ThS. Chu Văn Quang
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao đạo đức cách mạng là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cốt lõi đối với công tác xây dựng Đảng; là truyền thống tốt đẹp của Đảng trong việc gìn giữ và nêu cao phẩm chất đạo đức của người chiến sĩ cộng sản. Việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên là vấn đề cấp thiết để khơi dậy và phát huy tinh thần đoàn kết, ý thức tự cường, tự tôn trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc; đồng thời, là biện pháp có ý nghĩa trực tiếp quyết định đến chất lượng, hiệu quả phòng, chống chủ nghĩa cá nhân trong đội ngũ đảng viên, góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, năng lực cầm quyền, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
Từ khóa: Giáo dục; bồi dưỡng; rèn luyện; đạo đức cách mạng; đảng viên.
1. Đặt vấn đề
Lịch sử 95 năm xây dựng, trưởng thành và phát triển của Đảng đã ghi nhận sự đóng góp to lớn của các thế hệ đảng viên. Trong đó, điều đáng trân trọng, tự hào là hầu hết đội ngũ đảng viên của Đảng luôn giữ gìn và nêu cao phẩm chất đạo đức của người chiến sĩ cộng sản, luôn gương mẫu, đi đầu trong thực hiện mọi nhiệm vụ. Tuy nhiên, vẫn còn một số đảng viên có biểu hiện sa vào chủ nghĩa cá nhân, chạy theo lối sống thực dụng, cơ hội dẫn đến vi phạm pháp luật. Điều này đã tác động, ảnh hưởng tiêu cực nhất định đến năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, làm suy giảm uy tín, thanh danh của Đảng. Vì vậy, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao đạo đức cách mạng, qua đó, ngăn chặn, đẩy lùi chủ nghĩa cá nhân, xây dựng đội ngũ đảng viên thực sự “vừa hồng, vừa chuyên”, góp phần xây dựng Đảng “trong sạch, vững mạnh”, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ lãnh đạo cách mạng là biện pháp hết sức quan trọng và cần thiết hiện nay.
2. Thực trạng phẩm chất đạo đức và việc giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, phòng, chống chủ nghĩa cá nhân của đội ngũ đảng viên
Từ khi ra đời đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp cách mạng của nước ta đã gặt hái được những thắng lợi vĩ đại, đã đánh thắng hai kẻ thù xâm lược, giành lại độc lập, tự do cho Tổ quốc, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Trong công cuộc đổi mới, mặc dù gặp muôn vàn khó khăn, song sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đã giành được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Đó chính là minh chứng sinh động, thuyết phục nhất Chủ tịch Hồ Chí Minh, khẳng định: “Đảng ta là đạo đức, là văn minh”1. Đạo đức của Đảng ta, của người đảng viên cộng sản được hội tụ, kết tinh và tỏa sáng ở tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh chính là nguồn cảm hứng vô tận, đã truyền dẫn và lan tỏa trong Đảng, trong hệ thống chính trị và toàn xã hội, tạo nên nguồn xung lực đặc biệt để thúc đẩy các thế hệ cán bộ, đảng viên một lòng “vì Đảng, vì đất nước, vì Dân phục vụ”, luôn mài sắc ý chí, quyết tâm, sẵn sàng đương đầu với mọi khó khăn, thử thách, gian khổ, hy sinh vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng, thực sự là công bộc, đầy tớ của Nhân dân.
Đạo đức cách mạng của người đảng viên cộng sản được biểu hiện rõ nét ở tinh thần sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân vì lợi ích chung, luôn đặt lợi ích của dân tộc, của Nhân dân lên trên hết; thể hiện ở đức tính “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”, “giữ vững chủ nghĩa”, “ít lòng ham muốn vật chất”, ở ý chí, quyết tâm vượt qua những cám dỗ của tiền tài, danh lợi để cống hiến sức mình cho lý tưởng của Đảng, để giành lại độc lập, tự do cho Tổ quốc, đưa đất nước phát triển… Chính điều đó đã làm nên uy tín và thanh danh của Đảng trong xã hội và trong Nhân dân; thuyết phục và cổ vũ toàn thể đồng bào, chiến sĩ kiên trung, bất khuất trước kẻ thù, vững vàng trước khó khăn, gian khổ, một lòng đi theo Đảng, ra sức phấn đấu vì sự nghiệp cách mạng. Nhân dân giữ trọn niềm tin yêu với Đảng, tự hào xem Đảng là Đảng của mình, là “Đảng ta”.
Thực tiễn cách mạng cho thấy, từ các thế hệ đảng viên lão thành được rèn luyện, thử thách trong đấu tranh cách mạng, đến những đảng viên được sinh ra và lớn lên trong hòa bình, dù ở cương vị nào vẫn luôn là những người trung kiên, giữ vững phẩm chất người cách mạng, thể hiện và phát huy trong cuộc sống đời thường cũng như trong hoạt động thực tiễn và công tác; là những tấm gương sáng về lập trường, đạo đức, lối sống, về niềm tin vào Đảng, hòa mình, gắn bó với Nhân dân. Trên mọi lĩnh vực công tác, đội ngũ đảng viên luôn đề cao trách nhiệm trước Đảng, trước Nhân dân, tích cực học tập, tu dưỡng, rèn luyện nâng cao trình độ học vấn, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, trau dồi phẩm chất đạo đức, thực hành dân chủ, chấp hành pháp luật, thực hiện nghị quyết, nguyên tắc và Điều lệ Đảng.
Đạo đức cách mạng của người đảng viên còn thể hiện rõ ở tinh thần tiên phong, đi đầu trên mọi mặt trận; luôn dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới, sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách, dám hành động vì lợi ích chung… Dù là những công nhân, nông dân, trí thức, doanh nhân, hay là những cán bộ công tác trong các cơ quan, đoàn thể của hệ thống chính trị, họ luôn nỗ lực, cố gắng để được đóng góp nhiều nhất sức lực, trí tuệ cho Đảng, cho Tổ quốc và Nhân dân góp phần làm nên kết quả và thành tựu to lớn của sự nghiệp đổi mới. Trong lực lượng vũ trang, đã có không ít những cán bộ, đảng viên sẵn sàng hy sinh xương máu ngay trong thời bình, để đấu tranh với bọn tội phạm, chống cái ác, cái xấu để bảo vệ cuộc sống bình yên cho Nhân dân.
Trong thiên tai, dịch bệnh, biết bao đảng viên, dù phải hy sinh cả tính mạng đã lăn lộn hết mình để bảo vệ sự sống của Nhân dân; sẵn sàng chịu đựng gian khổ, hy sinh để giữ gìn biên cương, bảo vệ chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Đặc biệt, thế hệ đảng viên trẻ, lớp người được sinh ra và lớn lên trong thời kỳ đổi mới, điều kiện sống, sinh hoạt đã được cải thiện, họ được quan tâm, chăm sóc nhiều mặt.., song không vì vậy mà họ thụ động, trông chờ, ỷ lại, ngược lại, họ luôn nỗ lực, cố gắng vươn lên trong học tập, rèn luyện, công tác, thực sự trở thành lực lượng nòng cốt trong lao động, sản xuất, làm chủ khoa học – công nghệ, đóng góp nguồn lực to lớn vào sự phát triển của nền kinh tế, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, giàu có và thịnh vượng. Đã thể hiện lối sống tốt đẹp, vị tha, nhân ái, tích cực tham gia các hoạt động “đền ơn đáp nghĩa”, tình nguyện, nhân đạo… Qua đó, đã đem lại cho đất nước, cho Đảng sinh lực, sức sống và sức chiến đấu mới.
Thực tiễn đó là minh chứng sinh động khẳng định thành quả to lớn của công tác giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên; khẳng định những giá trị đạo đức cách mạng trong sáng của đội ngũ đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn luôn tỏa sáng, là nguồn nội sinh đích thực của tiềm lực dân tộc, là phẩm chất đạo đức, văn hóa của Đảng. Đó chính là nhân tố cốt lõi tạo nên những thành tựu to lớn của sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa gần bốn thập kỷ qua.
Bên cạnh những mặt tích cực, một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng rèn luyện, sa vào chủ nghĩa cá nhân, “chưa tiên phong, gương mẫu; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ vẫn còn diễn biến phức tạp. Tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi còn hình thức. Thực hiện trách nhiệm nêu gương, nhất là của người đứng đầu chưa tạo được sự lan tỏa sâu rộng”2. Những hạn chế, khuyết điểm trên được biểu hiện cụ thể ở sự phai nhạt lý tưởng, niềm tin với Đảng, chế độ xã hội chủ nghĩa; lối sống vị kỷ, vụ lợi, chạy theo các giá trị vật chất, xem thường các giá trị tinh thần; chỉ lo vun vén cho cá nhân, mà thờ ơ, lảng tránh trách nhiệm với Đảng, với Tổ quốc, với Nhân dân; tính trung thực trong tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống bị suy giảm, nói không đi đôi với làm, nói những lời tốt đẹp nhưng sống và hành động lại xa lạ với những gì đã nói; kèn cựa địa vị, tranh chức, tranh quyền, bằng mọi thủ đoạn để chạy chọt các mối quan hệ, tìm kiếm những liên kết lợi ích nhóm bất chính “lợi mình hại người”; tham ô, tham nhũng, lãng phí, quan liêu, hách dịch, cửa quyền…
Thực trạng đó đã gây ra hậu quả rất nặng nề, gây bức xúc trong xã hội, làm suy giảm niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và làm tổn hại đến uy tín, thanh danh của Đảng. Những hạn chế, khuyết điểm trên do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân hàng đầu là do “Một số cấp ủy, tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên chưa nhận thức đầy đủ, toàn diện, sâu sắc về tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong tình hình mới; việc quán triệt các nghị quyết của Đảng ở một số nơi chưa kịp thời, sâu sắc”3. Vì vậy, tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên phải được đặt lên hàng đầu đặt trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nếu không, việc xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ chẳng những không thực hiện được, mà sức chiến đấu, năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng cũng sẽ bị ảnh hưởng và yếu đi nghiêm trọng. Tâm trạng chung của xã hội, là ý nguyện, mong muốn thiết tha và cũng là đòi hỏi nghiêm khắc của Nhân dân, Đảng phải trong sạch, vững mạnh bắt đầu từ đạo đức. Cán bộ, đảng viên phải chứng tỏ trên thực tế, bằng việc làm, bằng ứng xử và hành xử là những người có đạo đức.
3. Biện pháp tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao đạo đức cách mạng chođội ngũ đảng viên
Một là, tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức về vai trò, tầm quan trọng và những chuẩn mực giá trị đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên.
Đây là biện pháp quan trọng hàng đầu để đội ngũ đảng viên nâng cao nhận thức, trách nhiệm, tính tích cực, tự giác trong học tập, tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, nâng cao khả năng đề kháng với những tác động tiêu cực, góp phần ngăn chặn, đẩy lùi chủ nghĩa cá nhân.
Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng chỉ rõ: “Đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng, làm cho mỗi cán bộ, đảng viên thấy rõ bổn phận và trách nhiệm của mình, luôn vững vàng trước mọi khó khăn, thách thức và không bị cám dỗ bởi vật chất, tiền tài, danh vọng; đấu tranh có hiệu quả với mọi biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, bệnh quan liêu, cơ hội, cục bộ, bè phái, mất đoàn kết nội bộ. Nâng cao ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng suốt đời, thường xuyên “tự soi”, “tự sửa” và nêu cao danh dự, lòng tự trọng của người đảng viên”4. Theo đó, các cấp ủy, tổ chức đảng cần đặc biệt chú trọng giáo dục cho đảng viên nhận thức sâu sắc về đạo đức, vai trò, tầm quan trọng của đạo đức cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy, đạo đức là “cái gốc”, cái nền tảng của người cách mạng: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”5, “Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng mới hoàn thành được nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”6. Đồng thời, phải giáo dục cho đảng viên những chuẩn mực giá trị đạo đức cách mạng Việt Nam đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh cụ thể hóa ở 5 đức tính, đó là: Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng, Liêm.
Trong giai đoạn hiện nay, các cấp ủy, tổ chức đảng các cấp cần tăng cường giáo dục cho đảng viên nhận thức sâu sắc các nghị quyết của Đảng, trọng tâm là Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII), Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII), Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 Hội nghị Trung ương 4 (khóa XIII), Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII), Quy định số 144-QĐ/TW ngày 09/5/2024 của Bộ Chính trị. Đồng thời, cần cụ thể hóa thành các nội dung phù hợp với tình hình thực tiễn ở từng tổ chức đảng. Trong đó, cần tập trung giáo dục, xây dựng cho đội ngũ đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, địa phương có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và Nhân dân, có phẩm chất đạo đức trong sáng, ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm; có kiến thức, năng lực toàn diện; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, không tham vọng quyền lực, tham nhũng, lãng phí, cơ hội, cửa quyền, tư duy nhiệm kỳ; luôn đề cao trách nhiệm, quyết tâm đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, sẵn sàng đương đầu với khó khăn, thử thách, luôn nỗ lực hành động vì lợi ích chung…
Hai là, tăng cường bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao năng lực, phương pháp công tác cho đội ngũ đảng viên.
Đây là biện pháp quan trọng giúp cho đội ngũ đảng viên hoàn thiện đạo đức cách mạng, tránh sa vào chủ nghĩa cá nhân. Đội ngũ đảng viên luôn phải là lực lượng tiên phong, đi đầu, là người tuyên truyền, giáo dục, vận động và tổ chức quần chúng trong thực hiện mọi nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị, địa phương. Để xứng đáng với vai trò đó, đội ngũ đảng viên phải có đầy đủ các phẩm chất, tiêu chuẩn. Ngoài ra, còn phải có năng lực, phương pháp công tác tốt; phẩm chất đạo đức của người đảng viên luôn gắn liền với năng lực công tác. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “có đức mà không có tài ví như ông Bụt không làm hại gì, nhưng cũng không lợi gì cho loài người”7.
Để bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao năng lực, phương pháp công tác cho đội ngũ đảng viên hiện nay, cần xác định chính xác yêu cầu về năng lực theo vị trí công tác của từng đảng viên, chú trọng rèn luyện tác phong làm việc khoa học, cụ thể, sâu sát, thật sự “trọng dân, gần dân, tin dân, hiểu dân, học dân, dựa vào dân và có trách nhiệm với dân”8, trên cơ sở đó, xây dựng kế hoạch, lựa chọn đúng nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, biện pháp bồi dưỡng, rèn luyện phù hợp, kết hợp chặt chẽ bồi dưỡng, rèn luyện chung với bồi dưỡng, rèn luyện riêng để nâng cao năng lực, phương pháp công tác cho họ. Qua đó, giúp họ tự tin trong thực hiện nhiệm vụ, tránh được những sai sót, tiêu cực, hành vi cá nhân chủ nghĩa trong quá trình công tác.
Ba là, đấu tranh kiên quyết, xử lý triệt để với những biểu hiện cá nhân chủ nghĩa, hành vi tiêu cực, vi phạm của đội ngũ đảng viên.
Đây là biện pháp quan trọng nhằm nâng cao đạo đức cách mạng cho đội ngũ đảng viên hiện nay. Việc xử lý nghiêm minh các trường hợp có nhận thức, thái độ, hành vi cá nhân chủ nghĩa, tiêu cực, vi phạm của đội ngũ đảng viên không những giúp cho người vi phạm nhận thức ra khuyết điểm của minh để khắc phục, sửa chữa, mà còn có tác dụng cảnh tỉnh, răn đe và ngăn chặn kịp thời những người khác vi phạm. Đấu tranh chống những hành vi tiêu cực, vi phạm, chủ nghĩa cá nhân trong đội ngũ đảng viên hiện nay cần phải được tiến hành nghiêm túc, chặt chẽ, khi có người vi phạm cần xử lý nghiêm minh, song phải bảo đảm có lý, có tình. Phải căn cứ vào 10 biểu hiện chủ nghĩa cá nhân để xem xét, đối chiếu, kết luận chính xác, kịp thời.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Khi họ sai lầm thì dùng cách “thuyết phục” giúp cho họ sửa chữa. Không phải một sai lầm to lớn mà đã vội cho họ là “cơ hội chủ nghĩa”, đã “cảnh cáo”, đã “tạm khai trừ”. Những cách quá đáng như thế đều không đúng”9. Khi xử lý vi phạm của đảng viên cần xét kỹ từng trường hợp cụ thể; đối với các trường hợp vi phạm có ý trục lợi phải xử lý thích đáng; đối với những trường hợp vi phạm lần đầu, do cả nể, thân quen cần xử lý thấu tình, đạt lý; để giúp những người mắc khuyết điểm thành tâm sửa chữa, để họ không tái phạm khuyết điểm thì cần phải: “giải thích rõ ràng, làm cho họ tự trông thấy, tự nhận rõ sự sai lầm đó, làm cho họ vui lòng sửa đổi, chứ không phải bị cưỡng bức mà sửa đổi”10.
Bốn là, quan tâm chăm lo bảo đảm tốt chính sách đối với đội ngũ đảng viên.
Thực hiện tốt biện pháp này sẽ giúp đội ngũ đảng viên nêu cao niềm vinh dự, tự hào, phát huy tinh thần trách nhiệm đối với công việc của mình, từ đó tích cực, tự giác giữ gìn phẩm chất, đạo đức, đấu tranh phòng, chống chủ nghĩa cá nhân, làm trong sạch nội bộ Đảng và đội ngũ đảng viên.
Cùng với sự phát triển toàn diện của đất nước, nhất là trên lĩnh vực kinh tế – xã hội, công tác chính sách luôn được Đảng, Nhà nước, cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp quan tâm, chăm lo, đời sống vật chất, tinh thần của toàn xã hội, trong đó có đội ngũ đảng viên ngày càng được bảo đảm tốt hơn. Tuy nhiên, một bộ phận đảng viên còn gặp không ít khó khăn trong cuộc sống, điều đó đã tác động, ảnh hưởng nhất định hiệu lực, hiệu năng lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng… Vì vậy, trong tình hình mới, công tác chính sách đối với đội ngũ đảng viên cần phải được chú trọng hơn nữa. Trước hết, cần phải có quan niệm đúng đắn, thống nhất về vị trí, vai trò của đảng viên, từ đó quan tâm đến cải thiện đời sống, điều kiện làm việc, trong đó đặc biệt chú ý đến các hoạt động tôn vinh những đảng viên có thành tích tốt, qua đó, giúp cho đội ngũ đảng viên yên tâm công tác, phấn đấu cống hiến tốt nhất cho sự nghiệp cách mạng, sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa mà Đảng, Bác Hồ và Nhân dân ta đã lựa chọn.
4. Kết luận
Tăng cường giáo dục, bồi dưỡng, rèn luyện nâng cao đạo đức cách mạng phòng, chống chủ nghĩa cá nhân cho đội ngũ đảng viên không chỉ là quyết tâm chính trị, mà phải trở thành hành động của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết hiện nay, nhằm xây dựng đội ngũ đảng viên “vừa hồng, vừa chuyên”, phát huy vai trò tiên phong trên mọi mặt trận, góp phần xây dựng các cấp ủy, tổ chức đảng, xây dựng Đảng ta thực sự trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và bản lĩnh cầm quyền, lãnh đạo đất nước tiến bước vững chắc trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Chú thích:
1. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 12. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 403.
2, 3, 4, 8. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập II. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 223, 224, 237, 248.
5, 9, 10. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 292, 316, 323.
6, 7. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 11. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 601, 339.
Tài liệu tham khảo:
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII) (2021). Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/10/2021 Hội nghị lần thứ tư về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021). Văn kiện Hội nghị lần thứ 4 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII). H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2022). Văn kiện Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII). H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật.
