, nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 175 mẫu phiếu với phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên (thời gian thực hiện khảo sát tháng 9/2025, cập nhật đến ngày 18/9/2025). Dữ liệu nhóm nghiên cứu thu thập được có đặc điểm về mẫu là: 80,2% sinh viên năm hai, 11,6% sinh viên năm ba, 5,2% sinh viên năm nhất và 2,9% sinh viên năm tư; nam chiếm 68,6%, nữ chiếm 31,4%.
Khảo sát của nhóm nghiên cứu cho thấy, đối với câu hỏi “Bạn có biết Quy tắc văn hóa ứng xử của sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh được ban hành năm 2019 không?”, kết quả thu được: có 77,9% sinh viên biết và 22,1% sinh viên hoàn toàn không biết. Trong số 77,9% sinh viên biết về Quy tắc ứng xử do Nhà trường ban hành năm 2019, có 37,2% sinh viên có nghe nói đến nhưng không nắm rõ về nội dung. Dữ liệu này cho thấy, nhiều sinh viên của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh chưa biết hoặc chưa thực sự nắm rõ nội dung của Bộ Quy tắc văn hóa ứng xử do Nhà trường ban hành năm 2019. Điều này dẫn đến việc sinh viên khó tuân thủ đầy đủ các quy định của Trường về văn hóa ứng xử.
Để khảo sát kỹ hơn việc chấp hành các quy tắc ứng xử của sinh viên Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, nhóm nghiên cứu đã sử dụng thang đo khoảng (thang đo Likert 5 mức độ) cho các câu hỏi liên quan đến thực hành văn hóa ứng xử, văn hóa học tập, văn hóa giao tiếp, văn hóa lối sống,… với quy định cụ thể, như sau: 1: Hoàn toàn không đồng ý; 2: Tương đối không đồng ý; 3: Tạm đồng ý; 4: Đồng ý; 5: Hoàn toàn đồng ý. Với thang đo Likert 5 mức độ, để việc phân tích số liệu được thực hiện một cách thuận tiện và khoa học, các thông tin thu thập được từ phiếu hỏi được quy ước dựa vào giá trị trung bình như sau: khoảng giá trị mức độ = (giá trị lớn nhất – giá trị nhỏ nhất)/n=(5-1)/5=0.8. Do đó, ý nghĩa các mức giá trị trung bình được xác định (tương ứng với nội dung câu hỏi trong phiếu khảo sát) như sau: 1.00 – 1.80 = Rất không đồng ý; 1.81 – 2.60 = Không đồng ý; 2.61-3.40 = Bình thường; 3.41 – 4.20 = Đồng ý; 4.21 – 5.00 = Rất đồng ý15.
Về văn hóa học tập, với biến phụ thuộc:”Nhà trường quan tâm đến giáo dục ý thức học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn cho sinh viên”, nhóm nghiên cứu thu được mức giá trị trung bình là 4,24, tức ở mức rất đồng ý. Điều này cho thấy, đa phần sinh viên nhận định Nhà trường đã kết hợp học đi đôi với hành trong quá trình giáo dục, đào tạo. Đối với biến phụ thuộc: “Cơ sở vật chất của Trường (thư viện, phòng máy,…) đáp ứng được nhu cầu học tập, nghiên cứu của sinh viên”, kết quả khảo sát cho thấy, có 130 phiếu đánh giá ở mức 4 (Đồng ý) và mức 5 (Hoàn toàn đồng ý), chiếm 74,28% (theo kết quả khảo sát thực hiện vào tháng 9/2025). Điều này cho thấy, đa phần sinh viên đánh giá cơ sở vật chất của Trường đã đáp ứng được nhu cầu học tập, nghiên cứu của sinh viên.
Về lối sống của sinh viên, với câu hỏi: “Em nhận thấy các bạn sinh viên Trường mình đã có ý thức giữ vệ sinh chung, bảo vệ cảnh quan trong khuôn viên Trường?”, mức điểm đánh giá trung bình thu được là 3,83 (ở mức đồng ý); về “ý thức tiết kiệm (tiết kiệm điện, nước,…) khi ở Trường”, mức đồng thuận cũng đạt giá trị trung bình 3,72 (ở mức đồng ý); về tiêu chí: “chấp hành nội quy của Nhà trường về trang phục, giày dép, tóc,…” mức đồng thuận thấp hơn, đạt giá trị trung bình 3,67; và ở tiêu chí đi học đúng giờ và chấp hành nội quy của lớp học mức đánh giá của sinh viên được ghi nhận đạt giá trị trung bình 3,47, vẫn là đồng ý nhưng ở mức độ đồng ý thấp nhất so với các tiêu chí khác của mục khảo sát về lối sống. Điều này cho thấy bản thân sinh viên cũng nhận thấy thực trạng có một bộ phận sinh viên chưa chấp hành tốt nội quy về trang phục, giày dép và đeo thẻ sinh viên cũng như vi phạm về thời gian đi học khi không đi học đúng giờ, và làm việc riêng trong lớp (ngủ, nói chuyện, sử dụng điện thoại,…).
Về hoạt động giao tiếp, với câu hỏi: “Em nhận thấy cán bộ, giáo viên của Trường đã thể hiện chuẩn mực trong hành vi, ngôn ngữ, thái độ và cử chỉ khi giao tiếp với sinh viên”, đạt giá trị trung bình 4,12 và thấp hơn nhưng vẫn ở mức đồng ý với các giao tiếp của sinh viên với thầy/cô (giá trị trung bình 3,90) và giao tiếp giữa sinh viên với nhau (giá trị trung bình đạt 3,82). Điều này cho thấy, đánh giá của sinh viên là tốt đối với văn hóa giao tiếp tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.
Về hoạt động phục vụ cộng đồng, với câu hỏi: Nhà trường có nhiều hoạt động hướng tới cộng đồng như: Hiến máu nhân đạo, Mùa hè xanh,…, kết quả khảo sát thu được giá trị trung bình cho mức độ đồng ý là: 4,25, tức ở mức rất đồng ý. Dữ liệu này phù hợp với Báo cáo của Đoàn Thanh niên Trường, trong năm học 2021-2022 và 2023-2024 Đoàn Thanh niên đã tổ chức các hoạt động hiến máu tình nguyện với 4060 lượt sinh viên tham gia; tổ chức Chiến dịch Mùa hè xanh, Xuân Tình nguyện; tổ chức 63 hoạt động tình nguyện (bao gồm Chủ nhật xanh, các hoạt động chăm sóc người già, trẻ em, đi mái ấm, nhà mở của các đơn vị câu lạc bộ, Đội/nhóm trực thuộc) và thu hút 17.678 lượt sinh viên tham gia.
4. Một số giải pháp
Thứ nhất, tiếp tục phát huy những mặt mạnh hiện tại trong văn hóa học đường của Trường, như: chuẩn mực trong văn hóa giao tiếp, thể hiện qua hành vi, ngôn ngữ, thái độ và cử chỉ khi giao tiếp giữa cán bộ, giảng viên với đồng nghiệp, giữa sinh viên với giảng viên và giữa sinh viên với nhau. Đặc biệt, các hoạt động phục vụ cộng đồng tại Trường đang được thực hiện rất tốt, đem lại lợi ích thiết thực cho xã hội và khẳng định giá trị nhân văn trong dấu ấn của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh vì vậy, cần tiếp tục giữ gìn và phát huy tinh thần này.
Thứ hai, cần đẩy mạnh hơn nữa các biện pháp tuyên truyền, giáo dục cho sinh viên về Bộ Quy tắc ứng xử do Trường ban hành năm 2019. Từ kết quả nghiên cứu cho thấy, sinh viên biết đến Bộ Quy tắc ứng xử này chủ yếu thông qua các phương tiện thông tin đại chúng từ các kênh thông tin chính thức của Trường, như: website, facebook, kênh youtube,… và thông qua thầy/cô. Vì vậy, cần tiếp tục đẩy mạnh việc truyền thông trên các kênh thông tin chính thức của Trường về Bộ Quy tắc ứng xử năm 2019; thầy/cô của Trường cũng cần thường xuyên tuyên truyền, nhắc nhở sinh viên của mình thực hiện theo Quy tắc ứng xử của Trường. Thêm nữa, cần kết hợp một số biện pháp khá truyền thống nhưng vẫn hiệu quả như: in bảng nội quy Trường với một số điểm chính của Bộ Quy tắc ứng xử ở cổng trường, lối vào khu lớp học, thư viện,… để sinh viên hàng ngày đi học, dễ dàng đọc được và có ý thức rõ ràng hơn trong việc tuân thủ nội quy.
Thứ ba, cần đẩy mạnh hoạt động kiểm tra và xử phạt đối với các trường hợp vi phạm về văn hóa học đường của sinh viên. Một trong những nguyên nhân khiến phần lớn sinh viên không đeo thẻ sinh viên cũng như vi phạm về trang phục và nội quy lớp học là do chưa có bộ phận chuyên trách nhắc nhở và xử phạt. Việc sinh viên vi phạm các quy định trên nhưng không bị nhắc nhở hoặc bị nhắc nhở nhưng không bị phạt sẽ dẫn đến việc sinh viên thờ ơ và lặp đi lặp lại tác phong xấu này từ khóa sinh viên này đến khóa sinh viên khác, gây ảnh hưởng đến văn hóa học đường của Trường cũng như tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an ninh khác khi kẻ gian có thể lợi dụng tình trạng này để trà trộn vào trường.
Thứ tư, Đoàn Trường, Phòng Tuyển sinh và Công tác sinh viên cần lồng ghép các nội dung về văn hóa học đường với tần suất dày hơn trong các chương trình, hoạt động cho sinh viên. Các câu hỏi liên quan đến tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương của Đảng và nội quy của Trường về văn hóa học đường cũng như lịch sử phát triển, đặc trưng của Trường nên được chú trọng hơn trong các hoạt động của Đoàn, Hội. Các câu lạc bộ, hội/nhóm cũng cần có ý thức tuân thủ các quy định chung của Trường và cần thường xuyên nhắc nhở các thành viên của mình về việc giữ gìn và phát huy các giá trị tốt đẹp trong văn hóa học đường của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.
5. Kết luận
Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa học đường là một hệ thống bao gồm nhiều quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh định hướng cho việc xây dựng hệ giá trị và chuẩn mực ứng xử của các bên trong khuôn viên trường học. Trên cơ sở lý luận của tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp với những đặc điểm của tình hình thực tiễn hiện nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa ra các quan điểm chỉ đạo rõ ràng nhằm xây dựng và tăng cường xây dựng công tác văn hóa học đường, cũng yêu cầu sự phối hợp của các cấp, các ngành theo tinh thần dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đây chính là cơ sở quan trọng để các địa phương, các trường, trong đó có Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh ý thức rõ hơn và đưa ra những hành động thiết thực nhằm xây dựng văn hóa học đường ở đơn vị mình, góp phần đưa “tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước”16 như định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 – 2030 mà Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng (năm 2021) đã đề ra.
Bài viết là kết quả của đề tài: “Xây dựng văn hóa học đường tại Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh theo tư tưởng Hồ Chí Minh”, mã số: T2025-82 của Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh.
Chú thích:
1, 5, 11, 12. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 120, 312, 120, 120.
2. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 13. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 131-132.
3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 11. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 400-401.
4, 9. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 10. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật,. tr. 377, 378.
6. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật,, tr.508.
7, 8, 10. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 9. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 266, 266, 266.
13. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (2013). Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
14. Thủ tướng Chính phủ (2018). Quyết định số 1299/QĐ-TTg ngày 03/10/2018 phê duyệt đề án xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018 – 2025.
15. Võ Văn Sen (Chủ biên) (2022). Xây dựng văn hóa học đường đại học Việt Nam trong thời kỳ phát triển và hội nhập. H. NXB Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, tr. 233.
16. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, ngày 01/02/2021.
