Ngô Văn Tuấn
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Ý thức quốc phòng là yếu tố tinh thần cốt lõi, tạo nên sức mạnh chính trị, tinh thần cho toàn dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đối với đội ngũ cán bộ quân sự cấp xã, việc bồi dưỡng ý thức quốc phòng theo tư tưởng Hồ Chí Minh có ý nghĩa quan trọng nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực thực tiễn đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Bài viết làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh về ý thức quốc phòng; đồng thời, đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác bồi dưỡng ý thức quốc phòng cho cán bộ quân sự cấp xã hiện nay.
Từ khóa: Tư tưởng Hồ Chí Minh; bồi dưỡng; ý thức quốc phòng; cán bộ quân sự cấp xã.
1. Đặt vấn đề
Trong giai đoạn hiện nay, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đứng trước những thời cơ và thách thức mới. Bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, cách mạng công nghiệp 4.0 cùng với sự biến động phức tạp của tình hình chính trị, an ninh khu vực và thế giới cũng tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Các thế lực thù địch tăng cường chiến lược “diễn biến hòa bình”, “phi chính trị hóa” quân đội, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, tìm mọi cách chia rẽ mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, Quân đội và Nhân dân. Trong bối cảnh đó, đội ngũ cán bộ quân sự cấp xã giữ vai trò nòng cốt trong việc tham mưu, tổ chức, triển khai nhiệm vụ quốc phòng, quân sự ở cơ sở. Họ vừa là người lính bảo vệ Tổ quốc trong thời bình, vừa là người cán bộ của dân, gần dân, hiểu dân, trực tiếp góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh.
Để đáp ứng yêu cầu đó, việc bồi dưỡng ý thức quốc phòng cho cán bộ quân sự cấp xã theo tư tưởng Hồ Chí Minh trở thành yêu cầu tất yếu, góp phần củng cố thế trận lòng dân, yếu tố căn bản của sức mạnh quốc phòng toàn dân.
2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về quốc phòng toàn dân và ý thức quốc phòng
Một là, về sức mạnh của Nhân dân và nền quốc phòng toàn dân.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, Nhân dân luôn là trung tâm của mọi đường lối chiến lược, trong đó có sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Người xác định sức mạnh quốc phòng phải bắt nguồn từ Nhân dân, dựa vào Nhân dân và vì Nhân dân. Người nhấn mạnh: “Lực lượng toàn dân là lực lượng vĩ đại hơn hết. Không ai chiến thắng được lực lượng đó”1, cho thấy sức mạnh quân sự chính quy chỉ là một thành tố, còn sức mạnh tổng hợp của toàn dân mới là nền tảng bền vững để bảo vệ đất nước trong mọi hoàn cảnh.
Trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng thường xuyên nhắc nhở: “Để ngăn chặn âm mưu của kẻ địch thì cán bộ, bộ đội và Nhân dân ta cần phải luôn luôn nâng cao cảnh giác”2; “Phải củng cố lực lượng quốc phòng, giữ gìn trật tự trị an, luôn luôn cảnh giác, sẵn sàng đập tan mọi hoạt động khiêu khích và phá hoại của đế quốc Mỹ và bọn tay sai của chúng”3. Theo Người, nền quốc phòng của nước nhà là phải do toàn dân xây dựng và dựa vào sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân trên nền tảng liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ lao động trí óc. Đặc biệt, trong xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, chú trọng tại các địa bàn có vị trí chiến lược, như miền núi, hải đảo. Người nói: “Miền núi đối với quốc phòng rất quan trọng. Vì vậy phải chăm lo đến việc củng cố quốc phòng, duy trì trật tự trị an để chủ động tiêu diệt nhanh chóng bọn biệt kích, đập tan âm mưu của bọn phản động. Cố nhiên đây là trách nhiệm chính của bộ đội, của công an biên phòng, của dân quân. Nhưng toàn Đảng, toàn dân đều có trách nhiệm giúp sức vào việc đó”4.
Hai là, về ý thức quốc phòng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi ý thức quốc phòng là điều kiện nội sinh quan trọng nhất để huy động và phát huy sức mạnh toàn dân trong bảo vệ Tổ quốc. Người xác định rõ: “Mỗi người dân Việt Nam, bất kỳ già, trẻ, trai, gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ tranh đấu trên mặt trận”5, “mỗi công dân là một chiến sĩ. Mỗi làng là một chiến hào”6. Tư tưởng này thể hiện quan niệm quốc phòng toàn dân không giới hạn trong lực lượng vũ trang mà gắn liền với nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi công dân. Người yêu cầu phải làm cho cán bộ, đảng viên, Nhân dân hiểu rõ âm mưu của kẻ thù và nhiệm vụ của ta, coi việc nâng cao hiểu biết và nhận thức đúng đắn là biện pháp chủ yếu để hình thành ý thức quốc phòng. Nâng cao cảnh giác, không để Nhân dân mơ hồ, mất cảnh giác trước thủ đoạn thâm độc của các thế lực thù địch.
Để lý giải một cách giản dị bản chất của ý thức quốc phòng, Người dùng hình ảnh đời thường: “Giữ Nhà phải cảnh giác, phải có cửa, có khóa để ngăn ngừa bọn trộm cắp”7. Từ đó, nâng lên tầm tư tưởng chiến lược: “Giữ Nước càng phải cảnh giác để ngăn ngừa bọn đế quốc và bè lũ tay sai phá hoại thành quả cách mạng…”8.
Ba là, về vai trò của cán bộ cơ sở trong xây dựng nền quốc phòng nhân dân.
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, cán bộ giữ vị trí quyết định trong mọi lĩnh vực của cách mạng, trong đó có nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn dân. Người khẳng định, ở đâu có dân, ở đó phải có cán bộ tốt để hướng dẫn, tổ chức, đoàn kết dân chúng. Điều này cho thấy, cán bộ cơ sở chính là người trực tiếp triển khai, tổ chức và biến chủ trương quốc phòng của Đảng thành hiện thực. Người khẳng định,nhất quán: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”9, vì mọi chủ trương đúng đắn của Đảng chỉ có thể thành công khi cán bộ cơ sở đủ phẩm chất, năng lực và uy tín. Người nhấn mạnh: “Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”10, khẳng định vai trò quyết định của cán bộ địa phương trong xây dựng thế trận quốc phòng nhân dân gắn với cơ sở.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, cán bộ cơ sở vừa là người truyền đạt chính sách, vừa là người nắm bắt thực tiễn, phản ánh tình hình Nhân dân: “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ…”11. Vì vậy, cán bộ cơ sở chính là cầu nối chiến lược giữa ý chí chính trị của Đảng và sức mạnh thực tế của Nhân dân. Người còn nhấn mạnh yêu cầu công tác của cán bộ phải khoa học, cụ thể và hiệu quả: “Cán bộ phải có kế hoạch chu đáo, hướng dẫn chặt chẽ”12, “phải ra sức tuyên truyền giải thích, phải khéo động viên nhân dân”13. Đây là tiêu chuẩn quan trọng để cán bộ cơ sở tổ chức tốt lực lượng dân quân tự vệ, vận động Nhân dân tham gia phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, xây dựng khu vực phòng thủ và củng cố nền quốc phòng toàn dân.
3. Thực trạng công tác bồi dưỡng ý thức quốc phòng cho cán bộ quân sự cấp xã
Những năm qua, công tác bồi dưỡng ý thức quốc phòng cho cán bộ quân sự cấp xã có sự chuyển biến tích cực, thể hiện rõ quá trình vận dụng tinh thần tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh từ cơ sở. Nhận thức chính trị, tư tưởng và trách nhiệm công dân của đội ngũ cán bộ quân sự xã đã được nâng lên đáng kể. Cán bộ ngày càng hiểu rõ vị trí của quốc phòng toàn dân trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc; nhận thức đúng về vai trò then chốt của Nhân dân trong xây dựng nền quốc phòng; thấy rõ yêu cầu tăng cường cảnh giác, củng cố niềm tin, giữ vững lập trường chính trị. Điều này phù hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh coi công tác quốc phòng là nhiệm vụ của toàn dân và yêu cầu cán bộ phải là lực lượng gương mẫu trong nhận thức và hành động.
Công tác bồi dưỡng kiến thức quốc phòng được triển khai bài bản và hiệu quả hơn. Những nội dung bồi dưỡng được điều chỉnh phù hợp với đặc điểm địa phương, chú trọng thực hành, xử lý tình huống gắn với nhiệm vụ xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân tại cơ sở. Cách tiếp cận này phù hợp tinh thần tư tưởng Hồ Chí Minh coi thực tiễn địa phương là nền tảng để tổ chức, huấn luyện và phát huy sức mạnh lực lượng tại chỗ. Thông qua các lớp tập huấn, diễn tập, hội thi và hoạt động huấn luyện, cán bộ quân sự xã được rèn luyện về phương pháp tham mưu, kỹ năng tổ chức lực lượng cũng như năng lực phối hợp với các lực lượng trong xử lý nhiệm vụ quốc phòng.
Chất lượng đội ngũ cán bộ quân sự cấp xã từng bước được nâng cao. Nhiều cán bộ đã được đào tạo bài bản, có kỹ năng tham mưu cho cấp ủy, chính quyền; tổ chức tốt các hoạt động huấn luyện, quản lý lực lượng dân quân; thực hiện hiệu quả công tác tuyển quân; phối hợp chặt chẽ với công an, biên phòng trong quản lý địa bàn. Những kết quả này đóng góp thiết thực vào xây dựng nền quốc phòng toàn dân từ cơ sở, phù hợp tư tưởng Hồ Chí Minh coi cán bộ địa phương là người trực tiếp “đặt móng” cho sức mạnh bảo vệ Tổ quốc.
Tuy vậy, công tác bồi dưỡng vẫn còn những hạn chế. Một bộ phận cán bộ nhận thức chưa sâu, chưa coi trọng tự học, tự rèn; thiếu chủ động trong cập nhật thông tin, kỹ năng mới. Trong bối cảnh thông tin phức tạp, nhiều cán bộ chưa có đủ năng lực nhận diện, sàng lọc, dẫn đến hạn chế trong giữ vững bản lĩnh và cảnh giác quốc phòng. Những biểu hiện này đi ngược với yêu cầu của tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng cán bộ có bản lĩnh vững vàng, có khả năng phân biệt đúng, sai và đủ năng lực bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng ở cơ sở.
Về tổ chức, nội dung và phương pháp bồi dưỡng ở một số nơi vẫn chậm đổi mới, còn nặng lý thuyết, ít gắn với thực tế địa bàn; tài liệu giảng dạy chưa cập nhật kịp thời; hoạt động diễn tập, hội thao còn hình thức. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy chưa được khai thác đầy đủ, chưa theo kịp yêu cầu chuyển đổi số. Những hạn chế này cho thấy công tác bồi dưỡng chưa thực sự bám sát tinh thần Hồ Chí Minh về “thiết thực, hiệu quả, xuất phát từ điều kiện và yêu cầu cụ thể của cơ sở”. Nguồn lực bảo đảm vẫn thiếu và chưa đồng bộ. Trang thiết bị, thao trường, bãi tập còn hạn chế, nhất là khi sử dụng thuốc nổ vừa tốn kém, vừa tiềm ẩn mất an toàn; kinh phí dành cho huấn luyện chưa đủ; sự khác biệt giữa địa phương đồng bằng và vùng sâu, vùng xa vẫn lớn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng rèn luyện và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quân sự cấp xã.
Cơ chế phối hợp giữa các lực lượng ở cơ sở đôi lúc chưa nhịp nhàng; có nơi còn mang tính hình thức, chưa phát huy đầy đủ sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và nhân dân. Đây cũng là điểm chưa phù hợp tinh thần tư tưởng Hồ Chí Minh, trong đó Người luôn đề cao sự đoàn kết, thống nhất, phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng, nhất là giữa quân sự, công an và các tổ chức quần chúng trong bảo vệ Tổ quốc.
4. Giải pháp
Thứ nhất, đổi mới toàn diện công tác giáo dục, quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về quốc phòng toàn dân.
Giáo dục chính trị, tư tưởng luôn được Hồ Chí Minh xem là “gốc của mọi công việc”. Đối với cán bộ quân sự cấp xã, việc giáo dục ý thức quốc phòng cần chuyển từ kiểu truyền đạt thụ động sang bồi dưỡng nhận thức, hình thành niềm tin, rèn luyện hành động. Bồi dưỡng ý thức quốc phòng cho cán bộ quân sự cấp xã, trước hết, phải bắt nguồn từ giáo dục chính trị, tư tưởng, coi đây là nền tảng và mấu chốt để hình thành nhận thức, thái độ và hành vi về quốc phòng. Vì vậy, việc giáo dục quốc phòng cần nhấn mạnh nhận thức đúng đắn về vai trò và trách nhiệm của cán bộ quân sự cấp xã. Đây không chỉ là việc truyền đạt kiến thức mà còn là quá trình rèn luyện tư duy, hình thành lòng trung thành với Đảng, tinh thần cảnh giác cách mạng và trách nhiệm đối với Tổ quốc.
Giáo dục phải gắn liền với việc phát huy lòng yêu nước, ý chí độc lập tự cường. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh tinh thần yêu nước, ý chí độc lập và cảnh giác cách mạng là sức mạnh nội sinh của quốc phòng toàn dân. Vì vậy, giáo dục ý thức quốc phòng không chỉ truyền đạt lý thuyết mà còn phải lồng ghép những ví dụ thực tiễn, như các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc, những tấm gương cán bộ cơ sở hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hay các điển hình trong công tác xây dựng lực lượng dân quân tự vệ và bảo vệ an ninh trật tự địa phương. Những ví dụ cụ thể này giúp cán bộ gắn kết cảm xúc với nhiệm vụ, tạo hứng thú học tập và hình thành động lực thực hiện nhiệm vụ. Quốc phòng toàn diện là nguyên tắc thứ ba, khi giáo dục cán bộ quân sự cấp xã. Quốc phòng không thể tách rời phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa; ngược lại, sự phát triển của đời sống dân sinh sẽ tăng cường sức mạnh quốc phòng toàn dân. Giáo dục cần làm rõ mối quan hệ giữa phát triển kinh tế, xã hội và củng cố thế trận quốc phòng, an ninh, giúp cán bộ hiểu rằng mỗi kết quả trong lao động sản xuất, trong việc nâng cao đời sống người dân, đều góp phần tăng cường cảnh giác cách mạng và nâng cao năng lực quốc phòng.
Thứ hai, xây dựng đội ngũ giảng viên, báo cáo viên quốc phòng cơ sở đủ phẩm chất, năng lực, uy tín.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, cán bộ là cái gốc của mọi công việc, còn giảng viên phải vừa hồng vừa chuyên. Với bồi dưỡng quốc phòng, đội ngũ báo cáo viên chính là lực lượng trực tiếp chuyển tải tư tưởng của Đảng đến cán bộ cơ sở, định hướng nhận thức và hành vi quốc phòng. Đội ngũ giảng viên, báo cáo viên quốc phòng cơ sở đóng vai trò then chốt, họ không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn là hạt nhân định hướng tư tưởng, tổ chức hoạt động huấn luyện, bồi dưỡng và kiểm tra, đánh giá hiệu quả công tác quốc phòng tại cơ sở. Vì vậy, cán bộ giảng dạy cần đạt chuẩn về phẩm chất và năng lực.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức cách mạng trong sáng là yêu cầu tiên quyết. Giảng viên, báo cáo viên phải hiểu rõ đặc điểm địa bàn, tâm lý và nhu cầu học tập của cán bộ, Nhân dân để xây dựng nội dung sát thực, sinh động. Trình độ lý luận quân sự cơ sở tốt, khả năng truyền đạt linh hoạt và sáng tạo cũng là điều kiện để giáo dục quốc phòng đi vào thực chất. Bồi dưỡng định kỳ là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. Cấp ủy và Ban chỉ huy quân sự huyện cần tổ chức tập huấn, bồi dưỡng thường xuyên, giúp giảng viên vừa vững lý luận vừa năng động, sáng tạo trong phương pháp giảng dạy. Không chỉ truyền thụ lý thuyết, các lớp bồi dưỡng cần kết hợp thực địa, huấn luyện, thao diễn tình huống thực tế. Ví dụ, giảng viên hướng dẫn cán bộ quân sự cấp xã tổ chức diễn tập phòng thủ khu vực, xử lý các tình huống an ninh, quốc phòng, từ đó rèn luyện khả năng tổ chức, lãnh đạo và phối hợp lực lượng.
Đánh giá kết quả bồi dưỡng cũng cần được tiến hành nghiêm túc. Thông qua kiểm tra kiến thức, khả năng tổ chức và truyền đạt, áp dụng thực tế, cơ quan quản lý có thể khen thưởng, nâng lương và điều chỉnh đội ngũ. Việc này vừa tạo động lực phát triển năng lực cá nhân vừa nâng cao chất lượng tổng thể của đội ngũ giảng viên, bảo đảm các lớp bồi dưỡng quốc phòng đạt hiệu quả thực tiễn, gắn kết lý luận với thực hành, phù hợp với yêu cầu xây dựng nền quốc phòng toàn dân từ cơ sở.
Thứ ba, phát huy mạnh mẽ tinh thần tự học, tự rèn của cán bộ quân sự cấp xã.
Với cán bộ quân sự cấp xã, tinh thần tự học có ý nghĩa đặc biệt vì công tác ở cơ sở luôn biến đổi nhanh, đòi hỏi chủ động thích ứng. Tự học không chỉ là trách nhiệm cá nhân mà còn là yêu cầu chiến lược, giúp cán bộ chủ động cập nhật kiến thức, hoàn thiện kỹ năng lãnh đạo và tổ chức lực lượng. Cán bộ cần chủ động nghiên cứu pháp luật, nghị quyết, chỉ thị của Đảng về quốc phòng, an ninh, các văn bản liên quan đến địa phương, kỹ năng lãnh đạo và phương pháp huấn luyện dân quân tự vệ. Quá trình tự học còn bao gồm rèn luyện đạo đức, tác phong công tác, tinh thần giản dị, gần dân, gắn bó với Nhân dân, tạo uy tín và hình mẫu chuẩn mực trong thực thi nhiệm vụ.
Các chuyến tham quan học tập tại các xã điển hình về quốc phòng – an ninh cũng là cơ hội để cán bộ học hỏi, rèn luyện kỹ năng và mở rộng tầm nhìn. Kết quả tự học phải được kiểm tra, đánh giá nghiêm túc và coi là tiêu chí quan trọng trong thi đua, khen thưởng. Việc này không chỉ thúc đẩy tinh thần học tập mà còn giúp cơ quan quản lý phát hiện cán bộ năng lực yếu để bồi dưỡng kịp thời, bảo đảm mọi cán bộ quân sự cấp xã đều đạt trình độ và năng lực phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, góp phần xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh từ cơ sở.
Thứ tư, gắn giáo dục quốc phòng với thực tiễn nhiệm vụ và yêu cầu phát triển của địa phương.
Tư tưởng Hồ Chí Minh nhấn mạnh “việc gì có lợi cho dân, ta phải hết sức làm”; quốc phòng phải gắn với đời sống Nhân dân và với phát triển kinh tế, xã hội. Do đó, bồi dưỡng quốc phòng cho cán bộ quân sự cấp xã phải gắn liền với thực tiễn địa phương, tránh lý luận suông. Bồi dưỡng ý thức quốc phòng cho cán bộ quân sự cấp xã phải gắn chặt với nhiệm vụ xây dựng cơ sở chính trị, củng cố quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương. Khi giáo dục lý luận đi liền với thực hành, cán bộ cơ sở không chỉ nâng cao nhận thức mà còn rèn luyện năng lực tổ chức, lãnh đạo và xử lý tình huống. Một trong những biện pháp quan trọng là tổ chức huấn luyện và diễn tập sát thực tế. Cán bộ quân sự cấp xã cần tham gia các lớp huấn luyện dân quân tự vệ, diễn tập khu vực phòng thủ dựa trên kịch bản phù hợp với địa bàn, tình hình chính trị, an ninh thực tế. Thông qua quá trình này, họ được rèn luyện kỹ năng tổ chức lực lượng, chỉ huy tác chiến cơ sở, phối hợp với các lực lượng khác và xử lý tình huống khẩn cấp. Việc diễn tập không chỉ giúp nâng cao khả năng ứng phó mà còn tạo điều kiện kiểm tra, đánh giá hiệu quả tổ chức và vận hành các phương án phòng thủ, từ đó rút ra bài học, hoàn thiện năng lực lãnh đạo và quản lý.
Song song với huấn luyện, các địa phương cần tổ chức Ngày hội quốc phòng toàn dân, gắn với các phong trào thi đua yêu nước và chương trình xây dựng nông thôn mới. Các hoạt động này vừa nâng cao nhận thức của Nhân dân về ý thức quốc phòng, vừa rèn luyện kỹ năng thực tế cho cán bộ, từ việc triển khai lực lượng dân quân tự vệ đến tổ chức tuần tra, bảo vệ an ninh trật tự cơ sở. Lồng ghép giáo dục quốc phòng trong phong trào quần chúng, như: lao động sản xuất, xây dựng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường, giúp cán bộ gắn lý luận với thực hành, đồng thời tạo sự đồng thuận và tinh thần trách nhiệm trong Nhân dân. Đánh giá thực tiễn là khâu quan trọng để bảo đảm hiệu quả. Thường xuyên tổ chức kiểm tra, diễn tập đột xuất, tổng kết rút kinh nghiệm sẽ giúp cán bộ quân sự xã nâng cao khả năng phản ứng nhanh, tư duy độc lập và kỹ năng tổ chức lực lượng. Đồng thời, quá trình này giúp xác định điểm mạnh, điểm yếu, từ đó điều chỉnh phương pháp giáo dục và huấn luyện phù hợp, bảo đảm kiến thức, kỹ năng và thái độ quốc phòng được củng cố đồng bộ và thực chất.
Thứ năm, tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy và huy động sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị.
Đây là giải pháp có ý nghĩa chiến lược và mọi nhiệm vụ đều phải được lãnh đạo chặt chẽ bởi cấp ủy. Bồi dưỡng ý thức quốc phòng muốn hiệu quả phải trở thành nhiệm vụ chung của cả hệ thống chính trị, không chỉ của cơ quan quân sự. Cấp ủy xã đóng vai trò then chốt trong việc lãnh đạo công tác bồi dưỡng. Cấp ủy cần lồng ghép nội dung giáo dục quốc phòng vào nghị quyết, kế hoạch hằng năm, bảo đảm mọi chủ trương, hoạt động đều thống nhất với định hướng của Đảng. Việc giao nhiệm vụ cụ thể cho Ban chỉ huy quân sự xã, định kỳ kiểm tra, sơ kết, tổng kết và biểu dương điển hình tiên tiến sẽ tạo cơ chế giám sát và khích lệ, giúp công tác bồi dưỡng đi vào thực chất, tránh hình thức và phô trương. Các tổ chức quần chúng, như: Mặt trận Tổ quốc, Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ nữ cũng cần tích cực phối hợp. Sự phối hợp này không chỉ giúp lan tỏa nhận thức mà còn tạo môi trường thực hành cho cán bộ cơ sở, khi triển khai các hoạt động dân vận, phong trào quần chúng gắn với quốc phòng.
Cơ chế phối hợp liên ngành giữa quân sự, công an, chính quyền và các đoàn thể là yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả. Sự trao đổi thông tin, rút kinh nghiệm, phát hiện những khó khăn, vướng mắc và điều chỉnh kịp thời bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong giáo dục và huấn luyện. Khi mọi lực lượng cùng tham gia, cán bộ quân sự cấp xã được nâng cao kiến thức, kỹ năng; đồng thời, phát huy vai trò tham mưu, tổ chức và lãnh đạo trong mọi tình huống, từ đó củng cố thế trận quốc phòng toàn dân.
Thứ sáu, bảo đảm cơ chế, chính sách và điều kiện vật chất.
Chính sách đãi ngộ phải được hoàn thiện, bảo đảm phụ cấp, đào tạo, luân chuyển cán bộ quân sự cấp xã phù hợp. Việc khen thưởng kịp thời những cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong giáo dục, huấn luyện và thực hiện nhiệm vụ quốc phòng không chỉ động viên cán bộ mà còn tạo chuẩn mực, thúc đẩy tinh thần học tập và rèn luyện. Chính sách này cần minh bạch, rõ ràng và sát thực, tạo động lực bền vững cho cán bộ yên tâm công tác. Điều kiện vật chất là yếu tố hỗ trợ trực tiếp cho giáo dục và huấn luyện. Đầu tư cơ sở vật chất, phương tiện, trang thiết bị phục vụ học tập, huấn luyện và tuyên truyền quốc phòng tại xã là điều kiện để các hoạt động diễn ra thuận lợi, hiệu quả và thiết thực. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh, cán bộ có đủ điều kiện, mới làm tròn nhiệm vụ. Vì vậy, việc trang bị phương tiện, cơ sở vật chất hiện đại là yêu cầu khách quan, bảo đảm cán bộ thực hành kiến thức, rèn luyện kỹ năng và tổ chức lực lượng hiệu quả.
Cần có cơ chế khuyến khích cán bộ nâng cao năng lực, tham gia các khóa học nâng cao trình độ lý luận, kỹ năng quân sự cơ sở, khả năng lãnh đạo và quản lý. Những cán bộ phát huy sáng kiến, đổi mới phương pháp giáo dục và bồi dưỡng quốc phòng cần được khen thưởng và tôn vinh, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong toàn lực lượng. Đánh giá tổng thể hiệu quả công tác bồi dưỡng ý thức quốc phòng cần được thực hiện định kỳ, bao gồm đánh giá nhận thức chính trị, năng lực thực hành, thái độ phục vụ Nhân dân, khả năng phối hợp với các lực lượng khác. Quá trình đánh giá phải khách quan, minh bạch, làm cơ sở điều chỉnh, bồi dưỡng và nâng cao chất lượng cán bộ, góp phần xây dựng lực lượng quân sự cấp xã vững mạnh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Chú thích:
1. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 4. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 19.
2, 7, 8, 12. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 12. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 389, 388, 388, 437.
3, 4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 14. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 285, 167.
5, 6, 9, 10, 11. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 556, 179, 309, 280, 309.
13. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 11. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 576.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Tuyên giáo Trung ương (2024). Tài liệu nghiên cứu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Hà Nội.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
3. Chủ tịch Hồ Chí Minh với việc xây dựng nền quốc phòng toàn dân và việc vận dụng trong giai đoạn hiện nay. https://tapchicongsan.org.vn/web/guest/chinh-tri-xay-dung-dang/-/2018/932702/view_content.
4. Một số giải pháp nâng cao ý thức quốc phòng của dân quân tự vệ tỉnh Lâm Đồng.https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/04/09/mot-so-giai-phap-nang-cao-y-thuc-quoc-phong-cua-dan-quan-tu-ve-tinh-lam-dong/
5. Tăng cường công tác quân sự quốc phòng địa phương góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. https://www.quanlynhanuoc.vn/2022/12/20/tang-cuong-cong-tac-quan-su-quoc-phong-dia-phuong-gop-phan-bao-ve-to-quoc-tu-som-tu-xa/
