Trung tá Nguyễn Văn Tân
Hệ 5, Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
(Quanlynhanuoc.vn) – Chính sách ưu đãi người có công với cách mạng là biểu hiện sinh động của đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, đồng thời là một nội dung quan trọng trong chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước. Giai đoạn 2020- 2025, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện, chỉ đạo triển khai đồng bộ, hiệu quả các chủ trương, chính sách đối với người có công góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho hàng vạn đối tượng chính sách, củng cố niềm tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước.
Từ khóa: Đảng bộ thành phố Hà Nội; chính sách ưu đãi; người có công với cách mạng; thành phố Hà Nội.
1. Đặt vấn đề
Trong tiến trình cách mạng dân tộc và công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, Hà Nội – Thủ đô anh hùng, thành phố vì hòa bình, là trung tâm chính trị, hành chính quốc gia và là địa bàn có vị trí đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh. Với truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng kiên trung, Nhân dân Thủ đô đã có nhiều đóng góp to lớn cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Trong hàng triệu người con ưu tú của dân tộc đã hy sinh, cống hiến cho cách mạng, Hà Nội là địa phương có số lượng người có công với cách mạng thuộc hàng cao nhất cả nước. Do vậy, việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt chính sách ưu đãi người có công với cách mạng luôn là nhiệm vụ chính trị quan trọng được Đảng bộ thành phố Hà Nội đặc biệt quan tâm, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “đền ơn đáp nghĩa” của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.
2. Một số kết quả của Đảng bộ thành phố Hà Nội trong thực hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng giai đoạn 2020 – 2025
Quán triệt sâu sắc quan điểm chỉ đạo của Đảng: “Chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho thương binh, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ và người có công với cách mạng là nhiệm vụ chính trị – xã hội thường xuyên, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội”1, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã ban hành và triển khai nhiều chủ trương, giải pháp đồng bộ nhằm cụ thể hóa chính sách của Trung ương phù hợp với điều kiện thực tiễn địa phương. Đảng bộ Thành phố đã lãnh đạo thực hiện hiệu quả chính sách ưu đãi người có công, góp phần ổn định và nâng cao đời sống cho hàng vạn gia đình chính sách; đồng thời, củng cố niềm tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước và chế độ.
Trong giai đoạn này, Thành ủy Hà Nội đã ban hành các nghị quyết, chỉ thị quan trọng để cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo của Trung ương về chính sách người có công, như: Chương trình số 06-CTr/TU ngày 17/3/2021 của Thành ủy Hà Nội về phát triển văn hóa – xã hội, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thủ đô, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021 – 2025; Chỉ thị số 07-CT/TU ngày 14/7/2021 về tiếp tục đẩy mạnh công tác chăm sóc người có công với cách mạng trên địa bàn thành phố Hà Nội… tạo hành lang pháp lý vững chắc, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Thành ủy Hà Nội đối với công tác chăm lo người có công.
Chương trình số 06-CTr/TU đã giúp các cấp, các ngành gắn nhiệm vụ phát triển văn hóa – xã hội với trách nhiệm thực hiện chính sách ưu đãi người có công, từ đó nâng cao chất lượng đời sống tinh thần, y tế, giáo dục và an sinh xã hội cho các đối tượng chính sách. Chỉ thị số 07-CT/TU đã góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, phát huy vai trò Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị – xã hội và cộng đồng trong phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”, lan tỏa tinh thần tri ân sâu rộng trong xã hội. Nhờ đó, công tác hỗ trợ nhà ở, chăm sóc sức khỏe, tạo việc làm và các hoạt động phụng dưỡng Mẹ Việt Nam Anh hùng, thương bệnh binh, gia đình liệt sĩ… được triển khai đồng bộ, thiết thực, hiệu quả, khẳng định truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của Thủ đô.
Tính đến cuối năm 2024, toàn thành phố có trên 85.000 người có công đang được hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng; khoảng 110.000 người có công và thân nhân đang được hưởng các chế độ trợ cấp một lần hoặc các chính sách hỗ trợ khác2. Đến năm 2024, tổng chi ngân sách cho công tác người có công của Thành phố đạt khoảng 3.200 tỷ đồng, tăng gần 700 tỷ đồng so với năm 20202. Cùng với đó là 100% người có công và thân nhân được cấp thẻ bảo hiểm y tế; hàng chục nghìn lượt con em được hưởng ưu đãi giáo dục3.
Thành phố cũng rất quan tâm đến việc chăm lo sức khỏe, tinh thần cho những đối tượng này. Trong giai đoạn 2020 – 2025, thành phố đã tổ chức trên 120.000 lượt người có công đi điều dưỡng tập trung và hỗ trợ kinh phí điều dưỡng tại gia cho hơn 250.000 lượt người4. Cùng với đó, các hoạt động thăm hỏi, tặng quà nhân dịp lễ, tết tiếp tục được duy trì. Riêng dịp 27/7/2024, thành phố Hà Nội đã dành gần 400 tỷ đồng để tặng quà cho người có công. Phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” tiếp tục được xã hội hóa mạnh mẽ, Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” các cấp giai đoạn 2020 – 2025 đã vận động được hơn 600 tỷ đồng5.
Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn cũng cho thấy một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình lãnh đạo thực hiện chính sách ưu đãi người có công. Một số quy định về tiêu chuẩn, điều kiện xét duyệt hồ sơ còn chồng chéo, thiếu nhất quán; thủ tục hành chính ở một số cấp cơ sở còn gây phiền hà; việc phối hợp giữa các ngành, địa phương đôi lúc chưa đồng bộ; tình trạng thiếu cán bộ chuyên trách hoặc luân chuyển cán bộ liên tục ở cấp xã ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ. Ngoài ra, một bộ phận nhỏ người có công và thân nhân chưa thực sự hài lòng với việc chi trả trợ cấp chậm, chế độ còn thấp so với nhu cầu thực tế.
3. Một số bài học kinh nghiệm
Thứ nhất, xác định công tác chăm sóc người có công là nhiệm vụ chính trị thường xuyên, lâu dài, đặt dưới sự lãnh đạo toàn diện của cấp ủy và sự tham gia của cả hệ thống chính trị.
Công tác chăm sóc người có công với cách mạng không chỉ là trách nhiệm, đạo lý mà còn là nhiệm vụ chính trị có ý nghĩa chiến lược lâu dài. Đây là biểu hiện cụ thể của bản chất cách mạng, nhân văn của Đảng và Nhà nước Việt Nam góp phần củng cố lòng tin của Nhân dân đối với chế độ. Để thực hiện tốt nhiệm vụ này, cần có sự lãnh đạo toàn diện, xuyên suốt của cấp ủy Đảng các cấp, bảo đảm định hướng đúng đắn trong tổ chức thực hiện. Đồng thời, chính quyền cần quản lý thống nhất, phát huy vai trò điều hành, triển khai cụ thể các chính sách một cách hiệu quả, kịp thời. Bên cạnh đó, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị để tạo nên sức mạnh tổng hợp trong việc chăm sóc, tri ân người có công. Việc xác định rõ trách nhiệm của từng cấp, từng ngành và toàn xã hội là điều kiện tiên quyết để công tác này thực sự đi vào chiều sâu, bền vững. Từ đó, góp phần lan tỏa giá trị nhân văn, bồi đắp khối đại đoàn kết toàn dân và tăng cường sự gắn bó giữa Đảng với Nhân dân.
Thứ hai, tăng cường năng lực tham mưu và ứng dụng công nghệ – thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý, giải quyết chính sách ưu đãi người có công bảo đảm chính xác, minh bạch, đúng đối tượng.
Việc nâng cao năng lực tham mưu, nhất là ở các cơ quan chuyên môn sẽ góp phần bảo đảm sự chính xác, thống nhất trong triển khai chính sách. Cán bộ tham mưu không chỉ cần vững chuyên môn, nắm chắc quy định pháp luật mà còn phải chủ động đề xuất giải pháp phù hợp với thực tiễn địa phương. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ – thông tin vào công tác quản lý giúp xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, thuận tiện trong tra cứu, cập nhật và giám sát quá trình giải quyết chế độ chính sách. Điều này góp phần rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, tăng tính minh bạch, hạn chế sai sót và tiêu cực trong khâu thực hiện. Khi công nghệ được ứng dụng hiệu quả, người có công sẽ được phục vụ tốt hơn, đồng thời niềm tin của Nhân dân đối với chính quyền cũng được nâng cao. Đây là hướng đi tất yếu trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia và cải cách hành chính hiện nay.
Thứ ba, lồng ghép hiệu quả chính sách ưu đãi người có công với các chương trình phát triển kinh tế – xã hội và an sinh xã hội trên địa bàn.
Thay vì triển khai đơn lẻ, rời rạc, việc tích hợp các chính sách ưu đãi vào các chương trình lớn, như: giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển nguồn nhân lực, nhà ở xã hội… sẽ tạo hiệu ứng cộng hưởng, nâng cao hiệu quả hỗ trợ và cải thiện toàn diện đời sống của người có công. Cách làm này không chỉ giúp người có công thụ hưởng đầy đủ chính sách mà còn tạo điều kiện để họ hòa nhập và đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của cộng đồng. Đồng thời, việc lồng ghép cũng giúp sử dụng nguồn lực nhà nước một cách hợp lý, tránh chồng chéo, trùng lặp trong thực hiện chính sách. Đặc biệt, tại các địa bàn có điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, cách tiếp cận này càng có ý nghĩa, góp phần bảo đảm công bằng xã hội và lan tỏa tinh thần tri ân sâu sắc tới các đối tượng chính sách. Đây là phương thức tổ chức thực hiện vừa linh hoạt, vừa hiệu quả cần tiếp tục được phát huy trong giai đoạn tiếp theo.
Thứ tư, tăng cường tuyên truyền, giáo dục truyền thống cách mạng và đấu tranh ngăn chặn hành vi lợi dụng, xuyên tạc chính sách người có công.
Việc tuyên truyền sâu rộng, thường xuyên không chỉ góp phần nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và Nhân dân về ý nghĩa nhân văn, chính trị của chính sách người có công mà còn lan tỏa mạnh mẽ đạo lý “uống nước nhớ nguồn” trong toàn xã hội. Thông qua các hoạt động giáo dục truyền thống, tri ân, tôn vinh, thế hệ trẻ được hun đúc lòng yêu nước, tự hào dân tộc và trách nhiệm gìn giữ thành quả cách mạng. Cùng với đó, cần chủ động đấu tranh, phản bác các luận điệu xuyên tạc, kích động, lợi dụng chính sách để trục lợi cá nhân hoặc gây mất niềm tin trong Nhân dân. Những hành vi này không chỉ làm sai lệch bản chất tốt đẹp của chính sách mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người có công. Do đó, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan chức năng, báo chí, tổ chức đoàn thể và địa phương trong công tác thông tin, truyền thông và kiểm tra, giám sát là yêu cầu cấp thiết nhằm bảo vệ chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước, đồng thời giữ vững ổn định xã hội và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Thứ năm, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác chính sách có bản lĩnh chính trị, đạo đức và chuyên môn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.
Đội ngũ cán bộ trong thực hiện chính sách ưu đãi người có công là lực lượng trực tiếp tham mưu, triển khai các quy định, chế độ và giải quyết quyền lợi cho các đối tượng chính sách, do đó yêu cầu đặt ra là phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng và trình độ chuyên môn sâu. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ không chỉ nhằm nâng cao năng lực thực thi công vụ mà còn giúp họ thấm nhuần tinh thần trách nhiệm, tận tâm phục vụ Nhân dân, đặc biệt là với những người đã có nhiều cống hiến, hy sinh cho cách mạng.
Trong bối cảnh chuyển đổi số, cải cách hành chính và sự thay đổi nhanh chóng của hệ thống chính sách, đội ngũ cán bộ càng cần được cập nhật kiến thức, kỹ năng quản lý hiện đại để theo kịp yêu cầu nhiệm vụ. Cùng với đó, việc xây dựng môi trường làm việc kỷ cương, liêm chính, minh bạch cũng là điều kiện cần thiết để phát huy vai trò của cán bộ, bảo đảm chính sách được thực hiện đúng đối tượng, đúng quy định và hiệu quả. Đây là yếu tố có tính quyết định đến chất lượng, tính bền vững của công tác chăm lo người có công trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo.
4. Kết luận
Những kết quả và kinh nghiệm là minh chứng sinh động cho sự quan tâm, chăm lo sâu sắc của đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố Hà Nội đối với người có công. Đồng thời, đó cũng là cơ sở để thành phố tiếp tục nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách ưu đãi trong thời gian tới, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, tăng cường niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và công cuộc đổi mới đất nước.
Chú thích:
1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011). Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 238.
2. Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội (2020). Báo cáo số 285/BC-UBND ngày 12/8/2020 về tổng kết công tác người có công năm 2020.
3. Tác giả sử dụng số liệu của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội TP. Hà Nội, năm 2020.Báo cáo tổng kết công tác người có công giai đoạn 2010 – 2020 và phương hướng nhiệm vụ giai đoạn 2021 – 2025.
4. Ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội (2019). Tài liệu tuyên truyền kỷ niệm 72 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2019).
5. Tác giả sử dụng số liệu của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP. Hà Nội, năm 2021. Báo cáo tổng kết công tác vận động và quản lý, sử dụng quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” giai đoạn 2010 – 2020.
Tài liệu tham khảo:
1. Chính phủ (2021). Nghị định số 75/2021/NĐ-CP ngày 24/7/2021 quy định mức hưởng trợ cấp, phụ cấp và các chế độ ưu đãi người có công với cách mạng; Nghị định số 131/2021/NĐ-CP ngày 30/12/2021 quy định chi tiết và biện pháp thi hành Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng.
2. Hội đồng nhân dân TP. Hà Nội (2025). Nghị quyết số 02/2025/NQ-HĐND ngày 29/4/2025 về việc quy định chính sách hỗ trợ đặc thù của TP. Hà Nội đối với người có công với cách mạng và thân nhân người có công với cách mạng đang hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng.
3. Quốc hội (2012). Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng (sửa đổi năm 2012).
4. Ủy ban nhân dân TP. Hà Nội (2019). Quyết định số 07/2019/QĐ-UBND ngày 18/3/2019 về hỗ trợ nhà ở đối với người có công với cách mạng.
5. Giải pháp nâng cao chất lượng quản lý đảng viên tại Đảng bộ thành phố Hà Nội.https://www.quanlynhanuoc.vn/2025/08/12/giai-phap-nang-cao-chat-luong-quan-ly-dang-vien-tai-dang-bo-thanh-pho-ha-noi/
