(Quanlynhanuoc.vn) – Thái Nguyên là tỉnh tập trung nhiều khu công nghiệp, số lượng công nhân đông. Trên cơ sở phân tích thực trạng vấn đề an ninh trật tự, an toàn xã hội của các khu công nghiệp ở tỉnh Thái Nguyên hiện nay, tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội tại các khu công nghiệp ở Thái Nguyên trong thời gian tới.
Đặt vấn đề
Theo khoản 1 Điều 4 Nghị định số 96/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 của Chính phủ định nghĩa an ninh, trật tự (ANTT) là cách viết ngắn gọn của cụm từ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội. Bảo đảm ANTT của các khu công nghiệp (KCN) giữ vai trò quan trọng trong ổn định về chính trị, phát triển về kinh tế, cải thiện môi trường đầu tư, là điều kiện cho công nhân lao động và nhà đầu tư yên tâm sản xuất.
Hiện nay, các vấn đề về ANTT ở KCN chủ yếu tập trung ở các vấn đề, như: tình trạng cưỡng đoạt tài sản, tín dụng đen, cho vay nặng lãi, trộm cắp tài sản, cướp giật, đánh người gây thương tích, tung tin sai sự thật trên internet trong các KCN, ngoài ra, còn có các tệ nạn xã hội: ma túy, mại dâm, đánh bạc, sự tranh giành ảnh hưởng của các băng nhóm xã hội… Những vấn đề này không chỉ có ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của công nhân lao động ở các KCN, mà nguy cơ diễn biến ngày càng phức tạp trong các KCN và khu dân cư giáp ranh nếu không được giải quyết kịp thời.
Thực trạng vấn đề an ninh, trật tự của các khu công nghiệp ở Thái Nguyên
Hiện nay, tỉnh Thái Nguyên được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch 7 KCN với tổng diện tích quy hoạch khoảng 2.395 ha, trong đó, đã có 5 KCN đang hoạt động ổn định và 2 KCN đang xây dựng thu hút hàng trăm nghìn công nhân, người lao động và chuyên gia nước ngoài. Các KCN của Thái Nguyên đạt tỷ lệ lấp đầy là 61%, bao gồm: 263 dự án được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư còn hiệu lực, trong đó có 130 dự án FDI với tổng số vốn ban đầu là 8.900,82 triệu USD và 133 dự án DDI với tổng số vốn đăng ký đầu tư 17.641,42 tỷ đồng1. Theo số liệu thống kê, tình hình phát triển các KCN của tỉnh đã, đang hoạt động tập trung chủ yếu trên địa bàn của huyện Phú Bình, thành phố Sông Công và huyện Phổ Yên thuộc khu vực phía Nam của thành phố Thái Nguyên. Đây là những nơi có mật độ dân cư đông đúc, chung đường dân sinh đi lại với các KCN. Theo đó, dễ phát sinh nhiều vấn đề nổi cộm về ANTT của các KCN trên địa bàn tỉnh.
KCN là nơi tập hợp nhiều tầng lớp dân cư khác nhau đến làm việc, kinh doanh, với các thành phần xuất thân khác nhau đặc biệt là lực lượng công nhân lao động. Lực lượng công nhân lao động đa phần là dân nhập cư, ngoại tỉnh, nên phải ở tạm trú, lao động vất vả, cuộc sống xa nhà, ít có thời gian tham gia các hoạt động vui chơi giải trí. Bên cạnh đó, việc sống trong môi trường tập thể dễ bị tác động, ảnh hưởng của yếu tố bên ngoài, dẫn đến lối sống tự do, tùy tiện, ích kỷ, chạy theo đồng tiền, xem nhẹ các giá trị đạo đức. Do đó, dễ dẫn đến một số hiện tượng như sống thử, sống chung, vi phạm pháp luật về hôn nhân gia đình, có nhiều tình trạng có thai ngoài ý muốn, nạo phá thai gây ảnh hưởng tới sức khỏe cũng như tinh thần của công nhân lao động; cùng với đó là hiện tượng trộm cắp, gây mất ANTT khu dân cư, vi phạm luật giao thông… ở các khu vực đông công nhân sinh sống. Bên cạnh đó, có nhiều địa điểm vui chơi và các dịch vụ vui chơi giải trí không lành mạnh hoạt động trá hình là nguyên nhân gây ra những tệ nạn xã hội ảnh hưởng tới sức khỏe, tinh thần, đạo đức và lối sống của công nhân.
Ngoài ra, trong quá trình xây dựng các KCN một số hộ dân bị thu hồi đất vốn là những người nông dân thuần túy, sống chủ yếu bằng nghề nông nghiệp mà chưa được chuyển đổi hoặc tìm được nghề nghiệp ổn định, khi đất đai bị thu hồi, mất công ăn việc làm, trong khi lại được nhận một khoản tiền bồi thường đất đai không nhỏ, nên một bộ phận (đặc biệt là thanh niên) dễ sa ngã vào các tệ nạn xã hội, như: cờ bạc, rượu chè, chơi bời, nghiện hút… từ đó nảy sinh các hiện tượng trộm cắp, cướp giật. Ảnh hưởng không chỉ đến cuộc sống của chính bản thân của gia đình họ, mà còn ảnh hưởng đến môi trường sống, ANTT xã hội khu vực sinh sống. Không chỉ vậy, nhiều hộ gia đình có được một khoản tiền bồi thường đất đai lớn nên rơi vào tình trạng “phồn vinh giả tạo”. Họ sử dụng những khoản tiền bồi thường đất đai, hỗ trợ chỉ để mua sắm những vật dụng sinh hoạt mà không quan tâm tới đầu tư vào làm ăn, chuyển đổi nghề nghiệp, nên chỉ sau một thời gian lại rơi vào tình trạng nghèo đói, không việc làm, không thu nhập. Đó là nguồn gốc làm nảy sinh các vấn đề xã hội khác, làm chậm quá trình phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.
Xuất phát từ tình hình thực tế, để bảo đảm ANTT địa bàn KCN, Công an tỉnh Thái Nguyên tiếp tục duy trì Đồn Công an Khu công nghiệp Yên Bình và 2 Tổ Công an chuyên trách tại Khu công nghiệp Điềm Thụy và Sông Công II. Đồng thời, các đơn vị nghiệp vụ chủ động triển khai các nhiệm vụ, giải pháp phòng ngừa, kịp thời phát hiện, xử lý các vụ việc liên quan đến địa bàn KCN. Năm 2022, lực lượng Công an đã phát hiện, xử lý 36 vụ việc công nhân lao động vi phạm pháp luật, trong đó có 16 vụ trộm cắp tài sản, 8 vụ cố ý gây thương tích, 7 vụ liên quan đến chấy ma túy2.
Năm 2021 chỉ tính riêng KCN Yên Bình, lao động nữ là 62.618 người (chiếm tỷ lệ 64,67% tổng số lao động), độ tuổi trung bình của người lao động là 28,4 tuổi; 65% người lao động có nhu cầu nhà ở, 48% tỷ lệ đưa đón người lao động, tỷ lệ người ở trọ là 37%3. Với đặc thù công nhân lao động trong các KCN chủ yếu là nữ, lại thường xuyên làm việc theo ca. Ngay trong những khu trọ, khu ký túc xá của công nhân ở, số lượng công nhân thường xuyên thay đổi, thời gian đi làm trái ca, kíp với nhau, khó kiểm soát nên xảy ra hiện tượng lợi dụng sơ hở thực hiện hành vi trộm cắp tài sản của nhau. KCN Điềm Thụy năm 2022, số vụ trộm cắp tài sản 12 vụ, đánh bạc 2 vụ, vi phạm luật giao thông đường bộ 4 vụ, lừa đảo chiếm đoạt tài sản là 3 vụ. Tất cả các vụ vi phạm trên đều tăng lên so với năm 20214.
Một số giải pháp bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội bên trong và ngoài các khu công nghiệp ở Thái Nguyên
Để bảo đảm ANTT tại các KCN nhằm tăng cường quản lý xã hội, góp phần tạo môi trường ổn định phục vụ phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh Thái Nguyên theo hướng bền vững, cần thực hiện một số nội dung sau:
Một là, duy trì sự phối hợp giữa cấp ủy, chính quyền địa phương, lãnh đạo các đơn vị của tỉnh, Ban quản lý các KCN, doanh nghiệp để thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ ANTT tại các KCN. Tích cực tuyên truyền các văn bản pháp lý cần thiết về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, quy định của địa phương đến các KCN nhằm giúp người lao động và người sử dụng lao động nắm rõ quy định về bảo đảm ANTT, bảo đảm chế độ, chính sách cho người lao động, bảo đảm an toàn vệ sinh lao động, an toàn vệ sinh thực phẩm… Các cấp công đoàn phải kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người lao động để phản ánh kịp thời với chủ doanh nghiệp nhằm giải quyết kịp thời các vấn đề phức tạp nảy sinh, bảo đảm quyền lợi chính đáng của công nhân.
Hai là, khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, công trình văn hóa, thể thao, phục vụ nhu cầu giải trí lành mạnh cho người lao động tại các KCN, đồng thời, đẩy mạnh việc xây dựng các nhà trẻ, trường học, siêu thị, trung tâm y tế… tại các KCN nhằm phục vụ tốt nhất cuộc sống, điều kiện sinh hoạt hàng ngày của người lao động. Tổ chức nhiều hoạt động, chương trình văn hóa, văn nghệ, thể dục – thể thao, các hội thi nhằm nâng cao đời sống tinh thần cho người lao động. Tăng cường các biện pháp về quản lý cư trú, nhân khẩu trên địa bàn, xây dựng và nhân rộng các mô hình tự quản về ANTT hoạt động hiệu quả, như: mô hình khu nhà trọ tự quản, an toàn về ANTT; mô hình tổ an ninh nhân dân; mô hình tổ tự quản về an ninh nhân dân tại xã, phường…
Ba là, lực lượng Công an nhân dân các cấp trên địa bàn tỉnh phải chủ động nắm chắc tình hình ANTT tại các KCN. Triển khai các biện pháp nghiệp vụ, tăng cường tuần tra, kiểm soát địa bàn KCN và vùng phụ cận; đấu tranh mạnh và xử lý nghiêm các loại tội phạm, tệ nạn xã hội, không để hình thành tụ điểm phức tạp về ANTT, bảo đảm hoạt động bình thường của các công ty, nhà máy.
Đẩy mạnh phát động phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc; thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền trên mạng internet, mạng xã hội để Nhân dân tham gia phòng, chống tội phạm; phòng ngừa, phát hiện, tố giác tội phạm, hỗ trợ giúp đỡ lực lượng công an bảo đảm bình yên cho KCN.
Định kỳ hằng tháng, quý cần tổ chức họp giao ban với các công ty, doanh nghiệp tại trụ sở đơn vị để trao đổi các thông tin, tình hình liên quan đến ANTT, từ đó, nâng cao kết quả nắm tình hình và giải quyết tình hình ANTT trên địa bàn, phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong phát hiện, tố giác tội phạm, xây dựng thế trận an ninh nhân dân vững chắc.
Bốn là, thực hiện nghiêm công tác kiểm tra, giám sát việc tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường hoạt động sản xuất, vận hành các công trình xử lý nước thải, chất thải tập trung trong quá trình sản xuất. Giám sát chặt chẽ các dự án có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường nhằm giảm thiểu bức xúc của người dân về các vấn đề môi trường, tiếng ồn, sức khỏe, ảnh hưởng cuộc sống, sinh hoạt bình thường của người dân xuất hiện từ nguyên nhân ô nhiễm môi trường
Xây dựng môi trường làm việc lành mạnh để người lao động có thể yên tâm cống hiến sức lực là vấn đề đặt ra đối với các KCN. Chủ động thực hiện đồng bộ các giải pháp, đòi hỏi sự đồng tâm, đoàn kết của cả chính quyền địa phương, cả người sử dụng lao động và người lao động để tạo môi trường tốt nhất, bảo đảm ANTT, an toàn xã hội bên trong và ngoài các KCN ở Thái Nguyên thời gian tới.
