ThS. Nguyễn Thị Thu Hương
Học viện Chính trị khu vực III
(Quanlynhanuoc.vn) – Theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, việc sáp nhập tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Phú Yên đã mở rộng quy mô lãnh thổ; đồng thời, làm tăng tính đa dạng dân cư với tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm đáng kể. Thực tiễn này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao năng lực quản lý, hiệu quả phục vụ Nhân dân và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Trước bối cảnh đó, tỉnh Đắk Lắk chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Từ khóa: Chính sách, cán bộ, công chức cấp xã, dân tộc thiểu số, Đắk Lắk.
1. Đặt vấn đề
Ngày 30/6/2025, tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Phú Yên chính thức sáp nhập theo Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tiến trình cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước. Việc hợp nhất này không chỉ nhằm xây dựng một mô hình hành chính tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả mà còn tạo ra không gian phát triển kinh tế – xã hội rộng mở, kết nối vùng cao nguyên Tây Nguyên với duyên hải Nam Trung Bộ.
Trong bối cảnh chính quyền địa phương vận hành theo mô hình hai cấp, chính quyền cấp xã vẫn được xem là “mắt xích nền tảng”, gắn kết trực tiếp giữa Nhà nước và Nhân dân. Đây là cấp gần dân nhất, trực tiếp tổ chức thực hiện chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; đồng thời, phản ánh kịp thời đời sống, nguyện vọng của Nhân dân. Chính quyền cấp xã cũng là “tuyến đầu” trong việc củng cố khối đại đoàn kết, giữ vững an ninh, trật tự và nâng cao hiệu quả quản trị địa phương. Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số vừa phải thích ứng với cơ chế quản lý hai cấp, vừa phát huy vai trò hạt nhân ở cơ sở. Việc xây dựng và phát triển đội ngũ này không chỉ góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước mà còn là chìa khóa bảo đảm sự thông suốt giữa Nhà nước và Nhân dân, nhất là trong bối cảnh đa dạng dân cư và địa lý của tỉnh Đắk Lắk hiện nay.
2. Thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số tại tỉnh Đắk Lắk trong vận hành chính quyền địa phương hai cấp
Việc hợp nhất hai tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Phú Yên đã tạo ra không gian phát triển lớn hơn, bổ sung các lợi thế cho nhau, kết nối khu vực trung tâm của Tây Nguyên với vùng ven biển, tạo hành lang phát triển kinh tế Đông – Tây, là cửa ngõ mới cho vùng Tây Nguyên; đồng thời, mở rộng không gian kinh tế, gắn với các nước thuộc tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng (Việt Nam, Lào, Campuchia và vùng Đông Bắc Thái Lan). Sau sáp nhập, tỉnh Đắk Lắk có diện tích tự nhiên là 18.096,40 km2 nằm ở trung tâm Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ, giáp các tỉnh Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Vương quốc Campuchia và Biển Đông, có vị trí chiến lược khi vừa kết nối vùng Tây Nguyên đại ngàn, vừa giáp vùng biển miền Trung1. Việc sáp nhập này không chỉ mở rộng lãnh thổ mà còn đa dạng hóa điều kiện địa lý – dân cư: từ cao nguyên, vùng biên đến vùng ven biển; từ dân tộc thiểu số vùng Tây Nguyên đến dân tộc thiểu số khu vực đồng bằng ven biển.
Sau khi sắp xếp, tỉnh Đắk Lắk có 102 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 88 xã và 14 phường. Dân số khoảng 3,34 triệu người, có 44 dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn tỉnh, với hơn 839 nghìn người, chiếm 25,4% dân số toàn tỉnh2. Hiện nay, chính quyền cấp xã cơ bản đã bố trí đủ cán bộ, công chức tại các phòng, ban và đi vào hoạt động ổn định. Tổng số cán bộ, công chức cấp xã là 4.124 người, trong đó có 1.123 cán bộ, công chức là người dân tộc thiểu số3.
Trong quá trình tổ chức thực hiện, các cấp ủy đảng, chính quyền đã chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức là người dân tộc thiểu số, nhất là ở cấp xã. Việc bố trí, sử dụng cán bộ cơ bản được thực hiện trên cơ sở đánh giá đúng năng lực, sở trường, kết hợp hài hòa giữa yêu cầu nhiệm vụ chính trị với đặc điểm, điều kiện cụ thể của từng địa bàn. Triển khai thực hiện các khâu trong công tác cán bộ có chuyển biến tích cực theo hướng mở rộng dân chủ, khách quan, công khai, minh bạch, chặt chẽ, đúng quy định; quan tâm quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn, bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, điều động, luân chuyển cán bộ, công chức người dân tộc thiểu số.
Công tác bố trí, sắp xếp người dân tộc thiểu số giữ các chức danh lãnh đạo, quản lý phù hợp ở cấp xã đã từng bước nâng cao hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính quyền của cấp cơ sở. Các chế độ, chính sách hỗ trợ cán bộ, công chức đi học, chính sách thu hút cán bộ, công chức, đặc biệt là chính sách ưu tiên đào tạo văn hóa, chuyên môn đối với cán bộ, công chức là người dân tộc thiểu số được tỉnh quan tâm điều chỉnh, bổ sung phù hợp, tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số phấn đấu, vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Cùng với đó, tỉnh đã tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát, bảo đảm hoạt động quản lý nhà nước thông suốt, hiệu quả. Chính quyền hai cấp đã phát huy rõ nét tính chủ động, linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành; kịp thời tháo gỡ khó khăn, qua đó, củng cố niềm tin của đồng bào các dân tộc đối với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Nhìn chung, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số của tỉnh Đắk Lắk đã trưởng thành về nhiều mặt, có lập trường tư tưởng và bản lĩnh chính trị vững vàng, giữ gìn đạo đức, lối sống giản dị, lành mạnh. Nhiều đồng chí trưởng thành từ cơ sở, am hiểu đời sống, phong tục, tập quán của đồng bào, có uy tín và ảnh hưởng lớn trong cộng đồng. Với tư duy đổi mới và tinh thần trách nhiệm, họ giữ vai trò nòng cốt trong hệ thống chính trị ở cơ sở và đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần quan trọng vào sự ổn định chính trị, phát triển kinh tế – xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa và tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Mặc dù đã đạt được một số kết quả nhất định, tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số vẫn còn một số tồn tại:
(1) Sau khi sáp nhập tỉnh và đi vào vận hành mô hình chính quyền hai cấp, tỷ lệ cán bộ, công chức là người dân tộc thiểu số làm việc trong các cơ quan nhà nước, đặc biệt là ở chính quyền cấp xã còn thấp so với yêu cầu đề ra và chưa phù hợp với tỷ lệ dân cư người dân tộc thiểu số của địa phương. Bên cạnh đó, tỉnh vẫn chưa cân đối được nguồn cán bộ tại chỗ, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Vì vậy, vẫn còn có sự chênh lệch giữa các dân tộc, thậm chí ở một số xã trên địa bàn tỉnh còn có khoảng cách xa về phát triển kinh tế – xã hội và đời sống văn hóa.
(2) Sáp nhập các đơn vị hành chính không chỉ là việc hợp nhất về mặt hành chính mà còn là sự giao thoa, kết nối của các cấu trúc văn hóa đa chiều, thói quen và lề lối làm việc khác nhau. Việc sáp nhập làm thay đổi môi trường công tác, cơ chế vận hành và phương thức phối hợp giữa các đơn vị, trong khi mỗi địa phương trước đây có đặc thù về truyền thống, phong cách quản lý, thậm chí khác biệt trong văn hóa công vụ. Điều này khiến cán bộ, công chức mất nhiều thời gian để thích ứng, dung hòa, hình thành chuẩn mực làm việc chung; ở một số nơi còn xuất hiện tâm lý e dè, cục bộ hoặc thiếu gắn kết, ảnh hưởng đến sự thống nhất và hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính.
(3) Ở một số địa phương, nhất là vùng sâu, vùng xa, nguồn nhân lực chất lượng cao còn hạn chế; một số lĩnh vực còn xảy ra tình trạng thiếu hụt cục bộ công chức chuyên môn sâu, như: công nghệ thông tin, khoa học – công nghệ, tài chính, xây dựng, y tế… Một số nơi bố trí công chức tại các phòng chuyên môn chưa phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ và khối lượng công việc, dẫn đến lúng túng trong tham mưu, xử lý công việc. Đồng thời, trong quá trình vận hành chính quyền hai cấp, khối lượng công việc phát sinh lớn, yêu cầu gấp về tiến độ, buộc đội ngũ cán bộ, công chức phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ cùng lúc, gây tình trạng quá tải, ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ giải quyết công việc. Đặc biệt, việc triển khai chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia vẫn còn chậm, thiếu đồng bộ; hạ tầng công nghệ thông tin và kỹ năng số của một bộ phận cán bộ, công chức chưa đáp ứng yêu cầu, khiến hiệu quả cải cách hành chính và hiện đại hóa nền công vụ chưa đạt như mong muốn.
(4) Việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, đặc biệt người dân tộc thiểu số vẫn còn nhiều bất cập. Chương trình, nội dung đào tạo còn nặng về lý thuyết, chưa gắn với kỹ năng thực tiễn, nhất là các kỹ năng quản lý, điều hành, ứng dụng công nghệ thông tin, xử lý tình huống phát sinh tại cơ sở. Hình thức tổ chức các khóa bồi dưỡng còn dàn trải, thiếu linh hoạt, chưa chú trọng đào tạo tại chỗ hoặc theo nhu cầu công việc cụ thể. Việc cập nhật kiến thức mới về chuyển đổi số, cải cách hành chính, quản lý xã hội trong bối cảnh hội nhập quốc tế còn chậm, dẫn đến khoảng cách lớn giữa yêu cầu nhiệm vụ và năng lực thực tế của cán bộ, công chức. Ngoài ra, công tác quy hoạch, sử dụng sau đào tạo chưa đồng bộ, một số cán bộ, công chức sau khi được bồi dưỡng vẫn chưa được bố trí, phân công phù hợp, gây lãng phí nguồn lực và hạn chế hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương.
(5) Các chính sách cán bộ đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số chưa thật sự gắn kết với nhu cầu thực tế. Chính sách sử dụng chưa rõ ràng, chưa phù hợp với yêu cầu đặc thù của vùng dân tộc thiểu số; tình trạng cán bộ, công chức được bố trí không phù hợp ảnh hưởng tới hiệu quả công việc và hoạt động của chính quyền cơ sở. Bên cạnh đó, các chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến công tác cán bộ, công chức là người dân tộc thiểu số còn chậm được cụ thể hóa, chưa thống nhất và thiếu đồng bộ.
(6) Công tác quy hoạch, bố trí, bổ nhiệm cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số còn tồn tại nhiều hạn chế. Một số địa phương chưa bảo đảm sự đồng bộ, thiếu tính liên thông giữa cấp tỉnh và cấp xã, dẫn đến khó khăn trong việc kế thừa, phát triển và phát huy năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức.
3. Một số giải pháp
Để phát huy lợi thế của mô hình quản lý mới, đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số cần phát huy đầy đủ vai trò, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay.
Một là, tiếp tục quán triệt và nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số. Đây vừa là yêu cầu trước mắt, vừa là nhiệm vụ lâu dài, gắn với chiến lược phát triển nguồn nhân lực của tỉnh.
Hai là, đẩy mạnh xây dựng văn hóa công sở dựa trên nguyên tắc dân chủ, đoàn kết, kỷ cương. Người đứng đầu có trách nhiệm nêu gương, tạo sự thống nhất trong hành động; đồng thời, các cơ quan nên tổ chức, sinh hoạt chuyên đề, xây dựng bộ quy tắc ứng xử chung nhằm hình thành môi trường làm việc tích cực, gắn kết.
Ba là, chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức theo hướng thiết thực, hiệu quả. Trong đó, cần tập trung vào kỹ năng quản lý, điều hành, kỹ năng dân vận, ứng dụng công nghệ thông tin và bồi dưỡng năng lực số đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính và chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW hướng đến phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Bốn là, cần nâng cao chất lượng công tác rà soát, bố trí và sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã theo hướng phù hợp với yêu cầu vị trí việc làm và năng lực thực tiễn của từng cá nhân. Việc sắp xếp phải được tiến hành khách quan, công khai, minh bạch, gắn với quy hoạch dài hạn để tránh tình trạng chắp vá, thiếu ổn định, gây khó khăn trong vận hành bộ máy. Đồng thời có chính sách ưu tiên bố trí cán bộ, công chức là người dân tộc thiểu số tại vùng sâu, vùng xa, biên giới để phát huy thế mạnh ngôn ngữ, văn hóa, tạo thuận lợi trong công tác vận động quần chúng.
Năm là, thực hiện rà soát và điều chỉnh chính sách tiền lương, phụ cấp, hỗ trợ điều kiện làm việc, sinh hoạt, nhất là đối với cán bộ, công chức ở vùng đặc biệt khó khăn. Bên cạnh đó, cần có cơ chế khen thưởng, động viên kịp thời, tạo động lực phấn đấu và giữ chân đội ngũ cán bộ, công chức có năng lực, tâm huyết.
Sáu là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy, chính quyền đối với đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số; đồng thời, phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức chính trị – xã hội nhằm bảo đảm phẩm chất, đạo đức, lối sống và tính nêu gương trước Nhân dân. Song song với đó, cần phát huy ưu thế của mô hình chính quyền hai cấp trong công tác quản lý và hỗ trợ; chính quyền cấp tỉnh cần đẩy mạnh chỉ đạo, hướng dẫn, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho cấp xã; đồng thời, thúc đẩy cơ chế trao đổi thông tin, chia sẻ kinh nghiệm giữa các địa phương để nhân rộng mô hình hay, cách làm hiệu quả trong xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức là người dân tộc thiểu số.
4. Kết luận
Trong bối cảnh chính quyền địa phương vận hành theo mô hình hai cấp, việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là người dân tộc thiểu số không chỉ là nhiệm vụ thường xuyên mà còn là yêu cầu chiến lược nhằm bảo đảm sự ổn định và phát triển bền vững của tỉnh Đắk Lắk. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên sẽ góp phần từng bước nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, tạo nền tảng để phát huy vai trò chủ thể của đồng bào dân tộc thiểu số, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước; đồng thời, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước ở cơ sở trong bối cảnh mới.
Chú thích:
1, 2, 3. Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk (2025). Báo cáo số 0117/BC-UBND ngày 22/9/2025 về đánh giá kết quả bước đầu vận hành tổ chức chính quyền địa phương hai cấp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk từ ngày 01/7/2025 đến nay.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chỉ đạo sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp của Chính phủ (2025). Công văn số 12/CV-BCĐ ngày 20/6/2025 về việc hướng dẫn một số nội dung đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
2. Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đắk Lắk (2022). Nghị quyết số 13-NQ/TU ngày 19/5/2022 về xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức người dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
3. Quốc hội (2025). Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.
4. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2025). Nghị quyết số 1660/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Đắk Lắk năm 2025.
5. Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk (2025). Báo cáo số 0121/BC-UBND ngày 24/9/2025 về tình hình công tác dân tộc và tôn giáo trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
