Thượng tá, ThS. Nguyễn Chí Trung
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Trước yêu cầu nhiệm vụ xây dựng quân đội trong tình hình mới, đòi hỏi phải tạo sự đột phá, không ngừng nâng cao chất lượng công tác giáo dục và đào tạo của các trường quân sự quân khu. Bài viết tập trung làm rõ thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với các đảng ủy trường quân sự quân khu trong lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo hiện nay.
Từ khóa: Chất lượng lãnh đạo; đảng ủy; trường quân sự quân khu; giáo dục và đào tạo.
1. Đặt vấn đề
Đảng ủy trường quân sự quân khu là cấp ủy cấp trên trực tiếp tổ chức cơ sở đảng, có chức năng lãnh đạo mọi mặt các đơn vị thuộc quyền; nghiên cứu đề xuất với đảng ủy quân khu những vấn đề có liên quan đến công tác giáo dục và đào tạo, nghiên cứu khoa học và công tác đảng, công tác chính trị. Trong đó, lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các đảng ủy trường quân sự quân khu. Vì vậy, việc nghiên cứu làm rõ thực trạng và những vấn đề đặt ra đối với các đảng ủy trường quân sự quân khu trong lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo là vấn đề cấp thiết hiện nay.
Đảng ủy trường quân sự quân khu lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo chính là tổng thể các hoạt động quán triệt và thực hiện đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghị quyết, kết luận, chỉ thị, kế hoạch, mệnh lệnh của cấp trên, đề ra các chủ trương, nội dung, phương thức thực hiện thắng lợi mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ công tác giáo dục và đào tạo, góp phần xây dựng các đảng bộ trong sạch, vững mạnh, xây dựng các nhà trường vững mạnh toàn diện, “Mẫu mực, tiêu biểu”, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
2. Thực hiện sự lãnh đạo của đảng ủy trường quân sự quân khu trong công tác giáo dục và đào tạo
Quán triệt nghị quyết, chỉ thị, quy định về giáo dục và đào tạo, công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng của Đảng, Quân ủy Trung ương, Tổng cục Chính trị, những năm qua, các cấp ủy, cơ quan chức năng cấp trên đã lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng các đảng ủy trường quân sự quân khu trong sạch, vững mạnh có năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu cao và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giáo dục và đào tạo, nghiên cứu khoa học của các nhà trường quân sự quân khu, như một số nghị quyết của Quân ủy Trung ương: Nghị quyết số 765-NQ/QUTW ngày 20/12/2012 về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013 – 2020 và những năm tiếp theo, Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới, trong đó nhấn mạnh việc quán triệt và thực hiện phương châm “chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường là khả năng sẵn sàng chiến đấu của đơn vị”.
Các đảng ủy trường quân sự quân khu đã tập trung lãnh đạo tạo sự đột phá trong công tác giáo dục và đào tạo. Lãnh đạo chặt chẽ việc phối hợp với cơ quan của quân khu trong xác định kế hoạch đào tạo hằng năm, thường xuyên điều chỉnh, bổ sung và xây dựng chương trình huấn luyện phù hợp với các đối tượng đào tạo, bồi dưỡng theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa; gắn đổi mới nội dung với đổi mới và áp dụng phương pháp dạy học tích cực; vận dụng tốt 3 quan điểm, 8 nguyên tắc, 6 mối kết hợp vào giáo dục và đào tạo.
Lãnh đạo tốt việc xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, đại đa số nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục có đủ phẩm chất, năng lực và kinh nghiệm công tác đáp ứng tốt yêu cầu giáo dục và đào tạo ở các trường quân sự quân khu. Đặc biệt là các nhà trường coi trọng công tác biên soạn giáo án và đổi mới phương pháp trong các bài giảng để phù hợp với từng đối tượng cũng như tình hình thực tế nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang.
Chất lượng giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng và huấn luyện của các trường quân sự quân khu không ngừng được nâng lên. Hằng năm, từng nhà trường xác định rõ mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng hàng nghìn học viên, sinh viên, kết quả tốt nghiệp ra trường có trên 90% đạt khá, giỏi; đồng thời, thực hiện nghiêm túc sự chỉ đạo của Bộ Quốc phòng trong chương trình liên kết đào tạo lớp trung cấp chuyên nghiệp chuyên ngành quân sự cơ sở, sau khi ra trường, học viên được cấp bằng trung cấp quân sự, trung cấp chính trị và chứng chỉ tin học, từ đó nhân rộng và có những đánh giá kết quả, tổ chức rút kinh nghiệm để tiếp tục điều chỉnh nội dung, chương trình giáo dục và đào tạo tại các trường quân sự quân khu trên cả nước.
Tuy nhiên, trong lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo của các đảng ủy trường quân sự quân khu vẫn còn những hạn chế, bất cập. Một số trường quân sự quân khu việc cập nhật chương trình, nội dung đào tạo, bồi dưỡng cho các đối tượng còn chưa kịp thời; việc đổi mới phương pháp dạy học có trường còn chậm, thiếu đồng bộ; chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục ở một số trường chưa đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đặt ra; việc bảo đảm trang thiết bị trong giáo dục và đào tạo còn thiếu và chưa đồng bộ.
Một số cấp ủy viên ở các trường quân sự quân khu chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của đảng ủy nhà trường đối với công tác giáo dục và đào tạo; chưa thấy hết được sự cần thiết và yêu cầu phải đổi mới nâng cao chất lượng công tác giáo dục và đào tạo của nhà trường; việc cập nhật những chủ trương, chính sách mới về giáo dục và đào tạo còn chậm; cá biệt còn một số cấp ủy viên ở các trường quân sự quân khu còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào tập thể, thiếu chủ động, chưa quyết liệt trong đề xuất các giải pháp đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.
Mặc dù đã có sự phân công trách nhiệm giữa tập thể lãnh đạo và cá nhân cán bộ chủ trì, cấp ủy viên phụ trách nhưng sự kết hợp vẫn còn nhiều bất cập; xác định những chủ trương, biện pháp lãnh đạo của một số đảng ủy còn chưa sát với thực tế, nội dung còn chung chung, dàn trải; việc phân công nhiệm vụ cho các cấp ủy viên có lúc chưa rõ ràng, còn chồng chéo hoặc bị bỏ trống; chưa có cơ chế cụ thể để phát huy trách nhiệm của từng cấp ủy viên, nhất là vai trò của người đứng đầu, dẫn đến tình trạng buông lỏng hoặc đùn đẩy trách nhiệm.
Một số trường quân sự quân khu chưa chú trọng, quan tâm xây dựng và hoàn thiện quy chế lãnh đạo, quản lý của đảng uỷ đối với công tác giáo dục và đào tạo. Do đó, nguyên tắc tập trung dân chủ chưa được phát huy đầy đủ, việc thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách chưa rõ ràng, còn nhiều chồng chéo, chưa tạo được sự thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và chưa phát huy được tính chủ động, sáng tạo của các cấp trong thực hiện công tác giáo dục và đào tạo.
Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực tiếp tục có nhiều biến động nhanh, phức tạp, khó dự báo, trước những cơ hội cũng như thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ số phát triển vượt bậc, tạo những bước tiến mới có tính đột phá trên nhiều lĩnh vực, nhất là khoa học công nghệ, kỹ thuật quân sự, giáo dục và đào tạo đã tác động rất lớn đến chức năng, nhiệm vụ của các trường.
3. Tăng cường sự chỉ đạo của đảng ủy các trường quân sự quân khu trong nâng cao chất lượng công tác giáo dục
Toàn quân tiếp tục triển khai thực hiện Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW, trong đó tập trung đẩy mạnh đổi mới nâng cao chất lượng công tác giáo dục và đào tạo tại các trường quân sự quân khu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Các vấn đề đặt ra, nhất là đối với các đảng ủy trường quân sự quân khu trong lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo cần phải đánh giá, xem xét nghiêm túc, thấu đáo, xác định và giải quyết đúng đắn theo một số giải pháp sau:
Một là, tập trung nâng cao nhận thức, trách nhiệm, trình độ của các chủ thể và lực lượng, nhất là đội ngũ cấp uỷ viên đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong đổi mới căn bản, toàn diện công tác giáo dục và đào tạo.
Trong bối cảnh đổi mới, hiện đại hóa quân đội, yêu cầu về giáo dục và đào tạo tại các học viện, nhà trường và đơn vị trong toàn quân nói chung, ở các trường quân sự quân khu nói riêng ngày càng cao, đòi hỏi phải có sự lãnh đạo chặt chẽ, hiệu quả của các đảng ủy trường quân sự quân khu đối với công tác giáo dục và đào tạo. Trước yêu cầu chú trọng chất lượng lãnh đạo công tác giáo dục và đào tạo của các trường quân sự quân khu trong quân đội hiện nay, các đảng ủy trường quân sự quân khu cần tăng cường quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của trên về giáo dục và đào tạo. Tập trung lãnh đạo làm tốt việc quán triệt, triển khai thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng, Quân khu về công tác giáo dục và đào tạo, nhất là Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW; Quyết định số 3525/QĐ-BQP ngày 03/8/2023 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phê duyệt Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong Quân đội giai đoạn 2023 – 2030 và những năm tiếp theo”; Quyết định số 3061/QĐ-BQP, ngày 11/7/2023 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phê duyệt Đề án “Đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”,…
Xây dựng cơ chế, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kịp thời chấn chỉnh những nhận thức và hành động sai trái. Bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, khuyến khích tinh thần tự học, tự nghiên cứu để nâng cao trình độ, năng lực, tích luỹ kinh nghiệm của cấp ủy viên đáp ứng tốt yêu cầu trong tham mưu, lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác giáo dục và đào tạo của các trường quân sự quân khu trong quân đội hiện nay.
Hai là, nâng cao năng lực lãnh đạo của các đảng ủy trường quân sự quân khu; duy trì thực hiện đúng nguyên tắc trong tổ chức sinh hoạt và hoạt động của cấp ủy, thực hiện tốt việc phân công, phân cấp tổ chức thực hiện chặt chẽ.
Các đảng ủy trường quân sự quân khu trực tiếp lãnh đạo các mặt công tác của nhà trường, trong đó công tác giáo dục và đào tạo là công tác trung tâm. Để nâng cao chất lượng lãnh đạo cần phát huy đầy đủ các yếu tố, cần đặc biệt chú trọng kết hợp chặt chẽ giữa lãnh đạo của tập thể đảng ủy với phát huy vai trò trách nhiệm của cá nhân cán bộ chủ trì và từng cấp ủy viên. Việc kết hợp hài hòa giữa lãnh đạo tập thể và trách nhiệm cá nhân trong lãnh đạo, chỉ đạo là yếu tố quyết định để nâng cao chất lượng công tác giáo dục và đào tạo của các trường quân sự quân khu.
Các đảng ủy trường quân sự quân khu trong quân đội cần tiếp tục, quán triệt và thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, phát huy vai trò, trách nhiệm của từng cấp ủy viên, nhất là cán bộ chủ trì trong tham mưu, đề xuất với cấp uỷ những chủ trương, biện pháp sát với yêu cầu nhiệm vụ và tình hình thực tiễn của nhà trường, bảo đảm tính khả thi cao; xây dựng và kiện toàn quy chế lãnh đạo, quy chế làm việc chặt chẽ; phân công tổ chức thực hiện nghiêm túc, quy trách nhiệm cụ thể cho từng cấp ủy viên đối với từng lĩnh vực được phân công; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá thực chất kết quả lãnh đạo, chỉ đạo và việc phát huy vai trò trách nhiệm của từng cấp ủy viên…
Ba là, tập trung lãnh đạo nâng cao chất lượng, xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục ở các trường quân sự quân khu.
Chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là vấn đề cốt lõi để đổi mới công tác giáo dục và đào tạo ở các trường quân sự quân khu trong Quân đội hiện nay. Tuy nhiên, do cơ cấu về độ tuổi và trần quân hàm giữ chức vụ, nên số giảng viên, cán bộ quản lý có kinh nghiệm ngày càng giảm, mặt khác, số giảng viên, cán bộ quản lý trẻ được đào tạo cơ bản, có trình độ cao nhưng kinh nghiệm thực tiễn, nhất là kinh nghiệm giảng dạy và quản lý giáo dục còn chưa theo kịp với sự phát triển của tình hình, đặc biệt là sự phát triển của yêu cầu xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận chiến tranh nhân dân để bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới luôn có sự phát triển. Từ đó đặt ra yêu cầu đối với mỗi trường quân sự quân khu phải xây dựng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục đạt chuẩn theo quy định của Nhà nước và Bộ Quốc phòng.
Tập trung lãnh đạo xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác giáo dục và đào tạo. Xây dựng tiêu chí cụ thể để đội ngũ giáo viên tích cực nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn chiến đấu, biên soạn giáo trình, tài liệu giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng bài giảng cũng như khả năng truyền đạt, hướng dẫn thực hành cho học viên. Đối với đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cần được bồi dưỡng, đào tạo theo hướng chuyên sâu, có kiến thức, kỹ năng lãnh đạo, điều hành, quản lý giáo dục theo hướng khoa học, hiệu quả, phù hợp với xu thế giáo dục hiện đại. Lãnh đạo nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục có ý nghĩa tiết thực đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác giáo dục và đào tạo trong tình hình mới. Trong dó, cần chú trọng chống các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự diễn biến, tự chuyển hóa trong đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục.
Bốn là, xây dựng, hoàn thiện cơ chế lãnh đạo, quản lý, tạo điều kiện thuận lợi để đổi mới công tác giáo dục và đào tạo ở các trường quân sự quân khu.
Cơ chế lãnh đạo, quản lý công tác giáo dục và đào tạo là một trong những vấn quan trọng trong đổi mới công tác giáo dục và đào tạo của các trường quân sự quân khu. Do vậy, quy chế lãnh đạo cần xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của cấp uỷ, tổ chức đảng các cấp, của ban giám hiệu, của chỉ huy các cơ quan, khoa giáo viên và đơn vị trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ giáo dục và đào tạo; quy định rõ phạm vi, quyền hạn của từng chức danh trong cấp ủy, tổ chức đảng, trong Ban Chỉ huy. Xây dựng, hoàn thiện cơ chế quản lý trong tổ chức, điều hành công tác giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ số trong công tác điều hành, giảng dạy, kiểm tra đánh giá kết quả học tập.
Đổi mới phương pháp quản lý theo hướng phân cấp, giao quyền gắn với trách nhiệm của từng tập thể, cá nhân để nâng cao tính chủ động, sáng tạo của các cơ quan, khoa giáo viên, đơn vị. Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo rõ ràng, minh bạch, bảo đảm phản ánh chính xác hiệu quả chất lượng giảng dạy của giảng viên và kết quả học tập của sinh viên, học viên theo hướng thực chất, khách quan, tạo động lực cho, tập thể, cá nhân phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
4. Kết luận
Chất lượng lãnh đạo của các đảng ủy trường quân sự quân khu, trực tiếp quyết định đến chất lượng công tác giáo dục và đào tạo của nhà trường. Theo đó, cần phải đổi mới, cách thức, biện pháp và quy trình lãnh đạo, để tăng cường hiệu quả lãnh đạo của các đảng ủy trường quân sự quân khu đối với công tác giáo dục và đào tạo, bảo đảm linh hoạt, kịp thời và phù hợp với sự thay đổi nhanh chóng của tình hình và nhu cầu thực tế của lực lượng vũ trang các quân khu và yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam trong tình hình mới.
Tài liệu tham khảo:
1. Bộ Quốc phòng (2021). Kế hoạch số 4396/KH-BQP ngày 04/11/2021 về Chuyển đổi số trong giáo dục, đào tạo ở các nhà trường Quân đội giai đoạn 2022 – 2025, định hướng đến năm 2030.
2. Bộ Quốc phòng (2023). Quyết định số 3525/QĐ-BQP ngày 03/8/2023 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phê duyệt Đề án “Xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục trong quân đội giai đoạn 2023 – 2030 và những năm tiếp theo”.
3. Bộ Quốc phòng (2023). Quyết định số 3061/QĐ-BQP ngày 11/7/2023 phê duyệt Đề án “Đổi mới quy trình, chương trình đào tạo cán bộ các cấp trong đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới”.
4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập I, II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
5. Quân ủy Trung ương (2012). Nghị quyết số 765-NQ/QUTW ngày 20/12/2012 của Quân ủy Trung ương về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2013-2020 và những năm tiếp theo.
6. Quân ủy Trung ương (2022). Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới.
7. Nâng cao năng lực lãnh đạo của các đảng bộ trường quân sự quân khu trong quân đội hiện nay. https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/05/07/nang-cao-nang-luc-lanh-dao-cua-to-chuc-co-so-dang-o-cac-dang-bo-truong-quan-su-quan-khu-trong-quan-doi-hien-nay/
