ThS. Tạ Kim Sen
Trường Đại học Điện lực
(Quanlynhanuoc.vn) – Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang phát triển mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là giáo dục. Trường Đại học Điện lực (EPU) là trường đại học công lập đa ngành, với sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực và nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, tư vấn chính sách, chuyển giao tri thức, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng. Sinh viên không chỉ học các môn kỹ thuật mà còn được trang bị nền tảng lý luận chính trị qua các môn khoa học Mác – Lênin. Các môn khoa học Mác – Lênin đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thế giới quan, nhân sinh quan và phương pháp luận khoa học cho sinh viên. Bài viết phân tích thực trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy tính ứng dụng tích cực của AI trong quá trình học của sinh viên Trường Đại học Điện lực để đạt kết quả tốt nhất.
Từ khóa: Trí tuệ nhân tạo, các môn khoa học Mác- Lênin, tác động; quá trình học, Trường Đại học Điện lực.
1. Đặt vấn đề
Ngày nay, cách mạng công nghiệp 4.0, đặc biệt trí tuệ nhân tạo (AI) đang bùng nổ trên toàn thế giới, tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội – từ chính trị, kinh tế, văn hóa, y tế, giao thông cho đến giáo dục và đào tạo. Điều này thể hiện quyết tâm lớn của Đảng trong kỷ nguyên mới khi ưu tiên đầu tư cho phát triển khoa học – công nghệ, đặc biệt là AI. Trong các trường đại học hiện nay đã phủ sóng mạng internet toàn trường, 100% sinh viên sử dụng điện thoại thông minh; vì vậy, việc tiếp cận và ứng dụng AI trong học tập không còn là điều xa lạ đối với sinh viên.
Trường Đại học Điện lực – với đặc thù là trường đào tạo các ngành kỹ thuật, năng lượng và công nghệ cao, sinh viên của Trường có được nhiều điều kiện để tiếp cận sớm với các công cụ và ứng dụng AI trong quá trình học tập và nghiên cứu. Các nền tảng quản lý học tập, như: LMS (Learning Management System), phần mềm hỗ trợ học tập (Zoom, Microsoft Teams, Google Classroom…); đồng thời, triển khai học liệu số, lớp học ảo, hệ thống đánh giá trực tuyến. Đây là cơ hội để các môn khoa học Mác – Lênin có thể thích ứng và phát triển theo hướng hiện đại, gần gũi hơn với sinh viên.
Tuy nhiên, các môn khoa học Mác – Lênin đối với sinh viên thường bị xem là “khô khan”, trừu tượng, khó tiếp cận. Một số hạn chế trong quá trình giảng dạy, như: phương pháp giảng dạy truyền thống còn đơn điệu, nội dung giảng dạy nặng về lý luận, ít gắn với thực tiễn; thiếu học liệu số chuyên sâu, hấp dẫn; sinh viên thiếu động lực học tập do chưa hiểu rõ được giá trị lý luận và thực tiễn của các môn học. Ngoài ra, còn nhiều thách thức đặt ra khi sinh viên phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ, trong đó có thể làm suy giảm khả năng tư duy độc lập, làm phát sinh nguy cơ vi phạm đạo đức học thuật và làm lệch lạc mục tiêu giáo dục.
Trong bối cảnh đó, việc nhận diện đúng vai trò, tác động của AI trong quá trình học tập và biết cách sử dụng công cụ này một cách hiệu quả, khoa học và có trách nhiệm là một yêu cầu cấp thiết đối với sinh viên nói chung và sinh viên Trường Đại học Điện lực nói riêng. Đặc biệt trong quá trình học các môn khoa học Mác – Lênin. Từ thực tiễn đó, bài viết này nhằm làm rõ tác động của AI trong quá trình học tập của sinh viên đối với các môn khoa học Mác- Lênin, từ đó đề xuất một giải pháp giúp sinh viên sử dụng AI phù hợp vào quá trình học đạt kết quả tốt.
2. Một số nội dung liên quan
AI được coi là một lĩnh vực thuộc khoa học máy tính, tập trung vào việc tạo ra các hệ thống hoặc chương trình có khả năng mô phỏng trí thông minh của con người. Cụ thể, AI cho phép máy tính thực hiện các nhiệm vụ đòi hỏi trí tuệ, như: “(1) Học hỏi – tự động thu thập và xử lý thông tin để cải thiện hiệu suất; (2) Suy luận – đưa ra kết luận dựa trên dữ liệu đầu vào; (3) Giải quyết vấn đề – tìm ra các giải pháp cho các tình huống phức tạp; (4) Thích nghi – điều chỉnh hành vi để phù hợp với môi trường thay đổi; (5) Giao tiếp – tương tác với con người thông qua ngôn ngữ tự nhiên”1. AI được phân loại thành ba cấp độ chính: “AI yếu (narrow AI) – thực hiện một nhiệm vụ cụ thể như nhận diện giọng nói hoặc dịch ngôn ngữ; AI mạnh (general AI) – có khả năng thực hiện mọi nhiệm vụ trí tuệ như con người; và AI siêu việt (superintelligent AI) – vượt qua năng lực trí tuệ của con người”2. Trong lĩnh vực giáo dục, AI thường được ứng dụng từ cấp độ yếu đến mạnh nhằm hỗ trợ quá trình học tập, giảng dạy, cải thiện chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy và học.
Sự tiến bộ không ngừng của công nghệ đã mở ra những cánh cửa mới cho lĩnh vực giáo dục, tạo nên một sự đổi mới toàn diện về phương thức dạy học. Công nghệ dạy học trong thế kỷ XXI không chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức mà còn hướng đến phát triển kỹ năng mềm và tư duy sáng tạo cho học sinh. Trong đó:
(1) Việc tích hợp thiết bị thông minh và ứng dụng giáo dục vào quá trình giảng dạy giúp tạo ra môi trường học tập tương tác. Giáo viên sử dụng máy tính bảng, máy chiếu thông minh để trình bày nội dung một cách sinh động. Đồng thời, học sinh sử dụng các ứng dụng và tài nguyên trực tuyến để thực hiện các hoạt động học tập thú vị và phát triển kỹ năng tự học3.
(2) Sử dụng các nền tảng học trực tuyến mở ra không gian học mở rộng, vượt qua giới hạn địa lý. Học sinh tham gia vào các khóa học trực tuyến từ những giáo viên hàng đầu trên thế giới, chia sẻ ý kiến và kinh nghiệm với người học đến từ nhiều quốc gia. Điều này không chỉ tăng cường kiến thức mà còn phát triển kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm trong một môi trường đa văn hóa4. Các hệ thống AI cung cấp phản hồi tức thì về hiệu suất học tập của học sinh, tùy chỉnh nội dung giáo dục để phù hợp với mức độ hiểu biết và khả năng của từng học sinh. Điều này giúp tối ưu hóa quá trình học tập và tạo ra một trải nghiệm cá nhân hóa. ChatGPT là một công nghệ AI phổ biến và đang phát triển mạnh mẽ. Sự tích hợp vào giáo dục là một xu hướng hiện đại, tạo ra sự quan tâm lớn từ cộng đồng giáo dục và xã hội5.
Trong giáo dục hiện đại, các môn khoa học chủ nghĩa Mác – Lênin có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong chương trình đại học, giúp sinh viên hiểu rõ, góp phần xây dựng về tư tưởng, quan điểm và phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa Mác – Lênin trong việc phân tích và giải quyết các vấn đề xã hội, xây dựng lập trường tư tưởng, đạo đức, lối sống, nhân cách, bản lĩnh chính trị cũng như trang bị kiến thức cho sinh viên có cơ sở để đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng – lý luận góp phần bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Do đó, yêu cầu sinh viên phải tư duy lý luận, phân tích, tổng hợp chứ không chỉ ghi nhớ đơn thuần. Trong quá trình học sinh viên tích cực, chủ động trong việc học và tự học, phải có kế hoạch học tập, sắp xếp, phân bổ thời gian học hợp lý, ngoài kiến thức cơ bản trong giáo trình, luôn chủ động bổ sung vốn sống, kinh nghiệm, hiểu biết thực tế. Có rất nhiều cách thức học: học trực tiếp trên lớp, tự học ở nhà, học trên thư viện, tìm hiểu thêm trên Internet, bạn bè… tùy vào điều kiện thực tế mỗi sinh viên sẽ lựa chọn cho mình một cách học phù hợp, hiệu quả, đặc biệt sử dụng AI vào quá trình học tập đúng sẽ mang lại kết quả tốt.
3. Tác động tích cực của AI trong quá trình học các môn khoa học Mác – Lênin
Sự phát triển của AI đang tạo ra nhiều chuyển biến tích cực trong lĩnh vực giáo dục, trong đó có việc học tập các môn khoa học Mác – Lênin. Với khả năng xử lý dữ liệu lớn, học máy (machine learning) và phân tích ngôn ngữ tự nhiên, AI đã trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho người học trong việc tiếp cận, hiểu và vận dụng tri thức lý luận chính trị. Đặc biệt, đối với sinh viên không chuyên ngành xã hội, việc học các môn khoa học Mác – Lênin thường gặp khó khăn do tính trừu tượng và hệ thống lý luận phức tạp. AI có thể góp phần đơn giản hóa, trực quan hóa và cá nhân hóa quá trình học tập, từ đó nâng cao hiệu quả tiếp thu và khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Tác động tích cực của AI trong quá trình học các môn khoa học Mác – Lênin của sinh viên trường Đại học Điện lực được thể hiện rõ:
Thứ nhất, AI giúp cá nhân hóa quá trình học tập.
Một trong những lợi ích nổi bật và rõ nét nhất của trí tuệ nhân tạo trong giáo dục là khả năng cá nhân hóa quá trình học tập(nghĩa làđiều chỉnh nội dung, tốc độ và phương pháp học phù hợp với từng cá nhân, thay vì áp dụng một chương trình chung cho tất cả sinh viên). AI giúp nhận diện năng lực và nhu cầu của người học về các hệ thống học tập tích hợp AI có thể phân tích dữ liệu người học (thói quen học, mức độ tiếp thu, kết quả kiểm tra…) để xác định điểm mạnh, điểm yếu, từ đó xây dựng lộ trình học tập phù hợp. Chẳng hạn: sinh viên có thể được gợi ý học lại phần triết học trước khi chuyển sang kinh tế chính trị nếu AI phát hiện chưa nắm vững nội dung nền tảng.
AI cho phép sinh viên học theo nhịp độ riêng, phù hợp với thời gian biểu cá nhân thay vì bị ràng buộc bởi tiến độ giảng đường. Sinh viên có thể lựa chọn phương pháp tiếp cận phù hợp (học qua video, bài viết, sơ đồ tư duy, câu hỏi trắc nghiệm…). Ngoài ra, AI hỗ trợ cả người học trực quan (visual), người học qua nghe (auditory), người học qua thực hành (kinesthetic) bằng cách cung cấp nhiều định dạng học liệu khác nhau. Điều này giúp tăng khả năng ghi nhớ và hiểu sâu kiến thức, đặc biệt với những môn có tính lý luận trừu tượng như các môn khoa học Mác – Lênin.
Thực tế, trong quá trình học sinh viên Trường Đại học Điện lực đã sử dụng ChatGPT để đặt câu hỏi cụ thể về các khái niệm khó trong triết học, kinh tế chính trị, chủ nghĩa xã hội khoa học từ đó nhận được lời giải thích đơn giản, dễ hiểu hoặc có video ngắn ngọn, xúc tích thay vì đọc nguyên văn giáo trình khô khan. Một số sinh viên chuyên ngành kỹ thuật vốn ít hứng thú với môn lý luận chính trị nay có thể học hiệu quả hơn nhờ cách tiếp cận cá nhân hóa qua AI.
Thứ hai, AI hỗ trợ tra cứu và hệ thống hóa kiến thức một cách logic, dễ hiểu.
Điểm mạnh nổi bật của AI trong giáo dục là khả năng truy cập nhanh, chính xác và có tổ chức đối với khối lượng tri thức lớn. Điều này đặc biệt hữu ích trong môi trường đại học, nơi sinh viên cần tiếp cận nhiều tài liệu học thuật chuyên sâu và trừu tượng. Thay vì mất nhiều thời gian tìm kiếm trong giáo trình hoặc trên Internet, sinh viên có thể đặt câu hỏi trực tiếp với các công cụ AI, như: ChatGPT, Perplexity, Bing AI… để nhận được thông tin tóm lược, dễ hiểu, đúng trọng tâm. Ví dụ: khi học về khái niệm “vật chất” trong triết học Mác – Lênin, sinh viên có thể nhờ AI giải thích với ví dụ thực tiễn, liên hệ khoa học tự nhiên để dễ tiếp thu. AI có thể giúp sinh viên kết nối triết học với các môn khoa học tự nhiên, như:
| Triết học Mác – Lênin | Khoa học tự nhiên liên hệ |
| Vật chất là thực tại khách quan | Vật lý: Nguyên tử, electron, lực hấp dẫn đều tồn tại ngoài ý thức |
| Vật chất phản ánh qua cảm giác | Sinh học – thần kinh: Con người dùng giác quan (mắt, tai, não…) để tiếp nhận thế giới |
| Vật chất là cái được nhận thức | Khoa học là quá trình khám phá và phản ánh hiện thực khách quan qua lý thuyết và thực nghiệm |
Bên cạnh đó, AI có thể giúp sinh viên sắp xếp lại kiến thức dưới dạng sơ đồ tư duy, bảng biểu, dàn ý hoặc trình tự các bước lập luận – rất phù hợp với các môn lý luận có tính hệ thống như triết học, kinh tế chính trị, chủ nghĩa xã hội khoa học. Từ đó hỗ trợ sinh viên nhận biết mối quan hệ giữa các khái niệm, nguyên lý, quy luật – giúp hiểu bản chất vấn đề thay vì học vẹt.
Tại Trường Đại học Điện lực, quá trình dạy, học và áp dụng hình thức thi trắc nghiệm với các môn khoa học Mác – Lênin đã được đưa vào áp dụng bắt đầu từ năm học 2024 – 2025. Trong quá trình học, ôn tập và kiểm tra sinh viên ứng dụng AI để tự động tạo bộ câu hỏi trắc nghiệm, bài kiểm tra ngắn, flashcards… giúp cho quá trình ôn tập hiệu quả, chủ động kiểm tra mức độ nắm vững kiến thức. AI giúp tạo ra công cụ học tập dễ nhớ – phù hợp với sinh viên kỹ thuật vốn không quen với các khái niệm lý luận trừu tượng.
Thứ ba, AI giúp tăng cường khả năng tự học, tự nghiên cứu cho sinh viên.
Sinh viên có thể học mọi lúc, mọi nơi với sự hỗ trợ từ AI, đặc biệt thuận lợi cho việc đọc tài liệu chuyên ngành, viết tiểu luận, chuẩn bị thuyết trình hoặc nghiên cứu đề tài khoa học. AI hỗ trợ tìm kiếm tài liệu tham khảo, tóm tắt bài đọc dài, giải thích thuật ngữ chuyên sâu, giúp sinh viên xác định vấn đề nghiên cứu, gợi ý cấu trúc bài viết, lập đề cương, thậm chí tạo bản nháp báo cáo khoa học để chỉnh sửa. Tại Trường, sinh viên các khoa kỹ thuật khi làm tiểu luận về môn Triết học Mác – Lênin hoặc môn Chủ nghĩa xã hội khoa học có thể sử dụng AI để định hướng đề tài, gợi ý lập luận, sau đó hoàn thiện bài viết bằng tư duy và phân tích cá nhân.
Thứ tư, AI giúp phát triển kỹ năng mềm và sáng tạo.
Một số công cụ có thể đóng vai trò như người phản biện, đặt câu hỏi giả định để sinh viên luyện tập trả lời và nâng cao khả năng diễn đạt; AI hỗ trợ sinh viên xây dựng các sản phẩm học tập sáng tạo như video bài giảng, infographic, sơ đồ tư duy, slide trình chiếu mang tính thẩm mỹ và trực quan cao. Gợi ý cấu trúc bài viết, phong cách trình bày mới lạ, mở rộng góc nhìn đa chiều về một vấn đề – từ đó kích thích khả năng sáng tạo trong học thuật và kỹ thuật. Các công cụ AI hỗ trợ phân chia nhiệm vụ, tạo kế hoạch học tập hoặc kế hoạch làm việc nhóm, từ đó giúp sinh viên cải thiện kỹ năng quản lý thời gian, hợp tác và giải quyết vấn đề.
Trong các môn khoa học Mác – Lênin có yêu cầu làm bài tập, AI có thể giúp tổ chức ý tưởng, thống nhất nội dung và chuẩn hóa trình bày. Tại Trường Đại học Điện lực, sinh viên đã và đang sử dụng Canva AI, ChatGPT hoặc Copilot để thiết kế bài thuyết trình về các học thuyết triết học, tạo clip giới thiệu lịch sử các học thuyết kinh tế hoặc mô phỏng các mô hình xã hội học qua hình ảnh. Những sản phẩm sáng tạo này không chỉ giúp tăng tính hấp dẫn của bài học mà còn nâng cao kỹ năng truyền thông và thể hiện bản thân – vốn rất cần thiết cho sinh viên kỹ thuật.
4. Tác động tiêu cực của AI trong quá trình học các môn khoa học Mác – Lênin
Một là, không phải sinh viên nào cũng có thiết bị, kỹ năng số hay trình độ ngoại ngữ để sử dụng hiệu quả các công cụ AI. Điều này có thể tạo nên sự chênh lệch trong kết quả học tập giữa các nhóm sinh viên, làm gia tăng bất bình đẳng trong môi trường đại học. Nếu sử dụng AI không cẩn thận sẽ dễ làm lệch mục tiêu giáo dục khi AI bị sử dụng như một “công cụ để qua môn” thay vì là phương tiện để học hiệu quả hơn, sinh viên sẽ dần mất đi động lực rèn luyện tư duy, đạo đức nghề nghiệp và khả năng ứng dụng thực tiễn. Điều này có thể khiến mục tiêu đào tạo ra những công dân có năng lực tự chủ, có bản lĩnh và hiểu biết lý luận chính trị bị mai một.
Hai là, sinh viên phụ thuộc nhiều vào AI, làm suy giảm tư duy phản biện và khả năng tự học: Khi sinh viên quá quen với việc đặt câu hỏi cho AI và chờ câu trả lời có sẵn, họ dễ rơi vào tình trạng học thụ động, thiếu sự đào sâu suy nghĩ và phân tích vấn đề. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với các môn khoa học Mác – Lênin, như: triết học Mác – Lênin, kinh tế chính trị Mác- Lênin, chủ nghĩa xã hội khoa học (vì đây là các môn đòi hỏi lập luận logic, tư duy phản biện và khả năng vận dụng lý thuyết vào thực tiễn).
Ba là, lạm dụng AI quá nhiều sẽ làm cho sinh viên thiếu kỹ năng đánh giá và kiểm chứng thông tin. AI không phải lúc nào cũng cung cấp thông tin chính xác. Một số nội dung có thể mang tính suy diễn, sai lệch hoặc chưa phù hợp với bối cảnh văn hóa – chính trị tại Việt Nam. Nếu sinh viên không có kỹ năng chọn lọc và đối chiếu thông tin, họ dễ bị nhầm lẫn giữa kiến thức đúng – sai, dẫn đến hiểu sai bản chất vấn đề, nhất là trong các môn học mang tính tư tưởng và triết lý.
Bốn là, sử dụng AI nếu không kiểm soát tốt sẽ dẫn đến vi phạm đạo đức học thuật và gian lận trong học tập. Nhiều sinh viên sử dụng AI để viết tiểu luận, làm bài kiểm tra, trình bày báo cáo mà không ghi rõ nguồn trích dẫn hoặc không hiểu nội dung mình nộp. Việc “copy-paste” nội dung từ AI mà không chỉnh sửa hay kiểm chứng có thể dẫn đến đạo văn, làm mất tính trung thực và công bằng trong học tập. Một số trường hợp sinh viên không nắm được ranh giới giữa sử dụng AI để hỗ trợvà sử dụng AI để thay thế hoàn toàn.
5. Một số định hướng cho sinh viên khi sử dụng AI vào quá trình học tập và nghiên cứu
Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã khẳng định: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, phát triển kinh tế – xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới”6.
Để tận dụng tốt tiềm năng mà AI mang lại, đồng thời hạn chế những rủi ro từ việc lạm dụng công nghệ, việc định hướng đúng cách sử dụng AI trong môi trường giáo dục là vô cùng cần thiết. Đối với sinh viên Trường Đại học Điện lực – nơi đang từng bước đổi mới phương pháp đào tạo theo hướng hiện đại, tích hợp công nghệ, vì vậy, trong bối cảnh mới hiện nay, cần chú trọng vào những giải pháp sau đây:
Thứ nhất, tăng cường năng lực số và nhận thức AI cho sinh viên.
Nhà trường và các khoa chuyên môn nên tổ chức các buổi tập huấn, tọa đàm về kỹ năng sử dụng công cụ AI, đặc biệt là các nền tảng phổ biến, như: ChatGPT, Copilot, Canva AI, Elicit… Đồng thời, đưa nội dung “ứng dụng AI trong học tập và nghiên cứu” vào chương trình đào tạo kỹ năng mềm hoặc phương pháp học đại học. Giúp sinh viên hiểu rõ AI là công cụ hỗ trợ, không thay thế tư duy cá nhân; từ đó sử dụng đúng mục đích và tránh phụ thuộc.
Thực hiện Công văn số 2407/BGDĐT-HSSV ngày 16/05/2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc phát huy vai trò của học sinh, sinh viên trong triển khai Phòng trào “Bình dân học vụ số”, Nhà trường đã xây dựng kế hoạch “Phát huy vài trò của sinh viên Trường Đại học Điện lực trong triển khai Phong trào “Bình dân học vụ số” nhằm phổ cập tri thức cơ bản về chuyển đổi số, kỹ năng số cho sinh viên. Phòng trào “Bình dân học vụ số” được tổ chức và triển khai sâu rộng, hiệu quả, tạo sự lan tỏa cho sinh viên toàn trường; tạo nên cuộc vận động toàn thể sinh viên thi đưa học tập, rèn luyện kỹ năng số, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, AI và các nền tảng học tập trực tuyến. Đặc biệt, ngày 09/6/2025, Khoa Điều khiển và tự động hóa đã tổ chức tọa đàm chuyên đề “Ứng dụng AI trong học tập – Cơ hội cho sinh viên ngành Điều khiển và Tự động hóa”, qua đó thu hút hàng trăm sinh viên của Trường, góp phần thiết thực và khơi dậy đam mê công nghệ trong sinh viên – hướng tới một thế hệ kỹ sư trẻ làm chủ công nghệ AI trong thời đại số.
Trường Đại học Điện Lực cũng đã lập kế hoạch theo Công văn số 1328/KH-ĐHĐL ngày 09/6/2025 về việc tổ chức tập huấn ứng dụng AI trong học tập và nghiên cứu cho sinh viên. Kế hoạch tập huấn cho toàn thể sinh viên các khóa D19, D18, D17, D16 vào tháng 8/2025 trước khi năm học mới diễn ra. Bên cạnh đó, sinh viên mới D20 sẽ được tập huấn tại các lớp học của tuần sinh hoạt công dân – sinh viên đầu khóa.
Thứ hai, kết hợp linh hoạt giữa phương pháp học truyền thống và AI.
Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên kết hợp AI để chuẩn bị bài học, lập dàn ý, tìm kiếm tài liệu nhưng đồng thời vẫn yêu cầu trình bày quan điểm cá nhân, phản biện và tự tổng hợp nội dung. Khuyến khích sinh viên sử dụng AI để tạo câu hỏi thảo luận, xây dựng bài thuyết trình, sau đó trình bày trước lớp nhằm phát triển kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và tự tin thể hiện kiến thức.
Thứ ba, khuyến khích sinh viên sử dụng AI trong quá trình học, ôn thi.
Giảng viên tăng cường kiểm tra, đánh giá sinh viên theo hướng phát triển tư duy: các hình thức đánh giá học tập nên chuyển dần từ kiểm tra lý thuyết thuần túy sang trình bày vấn đề, phân tích tình huống, phản biện quan điểm, từ đó, hạn chế khả năng sử dụng AI để làm bài thay. Khuyến khích đánh giá cả quá trình học, thái độ học tập, kỹ năng tư duy – không chỉ dựa vào kết quả cuối cùng.
Thứ tư, Nhà trường cần đầu tư hạ tầng số, triển khai hệ thống LMS.
Kết hợp Moodle, Canvas, Google Classroom… và tích hợp với các công cụ hỗ trợ, như: Zoom, Microsoft Teams, Padlet,… để tạo môi trường học tập linh hoạt, tương tác và đa chiều. Sử dụng phần mềm thuyết trình tương tác: Mentimeter, Canva, Prezi để sinh viên có thể tạo bài thuyết trình trực quan, tự thiết kế video bài giảng kết hợp minh họa hoạt hình, sơ đồ tư duy để minh họa các khái niệm trừu tượng, dễ tiếp thu hơn. Bên cạnh đó, Nhà trường cũng cần ban hành hướng dẫn chính thức về việc sử dụng AI trong viết luận, làm bài tập, báo cáo học phần… để sinh viên có chuẩn mực rõ ràng, tránh vi phạm đạo đức học thuật.
6. Kết luận
Việc ứng dụng AI vào học tập giúp sinh viên cá nhân hóa quá trình học, tra cứu và hệ thống hóa kiến thức, tăng khả năng tự học, sáng tạo, và phát triển kỹ năng mềm. Tuy nhiên, AI cũng đặt ra không ít thách thức như nguy cơ phụ thuộc công nghệ, vi phạm đạo đức học thuật và làm suy giảm tư duy phản biện. Trong bối cảnh đó, điều quan trọng không nằm ở việc có sử dụng AI hay không mà là sử dụng như thế nào cho đúng và hiệu quả. Sinh viên cần trang bị cho mình năng lực số, tư duy chủ động, khả năng kiểm chứng thông tin và đạo đức học thuật rõ ràng.
Nhà trường và giảng viên cần đóng vai trò định hướng, hỗ trợ, kiểm soát và tạo môi trường học tập hiện đại, tích hợp công nghệ nhưng vẫn đặt con người làm trung tâm. AI đang ngày càng thể hiện rõ vai trò trong việc đổi mới phương pháp học tập và nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Đối với sinh viên của Trường, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ kỹ thuật mà còn là phương tiện hữu ích trong việc tiếp cận, khai thác và làm chủ tri thức, kể cả trong những môn học có tính lý luận như các môn khoa học Mác – Lênin. Sự kết hợp hài hòa giữa AI và tư duy con người sẽ giúp sinh viên Trường Đại học Điện lực không chỉ học tốt hơn mà còn sẵn sàng thích nghi và phát triển trong thời đại chuyển đổi số.
Chú thích:
1. Stuart Russell, Peter Norvig (2020). Artificial In telligence: A Modern Approach. Pearson Press.
2. Zawacki-Richter, O., Marín, V. I., Bond, M., & Gouverneur, F. (2019). Systematic review of research on artificial intelligence applications in higher educa tion – where are the educators? International Journal of Educational Technology in Higher Education, 16 (1), pp.1-27.
3. Aldosari, S. A. M, (2020). The future of higher education in the light of artificial intelligence transformations. International Journal of Higher Education, 9(3), 145 151.
4. Brewster, J., Arvanitis, L., & Sadeghi, M, (2023). The Next Great Misinformation Superspreader: How ChatGPT Could Spread Toxic Misinformation At Unprecedented Scale. Retrieved April 12, 2023, from https://www.newsguardtech.com/misinformation monitor/jan-2023/.
5. Bộ Chính trị (2024). Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
6. Đỗ Thế Dương, Nguyễn Hoàng Diệu Linh (2023). Trí tuệ nhân tạo – cơ hội và thách thức trong giáo dục. Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số 8.
7. Nguyễn Văn Tuấn (2023). Tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) đến giáo dục và đào tạo: Một số vấn đề đặt ra. Tạp chí Giáo dục, 4(2), 1-8. 10.
8. Trà Ngọc Đức (2024). Ứng dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI) trong giảng dạy đại học trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0. Journal of educational equipment: Applied research, Volume 2, Issue 313.
